Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Birinci İnönü döyüşü — Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsindəki Türk-Yunan müharibələrində yunan ordusu ilə türk Ankara Hökumətinin ordusu arasında 6-11 yanvar 1921-ci il tarixlerində baş vermiş bir döyüş.
| Birinci İnönü döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Türk-Yunan müharibəsi | |||
 | |||
| Tarix | 6 - 11 yanvar 1921 | ||
| Yeri | İnönü, Əskişəhər, Türkiyə | ||
| Səbəbi | Yunanıstan ordusunu Türkiyəyə yeridilməsi | ||
| Nəticəsi | Türkiyənin qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Tarix
15 may 1919-cu ildə yunan orduları İzmir şəhərini işğal edir. 10 avqust 1920-ci ildə isə türk sultanının nümayəndəsi Sevr sülh sazişini imzalayır ki, bu anlaşmaya görə Yunanıstana Şərqi Frakiya (bəzi mənbələrdə Trakiya), bütün İzmir vilayəti, İmbros və Tenedos adaları keçirdi. Yunan ordusu bu ərazilərə öz ordularını yeridərək qarşılarındakı bütün partizan və üsyançı türk dəstələrini əzirdi.
Yunan ordusunun hərəkətləri Türkiyə Böyük Millət Məclisini qəti addımlar atmağa vadar etdi. Böyük Millət Məclisi sultan hökumətini vətən xaini və satqın elan edir və Sevr müqaviləsini tanımır. Mustafa Kamal Atatürk və onun silahdaşları təcili olaraq şərq cəbhəsindəki qoşunları qərbə ataraq yeni dəstələr yığmağa başlayır.
Döyüş
Yanvar ayının əvvəlində general Papulasın başçılığı altında olan yunan ordusu Bursadan Əskişəhər istiqamətində hərəkət etməyə başlayır. 6–9 yanvar 1921 tarixləri arasında döyüşlər örtmə və təhlükəsizlik qüvvələri əməliyyatı şəklində reallaşdı. 9 yanvarda onlar ilk türk qoşunları ilə rastlaşır və İnönü dəmir yolu stansiyasında döyüşə girirlər. Döyüş axşam saatlarınadək davam edir ancaq türklərin müqavimətini qıra bilmir.
10 yanvar yunan diviziyası Kovalca-Aknınar xətti, digəri isə Yeniköy-Teke-Hayriye istiqamətində hücuma keçir. İlk həmlə uğurlu alınır və Mustafa Fevzinin başçılıq etdiyi türk müdafiə korpusu geri çəkilərək, qərb cəbhəsinin komandanı İnönünün məsləhəti ilə Çuxurhisarda cəmləşir.
Yunanların Kovalca-Aknınar xəttini almaqlarına baxmayaraq yardıma gələn əlavə türk dəstələrini görüb anlayırlar ki, türklər bu hissədən çıxmayacaqlar. Əlavə döyüşə hazır olduqlarını görməyən yunanlar 11 yanvar İnönü stansiyasından çəkilir.
Nəticəsi
Bu döyüş digərlərindən elədə mürəkkəb olmadığına baxmayaraq göstərdi ki, türk inqilabçıları hesablaşmağa vadar edən bir qüvvədir. Yüksək taktiki göstərişlərinə görə polkovnik Mustafa İsmət İnönüyə general rüstbəsi verilir. Bu döyüşdə qazanılan prestij türklərin öz konstitusiyalarını qurmağa və RSFSR ilə bağlamağa imkan yaratdı. Hərbi uğurdan istifadə edərək Mustafa Kamal Atatürk italyan hökuməti ilə danışıqlara başlayır və artıq 13 mart italyan ekspedisiya korpusu Anadolunu tək edir.
Həmçini bax
Mənbə
- И. Г. Дроговоз "Турецкий марш: Турция в огне сражений", — Минск: "Харвест", 2007. (rus.)
