Chrysanthemum vulgare var. boreale(Fisch. ex DC.) Makino ex Makino & Nemoto
Dendranthema lavandulifolium var. tomentellum(Hand.-Mazz.) Y.Ling & C.Shih
Pyrethrum vulgare(L.) Boiss.
Tanacetum borealeFisch. ex DC.
Tanacetum crispumSteud.
Tanacetum umbellatumGilib. [Invalid]
Tanacetum vulgare subsp. boreale(Fisch. ex DC.) A
Tanacetum vulgare subsp. boreale(Fisch. ex DC.) Á.Löve & D.Löve
Tanacetum vulgare subsp. boreale(Fisch. ex DC.) Kuvaev
Tanacetum vulgare var. boreale(Fisch. ex DC.) Trautv. & C.A.Mey.
Tanacetum vulgare var. crispumDC.
Tanacetum vulgare var. vulgarevulgare
Tanacetum vulgare subsp. vulgarevulgare
Tanacetum vulgaref. vulgare
Botaniki özəllikləri
Dağtərxunu çoxillik ot bitkisidir. Avroasiya tipli areala malikdir. İyunun axırından başlayaraq sentyabra qədər çiçəkləyən bu bitki Arktikadan başqa bütün Rusiya torpaqlarında bitir. Rusiyada 27 növü mövcuddur. Əslində isə dağtərxununun vətəni Almaniyadır. Rusiyaya isə o Polşa torpaqlarından gətirilib, sözün polyak dilində mənası “muskus”dur. Dağtərxunu Rusiya və Ukraynada tədarük olunur. Digər növləri Azərbaycanda da var. Hündürlüyü 100-150 sm olan bu bitki çay kənarında, çəmənlərdə, yolların qırağında, qayalıqda, yaşayış sahələrində bitir.
Dağtərxunu düzqalxan, çoxsaylı, səthi azacıq tüklü və ya çılpaq gövdəli bitkidi. Uzunsov yumurta şəkilli, ikiqat lələkvari yayılmiş yarpaqlara malikdi. Ən aşağıda yerləşən yarpaqları saplaqlı, yerdə qalanı isə oturaq və sərtdir. Parlaq sarı rəngli çiçəkləri gövdənin sonunda qalxanvari çiçək qrupunda toplanmışdır. Onun yarpaqları və hamaşçiçəyi kiçik ölçüdə “ləkəni” xatırlatdığı üçün ona el arasında “vəhşi ləkə” də deyilir. Bitkinin hamaşçiçəyi zəhərlidir. Dağtərxununu ovxaladıqda bitkidən özunəməxsus xəfif ədviyyat ətri gəlir. Bu əslində onun tərkibindəki borneolun, kamforanın qoxusudu. Dağtərxununun səbət çiçəyində 1,5-2 faiz, yarpaqlarında isə 0,2 faizə qədər efir yağı toplanır. Efir yağının əsas komponentləri bitsiklik terpen ketonları olan α- və β-tuyonlardır. Bununla yanaşı bitki flavonoidlərlə, aşı və acı maddələrlə, üzvi turşularla, qətranlarla, vitamin C, A, karotinlərlə zəngindir.
İstifadəsi
Dağtərxunu yerli qızışdırıcı, oyandırıcı, tərqovucu, qurdqovucu, spazmolitik, iltihab əleyhinə, ödqovucu təsirləri vardır. Fransada bitki sırf qurdqovucu vasitə kimi tanınır. Tərkibindəki flavonoidlərə görə bitki ödqovucu, qurdqovucu, efir yağlarına görə isə dağtərxunu yerli qıcıqlandırıcı və mərkəzi sinir sisteminə oyandırıcı təsir göstərir.
Yayda sərinləşdirici içki kimi içdiyimiz kvası dağtərxunu ilə də hazırlamaq olar, bunun üçün 50 qr qurudulmuş dağtərxununun səbət çiçəyini tənzifdə 1 l kvasın içinə salıb 12 saat gözləmək lazımdır. Daha sonra isə tənzifi oradan çıxarıb 10 qr şəkər tozu qatıb 2 saat gözlənir. Daha sonra içkini qəbul etmək olar.
Dağtərxununun bir çox xarici ölkələrdə ədviyyat kimi istifadə olunduğunu bayaq qeyd etmişdik. Bunun üçün 1 stəkan bitkinin tozuna 1 çay qaşığı qırmızı bibər qatıb ətirləndirici kimi ət yeməklərinə, souslara qatmaq olar.
Bitkidən istifadə zamanı ehtiyatlı olmaq lazımdır. Bitki zəhərli olduğundan dozalanmaya diqqət yetirmək lazımdır. Hamilə qadınlara və 2 yaşdan aşağı uşaqlara istifadəsi əks göstərişdir.
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
. 2014-03-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-06.
