Çanaqlı yastıcanın çanağı ovaldır, bəzən hətta dəyirmidir, ağdır, bəzən bozumtul ağdır, sürfə çanaqcığı böyükdür, tünd yaşıl, qəhvəyi və yaxud qaradır. Dişinin çanaqdaxili bədəni bənövşəyi rənglidir. Bədən oval və yaxud geniş ovaldır, arxa döş ən geniş hissədir. Erkəklərin nimfal çanağı ağ rəngli olub, qara rəngli sürfə çanaqcığına malikdir. Yetkin erkək fərdlər 1 cüt qanada, ətraflara malikdirlər və sərbəst gəzirlər. 1-2 gün yaşadıqdan sonra məhv olurlar.. Çanaqlı yastıca bitkiyə yapışdıqdan sonra bədən yığılır, dəyirmi forma alır. Sürfələr sekretor mum maddə ifraz edir və bu maddədən havada saplar yaranır.
Həyat tərzi
Polifaqdır, əksər meyvə və giləmeyvələrə, o cümlədən dekorativ ağac və kollara zərər vurur. Azərbaycanda meyvə ağaclarına, xüsusən alma, badam, armud, gavalı, göyəmə daha çox zərər vurur. Yastıca ilə yoluxmuş meyvə ağaclarının meyvəsinin üzərində qırmızı-bənövşəyi ləkələr yaranır. Güclü yoluxma zamanı bitkinin ümumi inkişafını zəiflədir, yarpaqların quruyub tökülməsinə, məhsuldarlığın kəskin surətdə aşağı düşməsinə, məhsulun keyfiyyətinin azalmasına səbəb olur.Azərbaycanda bu zərərvericinin bioekoloji xüsusiyyətləri qismən öyrənilmişdir. A.T.İmamquliyev AzərbaycanınLənkəran zonasında bu zərərvericinin biologiyasını və bəzi yerli entomofaqlarını öyrənmişdir. Xaçmazda və Abşeronda bənövşəyi çanaqlı yastıcanın mayalanmış dişi fərdləri ağac, kol bitkilərinin gövdə və budaqlarında qışlayır. İqlim şəraitindən asılı olaraq, çanaqlı yastıcanın oyanması müxtəlif vaxtlarda baş verir. Gündəlik temperatur 10-120C-dən yüksək olduqda yastıcalar qidalanmağa başlayır və ölçüsü artır. Mayın I - II ongünlüyündə ilk yumurta qoyan dişilər yaranır. Yumurtalar ovaldır, açıq bənövşəyi rənglidir. Yumurta qoyma uzunmüddətli prosesdir, təxminən 30-40 gün çəkir. Yumurta qoyulandan sonra dişilər yığılır, büzüşür və məhv olur. Bənövşəyi çanaqlı yastıcanın yumurta qoyma qabiliyyəti müxtəlifdir.
Yumurtalardan 6-7 gün sonra “avara sürfələr” çıxır. Onlar çox həssas olurlar. İlk avara sürfələr mayın II ongünlüyündə çıxmağa başlayır. Avara sürfələrin kütləvi doğuluşu mayın III ongünlüyünə iyunun 1 yarısına təsadüf edir. Avara sürfələr yastı oval olur, bənövşəyi rəngli olub, aktiv hərəkət edir. Zərərvericinin digər bitkilərə yoluxması da məhz bu dövrdə olur. Çox xırda ölçülü olduqları üçün yastıcanın yayılması bu dövrdə daha çox olur.Yumurtadan çıxan “avara sürfələr” ətraflara, bığcığa malik olur, bir müddət sərbəst hərəkət edirlər. Sonradan sürfələr öz xortumlarını bitkinin toxumasına salır, ona yapışır. Avara sürfələr bitkinin üzərində yayılır, ən yumşaq yerlərə yapışır, əsasən yarpaqların əsas damarı boyunca zoğlarda və meyvə yanlığında toplanır.
