Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, ancaq mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. Lütfən mənbələri uyğun şəkildə mətnin daxilində yerləşdirərək məqalənin təkmilləşdirilməsinə kömək edin.
Atalar sözləri və məsəllər danışdıqda çox işlənən qısa, dərin mənalı və bitkin ifadələrdir. Bunlar xalq müdrikliyinin, xalq zəkasının, xalqın həyat təcrübəsinin bədii ifadəsidir. Azərbaycan dilinin aydınlığı, qısa, yığcam şəkildə dərin məna ifadə etmək kimi gözəl xüsusiyyətləri atalar sözlərində özünü yaxşı əks etdirir. Başqa növlər kimi, atalar sözləri də müxtəlif dövrlərdə, müxtəlif şəraitdə yaranmışdır. Buna görə də o, müxtəlif təbəqələrin dünyagörüşünü, təcrübə və arzusunu ifadə etmişdir. Ona görə də atalar sözü və məsəllərə ruslar ibrətamiz söz, qanadlı söz, qızıl söz, yunanlar və romanlılar hakim fikirlər, italyanlar xalq məktəbi, ispanlar ruhu təbiəti, ingilislər və fransızlar təcrübənin barı və s. adlar vermişlər.
Atalar sözü və məsəllər bir-birinə çox yaxındır. Bunları biri-birindən ayırmaq çox vaxt hətta çətin olur. Lakin bunları fərqləndirən cəhətlər də vardır. Bəzi tədqiqatçılar bu fikirləri onların qrammatik quruluşunda görmüş, bəziləri həcmdə kiçik və böyük olmalarını qeyd etmişlər. K.D.Uşinski, M.A.Rıbnikova kimi məşhur pedaqoq və metodistlərin, İ.V.Dal, F.J.Buslayev və Q.Sokolov kimi məşhur rus alim və folklorşunasların fikrincə məsəllərdə atalar sözündəki kimi dərin, hikmətli fikirlər vardır, lakin bu hələ bitməmiş, püxtələşməmiş, kamilləşməmişdir. Xalq ifadəsi ilə demiş olsaq, məsəllər hələ "çiçək" olduğu halda, atalar sözləri meyvədir. Məsələn: "Aranda tutdan, dağda quruddan" - məsəldir. "Aranda tutdan olduq, dağda quruddan" - atalar sözüdür; "Elə bil tünd sirkədir" - məsəldir, "Sirkə nə qədər tünd olsa, öz qabını çatladar" - atalar sözüdür.
Məlum olduğu üzrə hələ XIX əsrin ortalarından başlayaraq ibtidai məktəbin ana dili və qiraət kitablarında atalar sözü və məsəllərə olduqca geniş yer verilmişdir. Onu da qeyd etməliyik ki, hətta atalar sözləri və məsəllər hələ sistemli şəkildə toplanana qədər çox qədim zamanlardan başlayaraq yazılı ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndələrinin diqqətini cəlb etmişdir. Nizami, Xəqani, Xətai, Füzuli və başqa sənətkarların əsərlərində bu və ya digər dərəcə külli miqdarda Azərbaycan atalar söz və məsəlləri işlətmişdir. Eləcə də bir sıra klassik yazıçılarımız öz əsərlərinin adlarını atalar sözləri və məsəllərdən götürmüşdür. Məsələn: Nəcəf bəy Vəzirovun "Arxadan atılan daş topuğa dəyər", "Sonrakı peşmançılıq fayda verməz", "Adı var, özü yox", "Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük", Ə.Haqverdiyevin "Yeyəsən qaz ətini, görərsən ləzzətini", Rəşid bəy Əfəndiyevin "Qonşu-qonşu olsa, kor qız ərə gedər" və s.
