fbpx
Wikipedia

Bahar Şirvani

Noyabr 27, 2021

Mirzə Nəsrullah Bahar — Şamaxılı şair.

Bahar Şirvani
Mirzə Nəsrullah Əbülqasım oğlu Bahar Şirvani
Doğum tarixi
Doğum yeri Şamaxı
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti şair
Bahar Şirvani Vikimənbədə

Azərbaycan şairlərinin tarixinə az-çox bələdiyyatı olanlara Baharın nami-möhtərəmi və kəlami-dilpəziri məlum olmamış deyil.

Necə ki, sabiqdə zikr olundu, Şamaxı şəhəri qəribə dahiyələrə gəhvareyi-tərbiyə olduğundan naşi bədiül-misal alimlər və şairləri və ədibi-fazilləri öz ağuşi-nazbəxşində bəsləyib ərseyi-dünyaya gətirmişdir. Qüdəmalarından ən bərgüzidə olanları Xaqani Şirvani, Sahib Şirvani, Ağaməsih və Nişat Şirvani və qeyriləri olduğu halda, mütəəxxirindən dəxi mərhum Mirzə Bahar Şirvani, Molla Qədir Şirvani, Bixud Şirvani, Seyid Əzim Şirvani və Sabir Şirvani Azərbaycanın ən mötəbər və məşhur şairləri hesab olunur.

Mirzə Nəsrullah Bahar artıq tizfəhm, rəvan təbli, istedadlı bir şair imiş ki, kəmalatına layiqincə vaqif olmaq istəyənlər lazımdır ol ədibin türkcə və farsca və hətta fransızca vücuda gətirdiyi asari-nəfisəsini mütaliə edib, onun qüvveyi-fikriyyəsinə və ülüvvi-məratibi-xəyalına bələd olsunlar.

Həyatı

Bahari-namdar hicrətin 1251-ci ilində Şamaxı şəhərində təvəllüd etmişdir. Pədəri-möhtərəmi Hacı Əbülqasım silsileyi-tüccardan nəcib və alitəb bir şəxs imiş.

Bahar sinni-tüfuliyyətdə məktəbdə oxuduğu vaxt zəkavət və fətanətilə çoxlarını heyrətə salarmış və uşaqlıqdan şeir və qəzəl deməyə həvəsi varmış. Belə ki, farsca oxuduğu qəzəlləri türk dilinə nəzmə tərcümə edərmiş.

Cibilli fitrət və zəkavəti sayəsində Bahar az vaxtda çox məlumata dara olmuşdur. Fars, ərəb və türk dillərini kamalınca təhsil etmişdir. Müasiri mərhum Abdulla bəy Asi kimi Bahar dəxi laübali və laqeyd bir şəxs imiş ki, kefi istədiyi kimi azadə dolanıb, heç kəsin hökmü fərmanına itaət etməzmiş və övqatını eyşü işrətdə keçirərmiş. Onun bu gunə rindisifət dolanmağını dayısı xoşlamayıb və bir qədər ona pul verib və mayəmləkdən ixrac etdikdə şair bədahətən bu məzmunda bir qitə demişdir:

Dayım məni Həzrəti-Adəm kimi

Buğda yedim çıxartdı cənnətdən. Beş-on tümən nədir mənim karıma,

Şükri-xuda qurtardım minnətdən.

Dayısından aldığı məbləği bir az müddətin zərfində kənarda xərcləyib, şəhərə müraciətində həməsri olan Molla Qədir Naci Şirvani ilə görüşdükdə bu beyti bədahətən demişdir:

Bir aydan sonra gəldim şəhrə, ey Naci, hilalasa, Məni el lağərü üryan görüb, meyl etmədi əsla.

Baharın bədihəguluqda binəzir bir şair olduğu müxəmməsi-məşhuri-atisindən aşikarən məlum olur.