Çanaqlı yastıca bitkiyə yapışdıqdan sonra bədən yığılır, dəyirmi forma alır. Sürfələr sekretor mum maddə ifraz edir və bu maddədən havada saplar yaranır. Təxminən 1-1,5 gündən sonra sürfənin bədəni saplarla örtülür və ilk çanaq yaranır. Çanağın altında bədən aydın görünür. 18-20 günlük inkişafdan sonra I yaşlı sürfələr qabıq dəyişir, II yaşlı sürfələr yaranır. Bu dövrdə artıq erkək və dişi fərdlər həm çanaqları, həm də çanaqdaxili bədənləri ilə bir-birindən fərqlənirlər. Dişilər dəyirmi çanağa malik olur, erkəklərin çanağı isə uzunsov olur. Dişi fərdlərin çanaqdaxili bədəni açıq qırmızımtıl bənövşəyi rəngli, erkəklərin bədəni uzunsov olub, tünd qırmızımtıl bənövşəyi rəngli olur. II yaşlı sürfələr 20-25 günlük inkişafdan sonra artıq cavan fərdlərə çevrilir. II yaşlı dişi sürfələr cavan dişilərə, erkək sürfələr isə nimfalara çevrilir. Təxminən 45-50 günlük inkişafdan sonra erkəklər uçmağa başlayır, onlar dişilərlə cütləşdikdən sonra məhv olurlar. Erkəklərin intensiv uçuşu 12-14 gün davam edir, əsasən səhər və axşam saatlarda uçurlar. Tək-tək fərdlərə 30-35 gün sonra da təsadüf edilir. Erkəklərlə mayalandıqdan sonra 10-15 gün sonra artıq dişi fərdlər yumurta qoymağa başlayır. Deməli, I yaz nəslinin inkişafı 60-65 gün çəkir. II nəslin yumurta qoyan dişiləri iyulun I və II dekadasında yaranır. Kütləvi yumurtaqoyma iyulun II - III ongünlüyündə baş verir. 8-10 günlük embrional inkişafdan sonra sürfələr çıxır, kütləvi sürfə çıxışı təxminən 10-15 gün sonra baş verir. İyul ayında kütləvi sürfə mərhələsi olur. Qısa müddətli sərbəst həyatdan sonra sürfələr oturaq həyata keçir və I yaşlı sürfələrə çevrilir. 20 günlük inkişafdan sonra I yaşlı sürfələr II yaşlı sürfələrə çevrilir. Sentyabrın I-II dekadasında cavan dişilər yaranır, erkəklər uçur. Dişilərlə mayalandıqdan sonra erkəklər məhv olur. Mayalanmış dişi fərdlər qışlayır. Mayalanmadan sonra dişilər çanaqlarını xeyli böyüdürlər və qışlayırlar. Temperaturun aşağı olması nəticəsində çanağın böyümə sürəti yaza nisbətən çox az olur.
Yayılması
Zərərverici dünyada geniş yayılmışdır. Keçmiş SSRİ məkanında əsasən Krım, Krasnodar vilayətlərində, Qafqaz və Orta Asiya respublikalarında yayılmışdır. Zərərvericinin vətəni Palearktikanın Aralıq dənizi sahilidir.
