Biznes klasteri (ing.business cluster) — Xidməti fəaliyyətinin əsasları həmcins olan sahibkarlıq subyektlərinin, təminatçıların və əlaqədar digər təşkilatların xüsusi statusla coğrafi təmərküzləşməsi.
Tarixi
İqtisadçıların aqlomerasiya (təmərküzləşmə) adlandırdığı anlayışın metodoloji tarixi Alfred Marşalın 1890-cı illərdəki tədqiqatlarına qədər gedir. Müasir dövrdə isə "Biznes klasteri" yaxud "Porter klasteri" termini əsasən amerikalı akademik Maykl Porterin 1990-cü ildə nəşr etdirdiyi "Ölkələrin rəqabət üstünlüyü" əsəri ilə təqdim olunmuş və ardınca elmi çevrələr tərəfindən qəbul edilərək məhşurlaşmışdır. İqtisadi proseslərdə müvəfəqqiyyətin əldə edilməsində iqtisadiyyatın coğrafi aspektləri isə Paul Krugmanın "Coğrafiya və ticarət" (1991) əsərində geniş şəkildə işıqlandırılmışdır. Məhz bu cürə tədqiqatlardan sonra biznes klasterləri dövlətlərin iqtisadi strategiyalarında öz yerini almağa başladı.
Mahiyyəti
Maykl Porterə görə müasir qlobal iqtisadi proseslərdə rəqabət üstünlüyü əldə etməyin üsulu kimi bir qisim xüsusi faktorlar əhəmiyyət daşıyır. Məsələn, biznes subyektinin yerləşdiyi məkanın limana yaxın olması yaxud insan resursunun rəqiblərinə nisbətdə daha münasib qiymətlə çalışdırılması kimi nümunələr, xərcləri azaltmaqla rəqabət üstünlüyünü şərtləndirən başlıca amillərdir. Bu qəbildən olan üstünlüyü kortəbii haldan sistemli formaya transformasiya etmək üçün isə müəyyən inzibati tənzimləmərə ehtiyac duyulur. Biznes klasterləri rəqabət anlayışına təsir edən təkmil metodoloji yanaşma kimi məhz bu zərurəti qarşılamaq məqsədi güdür. Porterə görə biznes klasterləri rəqabət anlayışına üç əsas istiqamətdə təsir edə bilər:
Klaster daxilində fəaliyyət göstərən subyektlərin məhsuldarlığını yüksəltməklə;
İnnovasiyanın əməliyyatların hərəkətverici elementi kimi prosesə inteqrasiyası ilə;
Yeni biznes subyektlərinin təşəkkülünü stimullaşdırmaqla.
Növləri
Biznes klasterləri mahiyyət etibarilə əsasən iki kateqoriyada səciyyələnirlər. Burada fərqləndirici faktorlar, subyektin təşəkkül mərhələsi və onun sonrakı fəaliyyətinin spesifikasına müvafiq olaraq formalaşmışdır.
Quruluşuna görə
Coğrafi klaster – Əsasən coğrafi faktorlara görə yaranmış klasterlərə verilən addır. Buna misal olaraq Hollandiyadakı gül klasterini göstərmək mümkündür.
Sektoral klaster – Eyni kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olan subyektlərin təmərküzləşdiyi klasterlərə deyilir.
Üfüqi klaster – Mənbə paylaşımı dərəcəsində qarşılıqlı əlaqələrin olduğu subyektlərin bir araya gətirərək formalaşdırdığı klaster növüdür. Məs: "nouhau" paylaşımı.
Şaquli klaster – Ortaq mexanizmlərdən istifadəyə görə cəmləşən şirkətlərin olduğu klasterdir. Məs: Tədarük zənciri klasteri.
Fəaliyyət spektrinə görə
Yüksək texnologiya klasteri – Yüksək texnologiya tutumlu, bilik iqtisadiyyatına adaptasiya olunmuş və əməliyyatların mahiyyəti universitetlərin elmi-tədqiqatlarına söykənən şirkətlərin cəmləşdiyi qrupu ifadə edir. Məs: Silikon Vadisi.