Cəhalət və təəssübün, ələlxüsus, təəssübi-cahilanənin düşməni olub, onun kökünü və rişəsini qazıb çıxartmaq üçün məhafilü məcalisdə məqalələr və gözəl nitqlər deməkdən əsla çəkinməzmiş. Məcalisdə sözlərinin haqq olmasını şafi dəlillər vasitəsilə sübuta yetirərmiş. Belə ki, bir kərə bir məclisdə mövhumat və əsatiri-əvvəlin babında mübahisəyə girişdiyi vaxt tərəfi-müqabilə söz anlatmaq üçün bir misal gətirmişdir. Belə ki, deyibdir: "Əfəndilər! İndi mən bu divara bir inək şəkli çəkərəm və o inəkdən sizin üçün süd sağaram". Müstəmein iştiyaqi-tamam ilə israr etmişlər ki: "Cənab mirzə, lütfən mərhəmət edin, bir baxıb seyr edəlim". Bahar cavabında demiş ki: "Bəli, əfəndilər, sizlər mötəqid olduğunuz mövhumatın əksəri bu qəbildəndir. Bunca təfəkkür və təəqqül etmirsiniz ki, divara çəkilmiş inək şəklindən süd sağmaq məhal və qeyri mümkündür. Bu payədə sadəlövhlükdən süd tələb edirsiniz".

Necə ki, zikr olundu, mərhum Bahar müasiri Abdulla bəy Asi və Seyid Şirvani kimi badəpərəst olub, çox açıq və xövfsüz meyi-nabı tərif qılarmış və bəzi vaxt Şeyx Xəyyam kimi onun tərifində əndazədən keçərmiş. Necə ki, bir məclisdə münasibətən bu beyti oxumuşdur:

Bade vəhyəsto səbukeş cəbrəil, Hər ke inra mixorəd, peyğəmbərəst[2].

[2] Tərcüməsi:

Badə vəhydir, Cəbrail isə saqi, Hər kim bunu içsə, peyğəmbərdir.

Əhli-məclis bunu eşidib küllən əleyhinə qiyam edib, onu tənü lən etməkdən çəkinməmişlər. Təkfirinə üləmadan dəxi hökm olunmuşdur. Əlhəqq, Baharın bu halı biçarə Abdulla bəyin halına çox müvafiq gəlir. Hər iki şair ziyadə xoştəb və şirinkəlam və nəcib və xoşxülq olduqları halda əsiri-badeyi-gülfam və şərabi-bədfərcam olub, abru və hörmətlərini itirib, təbi-rəvanpərvərlərini boş şeylərin üstünə sərf etmişlər.

Yuxarıda zikr olunan vəqədən sonra mərhum Mirzə Nəsrullah Şirvanda artıq iqamət edə bilməyib, tərki-şəhru diyar edib İrana müsafirət etmişdir və Tehranda Nəsrəddin şaha bir qəsideyi-qərra təqdim etmiş.

Məşhur rəvayətə görə, Mirzə Bahar 1295-ci sənədə Tehrandan Təbrizə əzimət qılmışdır və burada təəhhül ixtiyar edib sakin olmuşdur. O vaxtlarda Təbrizdə iqamət edən ingilis səfiri ilə tanış olub, səfir şairin elmü kamalını və əxlaqi-həsənəsini görüb onunla səmimi dost olmuşdur. Tarixi-hicriyyənin 1300-cü ilində ki, miladın 1883-cü sənəsinə mütabiqdir, aləmi-bəqaya rehlət edib və "Məqbərətüşşüəra"da vətəndaşı Xaqaninin həmsayəliyində dəfn olunmuşdur....

Vəfatından sonra rəfiqi olan ingilis səfiri mərhumun türkcə, farsca və fransızca olan təranələrini və əsərlərindən bəzini əmanət təriqi ilə almış ki, London şəhərində təb etdirsin, vəli tabəhal ondan bir xəbər və nişanə yoxdur. Ancaq mərhum Baharın tərcümeyi-halına dair məlumatı möhtərəm Hacı Səfdər Şirvani cəmləşdirib lütf üzü ilə bizə göndərmişdir. Ol cənabın yazmağı ilə şairin əlhal əldə olan əsərlərindən məşhuru bunlardır: türkcə -- "Qəzəliyyat"ı, farsca -- "Divani-qəsaidü qəzəliyyat"ı və "Töhfətül-İraqeyn" adlı məsnəvisi və "Nərgis və gül" adlı bir kitabı vardır ki, heç biri hala təb olunmamışdır. Bu əsərlərin heç birisi bizim nəzərimizə çatmayıbdır. Ancaq bir neçə qəzəliyyat fars lisanında bizə Ağaəli bəy Əfəndiyev "Naseh" təxəllüs göndəribdir ki, çap olunur.