Şifahi xalq ədəbiyyatının ən yığcam janrlarından biri olan atalar sözü və məsəllər təlim-tərbiyə nöqteyi-nəzərindən olduqca qiymətli materialdır. Tərbiyənin əsasını təşkil edən bütün cəhətlər (vətənpərvərlik, əməyə məhəbbət, kollektivçilik, mübarizlik, sədaqət, böyüklərə hörmət, elmə, biliyə həvəs və s.) üçün yüzlərlə atalar sözləri vardır. Atalar sözləri və məsəllərin çoxu zəhmətkeş xalq tərəfındən yaradılmışdır. Buna görə də onlarda xalqın keçmişlərindəki ağır əməyi və yoxsulluğu haqqında daha çox danışılır, hakim siniflərə, istismarçılara qarşı dərin nifrət və etiraz ifadə edilir:
Əkəndə yox, biçəndə yox, yeyəndə ortaq qardaş.
Bəylə bostan əkənin tağı çiynində bitər.
Şifahi xalq ədəbiyyatının başqa növlərində olduğu kimi, atalar sözləri və məsəllərdə də xalq öz düşmənlərini çox zaman ilan, əjdaha, qurd sifətində göstərmişdir:
İlanın ağına da lənət, qarasına da
Atalar sözləri və məsəllərdə namərdlik, ikiüzlülük, hiyləgərlik, paxıllıq, tamahkarlıq, xəsislik kimi murdar-pis sifətlər pislənir, mərdlik, doğruçuluq, igidlik təriflənir:
Tazıya tut deyir, dovşana qaç
Artıq tamah baş yarar, Daş qayıdar baş yarar
İgid basdığını...kəsməz
Əmanətə xəyanət yoxdur
İgid ölər adı qalar, müxənnətin nəyi qalar?
Atalar sözləri ilə məsəllər bir-birinə oxşayır. Çox zaman bunları bir-birindən seçmək çətin olur. Lakin atalar sözləri ilə məsəllər arasında fərqlər vardır. Əsas fərq bundan ibarətdir ki, atalar sözləri bitmiş bir fikir ifadə edir, tərbiyəvi-əxlaqi nəticə verən bir cümlə və ya hökm şəklində olur: Aşıq qoşmalarından, bayatılarından, lətifələrindən də atalar sözləri sırasına keçmiş misra və cümlələr vardır. XI əsrin yadigarı olan "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanlarından da atalar sözlərinin nümunələri vardır: "Kül təpəcik olmaz" ; "Əski pambıq bez olmaz"; "Ölən adam dirilməz"; "Qarı düşmən dost olmaz"; "Çıxan can geri gəlməz"; "Yer qatı, göy iraq". Böyük sənətkarlar öz əsərlərinin çox zaman xalq yaradıcılığından istifadə edərək zənginləşirlər .Atalar sözlərindən yazıçılar fikri yığcam, mənalı ifadə etmək bacarığını öyrənirlər. Nizami Gəncəvi öz əsərlərində dastan və nağıllarımızdan çox istifadə etmişdir. Onun əsərlərində yüzlərcə atalar sözləri vardır. Nizaminin əsərlərində aşağıdakı atalar sözlərinə rast gəlmək olar:
Özgəsinə quyu qazan özü düşər
Əyri oturaq, düz danışaq
İsinmədim istisinə, kor oldum tüstüsünə
Pişik balasını istədiyindən yeyər
Heç kəs öz ayranına turş deməz"
İstifadə olunması
Atalar sözləri müxtəlif yerlərdə, müxtəlif zamanlarda yaranıb ağızlarda dolaşdığı üçün hər kəs onu bir cür söyləyir, danışıq zamanı öz sözünü qüvvətləndirmək üçün ondan məqsədə uyğun şəkildə istifadə edir. Atalar sözləri və məsəllərin yaranması və inkişafı bu gün də davam etməkdədir. Məktəblərdə aşağı siniflərdə iş-əmək, böyüklərə, şikəstlərə hörmət, səliqə-təmizlik, doğruçu olmaq və s. öyrədilirsə, yuxarı siniflərdə və adi məktəblərdə bu iş daha da mürəkkəbləşir. Burada atalar sözlərinin mənşəyi, bədii xüsusiyyətləri və s. haqqında