Ənənəyə söykənən klaster – Biznes strukturlarının iqtisadi ənənələrin təmin etdiyi çoxillik təcrübə və imkanların zəngin olduğu spesifik mühitdə fəaliyyətini nəzərdə tutur. Məs: Maliyyə mərkəzi kimi tanınan London şəhərində, əsasən bu qəbildən olan qurumların cəmləşməsi.
"Lou-kost" klaster – İstehsal xərclərini minimallaşdırmaq məqsədi güdən korporasiyaların bəzi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, bir sıra üstünlüklərə görə (ucuz işçi qüvvəsi, vergi güzəşti, əlverişli xammadə qiymətləri və s.) müəyyən edilmiş zonalarda biznes əməliyyatları aparması halını ifadə edir.
Dünya üzrə nümunələr
Amerika Birləşmiş Ştatlarında
ABŞ-da əksər sahələr üzrə çoxsaylı biznes klasterləri mövcuddur. Bunların sırasından ən məhşuru Kaliforniya ştatında yerləşən, Apple, Facebook, Google, Netflix, Tesla, Twitter, Yahoo, eBay, Cisco və Oracle kimi dünyaca tanınmış nəhəng şirkətlərə ev sahibliyi edən Silikon Vadisi rəqəmsal klasteridir. Əsasən müdafiə sənayesi üzrə tədqiqatlar üçün nəzərdə tutulmuş, sonradan Stanford Universitetinin təşəbbüsü ilə mülki tədqiqatlara da açılmış ərazi, ötən əsrin 70-ci illərindən etibarən informasiya kommunikasiya texnologiyaları üzrə ixtisaslaşan şirkətlərin qərargahına çevrildi. ABŞ Ticarət Departamentinin İqtisadi Təhlil Bürosunun 2017-ci ildə Kaliforniya ştatı üzrə dərc etdiyi hesabata görə ştatın 3,2 trilyon dollar olan Ümum Daxili Məhsulunda 400-450 milyard dollarlıq İKT sektorunun payının əhəmiyyətli bir hissəsi, təkcə 2018-ci ildə 60 milyard dollardan bir qədər çox investisiya cəlb edən xüsusi zonanın hesabına formalaşır. Göstəricilər bir daha sübut edir ki, bu qəbildən olan zonaların xarici investisiya və təşəbbüskar cəlb etmə qabiliyyəti olduqca yüksəkdir.
Hindistan Respublikasında
Regional həm də sektoral klasterləşmənin uğurlu örnəyi HindistanınKarnataka ştatının paytaxtı Banqalor şəhəri hesab olunur. Həcm baxımından dünyanın dördüncü, bəzi mənbələrə görə birinci texnoloji klasteri olan şəhər, 200 ali və orta mühəndislik məktəbi o cümlədən, 400-ə yaxın tədqiqat mərkəzi ilə araşdırma və inkişaf nöqteyi-nəzərindən regionun qabaqcıllarındandır. Yerli iqtisadi instutlara görə, ölkə Ümum Daxili Məhsulunun %10-i təşkil edən rəqəmsal sektoru əksərən Banqalor özünün rəqəmsal məhsulları ilə təmin edir.
