fbpx
Wikipedia

An Luşan üsyanı

Avqust 12, 2021

An Luşan üsyanı—16 dekabr 755-ci ildən 17 fevral 763-cü ilədək Çində baş vermiş üsyan.

Tan dövrü fiquru.

Tarixi

Üsyan Tan sülaləsi dövründə 16 dekabr 755-ci ildə başlayıb Shi Chaonun initihar etməsi ilə 17 fevral 769-cu ildə bitmişdir.

Çin ordusu generalı olan An Luşannın ərəbləri, göytürkləri və Soğdluları öz tərəfinə çəkərək Şimali Çində özünü imperator elan edib Yan sülaləsinin əsasını qoydu.

Kidanlar göytürklərin sadiq müttəfiqi idilər, lakin xaqanlıq öz mövcudluğunu dayandırdıqda onların müqaviməti mənasız göründü. 745-ci ildə kidanların əsas başçısı mübarizəni dayandırdı. O, Sunqariy əyalətinin rəisi oldu.

Lakin Mancuriyadakı sərhəd qoşunlarının korpus rəisi An Luşan kidanların üzərinə hücum etməyi və onları soymağı davam etdirirdi. Hiddətlənmiş kidanlar ayağa qalxdılar, lakin An Luşan onları dağıtdı. Lakin dəyişmiş başçı da müqavimət göstərməyə başladı. Çinlilər An Luşanı bu müharibənin təşəbbüsçüsü hesab edirdilər, guya o üsyançıları sakitləşdirmək və xidmət göstərmək üçün bu toqquşmanı salmışdı. Əgər bu həqiqətdə belə olmuşdusa, yaddan çıxarmaq lazım deyildir ki, sərhəd qoşunları müharibəni və köçərilərə nisbətən soyğunçuluğu sevən davakar tayfalardan ibarət idi. Buna görə də toqquşma kortəbii və labüdən baş verməli idi. 751-ci ildə An Luşan altmış minlik qoşunla tatablardan bələdçiləri də olmaq şərtilə kidanlara qarşı çıxış etdi.

751-ci ildəki uğursuzluq həm Şərqdə, həm də Qərbdə İmperiyaya çox güclü təsir göstərdi. 754-cü ildə yağan yağışların və daşqınların — təbii fəlakətlərin sayəsində yaranmış vergilərin və aclığın artmasından bütün ölkənin narazı olması ordunu bürüyən narazılıq kimi hökuməti heç də narahat etmirdi. İmperiya ordusu zərbəçi dəstələrdən — süvari ox atanlardan və dəmir geyimli döyüşçülərdən, habelə çoxsaylı köməkçi vasitələrdən: piyadalardan, araba nəqliyyatından, xidmət sahələrindən, intendant qoşunlarından və s.dən ibarət idi.

Qoşunların nəhəng miqdarda olması onunla izah olunur ki, bütün bu döyüş qabiliyyəti olmayan dəstə onların sırasına daxil idi. Lakin köməkçi vasitələr olmadan süvari oxçular və dəmir geyimli döyüşçülər vuruşa bilməzdilər, çünki əgər döyüşçülər özləri öz atlarına qulluq etsələr, silahlarını təmizləsələr, odun daşısalar və yemək hazırlasalar onda onlar oxun yayını qulaqlarına qədər çəkmək və ağır qılıncla vuruşmaq üçün kifayət dərəcədə dincələ bilməzlər.

Sərkərdə An Luşanın rəhbərliyi altında olan nizami yabançı qoşuna Du Fu şeir həsr etmişdir, o bu şerdə 751-ci ildə qoşunda mövcud olan intizamı və döyüş ruhunu təsvir edib. Şer bu qoşunların 755-ci ildə üsyanından bir neçə ay əvvəl yazılmışdır. Onların başçısı hunlara qalib gələn məşhur xan sərkərdəsi, başqa şerdə isə şahin ilə müqayisə olunur.

749-cu ildə tibetlilərə qarşı çıxış edən Qe Şulinin ordusunda səfərbərliyə alınmış Çin döyüşçülərinin hissləri və əhval-ruhiyyəsi Du Funun təsvir etdiyinə bənzəmir.

