Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bağdad Mühasirəsi — 1446-cı ildə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahanşaha qarşı müstəqil hərəkət edən Bağdad Qaraqoyunlularına qarşı hərbi yürüş.
| Bağdad mühasirəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 9 iyun 1446 | ||
| Yeri | Bağdad, İraq | ||
| Səbəbi | Fulad Mirzənin Cahanşahın hakimiyyətini tanımaması və Əlvənd Mirzəyi məğlub etməsi | ||
| Nəticəsi | Cahanşahın Qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Yürüşdən əvvəl
Qaraqoyunluların Bağdad hakimi Əmir İsfahan 1443-cü ildə ölmüşdür. O, ölmədən əvvəl qardaşı oğlu olan Əlvənd Mirzəni yerinə hakim təyin edilməsini istədi. Ancaq Əmir İsfahan öldükdən sonra onun vəsiyyətinə uyulmamışdır. Məzid bəy kuri, Əmir Şiblullah, Rüstəm Tarxan, Ağqoyunlu Əmiri Mahuq, Ahur Əmiri Hüseyin kimi əmirlər Fulad Mirzəyi hakim təyin etdi. Ancaq Əlvənd Mirzə Bağdad üzərinə orduyla yürüsədə məğlub oldu və əmirlərdən bir neçəsi Sultan Cahanşahın yanına gedərək onu Bağdad üzərinə yürüşə təşvik etdi.Bağdatda gündən günə işlər pisləşmiş, mədrəsə ve elm ocaqları xarabəyə çevrilmiş, muharibələrə görə Məscid və Məqbərələr yıxıldığını eşidən Sultan Cahanşah oraya ədalət gətirmək üçün yola çıxdı.
Bağdad yaxınlığında döyüşlər
Cahanşah böyük bir ordu ilə yürüdüyü zaman, Rüstəm Tarxan, Fulad Mirzəyə üz çevirib Cahanşahın ordusuna qatıldı.Cahanşah, qardaşı oğlu Əlvənd Mirzə, Əmir Bəyazid Bistam, Əmir Saru, Pir Əli və Əmir Nurəddin kimi 60 əmiri böyük bir ordu ilə 30 min qatırlıq yük ilə Bağdadın şərqinə getməsi üçün yolladı.Bağdadın surları içində bir çox döyüş olmuşdur. Diclə körpüsü üzərində böyük bir döyüş meydana gəlmiş, gəmicilər körpüyü ikiyə ayıraraq gəmiləri şəhər ətrafına gətirmişdir.Cahanşahın əmirlərindən Əmir Saru, Pir əli və Əmir Nurəddin kimi əmirlər meydanda, bəziləri isə suda boğularaq ölmüşdür.
Bağdad fəthi
Cahanşah və ordusu, Bağdad Qaraqoyunlularnın ordusunun müqaviməti qırırdı, Ömər şeyx və Rüstəm Tərxan Bağdadı Cahanşaha təslim etdi. Akca qapıdan Bağdad şəhərinə girdi və 3 gün talan edildi.Səfəvi tarixcisi Həsən bəy Rumlu yazır :
Mirzə İsgəndərin oğlunun əsgərləri arasında məharətli və cəsarətli olan gənclər var idi. Axşam böyük bir döyüş oldu. Hər an kəskin qılıncların parıltısından göyə ildırım yüksəlir, hər həmlədə meydanı arşınlayan attan yer göyə dəyişirdi. Ətrafdan nə qədər atlı və yaya onun üzərinə hücum etsədə onu tuta bilmədilər. Səhər vaxtı Padişahın insafına güvənərək Sultan Cahanşaha sığındı. Eyni döyüş silahı ilə sallana sallana güvənlik xiləti ümüd edərək Türkmən padişahı qarşısında diz çökdü, aman dilədi. Cahanşah isə onun düşkün və məğlub halına baxmayaraq əsirlərə qarışdırılaraq öldürülməsini əmr etdi.
Beləliklə 7 aylıq mühasirədən sonra Bağdad Əmir Makuh və Ömər Şeyx tərəfindən Cahanşaha açarları ilə verildi.Bununla Cahanşah Bağdadı alaraq Qara Yusif torpaqlarının çəkirdəyini, yəni İraq-i Ərəb və Azərbaycanı birləşdirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Tofiq Nəcəfli, Azərbaycan Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri, s.47
- İsmail Aka, İranda Türkmen hakimiyyeti, s.102
- Tarih-î Kızılbaşan, s.58
- Andreasyan, Türk Tarihine ait kronoloji ve kolofonlar, s.121
- H.Yınanç, Cihanşah, s.175
- Vardan, Pirğalemyan, I, s.596
- Hasan-ı Rumlu, Ahsanüt Tevarih, s.224
- İsmail Aka, İranda Türkmen Hakimiyyeti, s.25
- Abdulhüseyin Nevai, Esnâd ve Mukâtebât, s.527
- K. Avedis, Sanjian, Colophons, s.257
- Əbu Bəkir Tehrani, Kitab-î diyarbəkiriyyə, s.113
- Ebu Bekr-i Tihrani (çev. Mürsel Öztürk). Kitab-ı Diyarbekriyye (PDF) (türk). I baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu. səh. 119. ISBN . 2022-07-17 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-05.
