fbpx
Wikipedia

Belarusiya partizanları

Avqust 12, 2021

Belarusiya partizanları (belar. Савецкі партызанскі рух у Беларусі) — 1941-1944-cü illərdə BSSR ərazilərini işğal etdikləri zaman nasist Almaniyasının qoşunlarına qarşı silahlı mübarizə aparan Sovet partizan hərəkatı. Partizan hərəkatının əsas təşkilatçıları kommunistlər, partiyasız aktivistlər, hərbi qulluqçular və Qırmızı Ordu komandirləri idi. Barbarossa əməliyyatının ilk günlərindən dərhal sonra Belarusiya kommunistləri müqavimət təşkil etməyə başladılar. Partizanların iddialarına görə, işğal zamanı görülən hərakatlar nəticəsində 500.000 alman öldürüldü.

Belarusiya partizanları
Савецкі партызанскі рух у Беларусі
Növü Partizan müharibəsi
Mövcud olduğu illər 1941-1944
Dövlət BSSR
Tabedir Sov.İKP
Döyüşlər

Hərakatın səbəbləri

1941-ci ilin iyununda Belarus torpaqlarında görünən nasist qoşunları qısa müddətdə BSSR-nin bütün ərazilərini ələ keçirdi. Alman komandanlığı dinc insanlara qarşı amansız bir kütləvi qırğın siyasəti yürütməyə başladı.

Cəza əməliyyatları aparmaq məqsədi ilə dəstələr yaradıldı.

 
Yəhudi partizanlar

Yəhudi və qaraçı millətlərinə mənsub şəxsləri müəyyən edən xüsusi Alman dəstələri də var idi. Bütün Yəhudilər (Belarusiyada daha çox idilər) və qaraçılar ya gettolara, ya da düşərgələrə köçdülər. Ümumilikdə, işğal olunmuş ərazidə 200-ə yaxın belə düşərgə var idi. Alman əsgərləri və zabitləri yerli əhalini qarət etdilər, yemək, mal-qara, qiymətli əşyalar aldılar, insanları və hətta uşaqları əyləncə üçün öldürdülər. Almaniyada təxminən 200 min Belarusiyalı məcburi əməyə sürgün edildi.

İşğal komandanlığının özbaşınalığının bir həddi yox idi, buna görə Belarus meşələri, dərin və keçilməz bataqlıqlar mülki əhalinin getdiyi bir yerə çevrildi. Bu insanlardan bəziləri isə silah alıb partizan oldular.

Belarusiya partizanları

Partizanların ilk dəstələri

Hitler qoşunlarının hücumu barədə məlumat alan kimi köhnə hərbi və partiya işçilərindən bəziləri ilk partizan dəstələrini yaratmaq üçün evlərini tərk etdilər. 1941-ci ilin iyun ayının sonuna kimi 4 belə qrup var idi və iyul ayında artıq 35 idi. İlk dəstə 25 nəfərdən ibarət idi. Daha sonra bu dəstə 100 nəfərə qədər genişləndi. Avqusta qədər qrupların sayı iki dəfə artdı və Belarusiyada 231 partizan qrupu fəaliyyət göstərdi. 1941-ci ilin sonuna qədər 437 partizan ətrafına müqavimət təşkil etmək üçün bölgəyə göndərildi. Ümumilikdə partizan sayının 7200 olduğu bildirilir. Lakin Alman işğalı inkişaf etdikdə və cəbhə Belarusiyadan uzaqlaşanda partizan qoşunlarının vəziyyəti daha da çətinləşəcəkdir. Bu vəziyyətdə olan partizanlar 1942-ci ilin martına qədər geniş miqyaslı dəstək almayacaqlar. Ən əhəmiyyətli əskik olanı simsiz və rabitə vasitələrinin olmaması idi. Partizanlar işğalın ilk dövrlərində yerli xalqın tam dəstəyinə sahib deyildilər. 1941-1942-ci illərin çox soyuq qışında partizanlar ciddi təchizat, dərman və silah çatışmazlığı yaşadılar və bir-biri ilə koordinasiyasız hücumlar etdilər.

Tabeçilik sistemi sərt idi, buraya dəstə komandiri, komissar və digər rəislər daxil idi. Dəstə daxilində xüsusi qruplar da yaradıldı. Bunlar təxribat, təbliğat və kəşfiyyat qrupları idi.