An Luşan Çinin təsir altına düşən köçərilərdən idi. Atası türk, anası soqdiyalı idi. O, 736-cı ildə diviziyaya başçılıq edərək döyüşü kidanlılara uduzmuşdu. O buna görə ölümə məhkum olsa da imperatorun qarşısında özünə haqq qazandırmışdı. An Luşan türk cəldliyi ilə çin hiyləgərliyini özündə birləşdirmişdi, o eyni vaxtda hiylə işlətməyi və vuruşmağı, məkrlilik etməyi və əmr verməyi bacarırdı. Saray müftəxorlarının satqınlığını bildiyinə görə, An Luşan rüşvət vermək üçün pullarına heyfi gəlmirdi, elə buna görə də o sürətlə yuxarı vəzifələrə qalxırdı.

Bu zaman sarayda zadəganlar, yəni yüksək mənsəbli ailələrin üzvləri, imtahan vermək yolu ilə rütbə almış «alimlər» arasında mübarizə gedirdi. Sonuncuların rəhbəri hesab olunan Li Lin — fu, hökumətin başçısı öz rəqiblərinə qalib gələrək tamamilə savadsız köçəriləri hərbi vəzifələrə irəli sürməyə başladı, onları təhlükəli hesab etmədi. Bu dalğa An Luşanı ayağa qaldırdı. O, 742-ci ildə hərbi islahat vaxtı Mancuriyada, Pinlunda korpus aldı; 744-cü ildə Ordosun mərkəzi hissəsində olan Fanyanda daha bir korpus, 752-ci ildə isə Ordosun şimalındakı Xedunda korpus almağa nail oldu. 754-cü ildə o süvari qoşunlarını ilxılarla təmin etmək məqsədilə özünə hüquq verilməsini xahiş elədi. An Luşan ona tabe olan vilayətlərdən böyük gəlir əldə edərək, kidanlardan, tatablardan və tonqra tayfasından ibarət səkkiz min seçmə döyüşçü topladı. Həmçinin başçı Abusun salamat qalmış türk silahdaşlarını öz ordusuna daxil elədi. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Abus 753-cü ildə Çinlilərin zindanında ölmüşdü.

An Luşana sadiq olan soqdiyalı tacirlər onun özü tərəfdən «hər yerə ticarət etməyə, həm də onun üçün pul qazanmağa və şəraiti öyrənməyə göndərildilər. Hətta Çin məmurları arasında belə An Luşan özünə dayaq və həmfikir tapdı.

Həddən artıq qızğın fəaliyyət, qoşunun artması, sərhədyanı malikanələrin bir əldə birləşməsi, bəlkə də bizə gəlib çatmayan kəşfiyyat məlumatları nazir Yan Qo-çjunu An Luşana qarşı məhkəmə işi qaldırmağa məcbur etdi. An Luşan işin təhqiqatından yayınmadı, şəxsən paytaxta gəldi, özünə çox gözəl haqq qazandırdı və 2500 nəfər zabitə vermək üçün mükafat da əldə etdi ki, bu da üsyanqabağı ona lazım idi. O, 755-ci ildə 32 nəfər yüksək rütbəli çin zabitini özünün təqdim etdiyi köçəri namizədlərlə əvəz olunmasını xahiş elədi. Yan Qo-çjunun müqavimətinə baxmayaraq imperator bu xahişi yerinə yetirdi. Lakin An Luşan başa düşdü ki, daha məsələni uzatmaq olmaz, odur ki, 755-ci ilin noyabr ayında Xebey əyalətinin Yuyyun adlı kəndində təbillər çalındı və Yan nəslini devirmək üçün üsyana çağırış elan edildi. 150 minlik sərhəd qoşunu əsgər və zabitlərin tam yekdilliyilə üsyana qalxdı. An Luşanın müşavirləri arasında hətta türk şahzadəsi Aşina Çen-Tsin də var idi. Belə güman etmək olar ki, çox ciddi olan bir proqram—Yan Quy-feyin devrilməsi heç kimi aldatmırdı. Əsgərlər başa düşürdülər ki, onlar öz hüquqlarını müdafiə etmək üçun hakimiyyəti ələ keçirməyə gedirlər; çinlilər isə başa düşürdülər ki, onların üzərinə xu adlı barbarlar gəlirlər, onları qırmaq lazımdır. İmperiyanın birliyi hər tərəfdən dağılırdı.

