Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beynəlxalq Şahmat Günü (ing. International Chess Day) — 1924-cu ilin iyulun 20-də Fransanın paytaxtı Parisdə FİDE təsis edilmişdir.
| Beynəlxalq Şahmat Günü | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | müxtəlif ölkələr |
| Qeyd olunmağa başlayıb | 1966, 12 dekabr 2019 |
| Tarix | 20 iyul, 20 iyul |
| internationalchessday.com/… un.org/en/observances/wo… | |
20 iyul 1966-ci ildən Beynəlxalq Şahmat Günü kimi qeyd edilir.
Bu günün beynəlxalq şahmat günü kimi qeyd olunması ideyası YUNESKO tərəfindən irəli sürülüb və 1966-cı ildən FİDE tərəfindən təsis edildikdən sonra belə qeyd edilir. Üzvlərində 181 şahmat federasiyası olan FİDE bu gün bütün dünyada şahmat tədbirləri və yarışları təşkil edir. FİDE prezidenti Kirsan İlyumjinovun sözlərinə görə, hələ 2013-cü ildə beynəlxalq şahmat günü 178 ölkədə qeyd olunub. 12 dekabr 2019-cu ildə BMT Baş Assambleyası bu günün tanınması haqqında qətnaməni yekdilliklə təsdiq etdi.
Bu günü dünya üzrə 605 milyon müntəzəm şahmatçının bir çoxu qeyd edir. 2012-ci ildə Yougov sorğusu göstərdi ki, "yetkin əhalinin 70%-i heyrətamiz dərəcədə stabil şahmat oynayıb. Bu rəqəm ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Rusiya və Hindistan kimi müxtəlif ölkələrdə təxminən eyni səviyyədədir.
Tarixi
Şahmatın mənşəyi mübahisə mövzusudur. Bir çox nəzəriyyələr bu oyunun başlanğıcını Hindistan, Çin, Rusiya və Mərkəzi Asiya kimi ölkələrlə əlaqələndirirlər.
Məşhur bir nəzəriyyə hind döyüş oyununu - 'chaturanga' - şahmatın yaranması üçün təkan kimi qeyd edir. İnsanlar bunu şahmatın xəbərçisi hesab edirlər, çünki onda sonrakı şahmat variantlarında tapılan iki əsas xüsusiyyət var idi - müxtəlif fiqurlar fərqli funksiyalara malik idi və qələbə bir fiqur üzərində qurulurdu (müasir şahmatda şah). Bu oyunun versiyaları hər dəfə çox fərqli xüsusiyyətlər alaraq şərq, şimal və qərbə çatdı. "Chaturanga"-nın bir versiyası və ya "shatranj" adlı sonrakı variant Fars, Bizans İmperiyası və Ərəbistan İmperiyası vasitəsilə Avropaya yollandı.
Şahmat fiqurlarının fərqli insan/heyvan xüsusiyyətlərinə malik olmamasının səbəbinin İslamın təsiri olduğuna inanılır. İslam dini insanların və heyvanların heykəllərini düzəltməyi qadağan edir, buna görə də şahmat fiqurları bu qədər qeyri-müəyyən görünür.
Ərəb imperiyası 10-cu əsrdə şahmatı Şimali Afrika, Siciliya və İspaniyaya apardı. Eyni zamanda şahmat bütün dünyaya yayılırdı, şərqi slavyanlar onu Kiyev Rusuna, vikinqlər isə İslandiya və İngiltərəyə aparırdılar.
Şahmatın populyarlığı onun zənginlik, bilik və güclə əlaqəli olması ilə əlaqələndirilə bilər. O, 15-ci əsrdə İngiltərədəki şahmatın hazırkı versiyasına bənzəmək üçün inkişaf etdi.
Oyun ağ və qara kvadratları mənimsəyən bir ingilis tərəfindən qurulmuşdur. Müasir tarix şahmatla bağlı bir çox hadisə və yarışları və şahmatın populyarlığını artıran oyunun maraqlı yeni variantlarını göstərir. Sonrakı irəliləyişlər tezliklə bu oyunu indiki vəziyyətinə gətirdi - etibarlı vaxt mexanizmləri ortaya çıxdı, oyun qaydaları qüvvəyə mindi və tanınmış dünya oyunçuları səhnəyə çıxdı.
Baş Assambleya Beynəlxalq Şahmat Federasiyasının (FIDE) yaranma tarixini qeyd etmək üçün iyulun 20-ni Beynəlxalq Şahmat Günü elan edib. Dünyada milyonlarla şahmatçı bu günü və bu oyunu qeyd edir.
İstinadlar
- https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N19/409/50/PDF/N1940950.pdf?OpenElement.
- https://www.un.org/en/observances/world-chess-day.
- https://www.un.org/ar/sections/observances/international-days/index.html (ərəb.).
- "The Week in Chess" (english). theweekinchess.com. 17th September 1994. 19 dec 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 may 2023.
- "International Chess Day" (engilish). Chess-teacher.com. 2012-07-21. 2016-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 may 2023.
- "178 стран мира отмечают Международный день шахмат" (rus). www.vesti.ru. 20.07.2013. 18.05.2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 may 2023.
- "International Chess Day" (engilish). www.daysoftheyear.com. 20.07.2023. 29.05.2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 may 2023.