Bu cür dəstələrin və döyüşçülərin sayı çox sürətlə böyüdü. Beləliklə, tarixçilərin dediklərinə görə, 1941-ci ilin sonuna qədər Belarusiyada 56 min nəfərdən ibarət böyük partizan birlikləri fəaliyyət göstərirdi. Sovet komandanlığı ilə əlaqə yaratmaq üçün partizan dəstələrində radiostansiyalar var idi.

Hitler qoşunları rəqiblərindən belə bir cavab alacaqlarını təsəvvür edə bilməzdilər.

Ərazilərin azad edilməsi

Belarusiya partizanları 1942-ci ildə torpaqlarını nasist işğalçılarından azad etməyə başladılar. Sovet hakimiyyəti müvəqqəti olaraq Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası boyunca şəhərlərə, kəndlərə və qəsəbələrə qayıtdı. Alman komandanlığı davamlı cəza əməliyyatları aparmaqla yanaşı, yerdəki işğal qarnizonlarını da çox artırmağa məcbur oldu. Bütün bunlar müharibə cəbhələrində kifayət qədər alman işçi qüvvəsinin olmamasına kömək etdi, buna görə Hitler qoşunlarının SSRİ-yə dərin hücumları tədricən boğuldu. Əhali partizanlara qida, geyim toplanmasında və silah təmirində fəal şəkildə köməklik göstərdi. Nəticədə, 1942-ci ilin sonunda Belarus partizanları ölkədəki 6 böyük zonanı azad etdilər. Mogilev sakinləri 1942-ci ilin yazından 1943-cü ilin martınadək partizanlara bir minaatan, 50 pulemyot, 40 avtomat, 300 tapança, 2000 qumbara, 200 kq tol və 100 mindən çox patron verdi. Partizanların sayı 2,7 dəfə artaraq təxminən 153 min nəfər təşkil etmişdir. Təxminən 998 partizan dəstəsi var idi. Partizan işçi qüvvəsi ehtiyatları 100 mindən çox idi.

Partizan zonaları təşkil olunmağa başladı. Qırmızı Ordu qoşunları ilə birlikdə böyük döyüş tapşırıqlarını həll edən zonal partizan birləşmələri təşkil edildi.

1943-cü ilin sonunda Belarus partizanları 108 min km² ərazini nəzarət altına aldılar və ya respublikanın işğal edilmiş ərazilərinin 58,4%-i, o cümlədən təqribən 37,8 min km² ərazidən Alman qoşunları tamamilə təmizləndi.

1942-ci ilin noyabrından 1943-cü ilin dekabrınadək Qırmızı Ordu, düşmən tərəfindən işğal olunmuş ərazinin təxminən 50%-ni azad edərək, qərbə doğru 500-1300 km irəlilədi. 218 düşmən diviziyası məğlub edildi.

 
BSSR ərazisindəki partizan briqadaları və birləşmələri (1942-1944)

Partizan əməliyyatları

Alman komandanlığı Sovet partizanlarının aktiv təxribat işləri sayəsində böyük çətinliklər yaşadı. Hər şeydən əvvəl, bu, Belarusiya dəmir yollarında davamlı təxribatla əlaqəli idi. Ona görə ki, bu yollar Moskva, Leninqrad və Stalinqrad yaxınlığında olan Alman qoşunlarına sursat tədarük etməyə imkan yaratdı.

Partizan təxribatlarının sayı hər ay artdı və 1943-cü ildə ən böyük zirvəsinə çatdı. Partizanlar ümumilikdə 200-ə yaxın buxar, 750 vaqon və minlərlə metr dəmir yolu relslərini məhv etdilər.

Dəmir yollarının sarsılması ilə əlaqəli partizan əməliyyatları hələ də Belarusiya ərazisində bütün müharibə illərində ən geniş yayılmış hesab olunur.

Belarusların kütləvi müqavimətinə qarşı durmaq üçün almanlar ən qəddar cəza əməliyyatları həyata keçirməyə qərar verdilər. Partizanlarla əlaqələrə dair kiçik bir şübhəyə görə, Almanlar bütün kəndləri dağıtdılar və onlar ən qəddar şəkildə məhv edildi: bütün gənc, qoca ya güllələndi, ya da yandırıldı.

