Asiya hepardı (lat.Acinonyx jubatus venaticus) və ya İran hepardı, Fars hepardı — Hepard növünə daxil olan yarımnövlərdən biri. Əvvəllər əsasən Yaxın Şərq və Hisndistanın müxtəlif ərazilərində yayılmışdır. Onların ümumi arealı Şimalda Qafqaz, Mərkəzi Asiya, cənubda Ərəbistan yarımadası, Hind okeanı sahilləri, qərbdə Suriya, Aralıq dənizi sahillərindən tutmuş şərqdə Hindistana qədər uzanırdı. Hazırda isə onlar kiçik bir populyasiyalar şəklində ancaq İran ərazisində qalmışdır. XX əsrdən etibarən ancaq kiçik bir ərazidə qala bilmişlər. 2011-ci ilin dekabr ayından 2013-cü ilin noyabr ayına qədər yayıldığı ərazidə onların 84 fotoşəkili çəkilmişdir. 2017-ci ilin dekabr ayına görə İranın mərkəzi yaylasında 140 min km² ərazidə bu canlıların 50-dən çox populyasiyasına rastlanmışdır. 2014 FIFA Dünya Kubokunun İran Milli Futbol Komandası rəmzi olmuşdur.
Asiya hepardı 32 min ildən 67 min ilədək öncə Afrika hepardından ayrılmışdır.
Təsviri
Xarici görkəm baxımından Asiya Hepardlarını Afrika hepardlarından fərqləndirmək olduqca çətindir. Bu əsasən genetik xüsusiyyətlərinə görə müəyyən edilmişdir. Üstəlik bu canlıların xəzinin qalınlığı nisbətən azdır. Bu canlılarda bir qayda olaraq dişilər erkəklərdən kiçik olur. Onların bədən uzunluğu 110—150 sm, quyruqlarının uzunluğu 60—80 sm, ayaq üstə hündürlükləri 70—85 sm, çəkiləri isə 40-60 kq arasında dəyişir.
Yayılması və həyat tərzi
Asiya hepardlarının yayılma ərazisi - dağlıq rayonlar, həmcinin yarımsəhra və quru çöllər. Bu canlılara nadir hallarda meşə massivlərində rastlamaq olar. Onların əsas ov abyektləri çütdırnaqlılardır (dağ qoyunu, ceyran, keçi). Hazırda isə təbiəytdə iri ot yeyən məməlilərin azalması səbəbindən kiçik çikarlarıda yeyə bilirlər. üstəlik ev heyvanlarına da hücumu qeydə alınır. Bir qayda olaraq yalquzaq həyat tərzi keçirirlər. Ancaq iri heyvanların ovlanması məqsədi ilə kiçik qruplar təşkil edəı bilirlər. Bunlar arasında sayları 4 baş belə ola bilir. Dişilərdə boğazlıq dövrü 85-95 gün davam edir. Adətən 2-6 arası bala doğur. Balaların sərbəst həyata başlaması 12-20 aylarında baş verir. Asiya hepardlarının təbii şəraitdə ömür müddəti 20-25 ildir. Onlar qapalı şəraitdə hec zaman çoxalmırlar.
Əvvəllər Asiya hepardları Ərəbistan və FələstindənHindistanın daxili rayonlarına, şimalda isə Qazaxıstana qədər olan ərazidə yayılmışdır. Ancaq onların dərilərinə görə brakonerlər tərəfindən kütləvi ovlanması, ot yeyən heyvanların sayında olan azalma, yayılma arelınmın insanlar tərəfindən mənimsənilməsi onların sayı da azalmağa başlamışdır. Artıq 1947-ci ildə Hindistanda Asiya hepardlarının nəsli kəsilmişdir. XX əsrin 60-80-ci illərdə isə İran istisna olmaqla Yaxın Şərq regionunda bu canlılar yoxa çıxmışdır. 2000-ci ildə ətraf mühitin qorunması cəmiyyələri İranla müştərək şəkildə bu canlıların qorunması məqsədi ilə ölkənin 5 rayonunda tədbirlər görməyə başlamışlar. 2000-ci illərdə aparılan araşdırmalar zamanı vəhşi təbiətdə bu canlıların sayının 50-100 arası olması qeydə alınmışdır. Gələcəkdə bu canlıların Pakistan və Hindistan ərazilərinə köçürülərək artırılması planları vardır.
İstinadlar
Nowell K. and Jackson P. (1996). "Cheetah Acinonyx jubatus Schreber, 1776". Wild Cats. Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN/SSC Cat Specialist Group, Gland. 2008-11-12 tarixində . (#parameter_ignored_suggest)
Mallon D. P. (2007). "Cheetahs in Central Asia: A historical summary" (PDF). Cat News (46): 4–7.
