Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ağ asırqal (lat. Veratrum album) — melantkimilər fəsiləsinin asırqal cinsinə aid bitki növü.
| Ağ asırqal | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Cins: ???: Ağ asırqal | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Veratrum album (=Veratrum lobelianum Bernh.) – Ağ asırqal (Çoxsalxımlı dioskoreya, şamdanabənzər, dioskoreya)
Botaniki xarakteristikası:
Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu qalın, şaquli və çoxsaylı uzun köklərdən ibarətdir. Gövdəsi qalın, uzunluğu 70-170 sm-ə bərabərdir. Yarpaqları növbəli, iri, qalın, ellipsvari, bütövkənarlı olub, uzun boruşıkillidir. Yarpaqlarında büzməli lövhəciklər yerləşir. Zirvədəki süpürgə çiçəklərinin uzunluğu 20-60 sm-dir. Çiçəkləri görkəmsiz, yaşıl, sadə, 6 bölümlü və geniş kasa yarpağına malikdir. Meyvələri 3 yuvalı qutucuqdan və çoxsaylı toxumlardan ibarətdir. Bu bitki olduqca zəhərlidir(!). İyun-avqusta çiçəkləyir, avqust-sentyabrda meyvələri yetişir. Tərkibində veratrin alkaloidi olduğundan olduqca zəhərlidir.
Avrasiya növüdür. Rusiyanın Avropa hissəsinin meşə və meşə-çöl ərazilərində, cənubi Qazaxıstanda, şimal-şərqi Qırğızıstanda və Orta Asiya, Qərbi Sibir, cənub-şərqi Sibir və Baykal ətrafı ərazilərdə çox geniş yayılmışdır.
Meşə zonalarında, meşə və subasar çəmənliklərdə, iynəyarpaqlı və qarışıq meşələrdə, tozağacı, meşə-bozqır və çay kənarlarında yayılmışdır.
Xammal olaraq kökümsov və kökləri erkən yaz və payızda yığılmalı və tez bir zamanda qurudulmalıdır. Unutmaq olmaz ki, zəhərli olduğundan tənəffüs yollarının selikli qişasını güclü qıcıqlandıra bilər(!). Qurudulma təbii şəraitdə, daimi havalı yerlərdə və ya quruducu şkafda 60°С-də aparılmalıdır.
Quru yerdə saxlanılır. B siyahısına daxildir. Saxlanılma müddəti 4 ildir. Xammalı həm bütöv və həm də doğranmış kökümsov və kökləri ola bilir. İysiz olub, dadı təyin edilməmişdir(!).
Tərkibi və təsiri:
Bitkinin bütün orqanlarında steroid alkaloidlər və qlikoalkaloidlər vardır. Yeraltı orqanlarında ifrazat alkaloidi, qlikoalkaloid və psevdoiervin alkaloidlərindən ibarətdir. Bu alkaloidlər köklərdə 2,4%, kökümsovlarda 1,3%, otunda isə 0,55%-dir. Otun tərkibindəki alkaloidlər yayda birdən - birə aşağı düşür, yazda isə miqdarı artır.
Famakoterapevtik qrup – Antipedikulyoz dərmandır.
Yabanı çoxillik asırqalın yaz və payızda toplanan kökümsov və kökləri xammal kimi keyfiyyətli dərman bitkisidir.
Asırqalın 70% etil spirtində 1:10 nisbətində cövhəri və 1:10 nisbətində sulu məhlulu antipedikulyoz dərmandır.
Kökümsov və köklərindən məhlul alınır ki, bu baytarlıq praktikasında parazit əleyhinə dərmanlar hazırlanır. Yüksək toksikidir(!).
Təbii yayılması
Botaniki təsviri
Ekologiyası
Azərbaycanda yayılması
İstifadəsi
Ədəbiyyat
"Zəhər" hekayəsində Mirqasım kişinin atı göy ürgə asırqal bitkisini yeyib ölür. Bu bitkini yedikdən sonra zəhərlənmə əlmətləri özünü bəlli etmişdir(ağızdan köpük gəlmə, büdrəmə və s.)