verilən məlumat canlı misallarla əyaniləşdirilməli və gənclərin özləri fəal işə cəlb olunmalıdır. Yəni əmək, bəzi din formasına qarşı mübarizə, istismarçı sinfə qarşı etiraz, qadınlara müsbət və ya mənfi münasibət və başqa mövzularda çox maraqlı dərs təşkil etmək olar. Nəzər salsaq bəzi atalar sözü və məsəllərdə xalqın din nümayəndələrinə münasibəti necə də aydınlaşır. Xalqı çapıb talayan, şəriət pərdəsi altında iyrənc işlər görən fırıldaqçı mollalar, seyidlər kəsgin tənqid atəşinə tutulur. Məsələn: "Mollanın qarnı beşdir, həmişə biri boşdur", "Aşığınkı haynan, mollanınkı vaynan", "Molla çörəyi, ilan ayağı görünməz", "Molla xana qoşuldu, xalqın evi yıxıldı", "Aşı mollanın, başı mollanın, altından da beşi mollanın", "Molla halvanı gördü, Quranı unutdu", "Mollanın evi o vaxt yıxılır ki, iki yerə qonaq çağırırlar" və s. Atalar sözləri və məsəllərdə biz xalqın əməyə, zəhmətə, namusla işləməyə böyük səy və həvəsinin ifadə olunduğunu görürük. Məsələn: "İşləməyən dişləməz", "İş adamın cövhəridir", "Əldən qalan əlli il qalar", "Zəhmət çəkməyən bal yeməz", "Könlü balıq istəyən ayağını suya salar", "El gücü, sel gücü", "Cəfa çəkməsən, səfa görməzsən" və s. Vətənə məhəbbət mövzusu da Azərbaycan atalar sözlərində mühüm yer tutur. Məsələn: "Vətənə gəldim, imana gəldim", "Hər kəsə öz vətəni əzizdir", "Doğma yurd şirin olar", "Vətən viranə olsa, yenə cənnətdir", "Qürbət cənnət olsada, yenə vətən yaxşıdır" və s. Atalar sözlərində dostluq, qardaşlıq, mehribanlıq kimi gözəl keyfiyyətlər təbliğ olunur: "Duz çörək, düz çörək", "Bir görən yoldaş, iki görən qardaş", "Tikə ilə dost olan aylarla küsülü olar", "Dil var bal gətirər, dil var bəla", "Dost yaman gündə tanınar", "Köhnə dost düşmən olmaz", "Dost yolunda boran olar, qar olar", "Dost gəlişi bayram olar", "Dost min isə azdır, düşmən bir isə çoxdur" və s. Atalar sözlərinin çoxusu həyatı təcrübəyə əsaslanan əxlaqi-tərbiyəvi nümunələrdir. Bunlar əsrlər boyu pis, yaxud yaxşı işlər görülərkən çıxarılan nəticələrdir. Atalar sözlərində nadanlıq, paxıllıq, xəyanət, ikiüzlülük, qorxaqlıq pislənir, elmə, sənətə, anaya məhəbbət, dostluq hummanizmə ağıllılıq kimi gözəl keyfiyyətlər isə təbliğ edilir: "Elm ağılın çırağıdır", "Savadsız adam kor kimidir", "Sənət insanın xəzinəsidir", "Bir ağıllı baş, min baş saxlar", "Uşaq əziz, tərbiyəsi ondan əziz", "Ağıl yaşda deyil, başdadır", "Tək əldən səs çıxmaz", "Yüz ölç, bir biç", "Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi", "Anlayana qul ol, anlamayana ağa olma", "Acıqlı başqa ağıl olmaz" və s. Bu tipli atalar sözləri üzərində gəncləri düşündürmək, xalqın yaratdığı bu ağıllı sözlərdən düzgün nəticə çıxarmağa onları alışdırmaq lazımdır. Eyni zamanda bilavasitə məktəb həyatı, gənc nəslin tərbiyəvi təlimi ilə əlaqədar olan atalar sözlərinin üzərində aparılan planı iş gənclərin daha ədəbli, daha nəzakətli, ataya-anaya və ümumiyyətlə böyüklərə qarşı daha mehriban olmalarına, pis adamlardan uzaq qaçmalarına, yalan danışmalarına, daha səylə oxumalarına səbəb olar.
