Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Coğrafi qurşaq — coğrafi təbəqənin ən iri yüksəklik və enlik bölgüsü. Aralarındakı fərq iqlimlə əlaqədardır. C.q.ekvatorial, subekvatorial, tropik, subtropik, mülayim, subqütb, qütb qurşaqlarına ayrılır. Coğrafi qurşaq şəraitin ümumiliyi ilə səciyyələnir. Coğrafi qurşağın rütubətliyi bir cür deyil. Bu da onun daxilində müxtəlif əmələ gəlməsinə səbəb olur. Coğrafi qurşaq 2 yerə bölünür: Rütubətli ekvatorial meşələr zonası və Dəyişkən rütubətli meşələr (o cümlədən musson)
Yer səthinin enlik zonallığı bölgüsü
C. Q. istilik və rütubət rejimi, hava kütlələri və su dövranı, torpaq örtüyü, bitki örtüyünün vegetasiyası və s. xüsusiyyətləri ilə səciyyələnir. Qütb qurşağı (arktik və antarktik), subqütb qurşağı (subarktik və subantarktik), mülayim qurşaq (şimal və cənub), subtropik qurşaq (şimal və cənub), tropik qurşaq (şimal və cənub), subekvatorial qurşaq (şimal və cənub), ekvatorial qurşaq növləri mövcuddur. Hər C. Q.-ın özünə xas iqlim xüsusiyyəti və canlılar aləmi var. Lakin qurşaq daxilində iqlim amilləri kəskin dəyişilə bilər, bu da hər bir C. Q.-ı müxtəlif coğrafi zonalar və yarımzonalara bölməyə imkan verir.
Ekvator boyu rütubətli həmişəyaşıl Rütubətli ekvatorial meşələr zonası yerləşir. Bu zonada orta illik və orta aylıq temperatur 24–26°-dir. Sutqalıq temperatur tərəddüdü temperaturun illik tərəddüdündən artıqdır. Orta illik yağıntılar 1500–2000 mm, bəzi yerlərdə isə 4000–5000 mm-ə çatır. Yağıntılar il ərzində bərabər paylanır. Lakin günəşin ildə iki dəfə ekvator zonası üzərində zenitdə olduğu vaxt (yaz və payız gecə-gündüz bərabərliyi dövrü) daha çox yağış düşür. Ekvator meşələri zonasında nəmlənmə (nəmlənmə əmsalı 1,5–2 ilə 3–4 arası dəyişir)ifrat dərəcədədir. Bu zonanın bitki örtüyü olduqca zəngin(4 mindən artıq ağac növü var), torpaq örtüyü isə kasıbdır. Flora və faunası olduqca zıngindir. Burada hələ də kəşf olunmayan canlılar var. Buna görə də bu meşələri dünyanın ləl-cəvahiratı adlandırırlar.
Dəyişkən rütubətli meşələr (o cümlədən musson)
Dəyişkən rütubətli meşələr və ya digər adı ilə subekvatorial meşələr zonası ekvatorial meşələr zonasını şimaldan və cənubdan əhatə edir. Onların əsas fərqi subekvatorial meşələrdə 2 aya qədər davam edən yağıntısız dövr olmasıdır. meşələr zonasında qısamüddətli quraqlığın səbəbi, bu zonannın müvafiq yarımkürələrinin qışda quru passat küləklərinin təsiri altında qalmasıdır. Meşələr, ağacların növ zənginliyinə və qısa quraq dövrünü çıxmaqla, havanın nəmlənmə dərəcəsinə görə ekvatorial meşələrdən o qədər də fərqlənmir. Dəyişkən rütubətli meşələr Afrika və Cənubi Amerikanın mərkəzi zonasında, ekvatorial meşələrin ətrafında yayılmışdır. Bundan başqa cənub şərqi Asiyada Musson meşələri də mövcuddur. Bu meşələrd ə oxşar xüsusiyyətlərinə görə dəyişkən rütubətli meşələrə aiddir.