Bununla birlikdə Sovet komandanlığı, Belarusiya partizanlarının hərbi olaraq almanları əhəmiyyətli itki verməyə məcbur etdiyini başa düşərək, onlara dəstək tədbirlərini də artırdı. Beləliklə, 1942-ci ildə Yüksək Komandanlığın qərargahında Partizan Hərəkatının Mərkəzi Qərargahı təşkil edildi. Bu qərargah bütün partizan birləşmələrinin fəaliyyətini koordinasiya edirdi. Müntəzəm ordu və partizan dəstələrinin bu sıx əməkdaşlığı ilə əhəmiyyətli uğurlar əldə edildi. Bu zaman partizanların və yeraltı döyüşçülərin Belarusiya ərazisindəki fəaliyyətləri kütləvi milli azadlıq hərəkatı xarakteri qazandı. 1943-cü ilin dekabrından 1944-cü ilin iyuluna qədər Belarusiyada partizan hərəkatı tarixindəki son mərhələ idi. Bu mərhələdə partizan dəstələrinin, briqadaların və birləşmələrin, habelə Qırmızı Ordunun yeraltı işçilərinin və qoşunlarının döyüş qarşılıqlı əlaqəsinin təşkili ən yüksək səviyyəyə çatdı.

1944-cü ildə Belarusiya partizanları qarşısında yeni bir vəzifə dururdu - geri çəkilən düşmənin tərk etdikləri ərazini səhraya çevirməsinin qarşısını almaq. Belarusiya Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi, partizan hərəkatının qərargahı və yeraltı regional komitələr əhalini xilas etmək üçün xüsusi tədbirlər hazırladı.

1944-cü ilin yayında partizan dəstələri demək olar ki, hər hansı bir vəzifənin öhdəsindən gələ biləcək ən güclü hərbi birləşmələr idi. BSSR ərazisi işğalçılardan təmizləndikdən sonra on minlərlə partizan Qırmızı Ordu sıralarına daxil oldu.

İstinadlar

  1. "Министерство обороны РБ - Партизанское движение в Белоруссии". 2012-08-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-06. (#parameter_ignored_suggest)
  2. Всенародная борьба в Белоруссии против немецко-фашистских захватчиков. s.112 (Kaynak:Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т. 5. Беларусь у 1917—1945. — Мн.: Экаперспектыва, 2006. — 613 с.; іл. ISBN 985-469-149-7 s.491
  3. Белопольскими бандитами называли АК, Польскую повстанческую организацию и т. д. в отличие от Батальонов Хлопских
  4. Великая Отечественная война. Энциклопедический словарь.

