Avropa dillər günü
Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz. Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin. Bu məqalə sonuncu dəfə 2 ay əvvəl Zəhraxamiyeva tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə) |
Avropa Dillər Günü — hər il sentyabrın 26-sı Avropada qeyd olunan bayramdır. Avropa Dilləri Günü, Avropa Şurası və Avropa Birliyi tərəfindən ortaq şəkildə təşkil edilən Avropa Dillər İli (2001) sonunda, 6 dekabr 2001-ci il tarixində Avropa Şurası tərəfindən elan edildiyi kimi, 26 sentyabrda qeyd olunur. Məqsəd Avropada dil öyrənməyə təşviq etməkdir.
Tarix
2001-ci il 6 dekabrda Avropa Şurası tərəfindən təsis edilib. Növbəti il sentyabrın 26-dan etibarən üzv dövlətlər bu günlə əlaqədar müxtəlif tədbirlər təşkil etməyə başlayıblar.
Avropa Dilləri Günü ilk dəfə 2001-ci ildə Avropa Dilləri İli zamanı qeyd olundu. Bu kampaniyanın sonunda Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi Avropa Dilər Gününü hər il sentyabrın 26-da qeyd olunacaq illik fəaliyyət etməyə qərar verib. Hər il Şuranın üzv dövlətlərindəki və başqa yerlərdəki milyonlarla insan linqvistik müxtəlifliyin təşviq edilməsi və digər dillərdə danışma qabiliyyəti ilə bağlı fəaliyyətlər təşkil edir, eyni zamanda belə tədbirlərdə iştirak edir.
Məqsəd
Avropa Dilləri Gününün qeyd edilməsinin əsas səbəbini Avropa Şurası belə izah edir:
- Mədəniyyətlərarası anlaşmanı artırmaq üçün dil bilmənin əhəmiyyətini öyrətmək;
- Avropanın zəngin linqvistik və mədəni müxtəlifliyini təşviq etmək;
- Məktəbdə və məktəb xaricində ömürlük dil öyrənməyi təşviq etmək.
Bu qaydalara uyğun olaraq, gənc və yaşlı insanlar bir dil seçməyə və ya mövcud dil bacarıqları ilə xüsusi qürur duymağa təşviq olunur. Ayrıca, dil öyrənilməsinə giriş təmin etməkdən məsul olanlar, insanların bir sıra dilləri öyrənməsini asanlaşdırmaq və dilləri təşviq etmək üçün siyasət təşəbbüslərini dəstəkləməyə təşviq edilir. İngilis dilindən başqa bir dil öyrənməyə də vurğu var.
Bu gün münasibətilə, Avropada uşaqlar üçün tədbirlər, televiziya və radio proqramları, dil dərsləri və konfranslar da daxil olmaqla bir sıra tədbirlər keçirilir. Tədbirlər nə Avropa Şurası, nə də Avropa Birliyi tərəfindən təşkil edilmir və ya gün üçün xüsusi maliyyələşdirmə (yəni mövcud dil proqramları xaricində) ayrılmır. Üzv dövlətlərə və potensial tərəfdaşlara fəaliyyət təşkil etmək üçün sərbəst əl verilir. Milli səviyyədə təşkil olunan fəaliyyətləri əlaqələndirmək üçün Avropa Şurası iştirakçı ölkələrdən gün üçün "Milli Məsul Şəxs" un namizəd göstərmələrini xahiş edir. İngiltərədəki milli estafet əvvəllər Milli Dillər Mərkəzi idi.
Veb sayt
Avropa Dillər Günü üçün nəzərdə tutulan veb sayt 36 dildə mövcuddur. Saytda üzlərlə tədbir və fəaliyyət xüsusi təqvimdə qeyd olunur. Avropa Dillər Günü çərçivəsində Avropa və digər qitələrdə baş verən fəaliyyətlər bu saytda, əsasən, məktəblər, universitetlər, dil və mədəniyyət institutları, birliklər və Avropa Komissiyasının tərcümə sahəsindəki ofisləri tərəfindən qeyd olunur. 2016-cı ildə 1100-dən çox hadisə qeydə alınıb.
Avropa dilləri
Avropada təxminən 225 yerli dil mövcuddur. Bu da, dünya dillərinin təxminən 3%-nı təşkil edir. Avropa dillərinin çoxu Hind-Avropa mənşəlidir. XVIII əsrin sonlarından etibarən Avropanın ən geniş yayılmış dili (həm coğrafi, həm də ana dilində danışanların sayı baxımından) fransız dili əvəz edən rus dilidir. Yalnız ana dilində danışanları nəzərə alsaq, gündəlik 150 milyon avropalı rus dilində danışır, daha sonra alman dili (təqribən 95 mil.), türk (təqribən 80 mil.), ingilis ve fransız (hər biri 65 mil.), italyan ( 60 mil.), ispan və polyak (hər biri 40 mil.), ukrayn (30 mil.) və rumın (26 mil.). Xarici dil araşdırmalarına gəlincə, hazırda Avropada ən populyar xarici dil ingilis dilidir, ardından alman, fransız, italyan, rus və ispan dilləri gəlir.
Bu günlərdə çoxdillilik (multilinqualizm)
Avropa Birliyinin "Avropalılar və onların dilləri" sorğusuna görə ("Special Eurobarometer 243", Fevral 2006), AB vətəndaşlarının 56%-i (25 üzv dövlət) ana dilindən başqa bir dildə danışır, lakin 44%-i ana dilindən başqa heç bir dil bilmədiyini etiraf edir. Bununla birlikdə, 28%-i iki xarici dil bilir. AB vətəndaşları arasında 38% ingilis dilini, 14% fransızca və ya almanca, 7% rusca, 5% ispanca və 3% italyanca bildiklərini göstərir. Tipik çoxdilli avropalı bir tələbə və ya rəhbər vəzifədə olan birisi və ya valideynlərinin dili ölkənin ana dilindən fərqli bir ölkədə anadan olan bir insandır.
Daha çox sayda immiqrant və qaçqın ilə Avropa şəhərləri daha çox dilli hala gəldi. Məsələn: Moskvada və Sankt-Peterburqda bir çox yeni immiqrant ukrayn, rumın, erməni, tatar, azərbaycan, tacik, çin və ya digər bir çox dildə danışır; Londonda təxminən 300 dildə danışılır (ingilis, fransız, çin, polyak, rus, ispan, portuqal, ərəb, benqal, fars, türk, kürd, berber, hindi, urdu, pəncabi və s.).
Avropa Birliyi həm institusional işlərində, həm də vətəndaşları üçün bir məqsəd olaraq çoxdilli siyasətinə sadiqdir. 2002-ci ildə AB-nin Barselonadakı zirvəsində, uşaqların erkən yaşlarından ən azı iki xarici dil öyrənməsini hədəflədi. AB üçün çoxdillilik işçilərin mobilliyi və Avropa iqtisadiyyatı ilə əlaqələndirilir. Avropa Birliyi, Sokrat və Leonardo da Vinci proqramları vasitəsi ilə dil öyrənmə və dil müxtəlifliyini təşviq etmək üçün ildə 30 milyon avrodan çox pul xərcləyir.
Mənbə
http://memm-azerbaijan.az/index.php?lang=az§ionid=news&id=3950[ölü keçid]
https://azertag.az/xeber/26_sentyabr___Avropa_Dilleri_Gunudur-1097135
https://www.coe.int/en/web/portal/26-september-european-day-of-languages