Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Con Arbetnot (ing. John Arbuthnot; 29 aprel 1667[…] – 27 fevral 1735[…], London, Böyük Britaniya krallığı) — şotlandiyalı həkim, riyaziyyatçı, statistik, satirik yazıçı və Kraliça Annanın şəxsi həkimi. O, həm tibbi, həm də elmi bilikləri ilə yanaşı, ədəbi və fəlsəfi fəaliyyətləri ilə də tanınmışdır.
| Con Arbetnot | |
|---|---|
| ing. John Arbuthnot | |
 | |
| Doğum tarixi | 29 aprel 1667[…] |
| Vəfat tarixi | 27 fevral 1735[…](67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | riyaziyyatçı, yazıçı, bəstəkar, həkim |
| Elmi dərəcəsi |
|
| Partiyası | |
| Üzvlüyü |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Arbetnot 1667-ci ildə Şotlandiyanın kəndində, protestant bir ailədə anadan olmuşdur. Əvvəlcə Aberdin şəhərindəki Marişal kollecində təhsil almış, daha sonra Oksford Universitetində tibb və klassik dillər üzrə təhsilini davam etdirmişdir. Arbetnot elmi dairələrdə əsasən 1710-cu ildə nəşr etdirdiyi “An argument for Divine Providence, taken from the constant regularity observed in the births of both sexes” (Hər iki cinsin doğumlarındakı müntəzəmliyi nəzərə alaraq İlahi Qəza üçün sübut) adlı məqaləsi ilə tanınır.
Bu işdə o, Londonda 1629–1710-cu illər arasında doğulan oğlan və qız uşaqlarının saylarını təhlil etmiş və bu məlumatlara əsaslanaraq ilk statistik nümunəsini vermişdir.
Arbetnot göstərmişdir ki, 82 il ərzində hər il doğulan oğlanların sayı qızlardan artıq olmuşdur. Bu müşahidənin təsadüfi olub-olmaması sualına cavab olaraq, o, bu nəticənin İlahi məqsəd və ya təbiətin sabit qanunlarının göstəricisi olduğunu iddia etmişdir. O, binomial ehtimalları tətbiq edərək bu hadisənin təsadüfən baş vermə ehtimalının çox az olduğunu göstərmişdir. Bu, tarixdə qeyd edilmiş ilk statistik ehtimallı hipotez testi nümunələrindən biri sayılır.
1705-ci ildə Con Arbetnot Anna Stüartın şəxsi həkimi təyin olunmuşdur. O, sarayda yüksək nüfuz sahibi idi və siyasi dairələrə də yaxın idi. Arbetnotun tibbi fəaliyyəti ilə yanaşı, elmi biliklərini gündəlik həyatda və dövlət işlərində tətbiq etməsi ona həm hörmət, həm də nüfuz qazandırmışdı.
Arbetnot Conatan Svift, və Con Qey kimi dövrünün tanınmış ədəbi fiqurları ilə sıx əməkdaşlıq etmişdir. O, "Scriblerus Club" adlı satirik ədəbi dairənin əsas üzvlərindən biri idi. Bu klubun məqsədi cəmiyyətin, elmin və siyasətin absurdlüklərini yumorla tənqid etmək idi.
Arbetnotun ən məşhur ədəbi obrazlarından biri Con Bull-dur — bu xarakter daha sonralar Britaniya xalqının simvoluna çevrilmişdir. Arbetnot bu obrazı İngiltərənin Fransa ilə müharibədəki mövqeyini satirik şəkildə təhlil etmək üçün yaratmışdı.
Con Arbetnot həm tibb, həm statistika, həm də ədəbiyyat sahəsindəki fəaliyyətləri ilə çoxşaxəli irs qoymuşdur. Onun 1710-cu ildəki statistik məqaləsi, ehtimal nəzəriyyəsinin elmi tədqiqatlara tətbiqində dönüş nöqtəsi hesab olunur. Onun həm elmi, həm satirik tərzi, həm də ictimai və siyasi fikirlərdəki cəsarəti, XVIII əsr Britaniya intellektual mühitində mühüm yer tutmuşdur.