Avqust 12, 2021
belarusiya, partizanları, belar, Савецкі, партызанскі, рух, Беларусі, 1941, 1944, illərdə, bssr, ərazilərini, işğal, etdikləri, zaman, nasist, almaniyasının, qoşunlarına, qarşı, silahlı, mübarizə, aparan, sovet, partizan, hərəkatı, partizan, hərəkatının, əsas,. Belarusiya partizanlari belar Savecki partyzanski ruh u Belarusi 1941 1944 cu illerde BSSR erazilerini isgal etdikleri zaman nasist Almaniyasinin qosunlarina qarsi silahli mubarize aparan Sovet partizan herekati Partizan herekatinin esas teskilatcilari kommunistler partiyasiz aktivistler herbi qulluqcular ve Qirmizi Ordu komandirleri idi Barbarossa emeliyyatinin ilk gunlerinden derhal sonra Belarusiya kommunistleri muqavimet teskil etmeye basladilar Partizanlarin iddialarina gore isgal zamani gorulen herakatlar neticesinde 500 000 alman olduruldu Belarusiya partizanlariSavecki partyzanski ruh u BelarusiNovu Partizan muharibesiMovcud oldugu iller 1941 1944Dovlet BSSRTabedir Sov IKPDoyusler Ikinci Dunya muharibesi Mundericat 1 Herakatin sebebleri 2 Belarusiya partizanlari 2 1 Partizanlarin ilk desteleri 3 Erazilerin azad edilmesi 3 1 Partizan emeliyyatlari 4 IstinadlarHerakatin sebebleri Redakte1941 ci ilin iyununda Belarus torpaqlarinda gorunen nasist qosunlari qisa muddetde BSSR nin butun erazilerini ele kecirdi Alman komandanligi dinc insanlara qarsi amansiz bir kutlevi qirgin siyaseti yurutmeye basladi Ceza emeliyyatlari aparmaq meqsedi ile desteler yaradildi Yehudi partizanlar Yehudi ve qaraci milletlerine mensub sexsleri mueyyen eden xususi Alman desteleri de var idi Butun Yehudiler Belarusiyada daha cox idiler ve qaracilar ya gettolara ya da dusergelere kocduler Umumilikde isgal olunmus erazide 200 e yaxin bele duserge var idi Alman esgerleri ve zabitleri yerli ehalini qaret etdiler yemek mal qara qiymetli esyalar aldilar insanlari ve hetta usaqlari eylence ucun oldurduler Almaniyada texminen 200 min Belarusiyali mecburi emeye surgun edildi Isgal komandanliginin ozbasinaliginin bir heddi yox idi buna gore Belarus meseleri derin ve kecilmez bataqliqlar mulki ehalinin getdiyi bir yere cevrildi Bu insanlardan bezileri ise silah alib partizan oldular 1 Belarusiya partizanlari RedaktePartizanlarin ilk desteleri Redakte Hitler qosunlarinin hucumu barede melumat alan kimi kohne herbi ve partiya iscilerinden bezileri ilk partizan destelerini yaratmaq ucun evlerini terk etdiler 1941 ci ilin iyun ayinin sonuna kimi 4 bele qrup var idi ve iyul ayinda artiq 35 idi Ilk deste 25 neferden ibaret idi Daha sonra bu deste 100 nefere qeder genislendi Avqusta qeder qruplarin sayi iki defe artdi ve Belarusiyada 231 partizan qrupu fealiyyet gosterdi 1941 ci ilin sonuna qeder 437 partizan etrafina muqavimet teskil etmek ucun bolgeye gonderildi Umumilikde partizan sayinin 7200 oldugu bildirilir 2 Lakin Alman isgali inkisaf etdikde ve cebhe Belarusiyadan uzaqlasanda partizan qosunlarinin veziyyeti daha da cetinlesecekdir Bu veziyyetde olan partizanlar 1942 ci ilin martina qeder genis miqyasli destek almayacaqlar En ehemiyyetli eskik olani simsiz ve rabite vasitelerinin olmamasi idi Partizanlar isgalin ilk dovrlerinde yerli xalqin tam desteyine sahib deyildiler 1941 1942 ci illerin cox soyuq qisinda partizanlar ciddi techizat derman ve silah catismazligi yasadilar ve bir biri ile koordinasiyasiz hucumlar etdiler Tabecilik sistemi sert idi buraya deste komandiri komissar ve diger reisler daxil idi Deste daxilinde xususi qruplar da yaradildi Bunlar texribat tebligat ve kesfiyyat qruplari idi Bu cur destelerin ve doyusculerin sayi cox suretle boyudu Belelikle tarixcilerin dediklerine gore 1941 ci ilin sonuna qeder Belarusiyada 56 min neferden ibaret boyuk partizan birlikleri fealiyyet gosterirdi Sovet komandanligi ile elaqe yaratmaq ucun partizan destelerinde radiostansiyalar var idi Hitler qosunlari reqiblerinden bele bir cavab alacaqlarini tesevvur ede bilmezdiler Erazilerin azad edilmesi RedakteBelarusiya partizanlari 1942 ci ilde torpaqlarini nasist isgalcilarindan azad etmeye basladilar Sovet hakimiyyeti muveqqeti olaraq Belorusiya Sovet Sosialist Respublikasi boyunca seherlere kendlere ve qesebelere qayitdi Alman komandanligi davamli ceza emeliyyatlari aparmaqla yanasi yerdeki isgal qarnizonlarini da cox artirmaga mecbur oldu Butun bunlar muharibe cebhelerinde kifayet qeder alman isci quvvesinin olmamasina komek