Badımcan (lat.Solanum melongena) — quşüzümü cinsinə aid bitki növü. Badımcançiçəklilər (Solanaceae) fəsiləsindən olub, tərkibində karotin, A vitamini, B qrupu vitaminlər, C vitamini, şəkər [3,2 %] olmaqla yanaşı, xeyli miqdarda kalium, fosfor, kalsium və dəmir duzları da vardır.
Badımcan istisevən birillik bitkidir. Əsasən Moldaviyada, Orta Asiya və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Badımcan quruluşuna görə iri meyvə olub, qabıqla örtülmüşdür. Daxilində qalın ətli hissəsi və çoxlu toxumu vardır.
Badımcanın tərkibində 4,2% şəkər, 1,3% sellüloza, 0,2% üzvi turşu, 0,5% kül, 0,6% zülal, 0,5-0,7% pektin maddəsi, 0,0044-0,093%-ə qədər solanin qlükozidi vardır. Yetişib ötmüş badımcanın tərkibində solanin qlükozidi nisbətən çoxdur. Kal badımcanın tərkibində 0,8-3,7% nişasta olur.
Badımcan ölçüsünə və formasına görə qruplaşdırılır. Xırdameyvəli armudaoxşar badımcanların uzunluğu 8-10 sm, diametri 5-7 sm, irimeyvəli armudaoxşar badımcanda isə uyğun olaraq 10-18 və 8-13 sm, silindrformalı orta və iri ölçülü badımcanların uzunluğu 10-25 sm, diametri isə 5-8 sm-dir. Çəkisi 50 qr-dan 100 qr-a qədər (bəzən 2000 qr-a qədər) olur. Lakin çox vaxt 100-300 qr irilikdə dərilir.
Yetişməsinə görə tezyetişən (120 günə), ortayetişən (120-140 günə) və gecyetişən (140 gündən çox) sortları olur. Açıq bənövşəyi və ya tünd bənövşəyi rəngdə olur. Ətli hissəsi zərif və toxum hissəsi daha cavan olanlar yüksək keyfiyyətli sayılır. Saxlanılacaq badımcan növlərini yetişməmiş dərirlər.
Həddindən artıq yetişmiş badımcanın lifləri kobudlaşdığından dadı pisləşir. Geniş yayılmış sortlarından Universal-6, Simferopol-105, Uzun bənövşəyi- 239, Konservlik-10, Don-14, Delikates, tezyetişən, Pekin, Silindr formalı misal göstərilə bilər. Bunlardan başqa Bolqar 0-14, Krım-714 və Şavqremani-9 sortları da vardır.
Azərbaycanda becərilən badımcan sortlarından Uzun bənövşəyi-239 və Yerli Abşeron sortunu göstərmək olar.
Badımcanın keyfiyyətinə aşağıdakı tələblər verilir. Meyvəsi tam yetişməmiş, təmiz, təzə, sağlam, forması və rəngi botaniki sortuna müvafiq, forması eybəcər və qabığı isə kobud olmamalıdır. Ətli hissəsi elastiki, toxum kamerası boşluqsuz və natamam yetişmiş ağ toxumları olmalıdır. Meyvəsinin uzunluğu 10 sm-dən, diametri 5 sm-dən az olmamalıdır.
Tam yetişmiş, içərisi boşluqlu və toxumu tam yetişmiş badımcanların miqdarı 5%-dən, qabığı büzüşmüşlərin miqdarı 15%-dən, əzilmiş və çatlamışların miqdarı 8%-dən çox olmamalıdır. Kənarlaşmanın ümumi miqdarı hər göstərici üzrə norma daxilində 15%-dən çox olmamalıdır. Badımcanın rəngi bənövşəyi rəngdə, müxtəlif çalarlı və saplaqlı olmalıdır.
Bitki həkimliyində deyilir ki: badımcan ateroskleroz xəstəliyinə qarşı ən yaxşı vasitədir.
Şərq ölkələrində badımçanı "uzunömürlülük bitkisi" adlandırırlar. Badımçanını tərkibi kalium duzları ilə zəngin olduğundan ondan hazırlanan yeməklər yaşlı adamlarda duz balansının tənzimlənməsinə, qan-damar xəstəliklərinin aradan qaldırılmasına, həzm sisteminin yaxşılaşdırılmasına, mədə-bağırsaq xəstəlilərinin aradan qaldırılmasına müsbət təsir göstərir.
Şəkilləri
Badımcan çiçəyi
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı: Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası. Bakı: 2009.
. 2019-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-28.
