Bakı cuzğunu, və ya Petunkin cuzğunu (lat.Calligonum bakuense) — bioloji növ olaraq İkiləpəlilər tipinə aid olan və Cuzqun cinsinə daxildir. Bitki ilkdəfə olaraq rus botaniki Dmitri İvanoviç Litvinov tərəfindən 1922-ci ildə qeydə alınmışdır.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir – EN B1ab(i,ii,iii, iv,v)+2ab (i,ii, iii, iv, v). Azərbaycanın nadir, prioritet endemik növüdür.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Hündürlüyü 1,5 m olan kol bitkisi. Yaşlı gövdəsinin qabığında çatlar əmələ gəlir. Gövdəsinin rəngi bozumtul-qara, zoğları buğumlu, yarpaqları olduqca balacadır. sapvari quruluşa malik olub əl vurduqda asanlıqla belə tökülə bilir. Zoğları buğumludur. Buğumlar arasında məsafə 30 sm-ə qədərdir. Buğumarası hissələrin uzunlğu 2-3 sm-dir. Yarpaqları iynəşəkilli formaya malikdir. Uzunluqları 2-4 mm-dir. Çiçəkləri müxtəlif rəngli, 2-5-ə qədər topa halında qeyri-bərabər boylu çiçək saplaqları üzərində yerləşir.Özünəməxsus iyə malikdir. Çiçəkyanlığı üzvlərinin uzunluğu 3 mm-dir. Tozluqları çəhrayıdır. Meyvələri oval və ya uzunsov formalıdır. Uzunluğu 10-15 mm, eni 9-13 mm olan tükcüklərlə örtülüdür. May-iyun aylarında çiçəkləyir və tez də meyvə verirlər. Əsasən dənizkənarı sahələrdə qumluq ərazilərdə çox nadir hallarda tək-tək rast gəlinir.
Yayılması və xüsusiyyətləri
Azərbaycanın endemik bitkisidir. Əsasən Abşeron yarımadasında yayılmışdır. Xüsusi ilə onlara Qobustan, Mərdəkən, Şüvəlan qəsəbələri ətrafında, Sumqayıt çayının vadisində, Sumqayıt şəhərinin dəmir yolu boyunca ərazilərində rast gəlmək olur.
Yarpağını tökən kol bitkisidir. Yarpaqları gözə dəymir, sadə olmaqla yanaşı gövdə boyunca düzülmüşdür Çiçəyi altı ləçəklidir. Meyvələri fındığa bənzərdir. Dənizkənarı qumlu sahələr və daşlı yamaclarda bitir.
Sayı və tendensiyası
Populyasiyanın məhdud sahələrdə yayılması və mənfi təsirlərə məruz qalması azalma tendensiyasını sürətləndirir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı, sahilboyu ərazilərin tikintisi), areallarının çiçərlik və istirahət mərkəzləri kimi mənimsənilməsi. Bəzi ərazilərin həyat yanı sahələrə çevrilməsi ilə lazımsız bitki kimi çıxarılıb atılması.
Mühafizə tədbirləri
Abşerondakı lokalitetlərin hamısının ixtisar olunmadan nəzarətə götürülməsi, Nəbatət bağları, Dendropark və ya ekoparkların rezervasiyası, çilinglə çoxaldılması təklif olunur.
Əhəmiyyəti və qorunması
Bu bitkidən yem və texniki məqsədlər üçün istifadə edilirdi.
1978-ci ildən SSRİ-nin Qırmızı Kitabına daxil edilmişdir. Sonra isə 1989-ci ildən isə Azərbaycanın Qırmızı Kitabına daxil edilir. Növün sinonimi- Calligonum petunnikowii (Litv.)