etdi buna gore Hitler qosunlarinin SSRI ye derin hucumlari tedricen boguldu 3 Ehali partizanlara qida geyim toplanmasinda ve silah temirinde feal sekilde komeklik gosterdi Neticede 1942 ci ilin sonunda Belarus partizanlari olkedeki 6 boyuk zonani azad etdiler Mogilev sakinleri 1942 ci ilin yazindan 1943 cu ilin martinadek partizanlara bir minaatan 50 pulemyot 40 avtomat 300 tapanca 2000 qumbara 200 kq tol ve 100 minden cox patron verdi 4 Partizanlarin sayi 2 7 defe artaraq texminen 153 min nefer teskil etmisdir Texminen 998 partizan destesi var idi Partizan isci quvvesi ehtiyatlari 100 minden cox idi Partizan zonalari teskil olunmaga basladi Qirmizi Ordu qosunlari ile birlikde boyuk doyus tapsiriqlarini hell eden zonal partizan birlesmeleri teskil edildi 1943 cu ilin sonunda Belarus partizanlari 108 min km erazini nezaret altina aldilar ve ya respublikanin isgal edilmis erazilerinin 58 4 i o cumleden teqriben 37 8 min km eraziden Alman qosunlari tamamile temizlendi 1942 ci ilin noyabrindan 1943 cu ilin dekabrinadek Qirmizi Ordu dusmen terefinden isgal olunmus erazinin texminen 50 ni azad ederek qerbe dogru 500 1300 km ireliledi 218 dusmen diviziyasi meglub edildi BSSR erazisindeki partizan briqadalari ve birlesmeleri 1942 1944 Partizan emeliyyatlari Redakte Alman komandanligi Sovet partizanlarinin aktiv texribat isleri sayesinde boyuk cetinlikler yasadi Her seyden evvel bu Belarusiya demir yollarinda davamli texribatla elaqeli idi Ona gore ki bu yollar Moskva Leninqrad ve Stalinqrad yaxinliginda olan Alman qosunlarina sursat tedaruk etmeye imkan yaratdi Partizan texribatlarinin sayi her ay artdi ve 1943 cu ilde en boyuk zirvesine catdi Partizanlar umumilikde 200 e yaxin buxar 750 vaqon ve minlerle metr demir yolu relslerini mehv etdiler Demir yollarinin sarsilmasi ile elaqeli partizan emeliyyatlari hele de Belarusiya erazisinde butun muharibe illerinde en genis yayilmis hesab olunur Belaruslarin kutlevi muqavimetine qarsi durmaq ucun almanlar en qeddar ceza emeliyyatlari heyata kecirmeye qerar verdiler Partizanlarla elaqelere dair kicik bir subheye gore Almanlar butun kendleri dagitdilar ve onlar en qeddar sekilde mehv edildi butun genc qoca ya gullelendi ya da yandirildi Bununla birlikde Sovet komandanligi Belarusiya partizanlarinin herbi olaraq almanlari ehemiyyetli itki vermeye mecbur etdiyini basa duserek onlara destek tedbirlerini de artirdi Belelikle 1942 ci ilde Yuksek Komandanligin qerargahinda Partizan Herekatinin Merkezi Qerargahi teskil edildi Bu qerargah butun partizan birlesmelerinin fealiyyetini koordinasiya edirdi Muntezem ordu ve partizan destelerinin bu six emekdasligi ile ehemiyyetli ugurlar elde edildi Bu zaman partizanlarin ve yeralti doyusculerin Belarusiya erazisindeki fealiyyetleri kutlevi milli azadliq herekati xarakteri qazandi 1943 cu ilin dekabrindan 1944 cu ilin iyuluna qeder Belarusiyada partizan herekati tarixindeki son merhele idi Bu merhelede partizan destelerinin briqadalarin ve birlesmelerin habele Qirmizi Ordunun yeralti iscilerinin ve qosunlarinin doyus qarsiliqli elaqesinin teskili en yuksek seviyyeye catdi 1944 cu ilde Belarusiya partizanlari qarsisinda yeni bir vezife dururdu geri cekilen dusmenin terk etdikleri erazini sehraya cevirmesinin qarsisini almaq Belarusiya Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesi partizan herekatinin qerargahi ve yeralti regional komiteler ehalini xilas etmek ucun xususi tedbirler hazirladi 1944 cu ilin yayinda partizan desteleri demek olar ki her hansi bir vezifenin ohdesinden gele bilecek en guclu herbi birlesmeler idi BSSR erazisi isgalcilardan temizlendikden sonra on minlerle partizan Qirmizi Ordu siralarina daxil oldu Istinadlar Redakte Ministerstvo oborony RB Partizanskoe dvizhenie v Belorussii 2012 08 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 06 parameter ignored suggest Vsenarodnaya borba v Belorussii protiv nemecko fashistskih zahvatchikov s 112 Kaynak Gistoryya Belarusi U 6 t T 5 Belarus u 1917 1945 Mn Ekaperspektyva 2006 613 s il ISBN 985 469 149 7 s 491 Belopolskimi banditami nazyvali AK Polskuyu povstancheskuyu organizaciyu i t d v otlichie ot Batalonov Hlopskih Velikaya Otechestvennaya vojna Enciklopedicheskij slovar Menbe https az wikipedia org w index php title Belarusiya partizanlari amp oldid 5986079, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.