fbpx
Wikipedia

Ayaks Telamonid

Ayaks (Ayant, Eant) Telamonid (q.yun. Αἴᾱς Τελαμώνιος) və ya Böyük Ayaks (q.yun. Αἴᾱς Μέγας) — qədim yunan mifologiyasında, Troya mühasirəsində iştirak edən yunan qəhrəmanı. Ona qarşı pərəstiş ilk öncə Saronikos körfəzinin EginaSalamin adalarında yaranmışdır, burdan da Elladanın digər bölgələrinə yayıldı.

Ayaks Telamonid

Ayaks Axillesin bədənini daşıyır
e.ə. 570-565-ci illərə aid antik yunan güldanı
Mifologiya qədim yunan mifologiyası
Yunanca adı Αἴᾱς Μέγας
Latınca adı Aiax maior
Cinsi kişi
Atası Telamon
Anası Peribeya
Arvadı Tekmessa
Qlavka
Uşaqları Tekmessadan Yevrisak
Qlavkadan Eantid
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Homer onu müharibə tanrısı Ares ilə müqayisə edir və yunanların ən güclüsü adlandırır. "İliada" əsərində əsas Troya qəhrəmanı Hektor və Ayaks bir-biri ilə 8 dəfə qarşı-qarşıya gəlirlər. Döyüşlərin heç birində Hektor qalib gələ bilmir. Hətta döyüşlərin ikisində Hektor az qala ölümlə üzləşir ki, Appolon və Troya ordusu onun köməyinə yetirlər.

Döyüşlərdən birində Axilles öldürülür. Ayaks canını təhlükəyə ataraq, onun bədənini döyüş meydanından çıxardır. Axillesin anası Fetida oğlunun döyüş geyimini döyüşçülərin ən cəsarətlisinə bağışlamağa qərar verir. Bu şərəfə layiq görülmək üçün Ayaksla Odissey mübarizəyə başlayırlar. Odisseyin necə qazandığına dair mifin bir neçə versiyası var. Qəzəbli Ayaks yunan başçılarını öldürmək istəyir, lakin Afina onu ağlından məhrum edir. O, yunan düşərgəsi əvəzinə bir sürü mal-qaraya hücum edərək onları tələf edir. Ağlı başına qayıdandan sonra Ayaks baş verən rüsvayçılığa dözə bilmədi və Hektorun verdiyi qılıncla özünə qəsd etdi.

Ayaks pərəstişliyi və iliadanın yaradılışı

Troya haqqında olan rəvayətlərə görə, Ayaks Salamin adasından olan bir qəhrəman idi, hansı ki digər yunan başçıları ilə birlikdə Kiçik Asiyaya gəlmişdilər ki, Menelaya qarşı edilən təhqirin qisasını alsınlar. Arxaikklassik dövrlərin (e.ə. VIII-IV əsrlər) Ellada miflərində Ayaks (Eant) Eakın (Ayakın) nəvəsi, Zevs və Eginanın nəticəsi idi, sonuncu Saronikos körfəzində yerləşən və Salamin yaxınlığında olan adanın eponimidir. Hələ eramızdan əvvəl V əsrdə burada Ayakidlər qəbiləsi hökmranlıq edirdi. Bu fakt ona gətirib çıxardır ki, ya bu adda olan hansısa real insan nə vaxtsa adada yaşayıb, yada burada mənşələrinin Ayakdan gəldiyini iddia edən qəbilə yaşayırdı. Dilçilərin müddəalarına əsasən, "Ayaks" adı "Ayak"dan törəmədir. Buradan aydın olur ki, Ayaks obrazı Ayakdan budaqlanır və onun bir variantıdır, hansı ki sonradan qohumluğa keçdi və böyüklük Ayaksda qaldı. Beləliklə, Egina təkçə Ayak deyil, həmdə Ayaks pərəstişliyinin yarandığı yerdir.

Ayaksın əvvəlinci Egina mənşəyi digər qədim mənbələrdə də öz təsdiqini tapır. Hesiodun əsərlərində Ayaks Saronikos körfəzinin sahil torpaqlarına, o cümlədən Salamin və Egina adaları, Korinf, MeqaraTrizin şəhərlərinə yiyəlik edirdi. Herodot Afinada Eak məbədinin qurulmasını Afina və Salamin arasındakı qarşıdurma ilə əlaqələndirir. Ayak və Ayaks arasına Telamon (q.yun. Τελαμών) girir, bu personaj minimal bioqrafiyaya sahib idi və sırf Ayaksın genealogiyası üçün Homerdən öncəki dövrlərdə yaradılmışdır. Ayakın oğlu və Eginadan Salaminə qovulan Ayaksın atası haqqında olan rəvayət sayəsində, Ayaksın vətəni Saronikos körfəzinin bir adasından digərinə köçürüldü. Ən çox yayılmış versiyaya əsasən, bu qədim yunan qəhrəmanının patronimi onun özünəməxsus xüsusiyyəti olan qala qalxanından götürülmüşdür, hansı ki yumrudan fərqli olaraq toqqalı lentlə daşınırdı.

Əsas personajlarından biri Ayaksın olduğu "İliada" əsəri, rəvayətə görə, e.ə. VIII əsrdə Homer tərəfindən yaradılmışdır. Əvvəlcə əsər köçəri müğənnilər tərəfindən ağızdan-ağıza yayılırdı. Qədim yunan eposunun bu abidəsini tədqiq edənlər onun müəllifliyi, yaranma yeri və tarixi ilə bağlı müxtəlif fikirlər səsləndirirlər. Bizim günə çatan əsər xalq əfsanələriylə ötürülən bir çox nəğmələrdən toplanmışdır, iş Afina tiranı Pisistratın (e.ə. 560—527) göstərişi ilə Onomakrit, Zopir Heraklesli və Orfey Krotonelinin daxil olduğu elmi komissiya tərəfindən icra olunmuşdur.

Müasir ədəbiyyatda poemanın mənşəyi ilə bağlı bir neçə versiya mövcuddur. "Unitarlar" adlanan bir sıra şəxslərin fikrincə, İliadanın bir müəllifi var idi, ancaq sonradan ona mahiyyətcə xırda əlavələr edildi. Digər bir qrup alim kitabın bir-birinə bağlı olan bir neçə hissədən ibarət olduğu qənaətinə gəlir. Onlardan biri, epos ("Eantida" və ya "Hektoriada" kimi adlanan) idi ki, orada yunanların tərəfində olan baş qəhrəman Axilles yox Ayaks (Eant) Telamonid idi, hansı ki Hektora qarşı çıxmışdır və nəticədə onu öldürmüşdür. Maraqlıdır ki, əsərin süjetləri içərsindən təsviri sənətdə ilk Hektorla Ayaksın təkbətək döyüşü istifadə olunub.

"İliada" tədqiqatçıları iki Ayaksın qarşılıqlı əlaqələrinə diqqət çəkirlər. Hətta bu cütlüyü Dioskurlar tipli əkiz pərəstişliyi ilə əlaqələndirmişdilər. Hamı tərəfindən qəbul edilmiş versiya o oldu ki, Böyük və Kiçik Ayakslar əvvəlcə bir simanı ehtiva edirdilər, hansı ki sonradan ikiyə bölündü. Pərəstişliyin haçalanması geniş yayılması səbəbindən yaranır, bir ərazidə qəhrəmana yerli fərqləndirici xüsusiyyətlər verilir. Dənizçilərin himayədarı və qoruyucusu sayılan Ayaksa inanc Saronikos körfəzi, Lokrida və İtaliyanın yunan müstəmləkələrinə yayılmışdır. Lokridlər üçün Ayaks yerli hökmdar Oileyin oğlu idi, amma Egina, Salamin və Afina sakinləri Telamonu onun atası sayırdılar. Hər iki obraz Troya müharibəsi haqqında müxtəlif xalq mahnılarına, oradan da "İliada"ya daxil oldular.

