Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Avtomatlaşdırma — hər hansı bir işin insan tərəfindən deyil, özü nizamlanan, texniki vasitələrdən istifadə edən və riyazi metodlara əsaslanan proses. Elmi-texniki inqilabın əsas istiqamətlərindən biridir. Avtomatlaşdırmaq – insanın hərəkətlərini şüurluluqdan çıxarıb qeyri-şüuri hərəkətə çevirmək.
Tarixi
Avtomatlaşdırma termini 1947-ci ildən əvvəl işlənməyən, General Motors-un avtomatlaşdırma şöbəsinin əsasını qoyduğu vaxt avtomatik sözündən yaranmışdır. Avtomatlaşdırma hidravlik, pnevmatik, elektikli, elektronik və kompüter sözlərinin daxil olması ilə əsas da birləşməsi ilə yaranmışdır. Müasir zavodlar, təyyarələr və gəmilər kimi mürəkkəb sistemlər adətən bütün bu birləşmiş texnologiyaları istifadə edir.
Obyektləri
İnsanın praktiki fəaliyyəti ilə bağlı istənilən predmet, elmi təqdiqat və layihələndirmə prosedurları, rabitə sistemləri, fasiləsiz xarakterli istehsalatlar, maşınqayırma, neft-qaz, faydalı qazıntıların çıxarılması və s. sənaye sahələri avtomatlaşdırma obyekti ola bilər. Avtomatlaşdırma obyektlərinə qoyulan əsas tələblər bu obyektlərdə gedən proseslərə tam nəzarətin və onların idarə edilməsinin mümkünlüyüdür.
Növləri
Avtomatlaşdırma vasitələri iki sinfə-proqram və texniki (aparat) vasitələr altsistemlərinə ayrılır. Proqram vasitələri hər hansı informasiya daşıyıcısında yazılmış ilkin informasiyanın işlənilməsi və ya idarəetmə məqsədlərini yerinə yetirən proqramdır. Bununla yanaşı, xüsusi vasitələrdən də istifadə olunur. Texniki vasitələr sinfinə, əsasən, və ya ilə bilavasitə əlaqədə olan icra mexanizmləri aiddir. Ən sadə idarə sistemi açılıb qapanma idarəsidir. Məsələn termostat ev məişət əşyası kimi istifadə olunur. Bu avtomatlaşdırmanın bir hissəsi olmasına baxmayaraq onun imkanları ibtidaidir (limitlidir).
Faydası
Avtomatlaşdırma əmək məhsuldarlığını yüksəltməyə, məhsulun keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa, idarə etmə proseslərinin optimallaşdırmağa, sağlamlıq üçün təhlükəli istehsallardan insanları qorumağa imkan verir. Avtomatlaşdırmanın ən böyük faydası onun əməyi azaltmasıdır, bu həmçinin enerjini və material istifadəsini azaltmaq üçün və keyfiyyəti, dəqiqliyi və həssaslığı artırmaq üçün istifadə olunur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Əliquliyev R. M., Şükürlü S. F., Kazımova S. İ., Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2009. 201 s.
- Məmmədov M. Neft emalı zavodlarının müasir idarəetmə sistemləri. B., 2003
- Əfəndiyev İ., Mustafayev İ. Texnoloji proseslərin optimal idarəetmə sistemlərinin layihələndirilməsi metodları. B., 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avtomatlasdirma her hansi bir isin insan terefinden deyil ozu nizamlanan texniki vasitelerden istifade eden ve riyazi metodlara esaslanan proses Elmi texniki inqilabin esas istiqametlerinden biridir Avtomatlasdirmaq insanin hereketlerini suurluluqdan cixarib qeyri suuri herekete cevirmek TarixiAvtomatlasdirma termini 1947 ci ilden evvel islenmeyen General Motors un avtomatlasdirma sobesinin esasini qoydugu vaxt avtomatik sozunden yaranmisdir Avtomatlasdirma hidravlik pnevmatik elektikli elektronik ve komputer sozlerinin daxil olmasi ile esas da birlesmesi ile yaranmisdir Muasir zavodlar teyyareler ve gemiler kimi murekkeb sistemler adeten butun bu birlesmis texnologiyalari istifade edir ObyektleriInsanin praktiki fealiyyeti ile bagli istenilen predmet elmi teqdiqat ve layihelendirme prosedurlari rabite sistemleri fasilesiz xarakterli istehsalatlar masinqayirma neft qaz faydali qazintilarin cixarilmasi ve s senaye saheleri avtomatlasdirma obyekti ola biler Avtomatlasdirma obyektlerine qoyulan esas telebler bu obyektlerde geden proseslere tam nezaretin ve onlarin idare edilmesinin mumkunluyudur NovleriAvtomatlasdirma vasiteleri iki sinfe proqram ve texniki aparat vasiteler altsistemlerine ayrilir Proqram vasiteleri her hansi informasiya dasiyicisinda yazilmis ilkin informasiyanin islenilmesi ve ya idareetme meqsedlerini yerine yetiren proqramdir Bununla yanasi xususi vasitelerden de istifade olunur Texniki vasiteler sinfine esasen ve ya ile bilavasite elaqede olan icra mexanizmleri aiddir En sade idare sistemi acilib qapanma idaresidir Meselen termostat ev meiset esyasi kimi istifade olunur Bu avtomatlasdirmanin bir hissesi olmasina baxmayaraq onun imkanlari ibtidaidir limitlidir FaydasiAvtomatlasdirma emek mehsuldarligini yukseltmeye mehsulun keyfiyyetini yaxsilasdirmaga idare etme proseslerinin optimallasdirmaga saglamliq ucun tehlukeli istehsallardan insanlari qorumaga imkan verir Avtomatlasdirmanin en boyuk faydasi onun emeyi azaltmasidir bu hemcinin enerjini ve material istifadesini azaltmaq ucun ve keyfiyyeti deqiqliyi ve hessasligi artirmaq ucun istifade olunur Hemcinin baxProseslerin Avtomatlasdirilmasi muhendisliyiIstinadlarEliquliyev R M Sukurlu S F Kazimova S I Elmi fealiyyetde istifade olunan esas terminler Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2009 201 s Memmedov M Neft emali zavodlarinin muasir idareetme sistemleri B 2003 Efendiyev I Mustafayev I Texnoloji proseslerin optimal idareetme sistemlerinin layihelendirilmesi metodlari B 2005