Farhadinia, M.S., Eslami, M., Hobeali, K., Hosseini-Zavarei, F., Gholikhani, N. & Tak Tehrani, A. (2014). Status of Asiatic cheetah in Iran: A country-scale assessment. Report to People’s Trust for Endangered Species. Tehran: Iranian Cheetah Society.
Farhadinia, M.S., Hunter, L.T., Jourabchian, A., Hosseini-Zavarei, F., Akbari, H., Ziaie, H., Schaller, G.B. and Jowkar, H. (2017). "The critically endangered Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in Iran: a review of recent distribution, and conservation status". Biodiversity and Conservation. 26 (5): 1–20. doi:10.1007/s10531-017-1298-8.
Pocock, R. I. (1939). "Acinonyx jubatus". The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1. London: Taylor and Francis Ltd. 324–330.
Farhadinia, M.S.; Hosseini-Zavarei, F.; Nezami, B.; Harati, H.; Absalan, H.; Fabiano, E.; Marker, L. (2012). "Feeding ecology of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in low prey habitats in northeastern Iran: Implications for effective conservation". Journal of Arid Environments. 87: 206–211. doi:10.1016/j.jaridenv.2012.05.002.
Farhadinia, M.S. (2007). Ecology and conservation of the Asiatic cheetah in Miandasht Wildlife Refuge, Iran. Tehran: Iranian Cheetah Society.
Divyabhanusinh (1999). The End of a Trail: the Cheetah in India. Banyan Books, New Delhi.
Asadi, H. (1997). The environmental limitations and future of the Asiatic cheetah in Iran. Unpublished project progress report(PDF). IUCN Iran.
Jourabchian, A.R., Farhadinia, M.S. (2008). Final report on Conservation of the Asiatic cheetah, its natural habitats and associated biota in Iran. Project Number IRA/00/G35 (GEF/UNDP/DoE), Tehran, Iran.
asiya, hepardı, elmi, təsnifataləmi, heyvanlartip, xordalılaryarımtip, onurğalılarsinif, məməlilərdəstə, yırtıcılarfəsilə, pişiklərcins, hepardnöv, hepardyarımnöv, elmi, adıacinonyx, jubatus, venaticus, griffith, 1821arealvikinnövlərdətəsnifatvikianbardaşəkilü. Asiya hepardiElmi tesnifatAlemi HeyvanlarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif MemelilerDeste YirticilarFesile PisiklerCins HepardNov HepardYarimnov Asiya hepardiElmi adiAcinonyx jubatus venaticus Griffith 1821ArealVikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS CRNCBI 1 Asiya hepardi lat Acinonyx jubatus venaticus ve ya Iran hepardi Fars hepardi Hepard novune daxil olan yarimnovlerden biri Evveller esasen Yaxin Serq ve Hisndistanin muxtelif erazilerinde yayilmisdir 1 2 Onlarin umumi areali Simalda Qafqaz Merkezi Asiya cenubda Erebistan yarimadasi Hind okeani sahilleri qerbde Suriya Araliq denizi sahillerinden tutmus serqde Hindistana qeder uzanirdi Hazirda ise onlar kicik bir populyasiyalar seklinde ancaq Iran erazisinde qalmisdir XX esrden etibaren ancaq kicik bir erazide qala bilmisler 2011 ci ilin dekabr ayindan 2013 cu ilin noyabr ayina qeder yayildigi erazide onlarin 84 fotosekili cekilmisdir 3 4 2017 ci ilin dekabr ayina gore Iranin merkezi yaylasinda 140 min km erazide bu canlilarin 50 den cox populyasiyasina rastlanmisdir 2014 FIFA Dunya Kubokunun Iran Milli Futbol Komandasi remzi olmusdur Asiya hepardi 32 min ilden 67 min iledek once Afrika hepardindan ayrilmisdir Tesviri RedakteXarici gorkem baximindan Asiya Hepardlarini Afrika hepardlarindan ferqlendirmek olduqca cetindir Bu esasen genetik xususiyyetlerine gore mueyyen edilmisdir Ustelik bu canlilarin xezinin qalinligi nisbeten azdir 5 Bu canlilarda bir qayda olaraq disiler erkeklerden kicik olur Onlarin beden uzunlugu 110 150 sm quyruqlarinin uzunlugu 60 80 sm ayaq uste hundurlukleri 70 85 sm cekileri ise 40 60 kq arasinda deyisir Yayilmasi ve heyat terzi RedakteAsiya hepardlarinin yayilma erazisi dagliq rayonlar hemcinin yarimsehra ve