E.ə. VI əsrdə Ayaks sayılıb-seçilən qəhraman oldu. "İliada" əsərində Pisistratın dövründə edilən və Ayaksın afinalılarla əlaqəsi və onların Ayaksın vətəni Salaminə olan iddialarını əsaslandıran mümkün "siyasi" düzəlişlər barədə hələ Strabon (e.ə. 64/63 — b.ə. 23/24 ) yazmışdır. Afinalıların versiyalarına görə, Ayaksın oğlu və ya nəvəsi Filey Salamindən Yunanıstanın qitə hissəsinə köçmüş, Afina vətəndaşı olmuş və doğma adasını şəhərə vəsiyyət etmişdir. Onun vasitəsi ilə Yunanıstanın MiltiadAlkiviad kimi məşhur hərbi və siyasi xadimləri özlərini Ayaksın əcdadları hesab edirdilər. Herodotun məlumatlarına əsasən, Salamin döyüşündən (e.ə. 480-ci il) öncə yunanlar Ayaksı köməyə çağırırdılar.

"Zanteyonlar" adlanan Ayaksa aid məbədlər Qədim Elladanın müxtəlif yerlərində mövcud olmuş və bir sıra şəhərlərdə Eanteya bayramları qeyd olunurdu, Afinada isə Klisfen tərəfindən yaradılmış on filadan biri Ayaksın adını daşıyırdı.

Miflər

Troya müharibəsindən əvvəl

Ayaks Salamin padşahı TelamonPeribeyanın ailəsində anadan olmuşdur. Peribeya hamilə olarkən Herakl Telamonun yanına qonaq gəlmişdir. O, atası Zevsdən Telamona oğlan verməsini xahiş etdi. Göydə qartal göründü, bu da yaxşı əlamət kimi qiymətləndirildi. Heraklın məsləhəti ilə oğlana "Qartal" (q.yun. Αίαντας) adı verildi, transliterasiyada bu Eant kimi səslənir. Sonradan adı "Ayaks" (Αἴας) formasına salındı. Mifin bir versiyasına görə, Herakl Ayaksı körpəlikdə öz aslan dərisinə bükdüyü üçün, onun qoltluğundan başqa bədəni yaralanmaz idi.

O, Yelenanın onlarla adaxlısından biri idi. Gəlinin ögey atası, Sparta hökmdarı Tindarey çətin seçimlə üzləşdi. O, Yelenanı ərə verərək, onlarla məşhur döyüşçü, hökmdarlar və tanrı övladlarının arasından bir dost və onlarla düşmən qazanacağdır. Odisseyin məsləhəti ilə Tindarey hər bir adaxlını Yelenanın gələcək ərini tanımaq və ən əsası, təhlükə və inciklik zamanı onun köməyə gəlmələri üçün and içməyə məcbur etdi. Yelenanın əri Menalay olsa da, Ayaks Telamonid ömür boyu andına sadiq qalmalı oldu. On il sonra Afroditanın köməyi ilə Troya şahzadəsi Paris Menalayın arvadını qaçırdanda, Ayaks ordusu ilə birlikdə axeylərin qoşununa qatılaraq Troya divarlarına yollanmağa məcbur qaldı.

Troya müharibəsinin başladığı zaman o, altında 12 gəmisi olan Salamin padşahı kimi göstərilir.

 
Mixail Kozlovskinin müəllif olduğu "Ayaks Patroklun cəsədini qoruyur" adlı heykəl. Rus Muzeyinin kolleksiyasından, Sankt-Peterburq

Troya müharibəsi

 
Axillesin cəsədi uğrunda döyüş. Sol tərəfdə Ayaks Qlavka qalib gəlir. E.ə. 540—530-cu illərə aid qədim yunan güldanı (hazırda itirilmiş vəziyyətdədir) üzərində şəkil.

Troya divarları altında Ayaks şücaəti ilə ancaq Axillesdən geri qaldı. Onun boyu nəhəng, özü vahiməli və qüdrətli, silahı isə mis ilə örtülmüş yekə yeddi dəri qatlı qalxan idi. Mikena sivilizasiyasının dövrünə xas olan bu qalxan əsasında müasir tədqiqatçılar Ayaksı "İliada"nın ən qədim personajlarına aid edirlər, çünki bu növ qoruyucu silahın istifadəsi e.ə. hələ 13-cü əsrdə dayandırılmışdır. O, yalnız piyada əsgər kimi peydə olur, dəstə başında yox yalnız döyüşür. Tarix elmləri doktoru Lev Kleynin sözlərinə görə, Homerin eposunda Ayaks rus bılina qəhrəmanlarının obrazına bənzəyir. Homer onu müharibə tanrısı Ares ilə müqayisə edir və yunanlar içərisində ən güclüsü adlandırır. Əsas Troya qəhrəmanı Hektor ilə döyüş zamanı o, düşməninin qalxanını iki yerə bölən və onun dizini yaralayan nəhəng daş atır, lakin Apollon onu xilas edir. Qəhrəmanlar döyüşdə bir daha üz-üzə gəlirlər və bu dəfə də Hektor Ayaksın atdığı daşdan yaralanır. Troya döyüşçüləri şahzadənin köməyinə özlərini çatdırırlar. Ümumilikdə, Hektor və Ayaks "İliada"da bir-biri ilə 8 dəfə qarşı-qarşıya gəlirlər. İki qəhrəmanın ümumi döyüş görüşlərinin heç birində Hektor qalib gəlmir, iki dəfə isə döyüş Troya qəhrəmanının aşkar uğursuzluğu ilə bitir və onu gah Appolon, gah Troya qoşunu xilas edir. Döyüşlərdən birində düşmənlər hədiyyələr mübadiləsi apararaq dağılışırlar. Ayaks Troya şahzadəsinə kəmər, ondan isə qılınc alır. "İliada"da hədiyyələr mübadiləsi haqqında məlumat olmadığından, söhbət sonrakı miflərdən gedir. Onların əlavə olunmasının əsas səbəbi düşmən sövqatlarından gələn bədbəxtlikləri göstərmək idi. Ayaks məşhur qala qalxanı ilə meydana çıxanda troyalılar qorxub qaçmışdılar. Ayaksın döyüşdə iştirakı "İliada"da bu cür təsvir olunub:

 

Dağlarda qar əriyəndə və ya Zevs dolu-yağmur
Yağdıranda, dağ çayları dolub-coşub daşan zaman,
Gur sel necə kükrəyərək ağacları, budaqları
Guruldayan dalğalarda sürükləyib apararsa, -
Mərd Ayaks da o düzəndə qırib-tökür, dağıdırdı
Atları da, qoşunu da... Hektor bundan bixəbərdi;

 

Gəmilər uğrunda döyüşdə Odissey düşmənləri tərəfindən mühasirəyə alındığı və yaralandığı zaman, onu ölümdən Menalayla Ayaks qutardılar. Patroklın ölümündən sonra Ayaks onun bədənini qorumağa başladı, sonra isə Kiçik Ayaks ilə birlikdə troyalıların hücumlarını dəf edərək cəsədin döyüş bölgəsindən uzaqlaşdırmasında yunanlara köməklik edir. Gəmilər uğrunda döyüşdə baş komandan vəzifəsini yerinə yetirir və yunanları düşərgələrini troyalılar tərəfindən məhv olunmasına imkan verməməyə ilhamlandırır, döyüş zamanı isə şəxsən özü on iki əsgəri öldürür.