А. П. Векилов. Народная поэзия Азербайджана / Под ред. Ф. Я. Прийма. — Л.: Советский писатель., 1978. — Т. 2. — С. 31-34. — 448 с.
Avqust 03, 2021
azərbaycan, atalar, sözləri, məsəlləri, məqalənin, sonunda, mənbə, siyahısı, ancaq, mətndaxili, mənbələr, heç, kifayət, qədər, istifadə, edilmədiyi, üçün, bəzi, məlumatların, mənbəsi, bilinmir, lütfən, mənbələri, uyğun, şəkildə, mətnin, daxilində, yerləşdirərə. Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var ancaq metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Azerbaycan atalar sozleri 1 ve meselleri Azerbaycan sifahi xalq edebiyyatinin en qedim ve zengin novlerinden biri mesel nedir Mundericat 1 Tarixi 2 Istifade olunmasi 3 Hemcinin bax 4 Edebiyyat 5 Xarici kecidler 6 IstinadlarTarixi RedakteAtalar sozleri ve meseller danisdiqda cox islenen qisa derin menali ve bitkin ifadelerdir Bunlar xalq mudrikliyinin xalq zekasinin xalqin heyat tecrubesinin bedii ifadesidir Azerbaycan dilinin aydinligi qisa yigcam sekilde derin mena ifade etmek kimi gozel xususiyyetleri atalar sozlerinde ozunu yaxsi eks etdirir Basqa novler kimi atalar sozleri de muxtelif dovrlerde muxtelif seraitde yaranmisdir Buna gore de o muxtelif tebeqelerin dunyagorusunu tecrube ve arzusunu ifade etmisdir Ona gore de atalar sozu ve mesellere ruslar ibretamiz soz qanadli soz qizil soz yunanlar ve romanlilar hakim fikirler italyanlar xalq mektebi ispanlar ruhu tebieti ingilisler ve fransizlar tecrubenin bari ve s adlar vermisler Atalar sozu ve meseller bir birine cox yaxindir Bunlari biri birinden ayirmaq cox vaxt hetta cetin olur Lakin bunlari ferqlendiren cehetler de vardir Bezi tedqiqatcilar bu fikirleri onlarin qrammatik qurulusunda gormus bezileri hecmde kicik ve boyuk olmalarini qeyd etmisler K D Usinski M A Ribnikova kimi meshur pedaqoq ve metodistlerin I V Dal F J Buslayev ve Q Sokolov kimi meshur rus alim ve folklorsunaslarin fikrince mesellerde atalar sozundeki kimi derin hikmetli fikirler vardir lakin bu hele bitmemis puxtelesmemis kamillesmemisdir Xalq ifadesi ile demis olsaq meseller hele cicek oldugu halda atalar sozleri meyvedir Meselen Aranda tutdan dagda quruddan meseldir Aranda tutdan olduq dagda quruddan atalar sozudur Ele bil tund sirkedir meseldir Sirke ne qeder tund olsa oz qabini catladar atalar sozudur Melum oldugu uzre hele XIX esrin ortalarindan baslayaraq ibtidai mektebin ana dili ve qiraet kitablarinda atalar sozu ve mesellere olduqca genis yer verilmisdir Onu da qeyd etmeliyik ki hetta atalar sozleri ve meseller hele sistemli sekilde toplanana qeder cox qedim zamanlardan baslayaraq yazili edebiyyatimizin gorkemli numayendelerinin diqqetini celb etmisdir Nizami Xeqani Xetai Fuzuli ve basqa senetkarlarin eserlerinde bu ve ya diger derece kulli miqdarda Azerbaycan atalar soz ve meselleri isletmisdir Elece de bir sira klassik yazicilarimiz oz eserlerinin adlarini atalar sozleri ve mesellerden goturmusdur Meselen Necef bey Vezirovun Arxadan atilan das topuga deyer Sonraki pesmanciliq fayda vermez Adi var ozu yox Yagisdan cixdiq yagmura dusduk E Haqverdiyevin Yeyesen qaz etini gorersen lezzetini Resid bey Efendiyevin Qonsu qonsu olsa kor qiz ere geder ve s Sifahi xalq edebiyyatinin