Birinci ingilis-holland müharibəsi
Birinci ingilis - holland müharibəsi (1652 - 1654) İngiltərə və Hollandiya arasında baş vermiş müharibə.
| Birinci İngilis Holland Müharibəsi | |
|---|---|
| İngilis - holland müharibələri | |
| 10 avqust 1653 | |
| Tarix | 1652-1654 |
| Yeri | La Manş , Şimal dənizi |
| Nəticəsi | İngilis qələbəsi •Westminster müqaviləsi |
| Münaqişə tərəfləri | |
| Komandan(lar) | |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
(Jan_Abrahamsz._Beerstraten).jpg.html){kind=link}
Döyüşlər
Birinci müharibə 28 iyul 1652-ci ildə,İngiltərə parlamentinin 1651-ci ildə dənizdə holland vasitəşiliyinə qarşı çevrilmiş Naviqasiya aktına qarşı Hollandiya tərəfindən başlandı. İngiltərə və Hollandiyanı əhatə olunmuş dənizlərdə, Aralıq dənizində, Hind okeanında və Baltik dənizi ilə Şimal dənizini birləşdirən boğazlarda baş verən döyüş əməliyatları əsnasında (Plimut(1652), Nyuport(1652)(1653), Portlend(1653)) döyüşləri baş vermişdi. Daha təkmil artilleriya ilə təchiz olunmuş gəmilərinin say və keyfiyət üstünlüyündən yararlanaraq, ingilislər holland donanmasını darmadağın etdilər, Hollandiya sahillərini blokadaya aldılar və Hollandiyanı faktiki olaraq Naviqasiya aktını təsdiq edən Vestminster müqaviləsini tanımağa məcbur etdilər.
Arxa plan
XVI əsrdə İngiltərə və Hollandiya Habsburqların ambisiyalarına qarşı yaxın müttəfiq olmuşdular . İspan Armada ilə mübarizədə əməkdaşlıq etdilər və İngiltərə, Səksən illik müharibənin başlanğıcında Hollandiyaya pul və qoşun göndərərək, birgə müharibə səylərinin koordinasiyasını təmin etmək üçün Holland hökumətinə daimi bir İngilis nümayəndəsi saxlayaraq Hollandiyanı dəstəklədi. Ayrı-ayrı sülh görə 1625 bir Anglo-Dutch müqavilə, 1640-ci ilə qədər qüvvədə olan iki ölkə arasında rəsmi səmimi münasibətlərin əsasını idi qalır, həmçinin Çarlz I Dutch əsasını təşkil baxmayaraq İngiltərə və İspaniya arasında 1604-ci ildə, bu əlaqələr gərgin siyasət. 1648-ci ildə otuz illik müharibənin sonunda İspan gücünün zəifləməsi, Portuqaliyanın və bəzi İspaniya imperatorluğunun bir çox müstəmləkə mülkiyyətinin və onların mineral ehtiyatlarının daha güclü bir güc tərəfindən fəth edilməsinə təsirli olduğunu göstərirdi. Ardınca imperiya üçün tələsik keçmiş müttəfiqləri qarşıdurmaya gətirib çıxardı və Hollandiyalılar, İspaniya ilə barışıq quraraq, 1590-cı ildən bəri durmadan artan Holland ticarəti ilə əlaqədar bir İngilis incikliyini artıraraq, İngilisləri tez bir zamanda İber yarımadası ilə dominant alverçi olaraq dəyişdirdi. Hollandiyalılar 1625-ci il müqaviləsini yeniləmək istəyirdilər, 1639-cu ildə etmək cəhdlərinə cavab verilmədi və müqavilə ləğv edildi.
