Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Azərbaycan qaz ehtiyatları baxımından münasib regionlardan biri sayılır. Burada zəngin qaz ehtiyatlarının mövcudluğu əsrin ortalarında Azərbaycan qaz sənayesinin və vahid qaz şəbəkəsinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bununla belə iqtisadi dirçəliş burada təbii qaza olan ehtiyacı daha da artırmış və Azərbaycan müəyyən dövrlərdə Sovetlər İttifaqının vahid qaz sistemindən əlavə yanacaq alaraq bu enerji daşıyıcısına olan ehtiyacını ödəmişdir. İttifaqın dağılması ilə əlaqədar olaraq Azərbaycan mavi yanacağa olan təlabatını daxili mənbələr hesabına təmin etmək zorunda qalmışdır. 1990-cı illərdə respublikada hasil olunan (1998-ci ildə 5589,5 min m³) qaz onun ehtiyaclarından aşağı miqdarda idi. Yeni neft-qaz yataqlarında istismarın genişləndirilməsi, mövcud ehtiyatlardan səmərəli istifadə yaxın vaxtlarda bu problemin həllini reallaşdırdı, Azərbaycan qaz ixrac edən bir ölkəyə çevrildi.
Tarixi
Azərbaycanda da qazdan geniş istifadə ötən əsrdən başlanğıc götürmüşdür. 1859-cu ildə Suraxanıda kiçik olmayan zavodda buxar əldə etmək üçün təbii qazdan yanacaq kimi istifadə olunmuşdur. 1902-ci ildə elə bu ərazidə qazılan quyu qaz fontanı yaratmışdır. Sutkalıq debiti 57 min kubmetr olan bu quyu Azərbaycanda ilk qaz nəqletmə sisteminin yaranmasına səbəb olmuşdur. 1907-ci ildə Azərbaycanda 130 milyon kubmetr qaz hasil edilmişdir. Respublikada neft və qaz hasilatı inkişaf etdikcə qaz enerjisindən istifadə edilməsi daha geniş vüsət tapmışdır. Artıq 1950–60-cı illərdə hasilat 6 milyard kubmetrə çatmışdır və bunun nəticəsində respublikanın sənaye, kommunal təsərrüfatı, elektrik stansiyaları əsasən bu enerji növündən istifadə sisteminə keçmişlər. Qaz sənayesinin inkişafı respublika iqtisadiyyatının bütün digər sahələrinə də öz təsirini göstərmişdir. 1982-ci ildə Azərbaycanda rekord miqdarda — 14,9 milyard kubmetr qaz hasil edilmişdir. 1990–91-ci illərdə isə respublikanın qaz istehlakı zirvə həddinə — 17 milyard kubmetrə çatmışdır ki, bunun da 5,5 milyard kubmetrini respublikanın enerji kompleksi, elektrik stansiyaları məsrəf etmişdir. Hazırda Azərbaycanın mövcud qaz şəbəkəsi böyük miqyaslı tranzit imkanlarına malikdir. Azərbaycanın qaz-nəqliyyat sistemindən 1990–1991-ci illərdə Gürcüstanın və Ermənistanın ehtiyaclarını təmin etmək üçün 12 milyard kubmetr qaz nəql edilmişdir.
Qaz ehtiyatları
BP şirkətinin icmalında 2019-cu ilin sonuna Azərbaycanda təsdiqlənmiş qaz ehtiyatları 2,8 trilyon kubmetr həcmində qiymətləndirilir. İcmala əsasən, 2018-ci ilin sonuna olan vəziyyətə görə, Azərbaycanın qaz ehtiyatları 2,1 trilyon kubmetr həcmində qiymətləndirilib. Beləliklə, il ərzində qaz ehtiyatları 0,7 trilyon kubmetr və ya 33,3% artıb.