en yigcam janrlarindan biri olan atalar sozu ve meseller telim terbiye noqteyi nezerinden olduqca qiymetli materialdir Terbiyenin esasini teskil eden butun cehetler vetenperverlik emeye mehebbet kollektivcilik mubarizlik sedaqet boyuklere hormet elme biliye heves ve s ucun yuzlerle atalar sozleri vardir Atalar sozleri ve mesellerin coxu zehmetkes xalq terefinden yaradilmisdir Buna gore de onlarda xalqin kecmislerindeki agir emeyi ve yoxsullugu haqqinda daha cox danisilir hakim siniflere istismarcilara qarsi derin nifret ve etiraz ifade edilir Ekende yox bicende yox yeyende ortaq qardas Beyle bostan ekenin tagi ciyninde biter Sifahi xalq edebiyyatinin basqa novlerinde oldugu kimi atalar sozleri ve mesellerde de xalq oz dusmenlerini cox zaman ilan ejdaha qurd sifetinde gostermisdir Ilanin agina da lenet qarasina da Atalar sozleri ve mesellerde namerdlik ikiuzluluk hiylegerlik paxilliq tamahkarliq xesislik kimi murdar pis sifetler pislenir merdlik dogruculuq igidlik teriflenir Taziya tut deyir dovsana qac Artiq tamah bas yarar Das qayidar bas yarar Igid basdigini kesmez Emanete xeyanet yoxdur Igid oler adi qalar muxennetin neyi qalar Atalar sozleri ile meseller bir birine oxsayir Cox zaman bunlari bir birinden secmek cetin olur Lakin atalar sozleri ile meseller arasinda ferqler vardir Esas ferq bundan ibaretdir ki atalar sozleri bitmis bir fikir ifade edir terbiyevi exlaqi netice veren bir cumle ve ya hokm seklinde olur Asiq qosmalarindan bayatilarindan letifelerinden de atalar sozleri sirasina kecmis misra ve cumleler vardir XI esrin yadigari olan Kitabi Dede Qorqud dastanlarindan da atalar sozlerinin numuneleri vardir Kul tepecik olmaz Eski pambiq bez olmaz Olen adam dirilmez Qari dusmen dost olmaz Cixan can geri gelmez Yer qati goy iraq Boyuk senetkarlar oz eserlerinin cox zaman xalq yaradiciligindan istifade ederek zenginlesirler Atalar sozlerinden yazicilar fikri yigcam menali ifade etmek bacarigini oyrenirler Nizami Gencevi oz eserlerinde dastan ve nagillarimizdan cox istifade etmisdir Onun eserlerinde yuzlerce atalar sozleri vardir Nizaminin eserlerinde asagidaki atalar sozlerine rast gelmek olar Ozgesine quyu qazan ozu duser Eyri oturaq duz danisaq Isinmedim istisine kor oldum tustusune Pisik balasini istediyinden yeyer Hec kes oz ayranina turs demez Istifade olunmasi RedakteAtalar sozleri muxtelif yerlerde muxtelif zamanlarda yaranib agizlarda dolasdigi ucun her kes onu bir cur soyleyir danisiq zamani oz sozunu quvvetlendirmek ucun ondan meqsede uygun sekilde istifade edir Atalar sozleri ve mesellerin yaranmasi ve inkisafi bu gun de davam etmekdedir Mekteblerde asagi siniflerde is emek boyuklere sikestlere hormet seliqe temizlik dogrucu olmaq ve s oyredilirse yuxari siniflerde ve adi mekteblerde bu is daha da murekkeblesir Burada atalar sozlerinin menseyi bedii xususiyyetleri ve s haqqinda verilen melumat canli misallarla eyanilesdirilmeli ve genclerin ozleri feal ise celb olunmalidir Yeni emek bezi din formasina qarsi mubarize istismarci sinfe qarsi etiraz qadinlara musbet ve ya menfi munasibet ve basqa movzularda cox maraqli ders teskil etmek olar Nezer salsaq bezi atalar sozu ve mesellerde xalqin din numayendelerine