17-ci əsrin ortalarında Hollandiyalılar, bütün digər dövlətlərdən daha çox gəmiyə sahib olan Avropadakı ən böyük ticarət filosunu inşa etdilər və iqtisadiyyatı, əsasən dəniz ticarəti üzərində qurulmuşdu, xüsusən də Avropa ticarətində onlara üstünlük təşkil etdi. in Şimal dənizi və Baltik . Bundan əlavə, Portuqaliyanın Şərqi Hindistandakı ərazilərinin və ticarət məntəqələrinin əksəriyyətini və Braziliyanın böyük bir hissəsini fəth etmiş, ədviyyat ticarəti üzərində böyük gəlir əldə etmələrini təmin etmişdilər . Hətta kiçik Şimali Amerika müstəmləkələri olduğu üçün İngiltərənin onunla ticarəti üzərində əhəmiyyətli dərəcədə nüfuz qazanırdılar .
İngiltərə ilə Hollandiyanın Birləşmiş Əyalətləri arasındakı ticarət və gəmiçilik fərqi getdikcə böyüyürdü: birincisi, İngilis nəqliyyat və ticarət sistemi rüsum və tariflərə əsaslandığı üçün; holland ticarət sistemi isə sərbəst ticarətə əsaslanırdıtarif və rüsumsuz. Beləliklə, Holland məhsulları dünya bazarında İngilis məhsullarına nisbətən daha ucuz və daha rəqabətli olardı. Məsələn, əsasən İngilis dilində danışan Amerikadakı limanlarla məşğul olan bir İngilis yun taciri, 1651-ci ildə İngilis gəmilərinin satılması üçün yun parçaları Amerikaya satmasına baxmayaraq, 4000 ilə 5000 torba arasında Amerika limanlarını tərk etmələrini gözlədiklərindən şikayətləndi. yun parça satılmadı. Digər tərəfdən Holland gəmiləri, satılan 1000 torba yun parça ilə Amerika limanlarını tərk edərdi. Bu bərabərsizlik üzündən, Baltikyanı, Almaniya, Rusiya və Skandinaviyadakı ənənəvi bazarları ilə İngilis ticarəti azaldı. zamanı İngilis Vətəndaş müharibəsi, Hollandiyanın Baş Dövlətləri, hər iki tərəfi düşmən edən rəsmi bir bitərəflik siyasətini qəbul etdi, lakin Hollandiya əyalətinin Hollandiyanın dənizçilik maraqlarına ən yaxşı şəkildə xidmət edəcəyini düşündü. [8]
1600-cü illərin ortalarında Hollandiyanın gəmiçilik və ticarətdə üstünlüyünün ikinci bir səbəbi , Holland baxımından Səksən illik müharibənin sonu olan Otuz İllik Müharibənin (1618–1648) sonu idi ( Hollandiyanın İspaniyadan müstəqilliyi üçün 1568-1648) . Bu müharibənin sonu, İspaniyanın Hollandiya sahillərindəki embarqolarının və Hollandiyanın dəniz gəmilərinin ləğvi demək idi. Bu, Hollandiyanın yükləmə xərcləri və Hollandiyanın dəniz sığortası qiymətlərində dik və davamlı enmə səbəbi ilə Hollandiyalı məhsullar üçün daha ucuz qiymətlərə çevrildi. Bundan əlavə, İspaniya ilə Hollandiyanın Birləşmiş Əyalətləri arasındakı normallaşmış münasibətlərlə, iki ölkə arasındakı ticarət demək olar ki, dərhal bərpa olundu. Bu vaxt, İspaniya ilə İngilis ticarəti hələ məhdud idi. 1651-ci ilə qədər İngiltərə iqtisadi tənəzzülə uğradı.