- "INTERNATIONAL CHESS DAY" (engilish). nationaltoday.com. 20.07.2023. 29.05.2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 may 2023.
Xarici keçidlər
- International Chess Day website 2015-07-08 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beynelxalq Sahmat Gunu ing International Chess Day 1924 cu ilin iyulun 20 de Fransanin paytaxti Parisde FIDE tesis edilmisdir Beynelxalq Sahmat GunuOlke muxtelif olkelerQeyd olunmaga baslayib 1966 12 dekabr 2019Tarix 20 iyul 20 iyulinternationalchessday com un org en observances wo 20 iyul 1966 ci ilden Beynelxalq Sahmat Gunu kimi qeyd edilir Bu gunun beynelxalq sahmat gunu kimi qeyd olunmasi ideyasi YUNESKO terefinden ireli surulub ve 1966 ci ilden FIDE terefinden tesis edildikden sonra bele qeyd edilir Uzvlerinde 181 sahmat federasiyasi olan FIDE bu gun butun dunyada sahmat tedbirleri ve yarislari teskil edir FIDE prezidenti Kirsan Ilyumjinovun sozlerine gore hele 2013 cu ilde beynelxalq sahmat gunu 178 olkede qeyd olunub 12 dekabr 2019 cu ilde BMT Bas Assambleyasi bu gunun taninmasi haqqinda qetnameni yekdillikle tesdiq etdi Bu gunu dunya uzre 605 milyon muntezem sahmatcinin bir coxu qeyd edir 2012 ci ilde Yougov sorgusu gosterdi ki yetkin ehalinin 70 i heyretamiz derecede stabil sahmat oynayib Bu reqem ABS Boyuk Britaniya Almaniya Rusiya ve Hindistan kimi muxtelif olkelerde texminen eyni seviyyededir TarixiSahmat oyunu Sahmatin menseyi mubahise movzusudur Bir cox nezeriyyeler bu oyunun baslangicini Hindistan Cin Rusiya ve Merkezi Asiya kimi olkelerle elaqelendirirler Meshur bir nezeriyye hind doyus oyununu chaturanga sahmatin yaranmasi ucun tekan kimi qeyd edir Insanlar bunu sahmatin xebercisi hesab edirler cunki onda sonraki sahmat variantlarinda tapilan iki esas xususiyyet var idi muxtelif fiqurlar ferqli funksiyalara malik idi ve qelebe bir fiqur uzerinde qurulurdu muasir sahmatda sah Bu oyunun versiyalari her defe cox ferqli xususiyyetler alaraq serq simal ve qerbe catdi Chaturanga nin bir versiyasi ve ya shatranj adli sonraki variant Fars Bizans Imperiyasi ve Erebistan Imperiyasi vasitesile Avropaya yollandi Sahmat fiqurlarinin ferqli insan heyvan xususiyyetlerine malik olmamasinin sebebinin Islamin tesiri olduguna inanilir Islam dini insanlarin ve heyvanlarin heykellerini duzeltmeyi qadagan edir buna gore de sahmat fiqurlari bu qeder qeyri mueyyen gorunur Ereb imperiyasi 10 cu esrde sahmati Simali Afrika Siciliya ve Ispaniyaya apardi Eyni zamanda sahmat butun dunyaya yayilirdi serqi slavyanlar onu Kiyev Rusuna vikinqler ise Islandiya ve Ingiltereye aparirdilar Sahmatin populyarligi onun zenginlik bilik ve gucle elaqeli olmasi ile elaqelendirile biler O 15 ci esrde Ingilteredeki sahmatin hazirki versiyasina benzemek ucun inkisaf etdi Oyun ag ve qara kvadratlari menimseyen bir ingilis terefinden qurulmusdur Muasir tarix sahmatla bagli bir cox hadise ve yarislari ve sahmatin populyarligini artiran oyunun maraqli yeni variantlarini gosterir Sonraki irelileyisler tezlikle bu oyunu indiki veziyyetine getirdi etibarli vaxt mexanizmleri ortaya cixdi oyun qaydalari quvveye mindi ve taninmis dunya oyunculari sehneye cixdi Bas Assambleya Beynelxalq Sahmat Federasiyasinin FIDE yaranma tarixini qeyd etmek ucun iyulun 20 ni Beynelxalq Sahmat Gunu elan edib Dunyada milyonlarla sahmatci bu gunu ve bu oyunu qeyd edir Istinadlarhttps documents dds ny un org doc UNDOC GEN N19 409 50 PDF N1940950 pdf OpenElement https www un org en observances world chess day https www un org ar sections observances international days index html ereb The Week in Chess english theweekinchess com 17th September 1994 19 dec 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 may 2023 International Chess Day engilish Chess teacher com 2012 07 21 2016 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 may 2023 178 stran mira otmechayut Mezhdunarodnyj den shahmat rus www vesti ru 20 07 2013 18 05 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 may 2023 International Chess Day engilish www daysoftheyear com 20 07 2023 29 05 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 may 2023 INTERNATIONAL CHESS DAY engilish nationaltoday com 20 07 2023 29 05 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 may 2023 Xarici kecidlerVikianbarda Beynelxalq Sahmat Gunu ile elaqeli mediafayllar var International Chess Day website 2015 07 08 at the Wayback Machine