Hökumət üsyana An Luşanın Çanyanda yaşayan oğlunu qətlə yetirməklə, üsyanı yatırtmaq üçün iki ordu göndərməklə cavab verdi. Ordunun birində 60 min nəfər, digərində isə 110 min nəfər döyüşçü var idi. Hər iki ordu darmadağın edildi.

An Luşan dərhal paytaxtın üzərinə hücuma başladı. Şərqi paytaxt olan Loyan şəhəri dərhal onun əlinə keçdi. Şensiyə, Çanyana doğru gedən yolu dağlıq keçidi tunqundakı zastava tutmuşdu, şərqdə, Xebey və Xedunda isə kidan knyazının oğlu Li Quan-bi üsyançılara qarşı güclü müdafiə təşkil eləmişdi. O, 756-cı il üsyançıların sərkərdəsi Şi Sımini məğlubiyyətə uğrada bildi, bununla da Xebeyin bir hissəsi An Luşana qarşı çıxdı.

Lakin Lanbao yaxınlığındakı vuruşmada Çin hökumətinin qoşunları tamamilə darmadağın edildilər, bu Tunquan qarnizonu arasında çaxnaşmaya səbəb oldu. Keçidi müdafiə edən əsgərlər geri çəkildilər və üsyançılar 756-cı il iyulun 10- da Şensi şəhərinə daxil oldular.

Amma bu peşəkar əsgərlərin törətdikləri vəhşiliklər Çin əhalisini sülalənin möhkəm müdafiəsinə qaldırdı. Halbuki üsyana qədər münasibət skeptik və yaxşı deyildi.

Şair yenicə vəsf elədiyi orduya qarşı münasibətini necə də kəskin dəyişdi. O, artıq onun əsgərlərini vəhşi adlandırır, onlar dərhal qatı düşmənə çevrilmişdilər. Saraya və hökumətə qarşı olan bütün inamsızlıq bir anlığa yox oldu. «Bu dönüş bütün Çin cəmiyyətində baş vermişdi, çünki onlar imperatorun və saray əyanlarının qabiliyyətsizliyini görərək üsyançılarla mübarizə aparmaq təşəbbüsünü öz əllərinə aldılar. Lakin Çin vətənpərvərlərinin An Luşanın döyüşlərdə bərkimiş və qələbədən ilhamlanmış veteran döyüşçülərinə qarşı çıxara biləcək heç bir real qüvvəsi yox idi.

İmperator məşuqəsi ilə paytaxtı tərk elədi, lakin onun şəxsi qvardiyaçıları, xüsusi mühafizə dəstəsi tabeliyindən çıxdılar. Onlar hadisələrin gedişini nəzərə alaraq islahatların keçirilməsini yaxud sülalənin dəyişdirilməsini istəmirdilər, amma daha çox bütün fəlakətlərin səbəbkarı hesab elədikləri Yan quy — feya görə ölmək istəmirdilər.

Bu vaxt hökumət qoşun toplaya bildi: uyğurlar, ərəblər, xotanlar, Şato türkləri və birmanlılar imperiyanın nizami qoşunlarına qarşı Çinin müdafiəsinə qalxdılar. 757-ci ilin sentyabr ayında Finşuy çayının sahilində düşmənlər qarşılaşdılar. Xuay-en uyğurlara başçılıq edərək üsyançıların ordusunun arxasına keçdi. O, bu zaman pusquda duranlarla qarşılaşdı, onları axırıncı süvariyə qədər qırdı və sonra isə arxadan zərbə endirdi. Eyni zamanda xotanlılara, ərəblərə və şatolara başçılıq edən Li Sıye üsyançılara üzbəüz hücum elədi. Üsyançılar darmadağın edildilər, onların itkisi 60 min nəfər oldu, lakin bu rəqəm adi şişirtmə idi. Çünki kampaniya başa çatmamışdı. Əgər üsyançıların ordusu həqiqətən şəxsi heyətin 40 faizini itirmişdilərsə onda kampaniya davam edə bilməzdi. Burada onu da nəzərə almaq lazımdır ki, onun arxa cəbhəsini uyğurlardan və kidanlardan mühafizə etmək lazım idi.