Əsas əsərləri
- An Argument for Divine Providence (1710)
- The History of John Bull (1712)
- The Memoirs of Martinus Scriblerus (birgə müəlliflikdə)
Həmçinin bax
İstinadlar
- John Arbuthnot // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- John Arbuthnot // GeneaStar.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- John Arbuthnot // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- The Galileo Project (ing.).
- "John Arbuthnot | British mathematician and author". Britannica.
- Nenadic, Stana. "Scots in London in the Eighteenth Century".
- Bellhouse, P., John Arbuthnot // C.C. Heyde; E. Seneta (redaktorlar ), in Statisticians of the Centuries by, Springer, 2001, 39–42, ISBN
- Hald, Anders, Chapter 4. Chance or Design: Tests of Significance // A History of Mathematical Statistics from 1750 to 1930, Wiley, 1998, 65
- Conover, W.J., Chapter 3.4: The Sign Test // Practical Nonparametric Statistics (Third), Wiley, 1999, 157–176, ISBN
- Rogers, The Alexander Pope Encyclopedia, p. 110; Baines, The Complete Critical Guide to Alexander Pope (Routledge, 2000), p. 37.
- James Boswell, Life of Samuel Johnson, London: Oxford University Press, 1966, Wed. 6th July 1763, p.301.
Xarici keçidlər
- John Arbuthnot at the Eighteenth-Century Poetry Archive (ECPA)
- Arbuthnot tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Con Arbetnot İnternet arxivində
- Con Arbetnot tərəfindən əsərlər -da (açıq audi-kitablar)
- Epitaph on Don Francisco (1732) at Wikisource
- Concerning Dr John Arbuthnot's images
- Arbuthnot's actutor biography
- The Art of Political Lying
- Arbuthnot and Gullivers Travels
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Con Arbetnot ing John Arbuthnot 29 aprel 1667 1 2 27 fevral 1735 3 4 London Boyuk Britaniya kralligi 3 sotlandiyali hekim riyaziyyatci statistik satirik yazici ve Kralica Annanin sexsi hekimi O hem tibbi hem de elmi bilikleri ile yanasi edebi ve felsefi fealiyyetleri ile de taninmisdir 6 Con Arbetnoting John Arbuthnot Dogum tarixi 29 aprel 1667 1667 04 29 1 2 Vefat tarixi 27 fevral 1735 1735 02 27 3 4 67 yasinda Vefat yeri London Boyuk Britaniya kralligi 3 Tehsili Sent Endryus Universiteti 1696 5 Oksford Universiteti 1694 1696 5 Fealiyyeti riyaziyyatci yazici bestekar hekim Elmi derecesi tibb doktoru d 1705 Partiyasi Toriler Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1704 nbsp Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Bioqrafiyasi 2 Esas eserleri 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerBioqrafiyasiredakteArbetnot 1667 ci ilde Sotlandiyanin Arbetnot kendinde protestant bir ailede anadan olmusdur Evvelce Aberdin seherindeki Marisal kollecinde tehsil almis daha sonra Oksford Universitetinde tibb ve klassik diller uzre tehsilini davam etdirmisdir 7 Arbetnot elmi dairelerde esasen 1710 cu ilde nesr etdirdiyi An argument for Divine Providence taken from the constant regularity observed in the births of both sexes Her iki cinsin dogumlarindaki muntezemliyi nezere alaraq Ilahi Qeza ucun subut adli meqalesi ile taninir 8 Bu isde o Londonda 1629 1710 cu iller arasinda dogulan oglan ve qiz usaqlarinin saylarini tehlil etmis ve bu melumatlara esaslanaraq ilk statistik hipotez testi numunesini vermisdir nbsp Con Bull I Dunya Muharibesi iterasiyasinda 9 Arbetnotun xarakteri Boyuk Britaniyanin ebedi simvoluna cevrildi Arbetnot