Ədəbiyyat
Mustafayeva G.Ə. Azərbaycanın çanaqlı yastıcalarının (Homoptera, Diaspididae) növ tərkibi, yayılması və zərər vurduqları bitkilər. Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
İstinadlar
↑ Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Bənövşəyi çanaqlı yastıca
Mustafayeva G.Ə. Fauna of scales
Mustafayeva G.Ə. Azərbaycanın çanaqlı yastıcalarının (Homoptera, Diaspididae) növ tərkibi, yayılması və zərər vurduqları bitkilər. Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
Xarici keçidlər
Bənövşəyi çanaqlı yastıca
Mustafayeva G.Ə. Fauna of scales
September 28, 2021
bənövşəyi, çanaqlı, yastıca, parlatoria, oleae, colvee, buğumayaqlılar, tipinin, bərabərqanadlılar, dəstəsinin, yastıcalar, fəsiləsinə, olan, növ, parlatoria, oleae, colvee, elmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılary. Benovseyi canaqli yastica lat Parlatoria oleae Colvee Bugumayaqlilar tipinin Beraberqanadlilar destesinin Yasticalar fesilesine aid olan nov Benovseyi canaqli yasticaParlatoria oleae Colvee Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip Bugumayaqlilarnov Benovseyi canaqli yasticaElmi adiParlatoria oleae Colvee SekilaxtarisiNCBI 665268EOL 834279 Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Edebiyyat 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerXarici qurulusu RedakteCanaqli yasticanin canagi ovaldir bezen hetta deyirmidir agdir bezen bozumtul agdir surfe canaqcigi boyukdur tund yasil qehveyi ve yaxud qaradir Disinin canaqdaxili bedeni benovseyi renglidir Beden oval ve yaxud genis ovaldir arxa dos en genis hissedir Erkeklerin nimfal canagi ag rengli olub qara rengli surfe canaqcigina malikdir Yetkin erkek ferdler 1 cut qanada etraflara malikdirler ve serbest gezirler 1 2 gun yasadiqdan sonra mehv olurlar 1 Canaqli yastica bitkiye yapisdiqdan sonra beden yigilir deyirmi forma alir Surfeler sekretor mum madde ifraz edir ve bu maddeden havada saplar yaranir 2 Heyat terzi RedaktePolifaqdir ekser meyve ve gilemeyvelere o cumleden dekorativ agac ve kollara zerer vurur Azerbaycanda meyve agaclarina xususen alma badam armud gavali goyeme daha cox zerer vurur Yastica ile yoluxmus meyve agaclarinin meyvesinin uzerinde qirmizi benovseyi lekeler yaranir Guclu yoluxma zamani bitkinin umumi inkisafini zeifledir yarpaqlarin quruyub tokulmesine mehsuldarligin keskin suretde asagi dusmesine mehsulun keyfiyyetinin azalmasina sebeb olur 3 Azerbaycanda bu zerervericinin bioekoloji xususiyyetleri qismen oyrenilmisdir A T Imamquliyev Azerbaycanin Lenkeran zonasinda bu zerervericinin biologiyasini ve bezi yerli entomofaqlarini oyrenmisdir Xacmazda ve Abseronda benovseyi canaqli yasticanin mayalanmis disi ferdleri agac kol bitkilerinin govde ve budaqlarinda qislayir Iqlim seraitinden asili olaraq canaqli yasticanin oyanmasi muxtelif vaxtlarda bas verir Gundelik temperatur 10 120C den yuksek olduqda yasticalar qidalanmaga baslayir ve olcusu artir Mayin I II ongunluyunde ilk yumurta qoyan disiler yaranir Yumurtalar ovaldir aciq benovseyi renglidir Yumurta qoyma uzunmuddetli prosesdir texminen 30 40 gun cekir Yumurta qoyulandan sonra disiler yigilir buzusur ve mehv olur Benovseyi canaqli yasticanin yumurta qoyma qabiliyyeti muxtelifdir 4 Yumurtalardan 6 7 gun sonra avara surfeler cixir Onlar cox hessas olurlar Ilk avara surfeler mayin II ongunluyunde cixmaga baslayir Avara surfelerin kutlevi dogulusu mayin III ongunluyune iyunun 1 yarisina tesaduf edir Avara