Əgər fars ədiblərinin ən məşhur və kamili bu qəzəllərdən hər birini mütaliə edib diqqət yetirə, anladığımıza görə, yenə də təşxis edə bilməz ki, bunlar türk oğlunun kəlamıdır. Bundan məlum olur ki, mərhum Bahar fars dilinin şivəsinə və üsuli-inşasına bir dərəcədə bələd imiş ki, onu öz ana dili kimi bilirmiş.

Baharın bu qəzəlləri müasiri olan Qaaninin və sair məşhur fars şairlərinin kəlamına bənzəyir. Xaqani Şirvaninin səfəhati-İranda o qədər adı və şöhrəti yoxdur, nə qədər ki, Baharın namü nişanı və ehtiramı ziyaddır.

Farslar özləri iqrarü etiraf edirlər və Xaqaninin şerlərini oxuduqda deyirlər: "Buye-tork miayəd"[11]. Və lakin Baharın kəlamına o qəbil isnadat verilmir.

[11] Tərcüməsi: Türk ətri gəlir.

Cinas, eyham, təşbihat və istiarat istemalında Bahar mərhum Qaaniyə bərabər imiş. Bu qövlümüzün təsdiqi üçün axırıncı qəzəldən bir neçə beytlərin tərcüməsini burada gətirməyi lazım gördük: Günəş doğub asiman üzrə tülu etdikdə ulduzların cilvəsi pozulub, nəzərə gəlmədiyi kimi, şərabi-gülfam dəxi məclisə gəldikdə təsbeh tarları gözdən düşüb məhvü nabud olur. Sənin nurani üzünü gördükdə gözlərimdən yaş axmağı təəccübünə gəlməsin, zira ki, günəşə hər kəs baxsa, gözlərindən su axar. Sənin müəttər və uzun saçının qissəsini şərh etdikdə gecələr sabaha kimi yatmadığım ondandır ki, hekayət tul çəkdikdə gözdən yuxu gedər. Mənim ağlamağımdan onun lələ bənzər dodaqları xəndə edib gül kimi açılır, yəni mən ağladıqca nigarım gülür. Bəli, bunda təəccüb yoxdur, həmişə göy üzündə bulud ağlayanda çəməndə gül xəndə edir və hakəza.

Mərhum Baharın türk lisanında yazdığı başqa kəlamlarından, məəttəəssüf, ələ gətirə bilmədik. Onların vasitəsilə şairin qədrü qiyməti və dərəceyi-kəmalü təbi-şeriyyəsi daha da artıq təhqiq və təyin olunardı. </poem>

İstinadlar

  1. [1]
  2. [2]
  3. Tərtib edəni: Zaman Əsgərli. "XIX əsr Azərbaycan şeiri antologiyası" (PDF). Milli Kitabxana (az.). "Şərq-Qərb". 2005. 2016-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-13.


  Vikimənbədə Müəllif:Bahar Şirvani ilə əlaqəli məlumatlar var.

