fbpx
Wikipedia

Aşşurbanipal

Aşşurbanipal (Nineviyae.ə. 631, Nineviya) — Assuriya padşahı (e.ə. 689 - e.ə. 633(634))

Aşşurbanipal
e.ə. 668 — e.ə. 626
Şəxsi məlumatlar
Doğum yeri
Vəfat tarixi e.ə. 631
Vəfat yeri
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hakimiyyətə gəlişi

Aşşurbanipalın atası Asirxaddon taxt-tac uğrunda mübarizənin qarşısını almaq üçün e.ə. 672-ci ildə Aşşurbanipalı vəliəhd elan etmişdi. Aşşurbanipal dövlət işlərini öyrəndiyi illərdə şimaldakı dağ qəbilələri ilə mübarizə apararaq təcrübə topladı.

Assuriya Aşşurbanipalın hakimiyyəti illərində

Atasının ölümündən sonra o, hakimiyyəti ələ aldı. Aşşurbanipalın ilk işi Nil deltasını ələ keçirmiş və ətrafda dəstək qazanmış Misir fironunu məğlub etmək oldu. O hücum çəkərək Misir fironu Taxakanı geri çəkilməyə məcbur etdi. Bölgənin idarə işlərini yerli hakimlərə tapşırdı. Hakimlərin bəziləri gizlicə Taxaka ilə işbirliyi etdiyinə görə onlar Ninevaya göndərildi. Buna baxmayaraq o, bölgədəki idarə orqanlarına yenə də yerli hakimləri gətirdi, yerli hakimlərdən olan Nexonu dəstəklədi. Amma Taxarkanın ardıcılı Tanutamonun hücumları yenə də davam etdiyinə görə Aşşurbanipal e.ə. 664-663-cü illərdə onların üzərinə hücuma keçdi, Memfis ələ keçirildi.

Xarici siyasəti

Aşşurbanipal siyasətini dəyişdirərək e.ə. 663-cü ildə Nexonun yerinə yerli hakim Psametiki gətirdi.Onun Misirdə təmin etdiyi bu barış onun başqa yerlərə də səfər etməsinə imkan verdi.

E.ə. 654-cü ildə Aşşur qarnizonları Misirdən qovuldu. Amma ticarət əlaqələri davam etdiyinə görə, bu itki Assuriyanın bu bölgədəki mövqeyini sarsıtmadı. Aşşurbanipal sonralar Misir və Lidiyalıların müstəqillik meyillərini dəstəkləmiş olan Finikiyaya hücum etdi. Bu yürüş uğurlu oldu, Suriya Assuriyanın təsiri altına düşdü. Bu uğur, Lidiyanın işğalçı kimmerlərə qarşı Assuriyadan kömək istəməsinə səbəb oldu. Amma Lidiyalı əsgərlər daha öncə Misirə kömək etdiyi üçün bu istək rədd edildi. İskitlərin başçısı ilə ittifaq quran Aşşurbanipal kimmerlərin irəliləyişini dayandıraraq diqqətini cənub qonşusu Babilə verdi.

Aşşurbanipal,qardaşı Şamaş-Şumukini Babilin hökmdarı kimi tanımışdı, amma səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmışdı. 16 il boyunca münasibətlərini barış içində davam etdirdilər. Bu dövrdə bütün şəhərlərdə Aşşurbanipalın adamları fəaliyyət göstərirdilər. Yazışmalarda özlərini çarın qulları və ya nökərləri adlandıran bu şəxslər mütəmadi olaraq çara məlumatlar göndərirdilər. Bununla da qonşu dövlətlərdə olan hadisələr diqqətlə izlənilirdi.

Şama-Şumukin Assuriyaya qarşı ittifaq(Finikiya, Misir, Elam, Lidiya, ərəb qəbilələri) yaratdı. Aşşurbanipal bu intriqalarda babilləri günahkar bilib onların üzərinə vergi qoydu. Onlar bu vergini qəbul etmədilər. Belə olduqda, Aşşurbanipal onların üzərinə hücum etdi.