Vəfatı

 
"Ayaks və Odissey arasında mübahisə". Leonard Brammer. 1625—1630-cu illər. Prinsenhof, Niderland
 
Nikola Pussenin "Flora aləmi" adlı rəsm əsərinin fraqmenti. Burada Ayaksın intiharı təsvir olunub. 1631-ci il. Drezden qalereyası

Troya divarları altında gedən döyüşlərin birində Axilles qətlə yetirildi. Onun cəsədi üstündə dava başladı. Ayaks Qlavkı öldürmüş və Odissey troyalıların hücümunu dəf edərkən o, ölmüş qəhrəmanın cəsədini döyüş meydanından çıxartdı. Onun şərəfinə keçirilən dəfn oyunlarında Ayaks disk atmaq üzrə qalib gəldi.

Bundan sonra Axillesin anası Fetida oğlunun döyüş geyimini döyüşçülərin ən cəsarətlisinə bağışlamağa qərar verdi. Yalnız Ayaks və Odissey bu fəxri statusa layiq görülməyə cəsarət etdilər. Odisseyin necə seçildiyi ilə bağlı bir neçə versiya var. Onlardan birinə əsasən, Aqamemnon Axillesin mənsub olduğu Eak nəslini sevmirdi və buna görə döyüş geyimini Odisseyə verdi. Digərinə görə, seçim başçılar tərəfindən gizli səsvermə yolu ilə edildi. Üçüncü versiyada isə bəhs edilir ki, Aqamemnon Troya divarları altına kəşfiyyatçıları göndərdi ki, onlar troyalıların ən cəsarətli hesab etdiklərini özlərindən eşitsinlər. Elə onlar da, Afinanın təhriki ilə Axillesin cəsədi uğrunda döyüşü müzakirə edən qızların söhbətini eşitdilər, qızın biri deyirdi ki: "Belində ölü ola-ola bu işi hətta kölə qadın belə görə bilərdi, amma əlinə silah versən o, qorxusundan nəyə qadir olduğunu unudar. Ayaks yox, Odissey bizim zərbəmizin tam gücünü öz üzərinə götürdü".

Ayaks bu incikliklə barışa bilmədi. O, yunan başçılarını gecə öldürmək qərarına gəldi, ancaq Afina onu ağıldan məhrum etdi. Bu vəziyyətdə o, mal-qara sürüsünə hücüm etdi və qarşısında onu təhqir edənləri gördüyünü zənn edərək onları tələf etdi. Səhər ağlı başına gələndə o, ümidsizlikdən Tekmessadan olan Yevrisakı adlı oğlunu yanına çağırdı və qalxanını ona həvalə edib Hektorun qılıncı ilə özünə sui-qəsd etdi. Ölümündən əvvəl, Aqamemnon və onun bütün Atridlər nəslini lənətlədi və onlara qarşı intiqam ilahələri Eriniləri çağırdı. Aqamemnon Ayaksın cəsədini atəşə verməyi qadağan etdi və onun tabutunu Reteya burununda basdırmağı əmr etdi.

Vəfatından sonra

Əfsanəyə görə, Ayaksın qanından qırmızı Hiasint çiçəyi böyüdü və onun ləçəklərində "AI" hərflərini görmək olurdu. Onlar bir tərəfdən "Ayaks" ("Αἴᾱς") sözünün başlığı, digər tərəfdən isə kədəri simvolizə edirdilər. Odissey ilə mübahisəyə səbəb olmuş və Ayaksın intiharına gətirən Axillesin döyüş paltarı gəmi qəzasından sonra dənizə düşdü, bundan sonra tanrıların ixtiyarı ilə Ayaksın qəbrinin yanına atıldı. Odissey Aidə çatanda Ayaksın kölgəsi ilə rastlaşdı. Barışıq kəlmələrinə baxmayaraq, keçmiş rəqib Odisseylə danışmaq istəmədi. Sonradan dalğalar qəbri yuyub apardılar. Onun içində böyük sümüklər tapıldı. Mifoloji qəhrəmanın diz qapaqları atış diski ölçüsündə idi.

Platonun "Dövlət" kitabında müəllifin axirət həyatı ilə bağlı fikirləri, o cümlədən ruhların köçməsi ilə bağlı hekayələr təsvir edilmişdir. Bu qədim mənbəyə görə, Ayaksın ruhu vəfatından sonra insan yox, aslan bədənində yenidən təcəssüm etməyi üstün tutdu, çünki o, Axillesin döyüş paltarı mənsubiyyəti üstündə olan mübahisədən sonra hiss etdiyi ədalətsizliyi bir daha yaşamaq istəmirdi.

Böyük İskəndər Hellespont boğazını keçdikdən sonra Ayaksın ehtimal olunan məzarını ziyarət etmişdir.

Sənət və elmdə

Qədim yunan keramika işlərində Ayaks haqqında miflərin müxtəlif elementləri təsvir olunub, məsələn "Ayaksın Hektorla təkbətək döyüşü", "Axillesin döyüş paltarı üstündə mübahisə", "Ayaks Axillesin bədənini çıxardır", "Ayaksın intiharı" və s. Avropa təsviri sənətində, Ayaks ilə əlaqəli mifoloji süjetlər Nikola Pussenin "Flora aləmi", Leonard Bramerin "Ayaks və Odissey arasında mübahisə", Antonio Kanovanın "Ayaks" heykəlləri, Mixail Kozlovskinin "Ayaks Patroklun cəsədini qoruyur" və s. əsərlərdə əks olunmuşdur.

Qəhrəmanın faciəli ölümü qədim müəlliflər arasında ən sevilən mövzu idi. Ayaksın ölümünü təsvir edən bütün qədim ədəbiyyat əsərləri içərisindən yalnız Sofoklun eyni adlı faciəsi bu günə qədər tam olaraq saxlanmışdır. Burada afinalı tragediya müəllifi Ayaksın sevgilisi Tekmessanın riqqətli obrazın yaradır. Salamin padşahı qızın şəhərini dağıdır və hökmdarın qoşunu onun atası və anasınını öldürür, qadının özünü isə kölə edirlər. Eyni zamanda, o, Ayaksı, nəyin ki nifrət etmək, hətta daha çox sevməyə başladı. Sevgi bəxtsiz qızın itirilmiş valideynləri və məmləkətini əvəz etdi. Tekmessanın fonunda müəllif Ayaksın əzəmətini vurğulayır, hansı ki bu böyüklükdə sevgini bir kölə qadının beyninə yeritməyi bacardı. Əsərdə həmçinin, Sofoklun yaşadığı dövrünündə aktual olan Afina və Sparta arasındakı qarşıdurma öz əksini tapmışdır. Əsərdə Menelayın ancaq Sparta hökmdarı olduğu və onun əmrləri afinalılar üçün məna kəsb etmədiyi dəfələrlə xatırlanırdı və bu ictimai rəğbətin qazanmasına səbəb oldu.

Metaforik mənada "iki Ayaks" ifadəsi iki sadiq dost, "Ayaks ilə Odissey arasında münaqişə" isə gərgin qarşıdurma deməkdir.

Ayaksın adı Böyük Britaniya Hərbi Dəniz Qüvvələrinın bir neçə gəmisinə verilmişdir, bundan başqa 1936-cı ildə alman astronomu Karl Reynmut tərəfindən kəşf edilmiş Yupiter planetinin asteroidi onun şərəfinə adlandırılmışdır.

Qədim yunan eposunun bu qəhrəmanı Amsterdam şəhərini təmsil edən futbol klubunun eponimi oldu. Onun yarandığı dövrdə Troyanın Henrix Şliman tərəfindən kəşfi fonunda cəmiyyətdə qədim Ellada populyar idi. Klubun loqotipində Ayaks təsvir edilib.

