XVIII əsrin II yarısı-XIX əsrin əvvəllərində İngiltərənin Ost-Hind şirkəti Hindistanda geniş miqyasda tiryək istehsalını artırmağa və satış bazarı kimi Çin ərazisindən istifadə olunmasına diqqəti artırdı. 1757-ci ildəÇin imperatoru ölkəyə tiryək gətirilməsini qadağan edən bir sıra fərmanlar vermişdi. İngilis tacirləri bu fərmanlara əhəmiyyət verməyərək, qeyri-qanuni surətdə tiryək ticarətini daha da geniş miqyasda davam etdirirdilər. Tiryək ticarətinin əsas mərkəzi Kanton şəhəri idi. Mövcud vəziyyətlə barışmayan ingilis tacirləri ingilis mallarının Çinə qeyri-məhdud miqdarda idxalı üçün Çin limanlarının açılmasını tələb edirdilər.
İngiltərə hökuməti öz tacirlərinə Çində geniş ticarət aparmaq üçün əlverişli şərait yaratmaq məqsədilə 1816-cı ildəÇinə yeni nümayəndəlik - Amxerstin səfirliyini göndərdi. Lakin səfirliyin Çinin rəsmi dairələri ilə danışıqları heç bir nəticə vermədi.
XIX əsrin 30-cu illərində Çində daxili siyasi vəziyyətin kəskinləşməsindən istifadə edən Böyük BritaniyaÇində öz nüfuz dairəsini genişləndirmək üçün öz fəaliyyətini gücləndirdi. 1833-cü ildəİngiltərəparlamenti tərəfindən Ost-Hind şirkətinin ticarət inhisarının ləğv edilməsi Çin bazarında çoxlu yeni ticarət şirkətlərinin fəaliyyətə başlamalarına təkan verdi. İngilis-Çinticarətinə rəhbərlik və nəzarət etmək üçün Çin hökumətinin razılığı olmadan, 1834-cü ildə lord Nepir İngiltərəninÇinə xüsusi baş komissar təyin edildi. Nepirin ingilis ticarəti üçün Pekin şəhərinin açıq elan edilməsinə, imtiyazlı ticarət şəraiti yaradılmasına cəhdləri ingilis-Çin münasibətlərinin xeyli pisləşməsinə, ticarətin müvəqqəti olaraq dayandırılmasına və sahil istehkamlarının ingilis hərbi gəmiləri tərəfindən bombardman edilməsinə gətirib çıxartdı.
1839-cu ildə imperator tərəfindən verilən yeni fərmana əsasən tiryəklə dolu olan bütün xarici gəmilər Çin sularından uzaqlaşdırılmalı idi. Lakin ingilis və amerikan tacirləri həmin tələbləri yerinə yetirməkdən boyun qaçırırdılar. Xaricilərlə hər cür ticarətin dayandırılması və xarici faktoriyaların hamısının mühasirəyə alınması britaniyalı və amerikalı tacirləri təslim olmağa məcbur etdi. Onlardan 20,3 min qutu tiryək müsadirə olunaraq yandırıldı.
Müharibənin başlanması. Hərbi əməliyyatların gedişi
Şin ordusundan qat-qat yaxşı silahlanan İngilıs eskadrası 1840-cı ilin iyun ayında Kantonu blokadaya aldı, sahilboyu şəhərləri ələ keçirdi, Çjuoşan adasına desant çıxartdı. ABŞ hökuməti ingilislərinÇinə qarşı apardığı müharibədə onlara fəal yardım göstərirdi. 1840-cı ildə başda Kerni olmaqla ABŞ eskadrası Çin sularına daxil oldu. Vəziyyətin ağırlaşdığını görən Tsin hökuməti işğalçılarla Daqu şəhərində danışıqlara başladı. Honkonquningilislərə verilməsi, ingilis-Çin ticarətinin yenidən davam etdirilməsi, təhqir olunmuş ingilislərdən üzr istənilməsi, məhv edilmiş tiryəkin əvəzinin ödənilməsi kimi tələblər irəli sürülmüşdü. 1840-cı ilin noyabrından etibarən tiryək ticarətinə icazə verildi.