Noyabr 27, 2021
bahar, şirvani, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, mirzə, nəsrullah, bahar, şamaxılı, şair, mirzə, nəsrullah, əbülqasım, oğlu, doğum, tarixi, 1834doğum, yeri, şamaxıvəfat, ta. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Mirze Nesrullah Bahar Samaxili sair 3 Bahar Sirvani 1 Mirze Nesrullah Ebulqasim oglu Bahar Sirvani 2 Dogum tarixi 1834Dogum yeri SamaxiVefat tarixi 1883Vefat yeri Tebriz Tebriz merkezi baxsi d Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranDefn yeri IranVetendasligi Rusiya imperiyasiFealiyyeti sairBahar Sirvani VikimenbedeAzerbaycan sairlerinin tarixine az cox belediyyati olanlara Baharin nami mohteremi ve kelami dilpeziri melum olmamis deyil Nece ki sabiqde zikr olundu Samaxi seheri qeribe dahiyelere gehvareyi terbiye oldugundan nasi bediul misal alimler ve sairleri ve edibi fazilleri oz agusi nazbexsinde besleyib erseyi dunyaya getirmisdir Qudemalarindan en berguzide olanlari Xaqani Sirvani Sahib Sirvani Agamesih ve Nisat Sirvani ve qeyrileri oldugu halda muteexxirinden dexi merhum Mirze Bahar Sirvani Molla Qedir Sirvani Bixud Sirvani Seyid Ezim Sirvani ve Sabir Sirvani Azerbaycanin en moteber ve meshur sairleri hesab olunur Mirze Nesrullah Bahar artiq tizfehm revan tebli istedadli bir sair imis ki kemalatina layiqince vaqif olmaq isteyenler lazimdir ol edibin turkce ve farsca ve hetta fransizca vucuda getirdiyi asari nefisesini mutalie edib onun quvveyi fikriyyesine ve uluvvi meratibi xeyalina beled olsunlar Heyati RedakteBahari namdar hicretin 1251 ci ilinde Samaxi seherinde tevellud etmisdir Pederi mohteremi Haci Ebulqasim silsileyi tuccardan necib ve aliteb bir sexs imis Bahar sinni tufuliyyetde mektebde oxudugu vaxt zekavet ve fetanetile coxlarini heyrete salarmis ve usaqliqdan seir ve qezel demeye hevesi varmis Bele ki farsca oxudugu qezelleri turk diline nezme tercume edermis Cibilli fitret ve zekaveti sayesinde Bahar az vaxtda cox melumata dara olmusdur Fars ereb ve turk dillerini kamalinca tehsil etmisdir Muasiri merhum Abdulla bey Asi kimi Bahar dexi laubali ve laqeyd bir sexs imis ki kefi istediyi kimi azade dolanib hec kesin hokmu fermanina itaet etmezmis ve ovqatini eysu isretde kecirermis Onun bu gune rindisifet dolanmagini dayisi xoslamayib ve bir qeder ona pul verib ve mayemlekden ixrac etdikde sair bedaheten bu mezmunda bir qite demisdir Dayim meni Hezreti Adem kimi Bugda yedim cixartdi cennetden Bes on tumen nedir menim karima Sukri xuda qurtardim minnetden Dayisindan aldigi meblegi bir az muddetin zerfinde kenarda xercleyib sehere muracietinde hemesri olan Molla Qedir Naci Sirvani ile gorusdukde bu beyti bedaheten demisdir Bir aydan sonra geldim sehre ey Naci hilalasa Meni el lageru uryan gorub meyl etmedi esla Baharin bediheguluqda binezir bir sair oldugu muxemmesi meshuri atisinden asikaren melum olur Cehalet ve teessubun elelxusus teessubi cahilanenin dusmeni olub onun kokunu ve risesini qazib cixartmaq ucun mehafilu mecalisde meqaleler ve gozel nitqler demekden esla cekinmezmis Mecalisde sozlerinin haqq olmasini safi deliller vasitesile subuta yetirermis Bele ki bir kere bir meclisde movhumat ve esatiri evvelin babinda mubahiseye girisdiyi vaxt terefi muqabile soz anlatmaq ucun bir misal getirmisdir Bele ki deyibdir Efendiler Indi men bu divara bir inek sekli cekerem ve o inekden sizin ucun sud sagaram Mustemein istiyaqi tamam ile israr etmisler ki Cenab mirze lutfen merhemet edin bir baxib seyr edelim Bahar cavabinda demis ki Beli efendiler sizler moteqid oldugunuz movhumatin ekseri bu qebildendir Bunca tefekkur ve teeqqul etmirsiniz ki divara cekilmis inek seklinden sud sagmaq mehal ve qeyri mumkundur Bu payede sadelovhlukden sud teleb edirsiniz Nece ki zikr olundu merhum Bahar muasiri Abdulla bey Asi ve Seyid Sirvani kimi badeperest olub cox aciq ve xovfsuz meyi nabi terif qilarmis ve bezi vaxt Seyx Xeyyam kimi onun terifinde endazeden kecermis Nece ki bir meclisde munasibeten bu beyti oxumusdur Bade vehyesto sebukes cebreil Her ke