İstinadlar

  1. Пиндар, 1980, Немейские песни. IV. 11; Vii. 9—10
  2. Клейн, 1998. səh. 187
  3. Гесиод, 2001. səh. 204, Перечень женщин или Эои. Фрагмент 153
  4. Геродот, 1972, Книга V. 89
  5. Клейн, 1998. səh. 187—188
  6. В. В. Файер (2004—2017). Ю. С. Осипов (ed.). "Илиада". 25. Moskva: Большая российская энциклопедия, 2014. ISBN 978-5-85270-362-0.
  7. История греческой литературы, 1946. səh. 110
  8. Клейн, 1998. səh. 8—14
  9. Клейн, 1998. səh. 182
  10. Клейн, 1998. səh. 183
  11. Клейн, 1998. səh. 191
  12. Клейн, 1998. səh. 196
  13. Страбон, 1994. səh. 394, Книга IX. 10
  14. Клейн, 1998. səh. 186
  15. Павсаний, 1996, Описание Эллады. Книга I. Глава 35 (2)
  16. Геродот, 1972, Книга VI. 35
  17. Козовик, 1989. səh. 50—51, Аякс
  18. Геродот, 1972, Книга VIII. 64
  19. Гесиод, 2001. səh. 168, Великие Эои. Фрагмент 250
  20. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Книга третья. XII (7)
  21. Мифы народов мира, 1990. səh. 121—122, Аякс
  22. Ликофрон, 2011, Александра. 453—456
  23. Эсхил, 1989. səh. 299—300, Фрагмент Фракиянки. Примечание М. Л. Гаспарова
  24. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Книга III. X (8)
  25. Гигин Мифы, 2000, 81. Женихи Елены
  26. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Книга III. X (9)
  27. Павсаний, 1996, Описание Эллады. Книга III. Глава 20 (9)
  28. Мифы народов мира, 1990. səh. 356—358, Елена
  29. Мифы народов мира, 1990. səh. 999, Троянская война
  30. Homer. Песнь вторая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 557—558
  31. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Эпитома. III (11)
  32. Гигин Мифы, 2000, 97. Кто пошёл воевать под Трою и на скольких кораблях
  33. Homer. Песнь седьмая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 206—223
  34. Клейн, 1998. səh. 158
  35. Клейн, 1998. səh. 161
  36. Homer. Песнь седьмая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 208
  37. Homer. Песнь одиннадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 543
  38. Клейн, 1998. səh. 116
  39. Homer. Песнь седьмая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 268—271
  40. Homer. Песнь четырнадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 403—434
  41. Клейн, 1998. səh. 181
  42. Гигин Мифы, 2000, 112. Вызывавшие друг друга на поединок, кто с кем сражался
  43. Софокл, 1990, Аякс. 658—662
  44. Клейн, 1998. səh. 177
  45. Homer. Песнь одиннадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 485—486
  46. Homer. On birinci nəğmə // İliada = Ιλιάς / Tərcümə Mikayıl Rzaquluzadə. 485—486 sətirləri
  47. Homer. Песнь одиннадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 464—488
  48. Homer. Песнь семнадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 132—137
  49. Homer. Песнь семнадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 715—734
  50. Homer. Песнь пятнадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 500—514
  51. Homer. Песнь пятнадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 726—745
  52. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Эпитама. V (4)
  53. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Эпитама. V (5)
  54. Грейвс, 1992. səh. 429—430, Безумие Аякса (a)
  55. Софокл, 1990, Аякс. 834—845
  56. Аполлодор, 1972, Мифологическая библиотека. Эпитама. V (6—7)
  57. Грейвс, 1992. səh. 429—430, Безумие Аякса (b—g)
  58. Овидий Метаморфозы, 1977, Книга XIII. 386—398 и комментарии
  59. Грейвс, 1992, Безумие Аякса (i)
  60. Homer. Песнь одиннадцатая // Илиада = Ιλιάς / Пер. Н. И. Гнедича. Строки 543—565
  61. Павсаний, 1996, Описание Эллады. Книга I. Глава 35 (4—5)
  62. Платон (2007). "Государство. Книга десятая. 620 b". Сочинения в четырёх томах. 3, часть 1. СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та. под общей редакцией А. Ф. Лосева и В. Ф. Асмуса. 492. ISBN 978-5-288-04369-7.
  63. Диодор Сицилийский, 2000, Книга XVII. XVII (3)
  64. Мифы народов мира, 1990, Аякс
  65. Schmadel, Lutz D. Dictionary of Minor Planet Names. — Fifth Revised and Enlarged Edition. — B., Heidelberg, N. Y.: Springer, 2003. — P. 113. — ISBN 3-540-00238-3.
  66. "История команды Аякс". euro-football.ru. İstifadə tarixi: 2019-08-01.

Ədəbiyyat

Qədim
  • Pindar. Немейские песни // Оды; Фрагменты / Пиндар; Vakxilid ; изд. подг. М. Л. Гаспаров.. — М. : Наука, 1980. — 503 с. — (Литературные памятники). — 50 000 экз.
  • Apollodor (1972). Мифологическая библиотека. Л.: Наука. Перевод, заключительная məqalə, примечания, указатель В. Г. Боруховича.
  • Herodot (1972). История в девяти kitab3х. Л.: Наука. Перевод и примечания Г. А. Стратановского, под общей редакцией С. Л. Утченко. Редактор перевода Н. А. Мещерский.
  • Hesiod (2001). Полное собрание текстов. Античное наследие. М.: Лабиринт. Вступительная məqalə В.Н.Ярхо. Комментарии О.П.Цыбенко и В.Н.Ярхо. ISBN 5-87604-087-8.
  • Higin (2000). Мифы. Античная библиотека. СПб.: Алетейя. Перевод с латинского, комментарий Д. О. Торшилова под общей редакцией А. А. Тахо-Годи. ISBN 5-89329-198-0.
  • Homer (1990). [[İliada]]. Л.: Наука. пер. Н. И. Гнедича. Изд. подг. А. И. Зайцев.
  • Siciliyalı Diodor (2000). Историческая библиотека. Античное наследие. М.: Лабиринт. Перевод, статья, комментарии и указатель О. П. Цыбенко.
  • Likofron (2011). "Александра" (1–2) (Вестник древней истории). Перевод с древнегреческого и комментарий И. Е. Сурикова.
  • Ovidi (1977). Метаморфозы. М.: Художественная литература. Перевод с латинского С. В. Шервинского. Примечания Ф. А. Петровского.
  • Pavsani (1996). Описание Эллады. СПб.: Алетейя. Перевод и примечания С. П. Кондратьева под редакцией Е. В. Никитюк. Ответственный редактор проф. Э. Д. Фролов. ISBN 5-89329-006-2.
  • Sofokl (1990). "Аякс". Драмы. Литературные памятники. М.: Наука. В переводе Ф. Ф. Зелинского под ред. М. Л. Гаспарова и В. Н. Ярхо.
  • Strabon (1994). ГЕОГРАФИЯ в 17 kitab3х. М.: Ладомир. Перевод, məqalə и комментарии Г. А. Стратановского под общей редакцией проф. С. Л. Утченко.
  • Ellada şairləri. Античная классика. М.: Ладомир. Издание подготовили М.Л. Гаспаров, О.П. Цыбенко, В.Н. Ярхо. Вступительная məqalə и составление В.Н. Ярхо. Примечания М.Л. Гаспарова, О.П. Цыбенко, В.Н. Ярхо. Ответственный редактор М.Л. Гаспаров. Оформление В.В. Истомина. 1999. ISBN 5-86218-237-3.
  • Esxil (1989). Трагедии. Литературные памятники. М.: Наука. в переводе Вячеслава Иванова. Издание подготовили Н. И. Балашов, Дим. Вяч. Иванов, М. Л. Гаспаров, Г. Ч. Гусейнов, Н. В. Котрелев, В. Н. Ярхо. Ответственный редактор Н. И. Балашов.
Müasir
  • Грейвс Роберт (1992). Мифы Древней Греции. Антропология, этнография, мифология, фольклор. М.: Прогресс. ISBN 5-01-001587-0.
  • Клейн Л. С. (1998). Анатомия Илиады. СПб.: Издательство Санкт-Петербургского университета. ISBN 5-288-01823-5.
  • Козовик І. Я., Пономарів О. Д. (1989). "Аякс". Словник античної міфології (2-е видання 57000 nüs.). К.: Наукова думка. відповідальний редактор А. О. Білецький. 50–51. ISBN 5-12-001101-2.
  • История греческой литературы. I. Москва • Ленинград: Издательство академии наук СССР. под редакцией С. И. Соболевского, Б. В. Горнунга, З. Г. Гринберга, Ф. А. Петровского, С. И. Радцига. 1946.
  • Тахо-Годи А. А. (1990). "Аякс, Аянт, Эант". Мифологический словарь. М.: Советская энциклопедия. Главный редактор Е. М. Мелетинский. ISBN 5-85270-032-0.
  • Тахо-Годи А. А. (1990). "Аякс". Мифы народов мира. М.: Советская энциклопедия. Главн. ред. С. А. Токарев. 121–122.