surfeler yasti oval olur benovseyi rengli olub aktiv hereket edir Zerervericinin diger bitkilere yoluxmasi da mehz bu dovrde olur Cox xirda olculu olduqlari ucun yasticanin yayilmasi bu dovrde daha cox olur Yumurtadan cixan avara surfeler etraflara bigciga malik olur bir muddet serbest hereket edirler Sonradan surfeler oz xortumlarini bitkinin toxumasina salir ona yapisir Avara surfeler bitkinin uzerinde yayilir en yumsaq yerlere yapisir esasen yarpaqlarin esas damari boyunca zoglarda ve meyve yanliginda toplanir Canaqli yastica bitkiye yapisdiqdan sonra beden yigilir deyirmi forma alir Surfeler sekretor mum madde ifraz edir ve bu maddeden havada saplar yaranir Texminen 1 1 5 gunden sonra surfenin bedeni saplarla ortulur ve ilk canaq yaranir Canagin altinda beden aydin gorunur 18 20 gunluk inkisafdan sonra I yasli surfeler qabiq deyisir II yasli surfeler yaranir Bu dovrde artiq erkek ve disi ferdler hem canaqlari hem de canaqdaxili bedenleri ile bir birinden ferqlenirler Disiler deyirmi canaga malik olur erkeklerin canagi ise uzunsov olur Disi ferdlerin canaqdaxili bedeni aciq qirmizimtil benovseyi rengli erkeklerin bedeni uzunsov olub tund qirmizimtil benovseyi rengli olur II yasli surfeler 20 25 gunluk inkisafdan sonra artiq cavan ferdlere cevrilir II yasli disi surfeler cavan disilere erkek surfeler ise nimfalara cevrilir Texminen 45 50 gunluk inkisafdan sonra erkekler ucmaga baslayir onlar disilerle cutlesdikden sonra mehv olurlar Erkeklerin intensiv ucusu 12 14 gun davam edir esasen seher ve axsam saatlarda ucurlar Tek tek ferdlere 30 35 gun sonra da tesaduf edilir Erkeklerle mayalandiqdan sonra 10 15 gun sonra artiq disi ferdler yumurta qoymaga baslayir Demeli I yaz neslinin inkisafi 60 65 gun cekir 5 II neslin yumurta qoyan disileri iyulun I ve II dekadasinda yaranir Kutlevi yumurtaqoyma iyulun II III ongunluyunde bas verir 8 10 gunluk embrional inkisafdan sonra surfeler cixir kutlevi surfe cixisi texminen 10 15 gun sonra bas verir Iyul ayinda kutlevi surfe merhelesi olur Qisa muddetli serbest heyatdan sonra surfeler oturaq heyata kecir ve I yasli surfelere cevrilir 20 gunluk inkisafdan sonra I yasli surfeler II yasli surfelere cevrilir Sentyabrin I II dekadasinda cavan disiler yaranir erkekler ucur Disilerle mayalandiqdan sonra erkekler mehv olur Mayalanmis disi ferdler qislayir Mayalanmadan sonra disiler canaqlarini xeyli boyudurler ve qislayirlar Temperaturun asagi olmasi neticesinde canagin boyume sureti yaza nisbeten cox az olur 1 Yayilmasi RedakteZererverici dunyada genis yayilmisdir Kecmis SSRI mekaninda esasen Krim Krasnodar vilayetlerinde Qafqaz ve Orta Asiya respublikalarinda yayilmisdir Zerervericinin veteni Palearktikanin Araliq denizi sahilidir Edebiyyat RedakteMustafayeva G E Azerbaycanin canaqli yasticalarinin Homoptera Diaspididae nov terkibi yayilmasi ve zerer vurduqlari bitkiler Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Istinadlar Redakte 1 2 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 Benovseyi canaqli yastica Mustafayeva G E Fauna of scales Mustafayeva G E Azerbaycanin canaqli yasticalarinin Homoptera Diaspididae nov terkibi yayilmasi ve zerer vurduqlari bitkiler Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Xarici kecidler RedakteBenovseyi canaqli yastica Mustafayeva G E Fauna of scalesMenbe https az wikipedia org w index php title Benovseyi canaqli yastica amp oldid 5328212, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