İngilislərin tələblərinin yerinə yetirilməsinə baxmayaraq hərbi əməliyyatlar davam etdirilirdi. 1841-ci ilin avqustundan döyüşlər yenidən qızışdı. Hərbi qüvvələrin qeyri-bərabərliyi üzündən ingilislərin qarşısını almaq mümkün deyildi.
1842-ci il avqustun 29-da NankindəÇinləİngiltərə arasında "Sülh, dostluq, ticarət və zərərin ödənilməsi" barədə sülh müqaviləsi imzalandı. Nankin müqaviləsiÇinin xarici ölkələrlə bağladığı ilk qeyri-bərabər hüquqlu müqavilə idi. Müqaviləyə əsasən İngiltərəÇinin beş şəhərində, o cümlədən Şanxayda konsulluqlar açmaq və ticarət etmək hüququ qazandı. Beləliklə, "açıq qapılar"adlı sistemin əsası qoyuldu. Honkonq adası İngiltərənin sərəncamına verildi.
Müqaviləyə görə Çin 21 milyon yuan təzminat ödəməli, Çinə gətirilən ingilis mallarından alınan gömrük rüsumu 5 faizdən artıq olmamalı idi. Çinin "Qunxan" ticarət şirkəti ləğv edilirdi..
Bununla kifayətlənməyən ingilislər1843-cü ildəÇini yeni müqavilə bağlamağa məcbur etdilər. Şərtləri Çin üçün çox ağır olan bu müqaviləyə görə Çində işləyən ingilis vətəndaşlarına eksterritoriallıq hüququ verilirdi. Müqavilədə əcnəbilər üçün açıq elan olunmuş limanlarda Çin hakimiyyət orqanlarının nəzarəti qadağan edilmiş yaşayış məntəqələrinin salınması məsələsi də vardı.
Birinci Tiryək müharibəsinin nəticələri
İngiltərənin ardınca ABŞ, Fransa, Rusiya və digər dövlətlər də Çini qeyri-bərabər hüquqlu müqavilələr bağlamağa məcbur etdilər.
Birinci tiryək müharibəsi Çinin yarımmüstəmləkə bir ölkəyə çevrilməsinin başlanğıcını qoydu. Müharibə mövcud quruluşun və idarə üsulunun çürüklüyünü, hökumətin acizliyini göstərdi, xarici malların ölkəyə geniş axını üçün qapıları taybatay açdı və Çinin daxili vəziyyətini pisləşdirdi.
Xarici keçid
Волынец А. «Армия цинского Китая накануне Первой опиумной войны»
Волынец А. «Первая Опиумная война: как борьба с наркоторговлей спровоцировала войну двух империй»
Волынец А. «Первая Опиумная война: от Динхая до Кантона»
Волынец А. «Первая Опиумная война: от Кантона к Янцзы»
Волынец А. «Первая Опиумная война: вверх по Янцзы - к развязке»
Музей опиумной войны в городе Хумэнь провинции Хэбэй
Бутаков Александр Михайлович; барон Тизенгаузен Александр Евгеньевич, Опиумные войны. Обзор войн европейцев против Китая в 1840—1842, 1856—1858, 1859 и 1860 годах
Tristan GASTON-BRETON «Lin Zexu : „Guerre à l’opium !“», Les Echos, 04/08/2008
Mənbə
Непомнин О. Е. История Китая: Эпоха Цин. XVII — начало XX века. — М.:2005. ISBN 5-02-018400-4
İstinadlar
Tsang, Steve (2007). A Modern History of Hong Kong. I.B.Tauris. pp. 3–13, 29. ISBN1-84511-419-1.