ayaks, telamonid, ayaks, ayant, eant, telamonid, Αἴᾱς, Τελαμώνιος, böyük, ayaks, Αἴᾱς, Μέγας, qədim, yunan, mifologiyasında, troya, mühasirəsində, iştirak, edən, yunan, qəhrəmanı, qarşı, pərəstiş, öncə, saronikos, körfəzinin, egina, salamin, adalarında, yaranm. Ayaks Ayant Eant Telamonid q yun Aἴᾱs Telamwnios ve ya Boyuk Ayaks q yun Aἴᾱs Megas qedim yunan mifologiyasinda Troya muhasiresinde istirak eden yunan qehremani Ona qarsi perestis ilk once Saronikos korfezinin Egina ve Salamin adalarinda yaranmisdir burdan da Elladanin diger bolgelerine yayildi Ayaks TelamonidAyaks Axillesin bedenini dasiyire e 570 565 ci illere aid antik yunan guldaniMifologiya qedim yunan mifologiyasiYunanca adi Aἴᾱs MegasLatinca adi Aiax maiorCinsi kisiAtasi TelamonAnasi PeribeyaArvadi TekmessaQlavkaUsaqlari Tekmessadan YevrisakQlavkadan Eantid Vikianbarda elaqeli mediafayllarHomer onu muharibe tanrisi Ares ile muqayise edir ve yunanlarin en guclusu adlandirir Iliada eserinde esas Troya qehremani Hektor ve Ayaks bir biri ile 8 defe qarsi qarsiya gelirler Doyuslerin hec birinde Hektor qalib gele bilmir Hetta doyuslerin ikisinde Hektor az qala olumle uzlesir ki Appolon ve Troya ordusu onun komeyine yetirler Doyuslerden birinde Axilles oldurulur Ayaks canini tehlukeye ataraq onun bedenini doyus meydanindan cixardir Axillesin anasi Fetida oglunun doyus geyimini doyusculerin en cesaretlisine bagislamaga qerar verir Bu serefe layiq gorulmek ucun Ayaksla Odissey mubarizeye baslayirlar Odisseyin nece qazandigina dair mifin bir nece versiyasi var Qezebli Ayaks yunan bascilarini oldurmek isteyir lakin Afina onu aglindan mehrum edir O yunan dusergesi evezine bir suru mal qaraya hucum ederek onlari telef edir Agli basina qayidandan sonra Ayaks bas veren rusvayciliga doze bilmedi ve Hektorun verdiyi qilincla ozune qesd etdi Mundericat 1 Ayaks perestisliyi ve iliadanin yaradilisi 2 Mifler 2 1 Troya muharibesinden evvel 2 2 Troya muharibesi 2 3 Vefati 2 4 Vefatindan sonra 3 Senet ve elmde 4 Istinadlar 5 EdebiyyatAyaks perestisliyi ve iliadanin yaradilisi RedakteTroya haqqinda olan revayetlere gore Ayaks Salamin adasindan olan bir qehreman idi hansi ki diger yunan bascilari ile birlikde Kicik Asiyaya gelmisdiler ki Menelaya qarsi edilen tehqirin qisasini alsinlar Arxaik ve klassik dovrlerin e e VIII IV esrler Ellada miflerinde Ayaks Eant Eakin Ayakin nevesi Zevs ve Eginanin neticesi idi sonuncu Saronikos korfezinde yerlesen ve Salamin yaxinliginda olan adanin eponimidir Hele eramizdan evvel V esrde burada Ayakidler qebilesi hokmranliq edirdi 1 Bu fakt ona getirib cixardir ki ya bu adda olan hansisa real insan ne vaxtsa adada yasayib yada burada menselerinin Ayakdan geldiyini iddia eden qebile yasayirdi 2 Dilcilerin muddealarina esasen Ayaks adi Ayak dan toremedir Buradan aydin olur ki Ayaks obrazi Ayakdan budaqlanir ve onun bir variantidir hansi ki sonradan qohumluga kecdi ve boyukluk Ayaksda qaldi Belelikle Egina tekce Ayak deyil hemde Ayaks perestisliyinin yarandigi yerdir 2 Ayaksin evvelinci Egina menseyi diger qedim menbelerde de oz tesdiqini tapir Hesiodun eserlerinde Ayaks Saronikos korfezinin sahil torpaqlarina o cumleden Salamin ve Egina adalari Korinf Meqara ve Trizin seherlerine yiyelik edirdi 3 Herodot Afinada Eak mebedinin qurulmasini Afina ve Salamin arasindaki qarsidurma ile elaqelendirir 4 Ayak ve Ayaks arasina Telamon q yun Telamwn girir bu personaj minimal bioqrafiyaya sahib idi ve sirf Ayaksin genealogiyasi ucun Homerden onceki dovrlerde yaradilmisdir Ayakin oglu ve Eginadan Salamine qovulan Ayaksin atasi haqqinda olan revayet sayesinde Ayaksin veteni Saronikos korfezinin bir adasindan digerine kocuruldu En cox yayilmis versiyaya esasen bu qedim yunan qehremaninin patronimi onun ozunemexsus xususiyyeti olan qala qalxanindan goturulmusdur hansi ki yumrudan ferqli olaraq toqqali lentle dasinirdi 5 Esas personajlarindan biri Ayaksin oldugu Iliada eseri revayete gore e e VIII esrde Homer terefinden yaradilmisdir 6 Evvelce eser koceri mugenniler terefinden agizdan agiza yayilirdi Qedim yunan eposunun bu abidesini tedqiq edenler onun muellifliyi yaranma yeri ve tarixi ile bagli muxtelif fikirler seslendirirler Bizim gune catan eser xalq efsaneleriyle oturulen bir cox negmelerden toplanmisdir is Afina tirani Pisistratin e e 560 527 gosterisi ile Onomakrit Zopir Heraklesli ve Orfey Krotonelinin daxil oldugu elmi komissiya terefinden icra olunmusdur 7 Muasir edebiyyatda poemanin menseyi ile bagli bir nece versiya movcuddur Unitarlar adlanan bir sira sexslerin fikrince Iliadanin bir muellifi var idi ancaq sonradan ona mahiyyetce xirda elaveler edildi 8 Diger bir qrup alim kitabin bir birine bagli olan bir nece hisseden ibaret oldugu qenaetine gelir Onlardan biri epos Eantida ve ya Hektoriada kimi adlanan idi ki orada yunanlarin terefinde olan bas qehreman Axilles yox Ayaks Eant Telamonid idi hansi ki Hektora qarsi cixmisdir ve neticede onu oldurmusdur 9 Maraqlidir ki eserin sujetleri icersinden tesviri senetde ilk Hektorla Ayaksin tekbetek doyusu istifade olunub 10 Iliada tedqiqatcilari iki Ayaksin qarsiliqli elaqelerine diqqet cekirler Hetta bu cutluyu Dioskurlar tipli ekiz perestisliyi ile elaqelendirmisdiler Hami terefinden qebul edilmis versiya o oldu ki Boyuk ve Kicik Ayakslar evvelce bir simani ehtiva edirdiler hansi ki sonradan ikiye bolundu 11 Perestisliyin hacalanmasi genis yayilmasi sebebinden yaranir bir erazide qehremana yerli ferqlendirici xususiyyetler verilir 11 Denizcilerin himayedari ve qoruyucusu sayilan Ayaksa inanc Saronikos korfezi Lokrida ve Italiyanin yunan mustemlekelerine yayilmisdir Lokridler ucun Ayaks yerli hokmdar Oileyin oglu idi amma Egina Salamin ve Afina sakinleri Telamonu onun atasi sayirdilar Her iki obraz Troya muharibesi haqqinda