inra mixored peygemberest 2 2 Tercumesi Bade vehydir Cebrail ise saqi Her kim bunu icse peygemberdir Ehli meclis bunu esidib kullen eleyhine qiyam edib onu tenu len etmekden cekinmemisler Tekfirine ulemadan dexi hokm olunmusdur Elheqq Baharin bu hali bicare Abdulla beyin halina cox muvafiq gelir Her iki sair ziyade xosteb ve sirinkelam ve necib ve xosxulq olduqlari halda esiri badeyi gulfam ve serabi bedfercam olub abru ve hormetlerini itirib tebi revanperverlerini bos seylerin ustune serf etmisler Yuxarida zikr olunan veqeden sonra merhum Mirze Nesrullah Sirvanda artiq iqamet ede bilmeyib terki sehru diyar edib Irana musafiret etmisdir ve Tehranda Nesreddin saha bir qesideyi qerra teqdim etmis Meshur revayete gore Mirze Bahar 1295 ci senede Tehrandan Tebrize ezimet qilmisdir ve burada teehhul ixtiyar edib sakin olmusdur O vaxtlarda Tebrizde iqamet eden ingilis sefiri ile tanis olub sefir sairin elmu kamalini ve exlaqi hesenesini gorub onunla semimi dost olmusdur Tarixi hicriyyenin 1300 cu ilinde ki miladin 1883 cu senesine mutabiqdir alemi beqaya rehlet edib ve Meqberetussuera da vetendasi Xaqaninin hemsayeliyinde defn olunmusdur Vefatindan sonra refiqi olan ingilis sefiri merhumun turkce farsca ve fransizca olan teranelerini ve eserlerinden bezini emanet teriqi ile almis ki London seherinde teb etdirsin veli tabehal ondan bir xeber ve nisane yoxdur Ancaq merhum Baharin tercumeyi halina dair melumati mohterem Haci Sefder Sirvani cemlesdirib lutf uzu ile bize gondermisdir Ol cenabin yazmagi ile sairin elhal elde olan eserlerinden meshuru bunlardir turkce Qezeliyyat i farsca Divani qesaidu qezeliyyat i ve Tohfetul Iraqeyn adli mesnevisi ve Nergis ve gul adli bir kitabi vardir ki hec biri hala teb olunmamisdir Bu eserlerin hec birisi bizim nezerimize catmayibdir Ancaq bir nece qezeliyyat fars lisaninda bize Agaeli bey Efendiyev Naseh texellus gonderibdir ki cap olunur Eger fars ediblerinin en meshur ve kamili bu qezellerden her birini mutalie edib diqqet yetire anladigimiza gore yene de tesxis ede bilmez ki bunlar turk oglunun kelamidir Bundan melum olur ki merhum Bahar fars dilinin sivesine ve usuli insasina bir derecede beled imis ki onu oz ana dili kimi bilirmis Baharin bu qezelleri muasiri olan Qaaninin ve sair meshur fars sairlerinin kelamina benzeyir Xaqani Sirvaninin sefehati Iranda o qeder adi ve sohreti yoxdur ne qeder ki Baharin namu nisani ve ehtirami ziyaddir Farslar ozleri iqraru etiraf edirler ve Xaqaninin serlerini oxuduqda deyirler Buye tork miayed 11 Ve lakin Baharin kelamina o qebil isnadat verilmir 11 Tercumesi Turk etri gelir Cinas eyham tesbihat ve istiarat istemalinda Bahar merhum Qaaniye beraber imis Bu qovlumuzun tesdiqi ucun axirinci qezelden bir nece beytlerin tercumesini burada getirmeyi lazim gorduk Gunes dogub asiman uzre tulu etdikde ulduzlarin cilvesi pozulub nezere gelmediyi kimi serabi gulfam dexi meclise geldikde tesbeh tarlari gozden dusub mehvu nabud olur Senin nurani uzunu gordukde gozlerimden yas axmagi teeccubune gelmesin zira ki gunese her kes baxsa gozlerinden su axar Senin muetter ve uzun sacinin qissesini serh etdikde geceler sabaha kimi yatmadigim ondandir ki hekayet tul cekdikde gozden yuxu geder Menim aglamagimdan onun lele benzer dodaqlari xende edib gul kimi acilir yeni men agladiqca nigarim gulur Beli bunda teeccub yoxdur hemise goy uzunde bulud aglayanda cemende gul xende edir ve hakeza Merhum Baharin turk lisaninda yazdigi basqa kelamlarindan meetteessuf ele getire bilmedik Onlarin vasitesile sairin qedru qiymeti ve dereceyi kemalu tebi seriyyesi daha da artiq tehqiq ve teyin olunardi lt poem gt Istinadlar Redakte 1 2 Tertib edeni Zaman Esgerli XIX esr Azerbaycan seiri antologiyasi PDF Milli Kitabxana az Serq Qerb 2005 2016 03 05 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 13 Vikimenbede Muellif Bahar Sirvani ile elaqeli melumatlar var Menbe https az wikipedia org w index php title Bahar Sirvani amp oldid 5529712, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.