İstinadlar
Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
bakı, cuzğunu, petunkin, cuzğunu, calligonum, bakuense, bioloji, növ, olaraq, ikiləpəlilər, tipinə, olan, cuzqun, cinsinə, daxildir, bitki, ilkdəfə, olaraq, botaniki, dmitri, ivanoviç, litvinov, tərəfindən, 1922, ildə, qeydə, alınmışdır, bakı, cuzqunucalligonu. Baki cuzgunu ve ya Petunkin cuzgunu 1 2 lat Calligonum bakuense bioloji nov olaraq Ikilepeliler tipine aid olan ve Cuzqun cinsine daxildir 3 4 Bitki ilkdefe olaraq rus botaniki Dmitri Ivanovic Litvinov terefinden 1922 ci ilde qeyde alinmisdir 5 Baki cuzqunuCalligonum bakuenseElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif KariofillidSira QirxbugumciceklilerFesile QirxbugumkimilerCins CuzqunNov Baki cuzqunuElmi adiCalligonum bakuense Litv 1922VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiNCBI 2785155EOL 5231786IPNI 693290 1TPL kew 2692481IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmek tehlukesinde olanlar kateqoriyasina aiddir EN B1ab i ii iii iv v 2ab i ii iii iv v Azerbaycanin nadir prioritet endemik novudur 6 7 Mundericat 1 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 2 Yayilmasi ve xususiyyetleri 2 1 Sayi ve tendensiyasi 2 2 Mehdudlasdirici amiller 2 3 Muhafize tedbirleri 3 Ehemiyyeti ve qorunmasi 4 Istinadlar 5 Istinadlar 6 EdebiyyatBioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri RedakteHundurluyu 1 5 m olan kol bitkisi Yasli govdesinin qabiginda catlar emele gelir Govdesinin rengi bozumtul qara zoglari bugumlu yarpaqlari olduqca balacadir sapvari qurulusa malik olub el vurduqda asanliqla bele tokule bilir Zoglari bugumludur Bugumlar arasinda mesafe 30 sm e qederdir Bugumarasi hisselerin uzunlgu 2 3 sm dir Yarpaqlari iynesekilli formaya malikdir Uzunluqlari 2 4 mm dir Cicekleri muxtelif rengli 2 5 e qeder topa halinda qeyri beraber boylu cicek saplaqlari uzerinde yerlesir Ozunemexsus iye malikdir Cicekyanligi uzvlerinin uzunlugu 3 mm dir Tozluqlari cehrayidir Meyveleri oval ve ya uzunsov formalidir Uzunlugu 10 15 mm eni 9 13 mm olan tukcuklerle ortuludur May iyun aylarinda cicekleyir ve tez de meyve verirler Esasen denizkenari sahelerde qumluq erazilerde cox nadir hallarda tek tek rast gelinir Yayilmasi ve xususiyyetleri RedakteAzerbaycanin endemik bitkisidir Esasen Abseron yarimadasinda yayilmisdir 8 Xususi ile onlara Qobustan Merdeken Suvelan qesebeleri etrafinda Sumqayit cayinin vadisinde Sumqayit seherinin demir yolu boyunca erazilerinde rast gelmek olur Yarpagini token kol bitkisidir Yarpaqlari goze deymir sade olmaqla yanasi govde boyunca duzulmusdur Ciceyi alti leceklidir Meyveleri findiga benzerdir Denizkenari qumlu saheler ve dasli yamaclarda bitir Sayi ve tendensiyasi Redakte Populyasiyanin mehdud sahelerde yayilmasi ve menfi tesirlere meruz qalmasi azalma tendensiyasini suretlendirir Mehdudlasdirici amiller Redakte Antropogen amiller infrastrukturun inkisafi sahilboyu erazilerin tikintisi areallarinin cicerlik ve istirahet merkezleri kimi menimsenilmesi Bezi erazilerin heyat yani sahelere cevrilmesi ile lazimsiz bitki kimi cixarilib atilmasi Muhafize tedbirleri Redakte Abserondaki lokalitetlerin hamisinin ixtisar olunmadan nezarete goturulmesi Nebatet baglari Dendropark ve ya ekoparklarin rezervasiyasi cilingle coxaldilmasi teklif olunur Ehemiyyeti ve qorunmasi RedakteBu bitkiden yem ve texniki meqsedler ucun istifade edilirdi 1978 ci ilden SSRI nin Qirmizi Kitabina daxil edilmisdir Sonra ise 1989 ci ilden ise Azerbaycanin Qirmizi Kitabina daxil edilir Novun sinonimi Calligonum petunnikowii Litv Istinadlar RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh http dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Baki cuzqunu Calligonum bakuense Baki cuzgunu Calligonum bakuense Information on Calligonum bakuense Encyclopedia of Life http www gbif org species 4038046 Calligonum bakuense Litv Flora Azerbajdzhana 1952 Azerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989 1 Azerbaycan Dendroflorasi III cild Baki Elm 2016 400 seh Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback Machine T S MemmedovEdebiyyat RedakteCalligonum bakuense Litv Schedae ad Herbarium Florae Rossicae 7 7 1922 Sched Herb Fl Ross Menbe https az wikipedia org w index php title Baki cuzgunu amp oldid 6025600, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