Hasilat
Azərbaycanda qaz quruda və dənizdə hasil edilir. Uzun illər Azərbaycanda qaz quru sahələrdə hasil edilmişdirsə, hazırda bu nisbət kəskin olaraq dəniz yataqlarının xeyrinə dəyişmişdir. Son üç ilə Azərbaycanda müvafiq olaraq hər il dənizdə 5,6–5,9, quruda isə 0,2–0,3 mlrd. kubmetr qaz hasil edilməkdədir. Azərbaycanda bu günə kimi 445,2 mlrd. kubmetr qaz hasil edilmişdir ki, onun da 320,1 mlrd. kubmetri dənizdə hasil olunmuşdur. İndi artıq dənizdə "Əsrin müqaviləsi" çərçivəsində qaz hasil edilməkdədir. Məlumatlara görə təkcə 1998-ci ildə Çıraq platformasından 200 milyon kubmetrdən çox qaz hasil edilmişdir. Axtarışlar nəticəsində Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Əşrəfi" və "Qarabağ" yataqlarında neft və qaz kondensat yataqları aşkar edilmişdir. Dünyanın ən zəngin qaz-kondensat yataqlarından sayılan "Şahdəniz" yatağından hasilat 2006-cı ilin dekabrında başlanmışdır. 2010-cu il aprel ayının 1-dək bu yataqdan 18,8 milyard kubmetr qaz hasil edilmişdir. 2015-ci ilə kimi "Şahdəniz" yatağından ildə təqribən 20 milyard kubmetr qazın hasilatı gözlənilir. Hazırda Xəzər hövzəsi regionunda qazın nəqli problemləri aktual xarakter almışdır. Bu baxımdan layihəsinin həyata keçirilməsində bir çox şirkətlər maraq göstərirlər.
2005–2011-ci illərdə ARDNŞ və ümumi Azərbaycan üzrə təbii qaz hasilatı (mln. kub metr)
| İl | ARDNŞ | Azərbaycan |
|---|---|---|
| 2005 | 3930.6 | 6487.8 |
| 2006 | 4456 | 9044.8 |
| 2007 | 5997.6 | 16964.4 |
| 2008 | 7752.6 | 23405.4 |
| 2009 | 6903 | 23681.6 |
| 2010 | 7178.9 | 26349.6 |
| 2011 | 7084.2 | 25752.9 |
Energetika naziri Pərviz Şahbazov bildirib ki, Azərbaycanda 2021-ci ildə qaz hasilatının 45 mlrd.kubmetrə çatdırılacağı proqnozlaşdırılır. 2019–2020-ci illərdə "Abşeron"qaz-kondensat yatağı, "Şəfəq-Asiman", "Babək" perspektiv strukturları,"", "Ümid" yataqları üzrə görüləcək işlər yaxın gələcəkdə ölkənin qaz hasilatında artımı təmin edəcək.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "BP Azərbaycanda qaz ehtiyatlarının qiymətləndirilməsini artırıb". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- Qaz hasilatı 2021-03-07 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Energetika Nazirliyi
- "Azərbaycanda 2021-ci ildə qaz hasilatı 45 mlrd.kubmetrə çatdırılacaq". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan qaz ehtiyatlari baximindan munasib regionlardan biri sayilir Burada zengin qaz ehtiyatlarinin movcudlugu esrin ortalarinda Azerbaycan qaz senayesinin ve vahid qaz sebekesinin yaranmasina sebeb olmusdur Bununla bele iqtisadi dircelis burada tebii qaza olan ehtiyaci daha da artirmis ve Azerbaycan mueyyen dovrlerde Sovetler Ittifaqinin vahid qaz sisteminden elave yanacaq alaraq bu enerji dasiyicisina olan ehtiyacini odemisdir Ittifaqin dagilmasi ile elaqedar olaraq Azerbaycan mavi yanacaga olan telabatini daxili menbeler hesabina temin etmek zorunda qalmisdir 1990 ci illerde respublikada hasil olunan 1998 ci ilde 5589 5 min m qaz onun ehtiyaclarindan asagi miqdarda idi Yeni neft qaz yataqlarinda istismarin genislendirilmesi movcud ehtiyatlardan semereli istifade yaxin vaxtlarda bu problemin hellini reallasdirdi Azerbaycan qaz ixrac eden bir olkeye cevrildi TarixiAzerbaycanda da qazdan genis istifade oten esrden baslangic goturmusdur 1859 cu ilde Suraxanida kicik olmayan zavodda buxar elde etmek ucun tebii qazdan yanacaq kimi istifade olunmusdur 1902 ci ilde ele bu erazide qazilan quyu qaz fontani yaratmisdir Sutkaliq debiti 57 min kubmetr olan bu quyu Azerbaycanda ilk qaz neqletme sisteminin yaranmasina