Avqust 03, 2021
dağtərxunu, chrysanthemum, vulgare, mürəkkəbçiçəklilər, fəsiləsinin, payızgülü, cinsinə, bitki, növü, chrysanthemum, vulgareelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, asteridsıra, astraçiçəklilərfəsilə, mürəkkəbçiçəklilər. Adi dagterxunu lat Chrysanthemum vulgare 1 murekkebcicekliler fesilesinin payizgulu cinsine aid bitki novu 2 Adi dagterxunuChrysanthemum vulgareElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif AsteridSira AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerCins PayizguluNov Adi dagterxunuElmi adiChrysanthemum vulgare L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 36328NCBI 128002EOL 468400GRIN 80037IPNI 252568 1TPL gcc 76001 Mundericat 1 Sinonim 2 Botaniki ozellikleri 3 Istifadesi 4 IstinadlarSinonim RedakteChamaemelum tanacetum Vis E H L Krause Chrysanthemum asiaticum Vorosch Chrysanthemum boreale DC B Fedtsch Illegitimate Chrysanthemum vulgare L Bernh Illegitimate Chrysanthemum vulgare var boreale Fisch ex DC Makino ex Makino amp Nemoto Dendranthema lavandulifolium var tomentellum Hand Mazz Y Ling amp C Shih Pyrethrum vulgare L Boiss Tanacetum boreale Fisch ex DC Tanacetum crispum Steud Tanacetum umbellatum Gilib Invalid Tanacetum vulgare subsp boreale Fisch ex DC A Tanacetum vulgare subsp boreale Fisch ex DC A Love amp D Love Tanacetum vulgare subsp boreale Fisch ex DC Kuvaev Tanacetum vulgare var boreale Fisch ex DC Trautv amp C A Mey Tanacetum vulgare var crispum DC Tanacetum vulgare var vulgare vulgare Tanacetum vulgare subsp vulgare vulgare Tanacetum vulgare f vulgareBotaniki ozellikleri RedakteDagterxunu coxillik ot bitkisidir Avroasiya tipli areala malikdir Iyunun axirindan baslayaraq sentyabra qeder cicekleyen bu bitki Arktikadan basqa butun Rusiya torpaqlarinda bitir Rusiyada 27 novu movcuddur Eslinde ise dagterxununun veteni Almaniyadir Rusiyaya ise o Polsa torpaqlarindan getirilib sozun polyak dilinde menasi muskus dur Dagterxunu Rusiya ve Ukraynada tedaruk olunur Diger novleri Azerbaycanda da var Hundurluyu 100 150 sm olan bu bitki cay kenarinda cemenlerde yollarin qiraginda qayaliqda yasayis sahelerinde bitir Dagterxunu duzqalxan coxsayli sethi azaciq tuklu ve ya cilpaq govdeli bitkidi Uzunsov yumurta sekilli ikiqat lelekvari yayilmis yarpaqlara malikdi En asagida yerlesen yarpaqlari saplaqli yerde qalani ise oturaq ve sertdir Parlaq sari rengli cicekleri govdenin sonunda qalxanvari cicek qrupunda toplanmisdir Onun yarpaqlari ve hamasciceyi kicik olcude lekeni xatirlatdigi ucun ona el arasinda vehsi leke de deyilir Bitkinin hamasciceyi zeherlidir Dagterxununu ovxaladiqda bitkiden ozunemexsus xefif edviyyat etri gelir Bu eslinde onun terkibindeki borneolun kamforanin qoxusudu Dagterxununun sebet ciceyinde 1 5 2 faiz yarpaqlarinda ise 0 2 faize qeder efir yagi toplanir Efir yaginin esas komponentleri bitsiklik terpen ketonlari olan a ve b tuyonlardir Bununla yanasi bitki flavonoidlerle asi ve aci maddelerle uzvi tursularla qetranlarla vitamin C A karotinlerle zengindir Istifadesi RedakteDagterxunu yerli qizisdirici oyandirici terqovucu qurdqovucu spazmolitik iltihab eleyhine odqovucu tesirleri vardir Fransada bitki sirf qurdqovucu vasite kimi taninir Terkibindeki flavonoidlere gore bitki odqovucu qurdqovucu efir yaglarina gore ise dagterxunu yerli qiciqlandirici ve merkezi sinir sistemine oyandirici tesir gosterir Yayda serinlesdirici icki kimi icdiyimiz kvasi dagterxunu ile de hazirlamaq olar bunun ucun 50 qr qurudulmus dagterxununun sebet ciceyini tenzifde 1 l kvasin icine salib 12 saat gozlemek lazimdir Daha sonra ise tenzifi oradan cixarib 10 qr seker tozu qatib 2 saat gozlenir Daha sonra ickini qebul etmek olar Dagterxununun bir cox xarici olkelerde edviyyat kimi istifade olundugunu bayaq qeyd etmisdik Bunun ucun 1 stekan bitkinin tozuna 1 cay qasigi qirmizi biber qatib etirlendirici kimi et yemeklerine souslara qatmaq olar Bitkiden istifade zamani ehtiyatli olmaq lazimdir Bitki zeherli oldugundan dozalanmaya diqqet yetirmek lazimdir Hamile qadinlara ve 2 yasdan asagi usaqlara istifadesi eks gosterisdir 3 Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Herba Flora mualicevi bitkiler ve fitocaylar Adi dagterxunu 2014 03 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 06 Menbe https az wikipedia org w index php title Adi dagterxunu amp oldid 5716505, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