- Mustafa Armağan, "Zafersiz kahraman İnönü" fevral 24, 2010, at the Wayback Machine ("İnönü, a hero without victory"), , February 21, 2010 (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birinci Inonu doyusu Turkiye Istiqlaliyyet muharibesindeki Turk Yunan muharibelerinde yunan ordusu ile turk Ankara Hokumetinin ordusu arasinda 6 11 yanvar 1921 ci il tarixlerinde bas vermis bir doyus Birinci Inonu doyusuTurk Yunan muharibesiTarix 6 11 yanvar 1921Yeri Inonu Eskiseher TurkiyeSebebi Yunanistan ordusunu Turkiyeye yeridilmesiNeticesi Turkiyenin qelebesiMunaqise terefleriYunanistan Ankara HokumetiKomandan lar Cerkez Ethem Ismet Bey Mehmet Arif bey Mehmet Atif Atesdagli Mehmet Nazim BeyItkiler51 olu 130 yarali Umumi itki 181 Trikupise gore umumi itki 2 000 95 olu 183 yarali 211 esir Umumi itki 489Tarix15 may 1919 cu ilde yunan ordulari Izmir seherini isgal edir 10 avqust 1920 ci ilde ise turk sultaninin numayendesi Sevr sulh sazisini imzalayir ki bu anlasmaya gore Yunanistana Serqi Frakiya bezi menbelerde Trakiya butun Izmir vilayeti Imbros ve Tenedos adalari kecirdi Yunan ordusu bu erazilere oz ordularini yeriderek qarsilarindaki butun partizan ve usyanci turk destelerini ezirdi Yunan ordusunun hereketleri Turkiye Boyuk Millet Meclisini qeti addimlar atmaga vadar etdi Boyuk Millet Meclisi sultan hokumetini veten xaini ve satqin elan edir ve Sevr muqavilesini tanimir Mustafa Kamal Ataturk ve onun silahdaslari tecili olaraq serq cebhesindeki qosunlari qerbe ataraq yeni desteler yigmaga baslayir DoyusYanvar ayinin evvelinde general Papulasin basciligi altinda olan yunan ordusu Bursadan Eskiseher istiqametinde hereket etmeye baslayir 6 9 yanvar 1921 tarixleri arasinda doyusler ortme ve tehlukesizlik quvveleri emeliyyati seklinde reallasdi 9 yanvarda onlar ilk turk qosunlari ile rastlasir ve Inonu demir yolu stansiyasinda doyuse girirler Doyus axsam saatlarinadek davam edir ancaq turklerin muqavimetini qira bilmir 10 yanvar yunan diviziyasi Kovalca Akninar xetti digeri ise Yenikoy Teke Hayriye istiqametinde hucuma kecir Ilk hemle ugurlu alinir ve Mustafa Fevzinin basciliq etdiyi turk mudafie korpusu geri cekilerek qerb cebhesinin komandani Inonunun mesleheti ile Cuxurhisarda cemlesir Yunanlarin Kovalca Akninar xettini almaqlarina baxmayaraq yardima gelen elave turk destelerini gorub anlayirlar ki turkler bu hisseden cixmayacaqlar Elave doyuse hazir olduqlarini gormeyen yunanlar 11 yanvar Inonu stansiyasindan cekilir NeticesiBu doyus digerlerinden elede murekkeb olmadigina baxmayaraq gosterdi ki turk inqilabcilari hesablasmaga vadar eden bir quvvedir Yuksek taktiki gosterislerine gore polkovnik Mustafa Ismet Inonuye general rustbesi verilir Bu doyusde qazanilan prestij turklerin oz konstitusiyalarini qurmaga ve RSFSR ile baglamaga imkan yaratdi Herbi ugurdan istifade ederek Mustafa Kamal Ataturk italyan hokumeti ile danisiqlara baslayir ve artiq 13 mart italyan ekspedisiya korpusu Anadolunu tek edir Hemcini baxInonu Ikinci Inonu doyusuMenbeI G Drogovoz Tureckij marsh Turciya v ogne srazhenij Minsk Harvest 2007 ISBN 978 985 16 2075 9 rus Mustafa Armagan Zafersiz kahraman Inonu fevral 24 2010 at the Wayback Machine Inonu a hero without victory February 21 2010 turk