Hollandiyanın ticarət üstünlüyünün üçüncü səbəbi İngiltərə Vətəndaş Müharibəsi (1642-1651) idi. 1643-cü ildən etibarən İngilis parlamenti Hollandiyalı gəmiləri Böyük Britaniyadakı Royalistlərin əlindəki hər hansı bir limanla ticarət etməyi qadağan etməyə başladı və bu ilin sonlarında müvafiq Royalist embarqosu ilə uyğunlaşdırıldı. 1643-cü ildə Royalistlərlə ticarət aparmaq üçün parlament qüvvələri tərəfindən az sayda Holland gəmisi ələ keçirilsə də, ələ keçirilmiş sayı 1644-dən 1646-ya yüksəldi və bu da xeyli gərginliyə səbəb oldu: az sayda Holland gəmisi Royalistlər tərəfindən ələ keçirildi. Bu təxribatçı embarqolara və İrlandiyaya və Royalistlərin əlindəki İngilis müstəmləkələrinə yayılmasına baxmayaraq, hələ 1649-cu ildə, Baş Ştatlar və xüsusən də dəniz vilayətləri Holland və Zeeland İngiltərə ilə qazanclı ticarətlərini davam etdirmək istədi. 1648-ci ilə qədər Holland dəniz gəmiləri, neytral olaraq İspaniya Hollandiyası ilə ticarət edə bilən İngilis gəmilərinin konvoylarını da yoxladı . Bəzən gəmiləri daha ətraflı araşdırmaq üçün Holland limanlarına gətirirdilər və çox nadir hallarda gəmi və yükləri qaçaqmalçılıq yolu ilə ələ keçirirdilər .
1649-cu ildə Parlament monarxiyanı devirdi və Kral I Çarlzın başını kəsdi və 1651-ci ilə qədər İngilis Parlamenti həm evdə, həm də bəzi koloniyalarında Royalistlərlə müharibə vəziyyətində qaldı . 1649-cu ildən 1651-ci ilə qədər London Parlamenti dənizdəki vətəndaş müharibəsini davam etdirmək üçün İngilis Donanmasını genişləndirməyə və inkişaf etdirməyə başladı. Eyni zamanda, müharibə İngilis ticarət və gəmiçiliyində böyük bir fəsad yaratdı. Ticarət vəziyyətlərini geniş şəkildə araşdırmaq üçün 1 Avqust 1650-ci ildə Parlament Qanunu ilə yaradılan ilk Ticarət Komissiyası quruldu. 1650-ci ilin oktyabrında Krallıq müstəmləkələrini ram etmək və Royalistlərin İngiltərədən qaçmasına mane olmaq üçün edilən hərəkətin bir hissəsi olaraq, Parlament xarici gəmilərin lisenziyasız olaraq Amerikadakı hər hansı bir İngilis əkinçiliyinə ziyarət etmələrini və ya ticarət etmələrini qadağan etdi; bu hərəkət həm İngilis donanması həm də ticarət gəmiləri tərəfindən qadağanı pozan gəmilərin ələ keçirilməsinə icazə verdi. Bu hərəkət tələsik bir şəkildə müvəqqəti bir müharibə tədbiri idi və ümumi mənada bütün ölkələri əhatə etmək üçün qəbul edildiyi halda, ilk növbədə Hollandlara yönəldilmiş və diqqətlə hazırlanmış Naviqasiya Qanunu ilə ertəsi il əvəz edilmişdir. Bir əsr sonra yazan Adam Anderson"İngiltərədəki tacirlərin bir neçə ildir evlərinə öz mallarını gətirmək üçün göndərilən Hollandiyalıları ümumiyyətlə daşıyırdıqları üçün narahatlıqla müşahidə olunurdular, çünki yükləri İngilis gəmilərindən daha aşağı nisbətdə idi. Holland gəmiçiliyi bununla belə öz Amerika məhsullarını gətirmək üçün belə istifadə edildi; gəmilərimiz limanlarımızda çürüyərkən; dənizçilərimiz də evdə işləmək istəyənlər Hollanderlərin xidmətinə keçdilər. " İngilislər Hollandları İngilis Vətəndaş müharibəsi qarışıqlığından mənfəət əldə etməkdə günahlandırdılar.
Nəticə
15 aprel 1654-cü ildə Westminster müqaviləsinin imzalanması ilə barış lan edildi.
Mənbə
- Советская военная энциклопедия. Военное издательство Министерства обороны СССР. Москва-1976 год. Т.1