munasibeti nece de aydinlasir Xalqi capib talayan seriet perdesi altinda iyrenc isler goren firildaqci mollalar seyidler kesgin tenqid atesine tutulur Meselen Mollanin qarni besdir hemise biri bosdur Asiginki haynan mollaninki vaynan Molla coreyi ilan ayagi gorunmez Molla xana qosuldu xalqin evi yixildi Asi mollanin basi mollanin altindan da besi mollanin Molla halvani gordu Qurani unutdu Mollanin evi o vaxt yixilir ki iki yere qonaq cagirirlar ve s Atalar sozleri ve mesellerde biz xalqin emeye zehmete namusla islemeye boyuk sey ve hevesinin ifade olundugunu goruruk Meselen Islemeyen dislemez Is adamin covheridir Elden qalan elli il qalar Zehmet cekmeyen bal yemez Konlu baliq isteyen ayagini suya salar El gucu sel gucu Cefa cekmesen sefa gormezsen ve s Vetene mehebbet movzusu da Azerbaycan atalar sozlerinde muhum yer tutur Meselen Vetene geldim imana geldim Her kese oz veteni ezizdir Dogma yurd sirin olar Veten virane olsa yene cennetdir Qurbet cennet olsada yene veten yaxsidir ve s Atalar sozlerinde dostluq qardasliq mehribanliq kimi gozel keyfiyyetler teblig olunur Duz corek duz corek Bir goren yoldas iki goren qardas Tike ile dost olan aylarla kusulu olar Dil var bal getirer dil var bela Dost yaman gunde taninar Kohne dost dusmen olmaz Dost yolunda boran olar qar olar Dost gelisi bayram olar Dost min ise azdir dusmen bir ise coxdur ve s Atalar sozlerinin coxusu heyati tecrubeye esaslanan exlaqi terbiyevi numunelerdir Bunlar esrler boyu pis yaxud yaxsi isler gorulerken cixarilan neticelerdir Atalar sozlerinde nadanliq paxilliq xeyanet ikiuzluluk qorxaqliq pislenir elme senete anaya mehebbet dostluq hummanizme agilliliq kimi gozel keyfiyyetler ise teblig edilir Elm agilin ciragidir Savadsiz adam kor kimidir Senet insanin xezinesidir Bir agilli bas min bas saxlar Usaq eziz terbiyesi ondan eziz Agil yasda deyil basdadir Tek elden ses cixmaz Yuz olc bir bic Her seyin tezesi dostun kohnesi Anlayana qul ol anlamayana aga olma Aciqli basqa agil olmaz ve s Bu tipli atalar sozleri uzerinde gencleri dusundurmek xalqin yaratdigi bu agilli sozlerden duzgun netice cixarmaga onlari alisdirmaq lazimdir Eyni zamanda bilavasite mekteb heyati genc neslin terbiyevi telimi ile elaqedar olan atalar sozlerinin uzerinde aparilan plani is genclerin daha edebli daha nezaketli ataya anaya ve umumiyyetle boyuklere qarsi daha mehriban olmalarina pis adamlardan uzaq qacmalarina yalan danismalarina daha seyle oxumalarina sebeb olar Hemcinin bax RedakteAzerbaycan folkloruEdebiyyat RedakteAtalar sozu toplayani E Huseynzade Baki 1949 1956 1981 Atalar sozu aglin gozu Baki 1976 Hikmetli sozler Usaqgencnesr 1961 Iraq Kerkuk atalar sozleri Baki 1978 Azerbaycan filologiyasi meseleleri III buraxilis Baki 1991 Xarici kecidler Redakte Vikisitatda Azerbaycan atalar sozleri ile elaqedar sitatlar var http zim az folklor 1325 atalar sz v msllrin tlim trbiyvi xsusiyytlri haqqnda htmlIstinadlar Redakte A P Vekilov Narodnaya poeziya Azerbajdzhana Pod red F Ya Prijma L Sovetskij pisatel 1978 T 2 S 31 34 448 s Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan atalar sozleri ve meselleri amp oldid 5913495, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