İstinadlar
İ. A. Dəmirov və C. Z. Şükürov. Azərbaycan meyvə və tərəvəz bitkilərinin müalicə əhəmiyyəti. Bakı:
Xarici keçidlər
Azərbaycanın meyvə bitkilərinin müalicəvi əhəmiyyəti 2007-09-29 at the Wayback Machine
badımcan, solanum, melongena, quşüzümü, cinsinə, bitki, növü, çiçəklilər, solanaceae, fəsiləsindən, olub, tərkibində, karotin, vitamini, qrupu, vitaminlər, vitamini, şəkər, olmaqla, yanaşı, xeyli, miqdarda, kalium, fosfor, kalsium, dəmir, duzları, vardır, sola. Badimcan lat Solanum melongena 1 qusuzumu cinsine aid bitki novu 2 Badimcancicekliler Solanaceae fesilesinden olub terkibinde karotin A vitamini B qrupu vitaminler C vitamini seker 3 2 olmaqla yanasi xeyli miqdarda kalium fosfor kalsium ve demir duzlari da vardir BadimcanSolanum melongenaBadimcanin meyvesiElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif LamiidSira BadimcanciceklilerFesile BadimcankimilerCins QusuzumuNov BadimcanElmi adiSolanum melongena L SinonimlerMelongena ovata Mill Solanum album Noronha Solanum insanum L Solanum longum Roxb Solanum melanocarpum Dunal Solanum melongenum St Lag Solanum oviferum Salisb VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 30554NCBI 4081EOL 581188GRIN 101312IPNI 820053 1TPL tro 29600121Badimcan istiseven birillik bitkidir Esasen Moldaviyada Orta Asiya ve Zaqafqaziya respublikalarinda becerilir Badimcan qurulusuna gore iri meyve olub qabiqla ortulmusdur Daxilinde qalin etli hissesi ve coxlu toxumu vardir Badimcanin terkibinde 4 2 seker 1 3 selluloza 0 2 uzvi tursu 0 5 kul 0 6 zulal 0 5 0 7 pektin maddesi 0 0044 0 093 e qeder solanin qlukozidi vardir Yetisib otmus badimcanin terkibinde solanin qlukozidi nisbeten coxdur Kal badimcanin terkibinde 0 8 3 7 nisasta olur Badimcan olcusune ve formasina gore qruplasdirilir Xirdameyveli armudaoxsar badimcanlarin uzunlugu 8 10 sm diametri 5 7 sm irimeyveli armudaoxsar badimcanda ise uygun olaraq 10 18 ve 8 13 sm silindrformali orta ve iri olculu badimcanlarin uzunlugu 10 25 sm diametri ise 5 8 sm dir Cekisi 50 qr dan 100 qr a qeder bezen 2000 qr a qeder olur Lakin cox vaxt 100 300 qr irilikde derilir Yetismesine gore tezyetisen 120 gune ortayetisen 120 140 gune ve gecyetisen 140 gunden cox sortlari olur Aciq benovseyi ve ya tund benovseyi rengde olur Etli hissesi zerif ve toxum hissesi daha cavan olanlar yuksek keyfiyyetli sayilir Saxlanilacaq badimcan novlerini yetismemis derirler Heddinden artiq yetismis badimcanin lifleri kobudlasdigindan dadi pislesir Genis yayilmis sortlarindan Universal 6 Simferopol 105 Uzun benovseyi 239 Konservlik 10 Don 14 Delikates tezyetisen Pekin Silindr formali misal gosterile biler Bunlardan basqa Bolqar 0 14 Krim 714 ve Savqremani 9 sortlari da vardir Azerbaycanda becerilen badimcan sortlarindan Uzun benovseyi 239 ve Yerli Abseron sortunu gostermek olar Badimcanin keyfiyyetine asagidaki telebler verilir Meyvesi tam yetismemis temiz teze saglam formasi ve rengi botaniki sortuna muvafiq formasi eybecer ve qabigi ise kobud olmamalidir Etli hissesi elastiki toxum kamerasi bosluqsuz ve natamam yetismis ag toxumlari olmalidir Meyvesinin uzunlugu 10 sm den diametri 5 sm den az olmamalidir Tam yetismis icerisi bosluqlu ve toxumu tam yetismis badimcanlarin miqdari 5 den qabigi buzusmuslerin miqdari 15 den ezilmis ve catlamislarin miqdari 8 den cox olmamalidir Kenarlasmanin umumi miqdari her gosterici uzre norma daxilinde 15 den cox olmamalidir Badimcanin rengi benovseyi rengde muxtelif calarli ve saplaqli olmalidir Bitki hekimliyinde deyilir ki badimcan ateroskleroz xesteliyine qarsi en yaxsi vasitedir Mundericat 1 Kulinariyada istifadesi 2 Sehiyye 3 Sekilleri 4 Istinadlar 5 Istinadlar 6 Xarici kecidler 7 Hemcinin baxKulinariyada istifadesi Redakte Badamli qozlu badimcan murebbesi Badimcandan kulinariyada genis ekilde istifade ediler Azerbaycan metbexinde salatlar murebbeler tutmalar ve muxtelif yemekler hazirlanir 3 Sehiyye RedakteSerq olkelerinde badimcani uzunomurluluk bitkisi adlandirirlar Badimcanini terkibi kalium duzlari ile zengin oldugundan ondan hazirlanan yemekler yasli adamlarda duz balansinin tenzimlenmesine qan damar xesteliklerinin aradan qaldirilmasina hezm sisteminin yaxsilasdirilmasina mede bagirsaq xestelilerinin aradan qaldirilmasina musbet tesir gosterir Sekilleri Redakte Badimcan ciceyi Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Badimcan Pizzasi Adet Etdiyiniz Terevezlerle Yeni Metbex Eksperimentleri 2019 09 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 09 28 Istinadlar RedakteI A Demirov ve C Z Sukurov Azerbaycan meyve ve terevez bitkilerinin mualice ehemiyyeti Baki Xarici kecidler RedakteAzerbaycanin meyve bitkilerinin mualicevi ehemiyyeti Arxivlesdirilib 2007 09 29 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteBadimcan dolmasi Keski badimcan Badimcan tursusuMenbe https az wikipedia org w index php title Badimcan amp oldid 5720751, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