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1044.
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ag asirqal lat Veratrum album melantkimiler fesilesinin asirqal cinsine aid bitki novu Ag asirqalElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste ZanbaqciceklilerFesile MelantkimilerTriba Cins Asirqal Ag asirqalBeynelxalq elmi adiVeratrum album L 1753Sekil axtarisiITIS 42758NCBI 50243EOL 1083440 Veratrum album Veratrum lobelianum Bernh Ag asirqal Coxsalximli dioskoreya samdanabenzer dioskoreya Botaniki xarakteristikasi Coxillik ot bitkisidir Kokumsovu qalin saquli ve coxsayli uzun koklerden ibaretdir Govdesi qalin uzunlugu 70 170 sm e beraberdir Yarpaqlari novbeli iri qalin ellipsvari butovkenarli olub uzun borusikillidir Yarpaqlarinda buzmeli lovhecikler yerlesir Zirvedeki supurge ciceklerinin uzunlugu 20 60 sm dir Cicekleri gorkemsiz yasil sade 6 bolumlu ve genis kasa yarpagina malikdir Meyveleri 3 yuvali qutucuqdan ve coxsayli toxumlardan ibaretdir Bu bitki olduqca zeherlidir Iyun avqusta cicekleyir avqust sentyabrda meyveleri yetisir Terkibinde veratrin alkaloidi oldugundan olduqca zeherlidir Avrasiya novudur Rusiyanin Avropa hissesinin mese ve mese col erazilerinde cenubi Qazaxistanda simal serqi Qirgizistanda ve Orta Asiya Qerbi Sibir cenub serqi Sibir ve Baykal etrafi erazilerde cox genis yayilmisdir Mese zonalarinda mese ve subasar cemenliklerde iyneyarpaqli ve qarisiq meselerde tozagaci mese bozqir ve cay kenarlarinda yayilmisdir Xammal olaraq kokumsov ve kokleri erken yaz ve payizda yigilmali ve tez bir zamanda qurudulmalidir Unutmaq olmaz ki zeherli oldugundan teneffus yollarinin selikli qisasini guclu qiciqlandira biler Qurudulma tebii seraitde daimi havali yerlerde ve ya quruducu skafda 60 S de aparilmalidir Quru yerde saxlanilir B siyahisina daxildir Saxlanilma muddeti 4 ildir Xammali hem butov ve hem de dogranmis kokumsov ve kokleri ola bilir Iysiz olub dadi teyin edilmemisdir Terkibi ve tesiri Bitkinin butun orqanlarinda steroid alkaloidler ve qlikoalkaloidler vardir Yeralti orqanlarinda ifrazat alkaloidi qlikoalkaloid ve psevdoiervin alkaloidlerinden ibaretdir Bu alkaloidler koklerde 2 4 kokumsovlarda 1 3 otunda ise 0 55 dir Otun terkibindeki alkaloidler yayda birden bire asagi dusur yazda ise miqdari artir Famakoterapevtik qrup Antipedikulyoz dermandir Yabani coxillik asirqalin yaz ve payizda toplanan kokumsov ve kokleri xammal kimi keyfiyyetli derman bitkisidir Asirqalin 70 etil spirtinde 1 10 nisbetinde covheri ve 1 10 nisbetinde sulu mehlulu antipedikulyoz dermandir Kokumsov ve koklerinden mehlul alinir ki bu baytarliq praktikasinda parazit eleyhine dermanlar hazirlanir Yuksek toksikidir Tebii yayilmasiBotaniki tesviriEkologiyasiAzerbaycanda yayilmasiIstifadesiEdebiyyat Zeher hekayesinde Mirqasim kisinin ati goy urge asirqal bitkisini yeyib olur Bu bitkini yedikden sonra zeherlenme elmetleri ozunu belli etmisdir agizdan kopuk gelme budreme ve s IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1044 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333