- H. Yınanç, Cihanşah, s.175
- Həsən-ı rumlu, Ahsanüt Tevarih, s.245
- Əbu Bəkir Tehrani, Kitab-î Diyarbəkiriyyə, s.114
- John Woods, Akkoyunlular, s.138
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bagdad Muhasiresi 1446 ci ilde Qaraqoyunlu hokmdari Cahansaha qarsi musteqil hereket eden Bagdad Qaraqoyunlularina qarsi herbi yurus Bagdad muhasiresi1468 ci ilde Sirvan terefinden cekilen Bagdad miniaturuTarix 9 iyun 1446Yeri Bagdad IraqSebebi Fulad Mirzenin Cahansahin hakimiyyetini tanimamasi ve Elvend Mirzeyi meglub etmesiNeticesi Cahansahin QelebesiMunaqise terefleriQaraqoyunlular Qaraqoyunlu Bagdad AgqoyunlularKomandan lar Cahansah Pireli bey Baharli Elvend Mirze Emir Beyazid Bistam Emir Saru Emir Nureddin Emir Pir eli Fulad Mirze Rustem Terxan Omer Seyx Emir Siblullah Mezid i Kur Emir Huseyin Emir MakuhTereflerin quvvesi100 000 bilinmirItkiler2000 nefer ve 300 bey AgirYurusden evvelQaraqoyunlularin Bagdad hakimi Emir Isfahan 1443 cu ilde olmusdur O olmeden evvel qardasi oglu olan Elvend Mirzeni yerine hakim teyin edilmesini istedi Ancaq Emir Isfahan oldukden sonra onun vesiyyetine uyulmamisdir Mezid bey kuri Emir Siblullah Rustem Tarxan Agqoyunlu Emiri Mahuq Ahur Emiri Huseyin kimi emirler Fulad Mirzeyi hakim teyin etdi Ancaq Elvend Mirze Bagdad uzerine orduyla yurusede meglub oldu ve emirlerden bir necesi Sultan Cahansahin yanina gederek onu Bagdad uzerine yuruse tesvik etdi Bagdatda gunden gune isler pislesmis medrese ve elm ocaqlari xarabeye cevrilmis muharibelere gore Mescid ve Meqbereler yixildigini esiden Sultan Cahansah oraya edalet getirmek ucun yola cixdi Bagdad yaxinliginda doyuslerCahansah boyuk bir ordu ile yuruduyu zaman Rustem Tarxan Fulad Mirzeye uz cevirib Cahansahin ordusuna qatildi Cahansah qardasi oglu Elvend Mirze Emir Beyazid Bistam Emir Saru Pir Eli ve Emir Nureddin kimi 60 emiri boyuk bir ordu ile 30 min qatirliq yuk ile Bagdadin serqine getmesi ucun yolladi Bagdadin surlari icinde bir cox doyus olmusdur Dicle korpusu uzerinde boyuk bir doyus meydana gelmis gemiciler korpuyu ikiye ayiraraq gemileri seher etrafina getirmisdir Cahansahin emirlerinden Emir Saru Pir eli ve Emir Nureddin kimi emirler meydanda bezileri ise suda bogularaq olmusdur Bagdad fethiCahansah ve ordusu Bagdad Qaraqoyunlularnin ordusunun muqavimeti qirirdi Omer seyx ve Rustem Terxan Bagdadi Cahansaha teslim etdi Akca qapidan Bagdad seherine girdi ve 3 gun talan edildi Sefevi tarixcisi Hesen bey Rumlu yazir Mirze Isgenderin oglunun esgerleri arasinda meharetli ve cesaretli olan gencler var idi Axsam boyuk bir doyus oldu Her an keskin qilinclarin pariltisindan goye ildirim yukselir her hemlede meydani arsinlayan attan yer goye deyisirdi Etrafdan ne qeder atli ve yaya onun uzerine hucum etsede onu tuta bilmediler Seher vaxti Padisahin insafina guvenerek Sultan Cahansaha sigindi Eyni doyus silahi ile sallana sallana guvenlik xileti umud ederek Turkmen padisahi qarsisinda diz cokdu aman diledi Cahansah ise onun duskun ve meglub halina baxmayaraq esirlere qarisdirilaraq oldurulmesini emr etdi Belelikle 7 ayliq muhasireden sonra Bagdad Emir Makuh ve Omer Seyx terefinden Cahansaha acarlari ile verildi Bununla Cahansah Bagdadi alaraq Qara Yusif torpaqlarinin cekirdeyini yeni Iraq i Ereb ve Azerbaycani birlesdirdi Hemcinin baxCahansah Elvend Mirze Qaraqoyunlu Fulad Mirze Qaraqoyunlular BagdadIstinadlarTofiq Necefli Azerbaycan Qaraqoyunlu ve Agqoyunlu dovletleri s 47 Ismail Aka Iranda Turkmen hakimiyyeti s 102 Tarih i Kizilbasan s 58 Andreasyan Turk Tarihine ait kronoloji ve kolofonlar s 121 H Yinanc Cihansah s 175 Vardan Pirgalemyan I s 596 Hasan i Rumlu Ahsanut Tevarih s 224 Ismail Aka Iranda Turkmen Hakimiyyeti s 25 Abdulhuseyin Nevai Esnad ve Mukatebat s 527 K Avedis Sanjian Colophons s 257 Ebu Bekir Tehrani Kitab i diyarbekiriyye s 113 Ebu Bekr i Tihrani cev Mursel Ozturk Kitab i Diyarbekriyye PDF turk I baski Ankara Turk Tarih Kurumu seh 119 ISBN ISBN 978 975 i6 2752 O 2022 07 17 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 05 05 H Yinanc Cihansah s 175 Hesen i rumlu Ahsanut Tevarih s 245 Ebu Bekir Tehrani Kitab i Diyarbekiriyye s 114 John Woods Akkoyunlular s 138