Türkiyə Respublikasında
Türkiyə Respublikasında universitetlər nəzdnində texnoparklar, həmçinin sənaye məhəllələri ilə yanaşı müxtəlif biznes klasterləri vardır. Bunlardan həcm etibarilə ən böyüyü və ən yenisi “Bilişim Vadisi” adı ilə formalaşıb. Türkiyə nümunəsini fərqləndirən cəhət isə biznes inkubatoru adlanan mexanizmin proseslərə inteqrasiya edilməsi ilə uğuru davamlılaşdırmağa hesablanmış addımlar atmasıdır. İstanbul şəhərinin yaxınlığında yerləşən Qəbzə sənaye ərazisində qurulmuş “Bilişim Vadisi”ndə ən müxtəlif stimullaşdırıcı vasitələrlə informasiya kommunikasiya texnologiyaları sektorunun şirkətləri təmərküzləşdirilməyə çalışılır. Bu cəhd özünün ilkin nəticəsini yerli elektrik avtomobil layihəsi olan TOGG markasının istehsalının məhz “Bilişim Vadisi”ndə start götürməsi ilə göstərdi. Orta dövr üçün xüsusi zonanın rezident sayının 5000 şirkətə çatacağı, 50 milyard dollarlıq dövriyyə və 100 min nəfərlik məşğulluq sahəsi yaradacağı Türkiyə Respublikasının müvafiq orqanlarının dərc etdiyi hesabatlara əsasən gözləniləndir.
İstinadlar
JANUŠKA, M. Communication as a key factor in Virtual Enterprise paradigm support. In Innovation and Knowledge Management: A Global Competitive Advantage. Kuala Lumpur: International Business Information Management Association (IBIMA), 2011. s. 1-9. ISBN978-0-9821489-5-2
↑ Nicat Muradzadə. "Azərbaycanın rəqəmsal biznes klasterinə ehtiyacı var". moderator.az (az.). 6 noyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 14 avqust 2020.
Porter, M.E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. New York: The Free Press. 1–857 pgs.
Krugman, P. (1991). Geography and Trade. MIT Press. 1-142pg.
↑ Porter, Michael. On Competition. Boston: Harvard Business School Press. 1998. səh. 225.
Porter, M., Ramirez-Vallejo, J., & van Eenennaam, F. (2011). The Dutch flower cluster.
Wiktionary.Silicon Valley
"Bangalore". Open for Business.[ölü keçid]
"Teknoloji tabanlı kalkınmanın kalbi Bilişim Vadisi'nde atacak". Anadolu Ajansı.
Oktyabr 07, 2021
biznes, klasteri, business, cluster, xidməti, fəaliyyətinin, əsasları, həmcins, olan, sahibkarlıq, subyektlərinin, təminatçıların, əlaqədar, digər, təşkilatların, xüsusi, statusla, coğrafi, təmərküzləşməsi, mündəricat, tarixi, mahiyyəti, növləri, quruluşuna, g. Biznes klasteri ing business cluster 1 Xidmeti fealiyyetinin esaslari hemcins olan sahibkarliq subyektlerinin teminatcilarin ve elaqedar diger teskilatlarin xususi statusla cografi temerkuzlesmesi 2 Mundericat 1 Tarixi 2 Mahiyyeti 3 Novleri 3 1 Qurulusuna gore 3 2 Fealiyyet spektrine gore 4 Dunya uzre numuneler 4 1 Amerika Birlesmis Statlarinda 4 2 Hindistan Respublikasinda 4 3 Turkiye Respublikasinda 5 IstinadlarTarixi RedakteIqtisadcilarin aqlomerasiya temerkuzlesme adlandirdigi anlayisin metodoloji tarixi Alfred Marsalin 1890 ci illerdeki tedqiqatlarina qeder gedir Muasir dovrde ise Biznes klasteri yaxud Porter klasteri termini esasen amerikali akademik Maykl Porterin 1990 cu ilde nesr etdirdiyi Olkelerin reqabet ustunluyu eseri ile teqdim olunmus ve ardinca elmi cevreler terefinden qebul edilerek mehsurlasmisdir 3 Iqtisadi proseslerde muvefeqqiyyetin elde edilmesinde iqtisadiyyatin cografi aspektleri ise Paul Krugmanin Cografiya ve ticaret 1991 eserinde