Bununla bərabər müstəqil uyğur dəstəsi Nanşanyanın cənub yamaclarında (görünür, Sinin yaxınlığındadır) üsyançıların qoşununu məhv etmək üçün tapşırıq aldı. O, bu tapşırığı yerinə yetirdi və yenidən şimala qayıtdı. Bu vaxt Qo Tszı-i-nin qoşunu hərəkətə gəldi. Üsyançılar bu qoşunu sıxışdırdılar. Uyğurlar bunu bilib onların arxasına keçdilər və zərbə endirdilər. Qəfil zərbə qoşun arasında çaxnaşmaya səbəb oldu və üsyançılar qaçmağa başladılar. Yan Çjuan Loyan şəhərini ataraq An Luşanın zəif ağıllı oğlu ilə birlikdə Sarı çayın arxa tərəfinə geri çəkildi. Burada uyğurlar nə üçün Çinə gəlmələrini göstərdilər: hər yerdə qarət və zorakılıq başlandı. Sakinlər budda monastırlarında öz «xilaskarlarından» qaçıb gizlənirdilər. Uyğurlar iki monastırı yandırdılar və 10 min nəfərə yaxın adamı qılıncdan keçirdilər. Çinlilər arasında onlara yol göstərənlər də tapıldı. Qocalar uyğurların başçılarına 10 min top ipək gətirib verdikdən sonra onlar qarəti saxladılar və çıxıb getdilər. 757-ci ildə olmuş kampaniya belə qurtardı.

Ədəbiyyat

  • E. G. Pulleyblank, The Background of the Rebellion of An Lu-Shan, London: Oxford University Press (1955)
  • E. G. Pulleyblank, «The An Lu-Shan Rebellion and the Origins of Chronic Militarism in Late T’ang China», in Perry & Smith, Essays on T’ang Society, Leiden: E. J. Brill (1976)
  • Denis Twitchett (ed.), The Cambridge History of China, Volume 3, Sui and T’ang China, Cambridge: Cambridge University Press (1979)

İstinadlar

  1. Lev Qumilyev, Qədim türklər (tərcümə edənlər: V.Quliyev, V.Həbiboğlu), Bakı, «Gənclik», 1993. səh.300
  2. Lev Qumilyev, Qədim türklər (tərcümə edənlər: V.Quliyev, V.Həbiboğlu), Bakı, «Gənclik», 1993. səh.314
  3. Lev Qumilyev, Qədim türklər (tərcümə edənlər: V.Quliyev, V.Həbiboğlu), Bakı, «Gənclik», 1993. səh.315
  4. Beckwith, Christopher I. (2009): Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. Princeton: Princeton University Press.
  5. Lev Qumilyev, Qədim türklər (tərcümə edənlər: V.Quliyev, V.Həbiboğlu), Bakı, «Gənclik», 1993. səh.320.