А. М. Бутаков, А. Е. Тизенгаузен, Опиумные войны, М. 2002., стр. 9
Avqust 08, 2021
birinci, tiryək, müharibəsi, 1840, 1842, illərdə, çində, böyük, britaniya, tərəfindən, tsin, imperiyasına, qarşı, aparılan, müharibə, quançjou, yaxınlığında, döyüş, mündəricat, müharibənin, səbəbləri, müharibənin, başlanması, hərbi, əməliyyatların, gedişi, sül. Birinci tiryek muharibesi 1840 1842 ci illerde Cinde Boyuk Britaniya terefinden Tsin imperiyasina qarsi aparilan muharibe 1 Quancjou yaxinliginda doyus Mundericat 1 Muharibenin sebebleri 2 Muharibenin baslanmasi Herbi emeliyyatlarin gedisi 3 Sulh muqavilesi ve onun sertleri 4 Birinci Tiryek muharibesinin neticeleri 5 Xarici kecid 6 Menbe 7 IstinadlarMuharibenin sebebleri RedakteXVIII esrin II yarisi XIX esrin evvellerinde Ingilterenin Ost Hind sirketi Hindistanda genis miqyasda tiryek istehsalini artirmaga ve satis bazari kimi Cin erazisinden istifade olunmasina diqqeti artirdi 1757 ci ilde Cin imperatoru olkeye tiryek getirilmesini qadagan eden bir sira fermanlar vermisdi Ingilis tacirleri bu fermanlara ehemiyyet vermeyerek qeyri qanuni suretde tiryek ticaretini daha da genis miqyasda davam etdirirdiler Tiryek ticaretinin esas merkezi Kanton seheri idi Movcud veziyyetle barismayan ingilis tacirleri ingilis mallarinin Cine qeyri mehdud miqdarda idxali ucun Cin limanlarinin acilmasini teleb edirdiler Ingiltere hokumeti oz tacirlerine Cinde genis ticaret aparmaq ucun elverisli serait yaratmaq meqsedile 1816 ci ilde Cine yeni numayendelik Amxerstin sefirliyini gonderdi Lakin sefirliyin Cinin resmi daireleri ile danisiqlari hec bir netice vermedi XIX esrin 30 cu illerinde Cinde daxili siyasi veziyyetin keskinlesmesinden istifade eden Boyuk Britaniya Cinde oz nufuz dairesini genislendirmek ucun oz fealiyyetini guclendirdi 1833 cu ilde Ingiltere parlamenti terefinden Ost Hind sirketinin ticaret inhisarinin legv edilmesi Cin bazarinda coxlu yeni ticaret sirketlerinin fealiyyete baslamalarina tekan verdi Ingilis Cin ticaretine rehberlik ve nezaret etmek ucun Cin hokumetinin raziligi olmadan 1834 cu ilde lord Nepir Ingilterenin Cine xususi bas komissar teyin edildi Nepirin ingilis ticareti ucun Pekin seherinin aciq elan edilmesine imtiyazli ticaret seraiti yaradilmasina cehdleri ingilis Cin munasibetlerinin xeyli pislesmesine ticaretin muveqqeti olaraq dayandirilmasina ve sahil istehkamlarinin ingilis herbi gemileri terefinden bombardman edilmesine getirib cixartdi 1839 cu ilde imperator terefinden verilen yeni fermana esasen tiryekle dolu olan butun xarici gemiler Cin sularindan uzaqlasdirilmali idi Lakin ingilis ve amerikan tacirleri hemin telebleri yerine yetirmekden boyun qacirirdilar Xaricilerle her cur ticaretin dayandirilmasi ve xarici faktoriyalarin hamisinin muhasireye alinmasi britaniyali ve amerikali tacirleri teslim olmaga mecbur etdi Onlardan 20 3 min qutu tiryek musadire olunaraq yandirildi Muharibenin baslanmasi Herbi emeliyyatlarin gedisi RedakteCinin tiryek ticaretine qarsi mubarizesi Ingiltere ile Cin arasinda muharibenin baslanmasina sebeb oldu 1839 cu ilin sentyabrinda Ingiltere hokumeti terefinden Kanton sularina herbi gemiler gonderildi Ingiltere hokumeti 1840 ci ilin iyun ayinda muharibe elan etmeden herbi emeliyyatlara baslamaq haqqinda emr verdi Belelikle tarixde Birinci tiryek muharibesi adi ile melum olan muharibe baslandi Sin ordusundan qat qat yaxsi silahlanan Ingilis eskadrasi 1840 ci ilin iyun ayinda Kantonu