Amerika tripanosomulat.Trypanosoma cruzi parazitini kəşf edən alimin adı ilə əlaqədar olaraq xəstəlik Şaqas xəstəliyi də adlanır. Parazitin uzunluğu 15-20 mkm olur, insanda və məməli heyvanlarda daxili orqan və toxumaların hüceyrələrində parazitlik edir. Parazit hüceyrə daxilinə keçdikdən sonra qamçısını itirərək oval forma alır. Zədələnmiş hüceyrələrdə çoxalaraq 2 mkm böyüklüyündə amastiqot forma əmələ gətirir. Tədricən amastiqot formalar S-ə bənzər tripomastiqotlara çevrilərək qamçı və titrəyici membrana malik olur. Belə vəziyyətdə onlar qana keçir və çoxalmaları dayanır.
İnkişaf tsikli
Bu parazitin əsas keçiricisi Triatoma megistis, T.Infeestans, Rhodinius plolixus - uçan taxtabitilərdir. Bu taxtabitilərin rəngi əlvan olub, uzunluğu 15-35 mm-dir. Onlar insana və heyvana, adətən, gecələr hücum edib, əksər vaxtlar dodağı və üzü dişlədiklərindən «öpüşən taxtabiti» adını almışlar. Belə taxtabitilər insan və heyvanın qanını sorduqda qanla birlikdə tripomastiqotları udur. Parazit keçiricinin orta bağırsağında çoxalaraq epimastiqotlara çevrilir. 15-30 gündən sonra taxtabitinin arxa bağırsağında tripanosomun metasiklik invazion forması meydana gəlir və ekskrementlə xaricə düşür. Keçirici insana hücum edib onun qanını sorduğu vaxt ekskrementini dəri üzərinə ifraz edir. Burada tripanosom dərinin zədələnmiş yerindən, gözün selikli qişasından, burundan, ağız boşluğundan orqanizmə daxil olur. İnsan və ev heyvanları (it, pişik, donuz və b.) sinantrop ocaqları, rezervuar sahiblər - qarışqayeyən, tülkü, meymunlar və s. isə təbii ocaqları formalaşdırır. Xəstəlik Amerikanın hər yerində, xüsusilə Cənubi Amerikada geniş yayılmışdır. Parazit orqanizmə daxil olan yerdə hüceyrələrin şişkinliyi və infiltrasiyası kimi toxuma reaksiyası əmələ gəlir. Patoloji proses özünü limfa düyünlərində də təzahür etdirir. Parazitin sonrakı patogenezi onun müxtəlif orqan və toxumalara daxil olub çoxalmasıdır. Bu zaman ürək, əzələ və sinir sistemində ən ciddi dəyişikliklər baş verir.
Simptomlar və diaqnostika
Şaqas xəstəliyi zamanı vegetativ sinir sistemində baş vermiş dəyişikliklər nəticəsində daxili orqanların innervasiyası pozulur. Parazitin insanda inkubasiya dövrü 7-14 gün çəkir. Parazitin insana yoluxmasının 4-6 həftəsində şiddətli baş ağrısı və 38-40°C temperatur olur. Xəstədə 2 həftə ərzində qızdırma davam edir. Dəridə əksər vaxtlar 8-20 gün qala bilən ləkəyəbənzər səpkilər meydana çıxır. Limfa vəziləri, dalaq və qaraciyər şişir. Ən ciddi dəyişikliklər ürək-qan-damar sistemində və xüsusilə ürəkdə baş verir. Xəstəliyin ağır halında isə ürəyin funksional pozğunluğu nəticəsində xəstə ölür. Şaqas xəstəliyinin ən ağır hallarından biri də meninqoensefalitin baş verməsidir ki, bu xəstəlik az bir müddətdə ölümlə qurtarır. Əgər xəstəliyin kəskin mərhələsi ölümlə qurtarmırsa, xəstəlik xroniki hal alır. Profilaktik tədbir olaraq parazitin keçiriciləri məhv edilməlidir.