Avqust 12, 2021
luşan, üsyanı, dekabr, ildən, fevral, ilədək, çində, baş, vermiş, üsyan, dövrü, fiquru, tarixi, redaktəüsyan, sülaləsi, dövründə, dekabr, ildə, başlayıb, chaonun, initihar, etməsi, ilə, fevral, ildə, bitmişdir, çin, ordusu, generalı, olan, luşannın, ərəbləri, . An Lusan usyani 16 dekabr 755 ci ilden 17 fevral 763 cu iledek Cinde bas vermis usyan Tan dovru fiquru Tarixi RedakteUsyan Tan sulalesi dovrunde 16 dekabr 755 ci ilde baslayib Shi Chaonun initihar etmesi ile 17 fevral 769 cu ilde bitmisdir Cin ordusu generali olan An Lusannin erebleri goyturkleri ve Sogdlulari oz terefine cekerek Simali Cinde ozunu imperator elan edib Yan sulalesinin esasini qoydu Kidanlar goyturklerin sadiq muttefiqi idiler lakin xaqanliq oz movcudlugunu dayandirdiqda onlarin muqavimeti menasiz gorundu 745 ci ilde kidanlarin esas bascisi mubarizeni dayandirdi O Sunqariy eyaletinin reisi oldu Lakin Mancuriyadaki serhed qosunlarinin korpus reisi An Lusan kidanlarin uzerine hucum etmeyi ve onlari soymagi davam etdirirdi Hiddetlenmis kidanlar ayaga qalxdilar lakin An Lusan onlari dagitdi Lakin deyismis basci da muqavimet gostermeye basladi Cinliler An Lusani bu muharibenin tesebbuscusu hesab edirdiler guya o usyancilari sakitlesdirmek ve xidmet gostermek ucun bu toqqusmani salmisdi Eger bu heqiqetde bele olmusdusa yaddan cixarmaq lazim deyildir ki serhed qosunlari muharibeni ve kocerilere nisbeten soygunculugu seven davakar tayfalardan ibaret idi Buna gore de toqqusma kortebii ve labuden bas vermeli idi 751 ci ilde An Lusan altmis minlik qosunla tatablardan beledcileri de olmaq sertile kidanlara qarsi cixis etdi 1 751 ci ildeki ugursuzluq hem Serqde hem de Qerbde Imperiyaya cox guclu tesir gosterdi 754 cu ilde yagan yagislarin ve dasqinlarin tebii felaketlerin sayesinde yaranmis vergilerin ve acligin artmasindan butun olkenin narazi olmasi ordunu buruyen naraziliq kimi hokumeti hec de narahat etmirdi Imperiya ordusu zerbeci destelerden suvari ox atanlardan ve demir geyimli doyusculerden habele coxsayli komekci vasitelerden piyadalardan araba neqliyyatindan xidmet sahelerinden intendant qosunlarindan ve s den ibaret idi Qosunlarin neheng miqdarda olmasi onunla izah olunur ki butun bu doyus qabiliyyeti olmayan deste onlarin sirasina daxil idi Lakin komekci vasiteler olmadan suvari oxcular ve demir geyimli doyusculer vurusa bilmezdiler cunki eger doyusculer ozleri oz atlarina qulluq etseler silahlarini temizleseler odun dasisalar ve yemek hazirlasalar onda onlar oxun yayini qulaqlarina qeder cekmek ve agir qilincla vurusmaq ucun kifayet derecede dincele bilmezler 2 Serkerde An Lusanin rehberliyi altinda olan nizami yabanci qosuna Du Fu seir hesr etmisdir o bu serde 751 ci ilde qosunda movcud olan intizami ve doyus ruhunu tesvir edib Ser bu qosunlarin 755 ci ilde usyanindan bir nece ay evvel yazilmisdir Onlarin bascisi hunlara qalib gelen meshur xan serkerdesi basqa serde ise sahin ile muqayise olunur 749 cu ilde tibetlilere qarsi cixis eden Qe Sulinin ordusunda seferberliye alinmis Cin doyusculerinin hissleri ve ehval ruhiyyesi Du Funun tesvir etdiyine benzemir 3 An Lusan Cinin tesir altina dusen kocerilerden idi Atasi turk anasi soqdiyali idi 4 O 736 ci ilde diviziyaya basciliq ederek doyusu kidanlilara uduzmusdu O buna gore olume mehkum olsa da imperatorun qarsisinda ozune haqq qazandirmisdi An Lusan turk celdliyi ile cin hiylegerliyini ozunde birlesdirmisdi o eyni vaxtda hiyle isletmeyi ve vurusmagi mekrlilik etmeyi ve emr vermeyi bacarirdi Saray muftexorlarinin satqinligini bildiyine gore An Lusan rusvet vermek ucun pullarina heyfi gelmirdi ele buna gore de o suretle yuxari vezifelere qalxirdi Bu zaman sarayda