muxtelif xalq mahnilarina oradan da Iliada ya daxil oldular 12 E e VI esrde Ayaks sayilib secilen qehraman oldu Iliada eserinde Pisistratin dovrunde edilen ve Ayaksin afinalilarla elaqesi ve onlarin Ayaksin veteni Salamine olan iddialarini esaslandiran mumkun siyasi duzelisler barede hele Strabon e e 64 63 b e 23 24 yazmisdir 13 14 Afinalilarin versiyalarina gore Ayaksin oglu ve ya nevesi Filey Salaminden Yunanistanin qite hissesine kocmus Afina vetendasi olmus ve dogma adasini sehere vesiyyet etmisdir 15 Onun vasitesi ile Yunanistanin Miltiad 16 ve Alkiviad 17 kimi meshur herbi ve siyasi xadimleri ozlerini Ayaksin ecdadlari hesab edirdiler Herodotun melumatlarina esasen Salamin doyusunden e e 480 ci il once yunanlar Ayaksi komeye cagirirdilar 18 5 Zanteyonlar adlanan Ayaksa aid mebedler Qedim Elladanin muxtelif yerlerinde movcud olmus ve bir sira seherlerde Eanteya bayramlari qeyd olunurdu Afinada ise Klisfen terefinden yaradilmis on filadan biri Ayaksin adini dasiyirdi 12 Mifler RedakteTroya muharibesinden evvel Redakte Ayaks Salamin padsahi Telamon ve Peribeyanin ailesinde anadan olmusdur Peribeya hamile olarken Herakl Telamonun yanina qonaq gelmisdir O atasi Zevsden Telamona oglan vermesini xahis etdi Goyde qartal gorundu bu da yaxsi elamet kimi qiymetlendirildi Heraklin mesleheti ile oglana Qartal q yun Aiantas adi verildi transliterasiyada bu Eant kimi seslenir Sonradan adi Ayaks Aἴas formasina salindi 19 20 21 Mifin bir versiyasina gore Herakl Ayaksi korpelikde oz aslan derisine bukduyu ucun onun qoltlugundan basqa bedeni yaralanmaz idi 22 23 O Yelenanin onlarla adaxlisindan biri idi Gelinin ogey atasi Sparta hokmdari Tindarey cetin secimle uzlesdi O Yelenani ere vererek onlarla meshur doyuscu hokmdarlar ve tanri ovladlarinin arasindan bir dost ve onlarla dusmen qazanacagdir Odisseyin mesleheti ile Tindarey her bir adaxlini Yelenanin gelecek erini tanimaq ve en esasi tehluke ve inciklik zamani onun komeye gelmeleri ucun and icmeye mecbur etdi 24 25 26 27 28 Yelenanin eri Menalay olsa da Ayaks Telamonid omur boyu andina sadiq qalmali oldu On il sonra Afroditanin komeyi ile Troya sahzadesi Paris Menalayin arvadini qacirdanda Ayaks ordusu ile birlikde axeylerin qosununa qatilaraq Troya divarlarina yollanmaga mecbur qaldi 29 Troya muharibesinin basladigi zaman o altinda 12 gemisi olan Salamin padsahi kimi gosterilir 30 31 32 Mixail Kozlovskinin muellif oldugu Ayaks Patroklun cesedini qoruyur adli heykel Rus Muzeyinin kolleksiyasindan Sankt Peterburq Troya muharibesi Redakte Axillesin cesedi ugrunda doyus Sol terefde Ayaks Qlavka qalib gelir E e 540 530 cu illere aid qedim yunan guldani hazirda itirilmis veziyyetdedir uzerinde sekil Troya divarlari altinda Ayaks sucaeti ile ancaq Axillesden geri qaldi Onun boyu neheng ozu vahimeli ve qudretli silahi ise mis ile ortulmus yeke yeddi deri qatli qalxan idi 33 Mikena sivilizasiyasinin dovrune xas olan bu qalxan esasinda muasir tedqiqatcilar Ayaksi Iliada nin en qedim personajlarina aid edirler 34 cunki bu nov qoruyucu silahin istifadesi e e hele 13 cu esrde dayandirilmisdir 35 O yalniz piyada esger kimi peyde olur deste basinda yox yalniz doyusur Tarix elmleri doktoru Lev Kleynin sozlerine gore Homerin eposunda Ayaks rus bilina qehremanlarinin obrazina benzeyir 35 Homer onu muharibe tanrisi Ares ile muqayise edir 36 ve yunanlar icerisinde en guclusu adlandirir 37 38 Esas Troya qehremani Hektor ile doyus zamani o dusmeninin qalxanini iki yere bolen ve onun dizini yaralayan neheng das atir lakin Apollon onu xilas edir 39 Qehremanlar doyusde bir daha uz uze gelirler ve bu defe de Hektor Ayaksin atdigi dasdan yaralanir Troya doyusculeri sahzadenin komeyine ozlerini catdirirlar 40 41 Umumilikde Hektor ve Ayaks Iliada da bir biri ile 8 defe qarsi qarsiya gelirler Iki qehremanin umumi doyus goruslerinin hec birinde Hektor qalib gelmir iki defe ise doyus Troya qehremaninin askar ugursuzlugu ile bitir ve onu gah Appolon gah Troya qosunu xilas edir 9 Doyuslerden birinde dusmenler hediyyeler mubadilesi apararaq dagilisirlar Ayaks Troya sahzadesine kemer ondan ise qilinc alir 42 43 Iliada da hediyyeler mubadilesi haqqinda melumat olmadigindan sohbet sonraki miflerden gedir Onlarin elave olunmasinin esas sebebi dusmen sovqatlarindan gelen bedbextlikleri gostermek idi 44 Ayaks meshur qala qalxani ile meydana cixanda troyalilar qorxub qacmisdilar 45 Ayaksin doyusde istiraki Iliada da bu cur tesvir olunub 46 21 Daglarda qar eriyende ve ya Zevs dolu yagmur Yagdiranda dag caylari dolub cosub dasan zaman Gur sel nece kukreyerek agaclari budaqlari Guruldayan dalgalarda surukleyib apararsa Merd Ayaks da o duzende qirib tokur dagidirdi Atlari da qosunu da Hektor bundan bixeberdi Gemiler ugrunda doyusde Odissey dusmenleri terefinden muhasireye alindigi ve yaralandigi zaman onu olumden Menalayla Ayaks qutardilar 47 38 Patroklin olumunden sonra Ayaks onun bedenini qorumaga basladi 48 sonra ise Kicik Ayaks ile birlikde troyalilarin hucumlarini def ederek cesedin doyus bolgesinden uzaqlasdirmasinda yunanlara komeklik edir 49 Gemiler ugrunda doyusde bas komandan vezifesini yerine yetirir ve yunanlari dusergelerini troyalilar terefinden mehv olunmasina imkan vermemeye ilhamlandirir 50 doyus zamani ise sexsen ozu on iki esgeri oldurur 21 51 Vefati Redakte Ayaks ve Odissey arasinda mubahise Leonard Brammer 1625 1630 cu iller Prinsenhof Niderland Nikola Pussenin Flora alemi adli resm eserinin fraqmenti Burada Ayaksin intihari tesvir olunub 1631 ci il Drezden qalereyasi Troya divarlari altinda geden doyuslerin birinde Axilles qetle yetirildi Onun cesedi ustunde dava basladi Ayaks Qlavki oldurmus ve Odissey troyalilarin hucumunu def ederken o olmus qehremanin cesedini doyus meydanindan cixartdi 52 Onun serefine