genis sekilde isiqlandirilmisdir 4 Mehz bu cure tedqiqatlardan sonra biznes klasterleri dovletlerin iqtisadi strategiyalarinda oz yerini almaga basladi Mahiyyeti RedakteMaykl Portere gore muasir qlobal iqtisadi proseslerde reqabet ustunluyu elde etmeyin usulu kimi bir qisim xususi faktorlar ehemiyyet dasiyir Meselen biznes subyektinin yerlesdiyi mekanin limana yaxin olmasi yaxud insan resursunun reqiblerine nisbetde daha munasib qiymetle calisdirilmasi kimi numuneler xercleri azaltmaqla reqabet ustunluyunu sertlendiren baslica amillerdir Bu qebilden olan ustunluyu kortebii haldan sistemli formaya transformasiya etmek ucun ise mueyyen inzibati tenzimlemere ehtiyac duyulur Biznes klasterleri reqabet anlayisina tesir eden tekmil metodoloji yanasma kimi mehz bu zerureti qarsilamaq meqsedi gudur 5 Portere gore biznes klasterleri reqabet anlayisina uc esas istiqametde tesir ede biler 5 Klaster daxilinde fealiyyet gosteren subyektlerin mehsuldarligini yukseltmekle Innovasiyanin emeliyyatlarin hereketverici elementi kimi prosese inteqrasiyasi ile Yeni biznes subyektlerinin tesekkulunu stimullasdirmaqla Novleri RedakteBiznes klasterleri mahiyyet etibarile esasen iki kateqoriyada seciyyelenirler Burada ferqlendirici faktorlar subyektin tesekkul merhelesi ve onun sonraki fealiyyetinin spesifikasina muvafiq olaraq formalasmisdir Qurulusuna gore Redakte Cografi klaster Esasen cografi faktorlara gore yaranmis klasterlere verilen addir Buna misal olaraq Hollandiyadaki gul klasterini gostermek mumkundur 6 Sektoral klaster Eyni kommersiya fealiyyeti ile mesgul olan subyektlerin temerkuzlesdiyi klasterlere deyilir Ufuqi klaster Menbe paylasimi derecesinde qarsiliqli elaqelerin oldugu subyektlerin bir araya getirerek formalasdirdigi klaster novudur Mes nouhau paylasimi Saquli klaster Ortaq mexanizmlerden istifadeye gore cemlesen sirketlerin oldugu klasterdir Mes Tedaruk zenciri klasteri Fealiyyet spektrine gore Redakte Yuksek texnologiya klasteri Yuksek texnologiya tutumlu bilik iqtisadiyyatina adaptasiya olunmus ve emeliyyatlarin mahiyyeti universitetlerin elmi tedqiqatlarina soykenen sirketlerin cemlesdiyi qrupu ifade edir Mes Silikon Vadisi Eneneye soykenen klaster Biznes strukturlarinin iqtisadi enenelerin temin etdiyi coxillik tecrube ve imkanlarin zengin oldugu spesifik muhitde fealiyyetini nezerde tutur Mes Maliyye merkezi kimi taninan London seherinde esasen bu qebilden olan qurumlarin cemlesmesi Lou kost klaster Istehsal xerclerini minimallasdirmaq meqsedi guden korporasiyalarin bezi inkisaf etmekde olan olkelerde bir sira ustunluklere gore ucuz isci quvvesi vergi guzesti elverisli xammade qiymetleri ve s mueyyen edilmis zonalarda biznes emeliyyatlari aparmasi halini ifade edir Dunya uzre numuneler RedakteAmerika Birlesmis Statlarinda Redakte ABS da ekser saheler uzre coxsayli biznes klasterleri movcuddur Bunlarin sirasindan en mehsuru Kaliforniya statinda yerlesen Apple Facebook Google Netflix Tesla Twitter Yahoo eBay Cisco ve Oracle kimi dunyaca taninmis neheng sirketlere ev sahibliyi eden Silikon Vadisi reqemsal klasteridir Esasen mudafie senayesi uzre tedqiqatlar ucun nezerde tutulmus sonradan Stanford Universitetinin tesebbusu ile mulki tedqiqatlara da acilmis erazi oten esrin 