fbpx
Wikipedia

Barquzin çayı

Barquzin çayı (bur. Баргажан мγрэн) — Buryatiyanın Kurumkan və Barquzin rayonlarından axan çay. Baykal gölünə axan ən böyük çaylardan biridir.

Barquzin çayı
bur. Баргажан мγрэн
Ölkə Rusiya Rusiya
Mənbəyi  
 • Yüksəkliyi 2050 m
Mənsəbi Baykal
 • Yüksəkliyi 456 m
Uzunluğu 480 km
Su sərfi 130 m³/s
Hövzəsinin sahəsi 21100 km²
DSR[ru] 16040000212116300003961
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiya

Uzunluğu 480 km, hövzəsinin sahəsi 21 100 km²-dir. Başlanğıcını İkat və Cənubi Mui silsilələrinin qovşağından götürür. İkat silsiləsinin yamaclarından aşağı doğru axan çay Amut vadisində Balan-Tamur gölünü əmələ gətirir. Çuxurdan keçərək çay tədricən dərin dərəyə çevrilən, güclü drenajlarla nisbətən sadə sürtgəclər təşkil edən tayga bataqlıq vadisindən axır. Barquzinin yuxarı axarının əksər hissəsi Cergin dövlət təbiət qoruğunun ərazisindən keçir. Barquzin vadisinə daxil olduqdan sonra çay düz bir xarakter alır və geniş bir dərədən Barguzin kəndinə qədər axır. Sonra Barquzin silsiləsinin dalından keçərək yenidən astanalarl dolu bölgədən axmağa başlayır. Ust-Barquzin kəndindən 1,5 km məsafədə tək bir qol şəkilində Barquzin buxtasına tökülür. Baykala çox sayda lil və qum çöküntüləri gətirir. Çayın axdığı ərazinin iqlimi kəskin kontinentaldır, şiddət və quraqlıq ilə xarakterizə olunur. Şaxtasız dövr orta hesabla 83 gün davam edir. Çayın axdığı böılgənin çoxu meşələrlə örtülüdür. Şaquli zonallıq səciyyəvidir. 500–1200 m yüksəklikdə çöl sahələri ilə növbələşən tozağacı və qaraşam meşə-çölləri üstünlük təşkil edir; şam və ağcaqovaq meşələrinə rast gəlinir.

Hidrologiya

Çay əsasən yağışla qidalanır. Ağızdakı orta illik su axını 130 m³/s təşkil edir.

Qolları

Əsas qolları: Qaqra, Arqada, İna — sol; Ulyon — sağ.

Tarixi

Barquzin çay vadisi ehtimal ki, BuryatlarBarqutlar tayfalarının məskunlaşdığı ənənəvi yerlərdən biri olmuşdur. Çayda öz adını bu tayfalardan almışdı. “Barquzin-Tokum” adı ilə bir çox tarixi qeydlərə daxil oldu.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

çayda gəmiçilik yalnız Qarqi çayının mənsəbinə qədər mümkündür (249 km). Daimi olaraqa isə Moqoyto körpüsünə (226 km) qədər müntəzəm olaraq nəqliyyat hərəkət edir. Çay boyunca ilk gəmi 1928-ci ilin yayında hərəkət etmişdir. Selenqa Dövlət Dəniz Gəmiçiliyinin "Barguzin" gəmisi 59 sərnişin və 5 ton yük daşımışdır

Çay suları suvarma üçün istifadə olunur.

Çayın aşağıaxarlarında yerləşən kəndlərin sakinləri: Ust-Barquzin, Makarinino, Adamovo, Zorino; "nizovski" olaraq adlandırılır. Balıqçılıqla məşğul olurlarr. Barquzin vadisində, daha yüksəkdə yerləşən kəndlərin sakinləri əkinçiliklə məşğul olurdular. Onlara "Verxovskys" deyirdilər.

Qalereya

İstinadlar

  1. Статейнов А. П. Топонимика Сибири и Дальнего Востока. — Красноярск: Буква С, 2008. — С. 106.
  2. Первый пароходный рейс по р. Баргузину // Бурят-Монгольская правда. Верхнеудинск. № 177 (1445). 4 августа 1928 года. стр. 4
  3. Башарин И. П. Русская промысловая культура Восточного Прибайкалья : (конец XIX-начало XX в.) / Ин-т монголоведения, буддологии и тибетологии СО РАН. — Улан-Удэ : Изд-во Бурят. науч. центра СО РАН, 2005, стр.17-18