kecirilen defn oyunlarinda Ayaks disk atmaq uzre qalib geldi 53 21 Bundan sonra Axillesin anasi Fetida oglunun doyus geyimini doyusculerin en cesaretlisine bagislamaga qerar verdi Yalniz Ayaks ve Odissey bu fexri statusa layiq gorulmeye cesaret etdiler Odisseyin nece secildiyi ile bagli bir nece versiya var Onlardan birine esasen Aqamemnon Axillesin mensub oldugu Eak neslini sevmirdi ve buna gore doyus geyimini Odisseye verdi Digerine gore secim bascilar terefinden gizli sesverme yolu ile edildi Ucuncu versiyada ise behs edilir ki Aqamemnon Troya divarlari altina kesfiyyatcilari gonderdi ki onlar troyalilarin en cesaretli hesab etdiklerini ozlerinden esitsinler Ele onlar da Afinanin tehriki ile Axillesin cesedi ugrunda doyusu muzakire eden qizlarin sohbetini esitdiler qizin biri deyirdi ki Belinde olu ola ola bu isi hetta kole qadin bele gore bilerdi amma eline silah versen o qorxusundan neye qadir oldugunu unudar Ayaks yox Odissey bizim zerbemizin tam gucunu oz uzerine goturdu 54 Ayaks bu inciklikle barisa bilmedi O yunan bascilarini gece oldurmek qerarina geldi ancaq Afina onu agildan mehrum etdi Bu veziyyetde o mal qara surusune hucum etdi ve qarsisinda onu tehqir edenleri gorduyunu zenn ederek onlari telef etdi Seher agli basina gelende o umidsizlikden Tekmessadan olan Yevrisaki adli oglunu yanina cagirdi ve qalxanini ona hevale edib Hektorun qilinci ile ozune sui qesd etdi Olumunden evvel Aqamemnon ve onun butun Atridler neslini lenetledi ve onlara qarsi intiqam ilaheleri Erinileri cagirdi 55 Aqamemnon Ayaksin cesedini atese vermeyi qadagan etdi ve onun tabutunu Reteya burununda basdirmagi emr etdi 56 57 21 Vefatindan sonra Redakte Efsaneye gore Ayaksin qanindan qirmizi Hiasint ciceyi boyudu ve onun leceklerinde AI herflerini gormek olurdu Onlar bir terefden Ayaks Aἴᾱs sozunun basligi diger terefden ise kederi simvolize edirdiler 58 Odissey ile mubahiseye sebeb olmus ve Ayaksin intiharina getiren Axillesin doyus paltari gemi qezasindan sonra denize dusdu bundan sonra tanrilarin ixtiyari ile Ayaksin qebrinin yanina atildi 59 Odissey Aide catanda Ayaksin kolgesi ile rastlasdi Barisiq kelmelerine baxmayaraq kecmis reqib Odisseyle danismaq istemedi Sonradan dalgalar qebri yuyub apardilar Onun icinde boyuk sumukler tapildi Mifoloji qehremanin diz qapaqlari atis diski olcusunde idi 60 59 61 Platonun Dovlet kitabinda muellifin axiret heyati ile bagli fikirleri o cumleden ruhlarin kocmesi ile bagli hekayeler tesvir edilmisdir Bu qedim menbeye gore Ayaksin ruhu vefatindan sonra insan yox aslan bedeninde yeniden tecessum etmeyi ustun tutdu cunki o Axillesin doyus paltari mensubiyyeti ustunde olan mubahiseden sonra hiss etdiyi edaletsizliyi bir daha yasamaq istemirdi 62 Boyuk Iskender Hellespont bogazini kecdikden sonra Ayaksin ehtimal olunan mezarini ziyaret etmisdir 63 Senet ve elmde RedakteQedim yunan keramika islerinde Ayaks haqqinda miflerin muxtelif elementleri tesvir olunub meselen Ayaksin Hektorla tekbetek doyusu Axillesin doyus paltari ustunde mubahise Ayaks Axillesin bedenini cixardir Ayaksin intihari ve s Avropa tesviri senetinde Ayaks ile elaqeli mifoloji sujetler Nikola Pussenin Flora alemi Leonard Bramerin Ayaks ve Odissey arasinda mubahise Antonio Kanovanin Ayaks heykelleri Mixail Kozlovskinin Ayaks Patroklun cesedini qoruyur ve s eserlerde eks olunmusdur 64 Qehremanin facieli olumu qedim muellifler arasinda en sevilen movzu idi Ayaksin olumunu tesvir eden butun qedim edebiyyat eserleri icerisinden yalniz Sofoklun eyni adli faciesi bu gune qeder tam olaraq saxlanmisdir Burada afinali tragediya muellifi Ayaksin sevgilisi Tekmessanin riqqetli obrazin yaradir Salamin padsahi qizin seherini dagidir ve hokmdarin qosunu onun atasi ve anasinini oldurur qadinin ozunu ise kole edirler Eyni zamanda o Ayaksi neyin ki nifret etmek hetta daha cox sevmeye basladi Sevgi bextsiz qizin itirilmis valideynleri ve memleketini evez etdi Tekmessanin fonunda muellif Ayaksin ezemetini vurgulayir hansi ki bu boyuklukde sevgini bir kole qadinin beynine yeritmeyi bacardi Eserde hemcinin Sofoklun yasadigi dovrununde aktual olan Afina ve Sparta arasindaki qarsidurma oz eksini tapmisdir Eserde Menelayin ancaq Sparta hokmdari oldugu ve onun emrleri afinalilar ucun mena kesb etmediyi defelerle xatirlanirdi ve bu ictimai regbetin qazanmasina sebeb oldu Metaforik menada iki Ayaks ifadesi iki sadiq dost Ayaks ile Odissey arasinda munaqise ise gergin qarsidurma demekdir 17 Ayaksin adi Boyuk Britaniya Herbi Deniz Quvvelerinin bir nece gemisine verilmisdir bundan basqa 1936 ci ilde alman astronomu Karl Reynmut terefinden kesf edilmis Yupiter planetinin asteroidi onun serefine adlandirilmisdir 65 Qedim yunan eposunun bu qehremani Amsterdam seherini temsil eden futbol klubunun eponimi oldu Onun yarandigi dovrde Troyanin Henrix Sliman terefinden kesfi fonunda cemiyyetde qedim Ellada populyar idi Klubun loqotipinde Ayaks tesvir edilib 66 Istinadlar Redakte Pindar 1980 Nemejskie pesni IV 11 Vii 9 10 1 2 Klejn 1998 seh 187 Gesiod 2001 seh 204 Perechen zhenshin ili Eoi Fragment 153 Gerodot 1972 Kniga V 89 1 2 Klejn 1998 seh 187 188 V V Fajer 2004 2017 Yu S Osipov ed Iliada 25 Moskva Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2014 ISBN 978 5 85270 362 0 Istoriya grecheskoj literatury 1946 seh 110 Klejn 1998 seh 8 14 1 2 Klejn 1998 seh 182 Klejn 1998 seh 183 1 2 Klejn 1998 seh 191 1 2 Klejn 1998 seh 196 Strabon 1994 seh 394 Kniga IX 10 Klejn 1998 seh 186 Pavsanij 1996 Opisanie Ellady Kniga I Glava 35 2 Gerodot 1972 Kniga VI 35 1 2 Kozovik 1989 seh 50 51 Ayaks Gerodot 1972 Kniga VIII 64 Gesiod 2001 seh 168 Velikie Eoi Fragment 250 Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Kniga tretya XII 7 1 2 3 4 5 Mify narodov mira 1990 seh 121 122 Ayaks Likofron 2011 