zadeganlar yeni yuksek mensebli ailelerin uzvleri imtahan vermek yolu ile rutbe almis alimler arasinda mubarize gedirdi Sonuncularin rehberi hesab olunan Li Lin fu hokumetin bascisi oz reqiblerine qalib gelerek tamamile savadsiz kocerileri herbi vezifelere ireli surmeye basladi onlari tehlukeli hesab etmedi Bu dalga An Lusani ayaga qaldirdi O 742 ci ilde herbi islahat vaxti Mancuriyada Pinlunda korpus aldi 744 cu ilde Ordosun merkezi hissesinde olan Fanyanda daha bir korpus 752 ci ilde ise Ordosun simalindaki Xedunda korpus almaga nail oldu 754 cu ilde o suvari qosunlarini ilxilarla temin etmek meqsedile ozune huquq verilmesini xahis eledi An Lusan ona tabe olan vilayetlerden boyuk gelir elde ederek kidanlardan tatablardan ve tonqra tayfasindan ibaret sekkiz min secme doyuscu topladi Hemcinin basci Abusun salamat qalmis turk silahdaslarini oz ordusuna daxil eledi Yuxarida qeyd edildiyi kimi Abus 753 cu ilde Cinlilerin zindaninda olmusdu An Lusana sadiq olan soqdiyali tacirler onun ozu terefden her yere ticaret etmeye hem de onun ucun pul qazanmaga ve seraiti oyrenmeye gonderildiler Hetta Cin memurlari arasinda bele An Lusan ozune dayaq ve hemfikir tapdi Hedden artiq qizgin fealiyyet qosunun artmasi serhedyani malikanelerin bir elde birlesmesi belke de bize gelib catmayan kesfiyyat melumatlari nazir Yan Qo cjunu An Lusana qarsi mehkeme isi qaldirmaga mecbur etdi An Lusan isin tehqiqatindan yayinmadi sexsen paytaxta geldi ozune cox gozel haqq qazandirdi ve 2500 nefer zabite vermek ucun mukafat da elde etdi ki bu da usyanqabagi ona lazim idi O 755 ci ilde 32 nefer yuksek rutbeli cin zabitini ozunun teqdim etdiyi koceri namizedlerle evez olunmasini xahis eledi Yan Qo cjunun muqavimetine baxmayaraq imperator bu xahisi yerine yetirdi Lakin An Lusan basa dusdu ki daha meseleni uzatmaq olmaz odur ki 755 ci ilin noyabr ayinda Xebey eyaletinin Yuyyun adli kendinde tebiller calindi ve Yan neslini devirmek ucun usyana cagiris elan edildi 150 minlik serhed qosunu esger ve zabitlerin tam yekdilliyile usyana qalxdi An Lusanin musavirleri arasinda hetta turk sahzadesi Asina Cen Tsin de var idi Bele guman etmek olar ki cox ciddi olan bir proqram Yan Quy feyin devrilmesi hec kimi aldatmirdi Esgerler basa dusurduler ki onlar oz huquqlarini mudafie etmek ucun hakimiyyeti ele kecirmeye gedirler cinliler ise basa dusurduler ki onlarin uzerine xu adli barbarlar gelirler onlari qirmaq lazimdir Imperiyanin birliyi her terefden dagilirdi Hokumet usyana An Lusanin Canyanda yasayan oglunu qetle yetirmekle usyani yatirtmaq ucun iki ordu gondermekle cavab verdi Ordunun birinde 60 min nefer digerinde ise 110 min nefer doyuscu var idi Her iki ordu darmadagin edildi An Lusan derhal paytaxtin uzerine hucuma basladi Serqi paytaxt olan Loyan seheri derhal onun eline kecdi Sensiye Canyana dogru geden yolu dagliq kecidi tunqundaki zastava tutmusdu serqde Xebey ve Xedunda ise kidan knyazinin oglu Li Quan bi usyancilara qarsi guclu mudafie teskil elemisdi O 756 ci il usyancilarin serkerdesi Si Simini meglubiyyete ugrada bildi bununla da Xebeyin bir hissesi An Lusana qarsi cixdi Lakin Lanbao yaxinligindaki vurusmada Cin hokumetinin qosunlari tamamile darmadagin edildiler bu Tunquan qarnizonu arasinda caxnasmaya sebeb oldu Kecidi mudafie eden esgerler geri cekildiler ve usyancilar 756 ci il iyulun 10 da Sensi seherine daxil oldular Amma bu pesekar esgerlerin toretdikleri vehsilikler Cin ehalisini sulalenin mohkem mudafiesine qaldirdi Halbuki usyana qeder munasibet skeptik ve yaxsi deyildi Sair yenice vesf elediyi orduya qarsi munasibetini nece de keskin deyisdi O artiq onun esgerlerini vehsi adlandirir onlar derhal qati dusmene cevrilmisdiler Saraya