Müharibə 3 il davam etdi. Elamın başı daxilinə qarışmışdı, babilə sığınan ərəblər ölkədə aclıq olduğu üçün burdan getdilər. Şamaş-Şumukin isə özünü öldürdü. Şamaş-Şumukin darmadağın edildikdən sonra Babillilərin çoxu şəhərdən qonşu Elam ərazisinə qaçmışdılar. Elam çarlığı az sonra anti-assur qruplaşmasının mərkəzinə, yeni mübarizə ocağına çevrilmişdi. Səfirlik Elama daxil olan kimi qaçqınların yubadılmadan ələ verilməsini tələb etmişdir. Hədə dolu qəti tələb qarşısında Elam çarı Aşşurbanipalla danışıqlara getməyə məcbur olsa da, qaçqınları verməkdən imtina etmişdir. Bu hadisədən bir az sonra özünü Elam çarı elan edən bir şəxs hərbi rəislər tərəfindən qətlə yetirildi, lakin yeni Elam çarı Aşşurbanipalın etimadını doğrultmadı. Tezliklə taxt-tacdan devrildi. Assuriya sarayının dəstəklədiyi Tammarid Elam çarı oldu. Bir müddət sonra o da Aşşurbanipala xəyanət etdi. Aşşurbanipala sui-qəsdin təşkil edilməsi Elam çarlığı ilə Assuriya arasında müharibəyə səbəb oldu. Assuriyaya düşmən digər qüvvələr Babil şahzadələri ətrafında birləşməyə başladılar. Bu qiyam da yatırıldı. Elam çarlığı siyasi müstəqilliyini itirərək Assuriya çarlığının tərkibinə daxil olur.

Çar Aşşurbanipal Şamaş-Şumukinin məğlub edilməsindən sonra özünü bu portretdə Babilistanın yeni yaradıcısı kimi təsvir etdirdi.

Qısa xülasə

  1. :Tir, Arvad şəhər-dövlətlərini işğal etmişdi.
  2. :Şərqdə və Şimalda Kimmerlərə,Skiflərə,İranlılara,Madaylara qarşı mübarizə aparmışdı.
  3. :E.ə 648-ci ildə Babil şəhərini işğal etmişdi.
  4. :E.ə 639-cu ildə Elam torpağını istila etdi.

Mədəniyyətə münasibəti

  1. Aşşurbanipal tarixdə qədim yazılı abidələrin toplayıcısı kimi tanınır
  2. 1849-1854-cü illərdə aparılan arxeoliji qazıntılar nəticəsində Neynəvadakı(Nineviya) kitabxanası tapılıb