sebeb olmusdur 1907 ci ilde Azerbaycanda 130 milyon kubmetr qaz hasil edilmisdir Respublikada neft ve qaz hasilati inkisaf etdikce qaz enerjisinden istifade edilmesi daha genis vuset tapmisdir Artiq 1950 60 ci illerde hasilat 6 milyard kubmetre catmisdir ve bunun neticesinde respublikanin senaye kommunal teserrufati elektrik stansiyalari esasen bu enerji novunden istifade sistemine kecmisler Qaz senayesinin inkisafi respublika iqtisadiyyatinin butun diger sahelerine de oz tesirini gostermisdir 1982 ci ilde Azerbaycanda rekord miqdarda 14 9 milyard kubmetr qaz hasil edilmisdir 1990 91 ci illerde ise respublikanin qaz istehlaki zirve heddine 17 milyard kubmetre catmisdir ki bunun da 5 5 milyard kubmetrini respublikanin enerji kompleksi elektrik stansiyalari mesref etmisdir Hazirda Azerbaycanin movcud qaz sebekesi boyuk miqyasli tranzit imkanlarina malikdir Azerbaycanin qaz neqliyyat sisteminden 1990 1991 ci illerde Gurcustanin ve Ermenistanin ehtiyaclarini temin etmek ucun 12 milyard kubmetr qaz neql edilmisdir Qaz ehtiyatlariBP sirketinin icmalinda 2019 cu ilin sonuna Azerbaycanda tesdiqlenmis qaz ehtiyatlari 2 8 trilyon kubmetr hecminde qiymetlendirilir Icmala esasen 2018 ci ilin sonuna olan veziyyete gore Azerbaycanin qaz ehtiyatlari 2 1 trilyon kubmetr hecminde qiymetlendirilib Belelikle il erzinde qaz ehtiyatlari 0 7 trilyon kubmetr ve ya 33 3 artib HasilatAzerbaycanda qaz quruda ve denizde hasil edilir Uzun iller Azerbaycanda qaz quru sahelerde hasil edilmisdirse hazirda bu nisbet keskin olaraq deniz yataqlarinin xeyrine deyismisdir Son uc ile Azerbaycanda muvafiq olaraq her il denizde 5 6 5 9 quruda ise 0 2 0 3 mlrd kubmetr qaz hasil edilmekdedir Azerbaycanda bu gune kimi 445 2 mlrd kubmetr qaz hasil edilmisdir ki onun da 320 1 mlrd kubmetri denizde hasil olunmusdur Indi artiq denizde Esrin muqavilesi cercivesinde qaz hasil edilmekdedir Melumatlara gore tekce 1998 ci ilde Ciraq platformasindan 200 milyon kubmetrden cox qaz hasil edilmisdir Axtarislar neticesinde Xezer denizinin Azerbaycan sektorunda Esrefi ve Qarabag yataqlarinda neft ve qaz kondensat yataqlari askar edilmisdir Dunyanin en zengin qaz kondensat yataqlarindan sayilan Sahdeniz yatagindan hasilat 2006 ci ilin dekabrinda baslanmisdir 2010 cu il aprel ayinin 1 dek bu yataqdan 18 8 milyard kubmetr qaz hasil edilmisdir 2015 ci ile kimi Sahdeniz yatagindan ilde teqriben 20 milyard kubmetr qazin hasilati gozlenilir Hazirda Xezer hovzesi regionunda qazin neqli problemleri aktual xarakter almisdir Bu baximdan layihesinin heyata kecirilmesinde bir cox sirketler maraq gosterirler 2005 2011 ci illerde ARDNS ve umumi Azerbaycan uzre tebii qaz hasilati mln kub metr Il ARDNS Azerbaycan2005 3930 6 6487 82006 4456 9044 82007 5997 6 16964 42008 7752 6 23405 42009 6903 23681 62010 7178 9 26349 62011 7084 2 25752 9 Energetika naziri Perviz Sahbazov bildirib ki Azerbaycanda 2021 ci ilde qaz hasilatinin 45 mlrd kubmetre catdirilacagi proqnozlasdirilir 2019 2020 ci illerde Abseron qaz kondensat yatagi Sefeq Asiman Babek perspektiv strukturlari Umid yataqlari uzre gorulecek isler yaxin gelecekde olkenin qaz hasilatinda artimi temin edecek Hemcinin baxAzerbaycanda neft senayesiIstinadlar BP Azerbaycanda qaz ehtiyatlarinin qiymetlendirilmesini artirib 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 18 Qaz hasilati 2021 03 07 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Energetika Nazirliyi Azerbaycanda 2021 ci ilde qaz hasilati 45 mlrd kubmetre catdirilacaq 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 22