70 ci illerinden etibaren informasiya kommunikasiya texnologiyalari uzre ixtisaslasan sirketlerin qerargahina cevrildi 7 ABS Ticaret Departamentinin Iqtisadi Tehlil Burosunun 2017 ci ilde Kaliforniya stati uzre derc etdiyi hesabata gore statin 3 2 trilyon dollar olan Umum Daxili Mehsulunda 400 450 milyard dollarliq IKT sektorunun payinin ehemiyyetli bir hissesi tekce 2018 ci ilde 60 milyard dollardan bir qeder cox investisiya celb eden xususi zonanin hesabina formalasir Gostericiler bir daha subut edir ki bu qebilden olan zonalarin xarici investisiya ve tesebbuskar celb etme qabiliyyeti olduqca yuksekdir 2 Hindistan Respublikasinda Redakte Regional hem de sektoral klasterlesmenin ugurlu orneyi Hindistanin Karnataka statinin paytaxti Banqalor seheri hesab olunur Hecm baximindan dunyanin dorduncu bezi menbelere gore birinci 8 texnoloji klasteri olan seher 200 ali ve orta muhendislik mektebi o cumleden 400 e yaxin tedqiqat merkezi ile arasdirma ve inkisaf noqteyi nezerinden regionun qabaqcillarindandir Yerli iqtisadi instutlara gore olke Umum Daxili Mehsulunun 10 i teskil eden reqemsal sektoru ekseren Banqalor ozunun reqemsal mehsullari ile temin edir 2 Turkiye Respublikasinda Redakte Turkiye Respublikasinda universitetler nezdninde texnoparklar hemcinin senaye mehelleleri ile yanasi muxtelif biznes klasterleri vardir Bunlardan hecm etibarile en boyuyu ve en yenisi Bilisim Vadisi adi ile formalasib Turkiye numunesini ferqlendiren cehet ise biznes inkubatoru adlanan mexanizmin proseslere inteqrasiya edilmesi ile uguru davamlilasdirmaga hesablanmis addimlar atmasidir 2 Istanbul seherinin yaxinliginda yerlesen Qebze senaye erazisinde qurulmus Bilisim Vadisi nde en muxtelif stimullasdirici vasitelerle informasiya kommunikasiya texnologiyalari sektorunun sirketleri temerkuzlesdirilmeye calisilir Bu cehd ozunun ilkin neticesini yerli elektrik avtomobil layihesi olan TOGG markasinin istehsalinin mehz Bilisim Vadisi nde start goturmesi ile gosterdi Orta dovr ucun xususi zonanin rezident sayinin 5000 sirkete catacagi 50 milyard dollarliq dovriyye ve 100 min neferlik mesgulluq sahesi yaradacagi Turkiye Respublikasinin muvafiq orqanlarinin derc etdiyi hesabatlara esasen gozlenilendir 9 Istinadlar Redakte JANUSKA M Communication as a key factor in Virtual Enterprise paradigm support In Innovation and Knowledge Management A Global Competitive Advantage Kuala Lumpur International Business Information Management Association IBIMA 2011 s 1 9 ISBN 978 0 9821489 5 2 1 2 3 4 Nicat Muradzade Azerbaycanin reqemsal biznes klasterine ehtiyaci var moderator az az 6 noyabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 avqust 2020 Porter M E 1990 The Competitive Advantage of Nations New York The Free Press 1 857 pgs Krugman P 1991 Geography and Trade MIT Press 1 142pg 1 2 Porter Michael On Competition Boston Harvard Business School Press 1998 seh 225 Porter M Ramirez Vallejo J amp van Eenennaam F 2011 The Dutch flower cluster Wiktionary Silicon Valley Bangalore Open for Business olu kecid Teknoloji tabanli kalkinmanin kalbi Bilisim Vadisi nde atacak Anadolu Ajansi Menbe https az wikipedia org w index php title Biznes klasteri amp oldid 6015157, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