gostermisdir ki 82 il erzinde her il dogulan oglanlarin sayi qizlardan artiq olmusdur Bu musahidenin tesadufi olub olmamasi sualina cavab olaraq o bu neticenin Ilahi meqsed ve ya tebietin sabit qanunlarinin gostericisi oldugunu iddia etmisdir O binomial ehtimallari tetbiq ederek bu hadisenin tesadufen bas verme ehtimalinin cox az oldugunu gostermisdir Bu tarixde qeyd edilmis ilk statistik ehtimalli hipotez testi numunelerinden biri sayilir 1705 ci ilde Con Arbetnot Anna Stuartin sexsi hekimi teyin olunmusdur 10 O sarayda yuksek nufuz sahibi idi ve siyasi dairelere de yaxin idi Arbetnotun tibbi fealiyyeti ile yanasi elmi biliklerini gundelik heyatda ve dovlet islerinde tetbiq etmesi ona hem hormet hem de nufuz qazandirmisdi Arbetnot Conatan Svift Aleksandr Poup ve Con Qey kimi dovrunun taninmis edebi fiqurlari ile six emekdasliq etmisdir O Scriblerus Club adli satirik edebi dairenin esas uzvlerinden biri idi Bu klubun meqsedi cemiyyetin elmin ve siyasetin absurdluklerini yumorla tenqid etmek idi 11 Arbetnotun en meshur edebi obrazlarindan biri Con Bull dur bu xarakter daha sonralar Britaniya xalqinin simvoluna cevrilmisdir Arbetnot bu obrazi Ingilterenin Fransa ile muharibedeki movqeyini satirik sekilde tehlil etmek ucun yaratmisdi Con Arbetnot hem tibb hem statistika hem de edebiyyat sahesindeki fealiyyetleri ile coxsaxeli irs qoymusdur Onun 1710 cu ildeki statistik meqalesi ehtimal nezeriyyesinin elmi tedqiqatlara tetbiqinde donus noqtesi hesab olunur Onun hem elmi hem satirik terzi hem de ictimai ve siyasi fikirlerdeki cesareti XVIII esr Britaniya intellektual muhitinde muhum yer tutmusdur 12 Esas eserleriredakteAn Argument for Divine Providence 1710 The History of John Bull 1712 The Memoirs of Martinus Scriblerus birge muelliflikde Hemcinin baxredakteStatistik hipotez testi P deyeri Ehtimal nezeriyyesi SatiraIstinadlarredakte 1 2 John Arbuthnot Brockhauz Ensiklopediyasi nbsp alm 1 2 John Arbuthnot GeneaStar 1 2 3 4 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 1 2 John Arbuthnot Internet Speculative Fiction Database nbsp ing 1995 1 2 3 4 The Galileo Project nbsp ing John Arbuthnot British mathematician and author Britannica Nenadic Stana Scots in London in the Eighteenth Century Bellhouse P John Arbuthnot C C Heyde E Seneta redaktorlar in Statisticians of the Centuries by Springer 2001 39 42 ISBN nbsp 0 387 95329 9 Hald Anders Chapter 4 Chance or Design Tests of Significance A History of Mathematical Statistics from 1750 to 1930 Wiley 1998 65 Conover W J Chapter 3 4 The Sign Test Practical Nonparametric Statistics Third Wiley 1999 157 176 ISBN nbsp 0 471 16068 7 Rogers The Alexander Pope Encyclopedia p 110 Baines The Complete Critical Guide to Alexander Pope Routledge 2000 p 37 James Boswell Life of Samuel Johnson London Oxford University Press 1966 Wed 6th July 1763 p 301 Xarici kecidlerredakteJohn Arbuthnot at the Eighteenth Century Poetry Archive ECPA Arbuthnot terefinden eserler Qutenberq layihesinde Eserleri ve ya muellifi oldugu isler Con Arbetnot Internet arxivinde Con Arbetnot terefinden eserler LibriVox da aciq audi kitablar nbsp Epitaph on Don Francisco 1732 at Wikisource Concerning Dr John Arbuthnot s images Arbuthnot s actutor biography The Art of Political Lying Arbuthnot and Gullivers Travels Menbe https az wikipedia org w index php title Con Arbetnot amp oldid 8220421