ve hokumete qarsi olan butun inamsizliq bir anliga yox oldu Bu donus butun Cin cemiyyetinde bas vermisdi cunki onlar imperatorun ve saray eyanlarinin qabiliyyetsizliyini gorerek usyancilarla mubarize aparmaq tesebbusunu oz ellerine aldilar Lakin Cin vetenperverlerinin An Lusanin doyuslerde berkimis ve qelebeden ilhamlanmis veteran doyusculerine qarsi cixara bilecek hec bir real quvvesi yox idi Imperator mesuqesi ile paytaxti terk eledi lakin onun sexsi qvardiyacilari xususi muhafize destesi tabeliyinden cixdilar Onlar hadiselerin gedisini nezere alaraq islahatlarin kecirilmesini yaxud sulalenin deyisdirilmesini istemirdiler amma daha cox butun felaketlerin sebebkari hesab eledikleri Yan quy feya gore olmek istemirdiler Bu vaxt hokumet qosun toplaya bildi uygurlar erebler xotanlar Sato turkleri ve birmanlilar imperiyanin nizami qosunlarina qarsi Cinin mudafiesine qalxdilar 757 ci ilin sentyabr ayinda Finsuy cayinin sahilinde dusmenler qarsilasdilar Xuay en uygurlara basciliq ederek usyancilarin ordusunun arxasina kecdi O bu zaman pusquda duranlarla qarsilasdi onlari axirinci suvariye qeder qirdi ve sonra ise arxadan zerbe endirdi Eyni zamanda xotanlilara ereblere ve satolara basciliq eden Li Siye usyancilara uzbeuz hucum eledi Usyancilar darmadagin edildiler onlarin itkisi 60 min nefer oldu lakin bu reqem adi sisirtme idi Cunki kampaniya basa catmamisdi Eger usyancilarin ordusu heqiqeten sexsi heyetin 40 faizini itirmisdilerse onda kampaniya davam ede bilmezdi Burada onu da nezere almaq lazimdir ki onun arxa cebhesini uygurlardan ve kidanlardan muhafize etmek lazim idi Bununla beraber musteqil uygur destesi Nansanyanin cenub yamaclarinda gorunur Sinin yaxinligindadir usyancilarin qosununu mehv etmek ucun tapsiriq aldi O bu tapsirigi yerine yetirdi ve yeniden simala qayitdi Bu vaxt Qo Tszi i nin qosunu herekete geldi Usyancilar bu qosunu sixisdirdilar Uygurlar bunu bilib onlarin arxasina kecdiler ve zerbe endirdiler Qefil zerbe qosun arasinda caxnasmaya sebeb oldu ve usyancilar qacmaga basladilar Yan Cjuan Loyan seherini ataraq An Lusanin zeif agilli oglu ile birlikde Sari cayin arxa terefine geri cekildi Burada uygurlar ne ucun Cine gelmelerini gosterdiler her yerde qaret ve zorakiliq baslandi Sakinler budda monastirlarinda oz xilaskarlarindan qacib gizlenirdiler Uygurlar iki monastiri yandirdilar ve 10 min nefere yaxin adami qilincdan kecirdiler Cinliler arasinda onlara yol gosterenler de tapildi Qocalar uygurlarin bascilarina 10 min top ipek getirib verdikden sonra onlar qareti saxladilar ve cixib getdiler 757 ci ilde olmus kampaniya bele qurtardi 5 Edebiyyat RedakteE G Pulleyblank The Background of the Rebellion of An Lu Shan London Oxford University Press 1955 E G Pulleyblank The An Lu Shan Rebellion and the Origins of Chronic Militarism in Late T ang China in Perry amp Smith Essays on T ang Society Leiden E J Brill 1976 Denis Twitchett ed The Cambridge History of China Volume 3 Sui and T ang China Cambridge Cambridge University Press 1979 Istinadlar Redakte Lev Qumilyev Qedim turkler tercume edenler V Quliyev V Hebiboglu Baki Genclik 1993 seh 300 Lev Qumilyev Qedim turkler tercume edenler V Quliyev V Hebiboglu Baki Genclik 1993 seh 314 Lev Qumilyev Qedim turkler tercume edenler V Quliyev V Hebiboglu Baki Genclik 1993 seh 315 Beckwith Christopher I 2009 Empires of the Silk Road A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present Princeton Princeton University Press Lev Qumilyev Qedim turkler tercume edenler V Quliyev V Hebiboglu Baki Genclik 1993 seh 320 Menbe https az wikipedia org w index php title An Lusan usyani amp oldid 3511881, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.