İstinadlar

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

  1. Assuriya
  2. Assuriyalılar

aşşurbanipal, nineviya, nineviya, assuriya, padşahı, 626şəxsi, məlumatlardoğum, yeri, nineviya, mosul, ninəvəvəfat, tarixi, 631vəfat, yeri, nineviya, mosul, ninəvə, vikianbarda, əlaqəli, mediafayllar, mündəricat, hakimiyyətə, gəlişi, assuriya, hakimiyyəti, ill. Assurbanipal Nineviya e e 631 Nineviya Assuriya padsahi e e 689 e e 633 634 Assurbanipale e 668 e e 626Sexsi melumatlarDogum yeri Nineviya Mosul NineveVefat tarixi e e 631Vefat yeri Nineviya Mosul Nineve Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Hakimiyyete gelisi 2 Assuriya Assurbanipalin hakimiyyeti illerinde 3 Xarici siyaseti 4 Qisa xulase 5 Medeniyyete munasibeti 6 Istinadlar 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin baxHakimiyyete gelisi RedakteAssurbanipalin atasi Asirxaddon taxt tac ugrunda mubarizenin qarsisini almaq ucun e e 672 ci ilde Assurbanipali veliehd elan etmisdi Assurbanipal dovlet islerini oyrendiyi illerde simaldaki dag qebileleri ile mubarize apararaq tecrube topladi Assuriya Assurbanipalin hakimiyyeti illerinde RedakteAtasinin olumunden sonra o hakimiyyeti ele aldi Assurbanipalin ilk isi Nil deltasini ele kecirmis ve etrafda destek qazanmis Misir fironunu meglub etmek oldu O hucum cekerek Misir fironu Taxakani geri cekilmeye mecbur etdi Bolgenin idare islerini yerli hakimlere tapsirdi Hakimlerin bezileri gizlice Taxaka ile isbirliyi etdiyine gore onlar Ninevaya gonderildi Buna baxmayaraq o bolgedeki idare orqanlarina yene de yerli hakimleri getirdi yerli hakimlerden olan Nexonu destekledi Amma Taxarkanin ardicili Tanutamonun hucumlari yene de davam etdiyine gore Assurbanipal e e 664 663 cu illerde onlarin uzerine hucuma kecdi Memfis ele kecirildi Xarici siyaseti RedakteAssurbanipal siyasetini deyisdirerek e e 663 cu ilde Nexonun yerine yerli hakim Psametiki getirdi Onun Misirde temin etdiyi bu baris onun basqa yerlere de sefer etmesine imkan verdi E e 654 cu ilde Assur qarnizonlari Misirden qovuldu Amma ticaret elaqeleri davam etdiyine gore bu itki Assuriyanin bu bolgedeki movqeyini sarsitmadi Assurbanipal sonralar Misir ve Lidiyalilarin musteqillik meyillerini desteklemis olan Finikiyaya hucum etdi Bu yurus ugurlu oldu Suriya Assuriyanin tesiri altina dusdu Bu ugur Lidiyanin isgalci kimmerlere qarsi Assuriyadan komek istemesine sebeb oldu Amma Lidiyali esgerler daha once Misire komek etdiyi ucun bu istek redd edildi Iskitlerin bascisi ile ittifaq quran Assurbanipal kimmerlerin irelileyisini dayandiraraq diqqetini cenub qonsusu Babile verdi Assurbanipal qardasi Samas Sumukini Babilin hokmdari kimi tanimisdi amma selahiyyetlerini mehdudlasdirmisdi 16 il boyunca munasibetlerini baris icinde davam etdirdiler Bu dovrde butun seherlerde Assurbanipalin adamlari fealiyyet gosterirdiler Yazismalarda ozlerini carin qullari ve ya nokerleri adlandiran bu sexsler mutemadi olaraq cara melumatlar gonderirdiler Bununla da qonsu dovletlerde olan hadiseler diqqetle izlenilirdi Sama Sumukin Assuriyaya qarsi ittifaq Finikiya Misir Elam Lidiya ereb qebileleri yaratdi Assurbanipal bu intriqalarda babilleri gunahkar bilib onlarin uzerine vergi qoydu Onlar bu vergini qebul etmediler Bele olduqda Assurbanipal onlarin uzerine hucum etdi Muharibe 3 il davam etdi Elamin basi daxiline qarismisdi babile siginan erebler olkede acliq oldugu ucun burdan getdiler Samas Sumukin ise ozunu oldurdu Samas Sumukin darmadagin edildikden sonra Babillilerin coxu seherden qonsu Elam erazisine qacmisdilar Elam carligi az sonra anti assur qruplasmasinin merkezine yeni mubarize ocagina cevrilmisdi Sefirlik Elama daxil olan kimi qacqinlarin yubadilmadan ele verilmesini teleb etmisdir Hede dolu qeti teleb qarsisinda Elam cari Assurbanipalla danisiqlara getmeye mecbur olsa da qacqinlari vermekden imtina etmisdir Bu hadiseden bir az sonra ozunu Elam cari elan eden bir sexs herbi reisler terefinden qetle yetirildi lakin yeni Elam cari Assurbanipalin etimadini dogrultmadi Tezlikle taxt tacdan devrildi Assuriya sarayinin desteklediyi Tammarid Elam cari oldu Bir muddet sonra o da Assurbanipala xeyanet etdi Assurbanipala sui qesdin teskil edilmesi Elam carligi ile Assuriya arasinda muharibeye sebeb oldu Assuriyaya dusmen diger quvveler Babil sahzadeleri etrafinda birlesmeye basladilar Bu qiyam da yatirildi Elam carligi siyasi musteqilliyini itirerek Assuriya carliginin terkibine daxil olur Car Assurbanipal Samas Sumukinin meglub edilmesinden sonra ozunu bu portretde Babilistanin yeni yaradicisi kimi tesvir etdirdi Qisa xulase Redakte Tir Arvad seher dovletlerini isgal etmisdi Serqde ve Simalda Kimmerlere Skiflere Iranlilara Madaylara qarsi mubarize aparmisdi E e 648 ci ilde Babil seherini isgal etmisdi E e 639 cu ilde Elam torpagini istila etdi Medeniyyete munasibeti RedakteAssurbanipal tarixde qedim yazili abidelerin toplayicisi kimi taninir 1849 1854 cu illerde aparilan arxeoliji qazintilar neticesinde Neynevadaki Nineviya kitabxanasi tapilibIstinadlar RedakteXarici kecidler Redakte Vikianbarda Assurbanipal ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin bax RedakteAssuriya AssuriyalilarMenbe https az wikipedia org w index php title Assurbanipal amp oldid 4902082, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.