barquzin, çayı, Баргажан, мγрэн, buryatiyanın, kurumkan, barquzin, rayonlarından, axan, çay, baykal, gölünə, axan, böyük, çaylardan, biridir, Баргажан, мγрэнölkə, rusiya, rusiyamənbəyi, yüksəkliyi, 2050, mmənsəbi, baykal, yüksəkliyi, muzunluğu, kmsu, sərfi, sh. Barquzin cayi bur Bargazhan mgren Buryatiyanin Kurumkan ve Barquzin rayonlarindan axan cay Baykal golune axan en boyuk caylardan biridir Barquzin cayibur Bargazhan mgrenOlke Rusiya RusiyaMenbeyi Yuksekliyi 2050 mMensebi Baykal Yuksekliyi 456 mUzunlugu 480 kmSu serfi 130 m sHovzesinin sahesi 21100 km menbeyi mensebiBarquzin cayi Buryatiyanin fiziki xeritesinde 55 05 41 sm e 111 50 52 s u 53 25 30 sm e 108 59 50 s u DSR ru 16040000212116300003961 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Cografiya 2 Hidrologiya 3 Qollari 4 Tarixi 5 Teserrufat ehemiyyeti 6 Qalereya 7 IstinadlarCografiya RedakteUzunlugu 480 km hovzesinin sahesi 21 100 km dir Baslangicini Ikat ve Cenubi Mui silsilelerinin qovsagindan goturur Ikat silsilesinin yamaclarindan asagi dogru axan cay Amut vadisinde Balan Tamur golunu emele getirir Cuxurdan kecerek cay tedricen derin dereye cevrilen guclu drenajlarla nisbeten sade surtgecler teskil eden tayga bataqliq vadisinden axir Barquzinin yuxari axarinin ekser hissesi Cergin dovlet tebiet qorugunun erazisinden kecir Barquzin vadisine daxil olduqdan sonra cay duz bir xarakter alir ve genis bir dereden Barguzin kendine qeder axir Sonra Barquzin silsilesinin dalindan kecerek yeniden astanalarl dolu bolgeden axmaga baslayir Ust Barquzin kendinden 1 5 km mesafede tek bir qol sekilinde Barquzin buxtasina tokulur Baykala cox sayda lil ve qum cokuntuleri getirir Cayin axdigi erazinin iqlimi keskin kontinentaldir siddet ve quraqliq ile xarakterize olunur Saxtasiz dovr orta hesabla 83 gun davam edir Cayin axdigi boilgenin coxu meselerle ortuludur Saquli zonalliq seciyyevidir 500 1200 m yukseklikde col saheleri ile novbelesen tozagaci ve qarasam mese colleri ustunluk teskil edir sam ve agcaqovaq meselerine rast gelinir Hidrologiya RedakteCay esasen yagisla qidalanir Agizdaki orta illik su axini 130 m s teskil edir Qollari RedakteEsas qollari Qaqra Arqada Ina sol Ulyon sag Tarixi RedakteBarquzin cay vadisi ehtimal ki Buryatlar ve Barqutlar tayfalarinin meskunlasdigi enenevi yerlerden biri olmusdur Cayda oz adini bu tayfalardan almisdi 1 Barquzin Tokum adi ile bir cox tarixi qeydlere daxil oldu Teserrufat ehemiyyeti Redaktecayda gemicilik yalniz Qarqi cayinin mensebine qeder mumkundur 249 km Daimi olaraqa ise Moqoyto korpusune 226 km qeder muntezem olaraq neqliyyat hereket edir Cay boyunca ilk gemi 1928 ci ilin yayinda hereket etmisdir Selenqa Dovlet Deniz Gemiciliyinin Barguzin gemisi 59 sernisin ve 5 ton yuk dasimisdir 2 Cay sulari suvarma ucun istifade olunur Cayin asagiaxarlarinda yerlesen kendlerin sakinleri Ust Barquzin Makarinino Adamovo Zorino nizovski olaraq adlandirilir Baliqciliqla mesgul olurlarr Barquzin vadisinde daha yuksekde yerlesen kendlerin sakinleri ekincilikle mesgul olurdular Onlara Verxovskys deyirdiler 3 Qalereya Redakte Istinadlar Redakte Statejnov A P Toponimika Sibiri i Dalnego Vostoka Krasnoyarsk Bukva S 2008 S 106 Pervyj parohodnyj rejs po r Barguzinu Buryat Mongolskaya pravda Verhneudinsk 177 1445 4 avgusta 1928 goda str 4 Basharin I P Russkaya promyslovaya kultura Vostochnogo Pribajkalya konec XIX nachalo XX v In t mongolovedeniya buddologii i tibetologii SO RAN Ulan Ude Izd vo Buryat nauch centra SO RAN 2005 str 17 18Menbe https az wikipedia org w index php title Barquzin cayi amp oldid 6011527, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.