quru coller Bu canlilara nadir hallarda mese massivlerinde rastlamaq olar Onlarin esas ov abyektleri cutdirnaqlilardir dag qoyunu ceyran keci 6 Hazirda ise tebieytde iri ot yeyen memelilerin azalmasi sebebinden kicik cikarlarida yeye bilirler ustelik ev heyvanlarina da hucumu qeyde alinir Bir qayda olaraq yalquzaq heyat terzi kecirirler Ancaq iri heyvanlarin ovlanmasi meqsedi ile kicik qruplar teskil edei bilirler Bunlar arasinda saylari 4 bas bele ola bilir Disilerde bogazliq dovru 85 95 gun davam edir Adeten 2 6 arasi bala dogur 7 Balalarin serbest heyata baslamasi 12 20 aylarinda bas verir Asiya hepardlarinin tebii seraitde omur muddeti 20 25 ildir Onlar qapali seraitde hec zaman coxalmirlar Evveller Asiya hepardlari Erebistan ve Felestinden Hindistanin daxili rayonlarina simalda ise Qazaxistana qeder olan erazide yayilmisdir Ancaq onlarin derilerine gore brakonerler terefinden kutlevi ovlanmasi ot yeyen heyvanlarin sayinda olan azalma yayilma arelinmin insanlar terefinden menimsenilmesi onlarin sayi da azalmaga baslamisdir Artiq 1947 ci ilde Hindistanda Asiya hepardlarinin nesli kesilmisdir 8 XX esrin 60 80 ci illerde ise Iran istisna olmaqla Yaxin Serq regionunda bu canlilar yoxa cixmisdir 2000 ci ilde etraf muhitin qorunmasi cemiyyeleri Iranla musterek sekilde bu canlilarin qorunmasi meqsedi ile olkenin 5 rayonunda tedbirler gormeye baslamislar 2000 ci illerde aparilan arasdirmalar zamani vehsi tebietde bu canlilarin sayinin 50 100 arasi olmasi qeyde alinmisdir 9 10 Gelecekde bu canlilarin Pakistan ve Hindistan erazilerine kocurulerek artirilmasi planlari vardir 11 Istinadlar Redakte Nowell K and Jackson P 1996 Cheetah Acinonyx jubatus Schreber 1776 Wild Cats Status Survey and Conservation Action Plan IUCN SSC Cat Specialist Group Gland 2008 11 12 tarixinde arxivlesdirilib parameter ignored suggest Mallon D P 2007 Cheetahs in Central Asia A historical summary PDF Cat News 46 4 7 Farhadinia M S Eslami M Hobeali K Hosseini Zavarei F Gholikhani N amp Tak Tehrani A 2014 Status of Asiatic cheetah in Iran A country scale assessment Report to People s Trust for Endangered Species Tehran Iranian Cheetah Society Farhadinia M S Hunter L T Jourabchian A Hosseini Zavarei F Akbari H Ziaie H Schaller G B and Jowkar H 2017 The critically endangered Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in Iran a review of recent distribution and conservation status Biodiversity and Conservation 26 5 1 20 doi 10 1007 s10531 017 1298 8 Pocock R I 1939 Acinonyx jubatus The Fauna of British India including Ceylon and Burma Mammalia Volume 1 London Taylor and Francis Ltd 324 330 Farhadinia M S Hosseini Zavarei F Nezami B Harati H Absalan H Fabiano E Marker L 2012 Feeding ecology of the Asiatic cheetah Acinonyx jubatus venaticus in low prey habitats in northeastern Iran Implications for effective conservation Journal of Arid Environments 87 206 211 doi 10 1016 j jaridenv 2012 05 002 Farhadinia M S 2007 Ecology and conservation of the Asiatic cheetah in Miandasht Wildlife Refuge Iran Tehran Iranian Cheetah Society Divyabhanusinh 1999 The End of a Trail the Cheetah in India Banyan Books New Delhi Asadi H 1997 The environmental limitations and future of the Asiatic cheetah in Iran Unpublished project progress report PDF IUCN Iran Jourabchian A R Farhadinia M S 2008 Final report on Conservation of the Asiatic cheetah its natural habitats and associated biota in Iran Project Number IRA 00 G35 GEF UNDP DoE Tehran Iran Jackson P F R 1985 Cheetah reintroduction more to add Oryx 19 03 167 doi 10 1017 s0030605300025357 Menbe https az wikipedia org w index php title Asiya hepardi amp oldid 5327751, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