blokadaya aldi sahilboyu seherleri ele kecirdi Cjuosan adasina desant cixartdi ABS hokumeti ingilislerin Cine qarsi apardigi muharibede onlara feal yardim gosterirdi 1840 ci ilde basda Kerni olmaqla ABS eskadrasi Cin sularina daxil oldu Veziyyetin agirlasdigini goren Tsin hokumeti isgalcilarla Daqu seherinde danisiqlara basladi Honkonqun ingilislere verilmesi ingilis Cin ticaretinin yeniden davam etdirilmesi tehqir olunmus ingilislerden uzr istenilmesi mehv edilmis tiryekin evezinin odenilmesi kimi telebler ireli surulmusdu 1840 ci ilin noyabrindan etibaren tiryek ticaretine icaze verildi Ingilislerin teleblerinin yerine yetirilmesine baxmayaraq herbi emeliyyatlar davam etdirilirdi 1841 ci ilin avqustundan doyusler yeniden qizisdi Herbi quvvelerin qeyri beraberliyi uzunden ingilislerin qarsisini almaq mumkun deyildi Sulh muqavilesi ve onun sertleri Redakte Esas meqale Nankin muqavilesi Nankinde sulh muqavilesinin baglanmasi 1842 ci il avqustun 29 da Nankinde Cinle Ingiltere arasinda Sulh dostluq ticaret ve zererin odenilmesi barede sulh muqavilesi imzalandi Nankin muqavilesi Cinin xarici olkelerle bagladigi ilk qeyri beraber huquqlu muqavile idi Muqavileye esasen Ingiltere Cinin bes seherinde o cumleden Sanxayda konsulluqlar acmaq ve ticaret etmek huququ qazandi Belelikle aciq qapilar adli sistemin esasi qoyuldu Honkonq adasi Ingilterenin serencamina verildi Muqavileye gore Cin 21 milyon yuan tezminat odemeli Cine getirilen ingilis mallarindan alinan gomruk rusumu 5 faizden artiq olmamali idi Cinin Qunxan ticaret sirketi legv edilirdi 2 Bununla kifayetlenmeyen ingilisler 1843 cu ilde Cini yeni muqavile baglamaga mecbur etdiler Sertleri Cin ucun cox agir olan bu muqavileye gore Cinde isleyen ingilis vetendaslarina eksterritorialliq huququ verilirdi Muqavilede ecnebiler ucun aciq elan olunmus limanlarda Cin hakimiyyet orqanlarinin nezareti qadagan edilmis yasayis menteqelerinin salinmasi meselesi de vardi Birinci Tiryek muharibesinin neticeleri RedakteIngilterenin ardinca ABS Fransa Rusiya ve diger dovletler de Cini qeyri beraber huquqlu muqavileler baglamaga mecbur etdiler Birinci tiryek muharibesi Cinin yarimmustemleke bir olkeye cevrilmesinin baslangicini qoydu Muharibe movcud qurulusun ve idare usulunun curukluyunu hokumetin acizliyini gosterdi xarici mallarin olkeye genis axini ucun qapilari taybatay acdi ve Cinin daxili veziyyetini pislesdirdi Xarici kecid RedakteVolynec A Armiya cinskogo Kitaya nakanune Pervoj opiumnoj vojny Volynec A Pervaya Opiumnaya vojna kak borba s narkotorgovlej sprovocirovala vojnu dvuh imperij Volynec A Pervaya Opiumnaya vojna ot Dinhaya do Kantona Volynec A Pervaya Opiumnaya vojna ot Kantona k Yanczy Volynec A Pervaya Opiumnaya vojna vverh po Yanczy k razvyazke Muzej opiumnoj vojny v gorode Humen provincii Hebej Butakov Aleksandr Mihajlovich baron Tizengauzen Aleksandr Evgenevich Opiumnye vojny Obzor vojn evropejcev protiv Kitaya v 1840 1842 1856 1858 1859 i 1860 godah Tristan GASTON BRETON Lin Zexu Guerre a l opium Les Echos 04 08 2008Menbe RedakteNepomnin O E Istoriya Kitaya Epoha Cin XVII nachalo XX veka M 2005 ISBN 5 02 018400 4Istinadlar Redakte Tsang Steve 2007 A Modern History of Hong Kong I B Tauris pp 3 13 29 ISBN 1 84511 419 1 A M Butakov A E Tizengauzen Opiumnye vojny M 2002 str 9Menbe https az wikipedia org w index php title Birinci tiryek muharibesi amp oldid 4488013, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