Aleksandra 453 456 Eshil 1989 seh 299 300 Fragment Frakiyanki Primechanie M L Gasparova Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Kniga III X 8 Gigin Mify 2000 81 Zhenihi Eleny Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Kniga III X 9 Pavsanij 1996 Opisanie Ellady Kniga III Glava 20 9 Mify narodov mira 1990 seh 356 358 Elena Mify narodov mira 1990 seh 999 Troyanskaya vojna Homer Pesn vtoraya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 557 558 Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Epitoma III 11 Gigin Mify 2000 97 Kto poshyol voevat pod Troyu i na skolkih korablyah Homer Pesn sedmaya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 206 223 Klejn 1998 seh 158 1 2 Klejn 1998 seh 161 Homer Pesn sedmaya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 208 Homer Pesn odinnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 543 1 2 Klejn 1998 seh 116 Homer Pesn sedmaya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 268 271 Homer Pesn chetyrnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 403 434 Klejn 1998 seh 181 Gigin Mify 2000 112 Vyzyvavshie drug druga na poedinok kto s kem srazhalsya Sofokl 1990 Ayaks 658 662 Klejn 1998 seh 177 Homer Pesn odinnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 485 486 Homer On birinci negme Iliada Ilias Tercume Mikayil Rzaquluzade 485 486 setirleri Homer Pesn odinnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 464 488 Homer Pesn semnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 132 137 Homer Pesn semnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 715 734 Homer Pesn pyatnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 500 514 Homer Pesn pyatnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 726 745 Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Epitama V 4 Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Epitama V 5 Grejvs 1992 seh 429 430 Bezumie Ayaksa a Sofokl 1990 Ayaks 834 845 Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka Epitama V 6 7 Grejvs 1992 seh 429 430 Bezumie Ayaksa b g Ovidij Metamorfozy 1977 Kniga XIII 386 398 i kommentarii 1 2 Grejvs 1992 Bezumie Ayaksa i Homer Pesn odinnadcataya Iliada Ilias Per N I Gnedicha Stroki 543 565 Pavsanij 1996 Opisanie Ellady Kniga I Glava 35 4 5 Platon 2007 Gosudarstvo Kniga desyataya 620 b Sochineniya v chetyryoh tomah 3 chast 1 SPb Izd vo S Peterb un ta pod obshej redakciej A F Loseva i V F Asmusa 492 ISBN 978 5 288 04369 7 Diodor Sicilijskij 2000 Kniga XVII XVII 3 Mify narodov mira 1990 Ayaks Schmadel Lutz D Dictionary of Minor Planet Names Fifth Revised and Enlarged Edition B Heidelberg N Y Springer 2003 P 113 ISBN 3 540 00238 3 Istoriya komandy Ayaks euro football ru Istifade tarixi 2019 08 01 Edebiyyat RedakteQedimPindar Nemejskie pesni Ody Fragmenty Pindar Vakxilid izd podg M L Gasparov M Nauka 1980 503 s Literaturnye pamyatniki 50 000 ekz Apollodor 1972 Mifologicheskaya biblioteka L Nauka Perevod zaklyuchitelnaya meqale primechaniya ukazatel V G Boruhovicha Herodot 1972 Istoriya v devyati kitab3h L Nauka Perevod i primechaniya G A Stratanovskogo pod obshej redakciej S L Utchenko Redaktor perevoda N A Mesherskij Hesiod 2001 Polnoe sobranie tekstov Antichnoe nasledie M Labirint Vstupitelnaya meqale V N Yarho Kommentarii O P Cybenko i V N Yarho ISBN 5 87604 087 8 Higin 2000 Mify Antichnaya biblioteka SPb Aletejya Perevod s latinskogo kommentarij D O Torshilova pod obshej redakciej A A Taho Godi ISBN 5 89329 198 0 Homer 1990 Iliada L Nauka per N I Gnedicha Izd podg A I Zajcev Siciliyali Diodor 2000 Istoricheskaya biblioteka Antichnoe nasledie M Labirint Perevod statya kommentarii i ukazatel O P Cybenko Likofron 2011 Aleksandra 1 2 Vestnik drevnej istorii Perevod s drevnegrecheskogo i kommentarij I E Surikova Ovidi 1977 Metamorfozy M Hudozhestvennaya literatura Perevod s latinskogo S V Shervinskogo Primechaniya F A Petrovskogo Pavsani 1996 Opisanie Ellady SPb Aletejya Perevod i primechaniya S P Kondrateva pod redakciej E V Nikityuk Otvetstvennyj redaktor prof E D Frolov ISBN 5 89329 006 2 Sofokl 1990 Ayaks Dramy Literaturnye pamyatniki M Nauka V perevode F F Zelinskogo pod red M L Gasparova i V N Yarho Strabon 1994 GEOGRAFIYa v 17 kitab3h M Ladomir Perevod meqale i kommentarii G A Stratanovskogo pod obshej redakciej prof S L Utchenko Ellada sairleri Antichnaya klassika M Ladomir Izdanie podgotovili M L Gasparov O P Cybenko V N Yarho Vstupitelnaya meqale i sostavlenie V N Yarho Primechaniya M L Gasparova O P Cybenko V N Yarho Otvetstvennyj redaktor M L Gasparov Oformlenie V V Istomina 1999 ISBN 5 86218 237 3 Esxil 1989 Tragedii Literaturnye pamyatniki M Nauka v perevode Vyacheslava Ivanova Izdanie podgotovili N I Balashov Dim Vyach Ivanov M L Gasparov G Ch Gusejnov N V Kotrelev V N Yarho Otvetstvennyj redaktor N I Balashov MuasirGrejvs Robert 1992 Mify Drevnej Grecii Antropologiya etnografiya mifologiya folklor M Progress ISBN 5 01 001587 0 Klejn L S 1998 Anatomiya Iliady SPb Izdatelstvo Sankt Peterburgskogo universiteta ISBN 5 288 01823 5 Kozovik I Ya Ponomariv O D 1989 Ayaks Slovnik antichnoyi mifologiyi 2 e vidannya 57000 nus K Naukova dumka vidpovidalnij redaktor A O Bileckij 50 51 ISBN 5 12 001101 2 Istoriya grecheskoj literatury I Moskva Leningrad Izdatelstvo akademii nauk SSSR pod redakciej S I Sobolevskogo B V Gornunga Z G Grinberga F A Petrovskogo S I Radciga 1946 Taho Godi A A 1990 Ayaks Ayant Eant Mifologicheskij slovar M Sovetskaya enciklopediya Glavnyj redaktor E M Meletinskij ISBN 5 85270 032 0 Taho Godi A A 1990 Ayaks Mify narodov mira M Sovetskaya enciklopediya Glavn red S A Tokarev 121 122 Menbe https az wikipedia org w index php title Ayaks Telamonid amp oldid 5904076, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.