İstinadlar
- Geomorfoloji Terminlərin İzahlı Lüğəti "Elm" Bakı 2012 səh.45
- O. Osmanov, B. Abdullayev "Məktəblilərin izahlı coğrafiya lüğəti" Bakı — 1979
- "Coğrafiya terminləri lüğəti Bakı, "Altun kitab", 2016 2156 leksik vahid". 2022-04-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-03. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
Xarici keçidlər
- Coğrafiya terminləri lüğəti Bakı, "Altun kitab", 2016 2156 leksik vahid
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cografi qursaq cografi tebeqenin en iri yukseklik ve enlik bolgusu Aralarindaki ferq iqlimle elaqedardir C q ekvatorial subekvatorial tropik subtropik mulayim subqutb qutb qursaqlarina ayrilir Cografi qursaq seraitin umumiliyi ile seciyyelenir Cografi qursagin rutubetliyi bir cur deyil Bu da onun daxilinde muxtelif emele gelmesine sebeb olur Cografi qursaq 2 yere bolunur Rutubetli ekvatorial meseler zonasi ve Deyisken rutubetli meseler o cumleden musson Yer sethinin enlik zonalligi bolgusuC Q istilik ve rutubet rejimi hava kutleleri ve su dovrani torpaq ortuyu bitki ortuyunun vegetasiyasi ve s xususiyyetleri ile seciyyelenir Qutb qursagi arktik ve antarktik subqutb qursagi subarktik ve subantarktik mulayim qursaq simal ve cenub subtropik qursaq simal ve cenub tropik qursaq simal ve cenub subekvatorial qursaq simal ve cenub ekvatorial qursaq novleri movcuddur Her C Q in ozune xas iqlim xususiyyeti ve canlilar alemi var Lakin qursaq daxilinde iqlim amilleri keskin deyisile biler bu da her bir C Q i muxtelif cografi zonalar ve yarimzonalara bolmeye imkan verir Rutubetli ekvatorial meseler zonasiEkvator boyu rutubetli hemiseyasil Rutubetli ekvatorial meseler zonasi yerlesir Bu zonada orta illik ve orta ayliq temperatur 24 26 dir Sutqaliq temperatur tereddudu temperaturun illik tereddudunden artiqdir Orta illik yagintilar 1500 2000 mm bezi yerlerde ise 4000 5000 mm e catir Yagintilar il erzinde beraber paylanir Lakin gunesin ilde iki defe ekvator zonasi uzerinde zenitde oldugu vaxt yaz ve payiz gece gunduz beraberliyi dovru daha cox yagis dusur Ekvator meseleri zonasinda nemlenme nemlenme emsali 1 5 2 ile 3 4 arasi deyisir ifrat derecededir Bu zonanin bitki ortuyu olduqca zengin 4 minden artiq agac novu var torpaq ortuyu ise kasibdir Flora ve faunasi olduqca zingindir Burada hele de kesf olunmayan canlilar var Buna gore de bu meseleri dunyanin lel cevahirati adlandirirlar Deyisken rutubetli meseler o cumleden musson Deyisken rutubetli meseler ve ya diger adi ile subekvatorial meseler zonasi ekvatorial meseler zonasini simaldan ve cenubdan ehate edir Onlarin esas ferqi subekvatorial meselerde 2 aya qeder davam eden yagintisiz dovr olmasidir meseler zonasinda qisamuddetli quraqligin sebebi bu zonannin muvafiq yarimkurelerinin qisda quru passat kuleklerinin tesiri altinda qalmasidir Meseler agaclarin nov zenginliyine ve qisa quraq dovrunu cixmaqla havanin nemlenme derecesine gore ekvatorial meselerden o qeder de ferqlenmir Deyisken rutubetli meseler Afrika ve Cenubi Amerikanin merkezi zonasinda ekvatorial meselerin etrafinda yayilmisdir Bundan basqa cenub serqi Asiyada Musson meseleri de movcuddur Bu meselerd e oxsar xususiyyetlerine gore deyisken rutubetli meselere aiddir IstinadlarGeomorfoloji Terminlerin Izahli Lugeti Elm Baki 2012 seh 45 O Osmanov B Abdullayev Mekteblilerin izahli cografiya lugeti Baki 1979 Cografiya terminleri lugeti Baki Altun kitab 2016 2156 leksik vahid 2022 04 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 03 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Xarici kecidlerCografiya terminleri lugeti Baki Altun kitab 2016 2156 leksik vahid