Ədəbiyyat
C. Ə. Nəcəfov, R. Ə. Əliyev, Ə. P. Əzizov. Tibbi biologiya və genetikanın əsasları. Bakı - 2008, 839 səh.
Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz. Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin. Bu məqalə sonuncu dəfə 4 il əvvəl Araz Yaquboglu tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)
September 16, 2021
amerika, tripanosomu, trypanosoma, cruzi, parazitini, kəşf, edən, alimin, adı, ilə, əlaqədar, olaraq, xəstəlik, şaqas, xəstəliyi, adlanır, parazitin, uzunluğu, olur, insanda, məməli, heyvanlarda, daxili, orqan, toxumaların, hüceyrələrində, parazitlik, edir, pa. Amerika tripanosomu lat Trypanosoma cruzi parazitini kesf eden alimin adi ile elaqedar olaraq xestelik Saqas xesteliyi de adlanir Parazitin uzunlugu 15 20 mkm olur insanda ve memeli heyvanlarda daxili orqan ve toxumalarin huceyrelerinde parazitlik edir Parazit huceyre daxiline kecdikden sonra qamcisini itirerek oval forma alir Zedelenmis huceyrelerde coxalaraq 2 mkm boyukluyunde amastiqot forma emele getirir Tedricen amastiqot formalar S e benzer tripomastiqotlara cevrilerek qamci ve titreyici membrana malik olur Bele veziyyetde onlar qana kecir ve coxalmalari dayanir Mundericat 1 Inkisaf tsikli 2 Simptomlar ve diaqnostika 3 Edebiyyat 4 Xarici kecidler 5 IstinadlarInkisaf tsikli RedakteBu parazitin esas keciricisi Triatoma megistis T Infeestans Rhodinius plolixus ucan taxtabitilerdir Bu taxtabitilerin rengi elvan olub uzunlugu 15 35 mm dir Onlar insana ve heyvana adeten geceler hucum edib ekser vaxtlar dodagi ve uzu dislediklerinden opusen taxtabiti adini almislar Bele taxtabitiler insan ve heyvanin qanini sorduqda qanla birlikde tripomastiqotlari udur Parazit keciricinin orta bagirsaginda coxalaraq epimastiqotlara cevrilir 15 30 gunden sonra taxtabitinin arxa bagirsaginda tripanosomun metasiklik invazion formasi meydana gelir ve ekskrementle xarice dusur Kecirici insana hucum edib onun qanini sordugu vaxt ekskrementini deri uzerine ifraz edir Burada tripanosom derinin zedelenmis yerinden gozun selikli qisasindan burundan agiz boslugundan orqanizme daxil olur Insan ve ev heyvanlari it pisik donuz ve b sinantrop ocaqlari rezervuar sahibler qarisqayeyen tulku meymunlar ve s ise tebii ocaqlari formalasdirir Xestelik Amerikanin her yerinde xususile Cenubi Amerikada genis yayilmisdir Parazit orqanizme daxil olan yerde huceyrelerin siskinliyi ve infiltrasiyasi kimi toxuma reaksiyasi emele gelir Patoloji proses ozunu limfa duyunlerinde de tezahur etdirir Parazitin sonraki patogenezi onun muxtelif orqan ve toxumalara daxil olub coxalmasidir Bu zaman urek ezele ve sinir sisteminde en ciddi deyisiklikler bas verir Simptomlar ve diaqnostika RedakteSaqas xesteliyi zamani vegetativ sinir sisteminde bas vermis deyisiklikler neticesinde daxili orqanlarin innervasiyasi pozulur Parazitin insanda inkubasiya dovru 7 14 gun cekir Parazitin insana yoluxmasinin 4 6 heftesinde siddetli bas agrisi ve 38 40 C temperatur olur Xestede 2 hefte erzinde qizdirma davam edir Deride ekser vaxtlar 8 20 gun qala bilen lekeyebenzer sepkiler meydana cixir Limfa vezileri dalaq ve qaraciyer sisir En ciddi deyisiklikler urek qan damar sisteminde ve xususile urekde bas verir Xesteliyin agir halinda ise ureyin funksional pozgunlugu neticesinde xeste olur Saqas xesteliyinin en agir hallarindan biri de meninqoensefalitin bas vermesidir ki bu xestelik az bir muddetde olumle qurtarir Eger xesteliyin keskin merhelesi olumle qurtarmirsa xestelik xroniki hal alir Profilaktik tedbir olaraq parazitin keciricileri mehv edilmelidir Edebiyyat RedakteC E Necefov R E Eliyev E P Ezizov Tibbi biologiya ve genetikanin esaslari Baki 2008 839 seh Xarici kecidler Redaktehttps www cdc gov dpdx trypanosomiasisAmerican index htmlIstinadlar Redakte Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 4 il evvel Araz Yaquboglu terefinden redakte olunub Yenile Menbe https az wikipedia org w index php title Amerika tripanosomu amp oldid 3906122, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
