fbpx
Wikipedia

Alyaska atabaskları


Alyaska atabaskları ya da Alyaska deneleri (ing. Alaskan Athabascan/Athabaskan/Athapascan/Athapaskan/Dene peoples, Alaskan Athabascans, Alaskan Athabaskans, Alaskan Athapaskans, Athabascan Indians of Alaska, Athabascan Native Americans of Alaska, Athabascan-speaking peoples of Alaska; rus. атабаски Аляски ya da атапаски Аляски), ABŞa bağlı Alyaska ştatının daha çox daxili bölgəsində Alaska Interior adı verilən Daxili Alyaskada bir azı da cənubda Sakit Okean sahillərində yaşayan və Na-Dene dillərinin Atabask dilləri qrupunun Şimali Atabask dilləri alt qrupundan dilləri danışan Şimal atabasklarından, ovçu və toplayıcı, yarı köçəri, matriarxat, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Alyaska xalqı.

Alyaska atabaskları
Fort-Yukonda qviçin xalqının ovu. (şəkil 1847-ci ildə nəşr olunan dərgidən götürülüb.)
Ümumi sayı
6.400
Yaşadığı ərazilər
Dili

Alyaska atabaskcası
ingilis dili

Dini

Xristianlıq (əksəriyyətlə Pravoslavlıq)
Şamanizm

Tarix

Na-Dene dillərini danışan digər xalqlar kimi Atabaskların da Asiyadan Amerikaya Eskimo-Aleut xalqlarından öncə köç etdikləri sanılır. Atabaskların ataları ehtimalən 12.000 il öncə son buz dövrünün sonunda Berinq boğazından istifadə edərək Sibirdən köç etmişdilər. Daxili Alyaskadakı (Interior Alaska) qədim arxeoloji qazıntılar, Alyaska Eskimo coğrafiyasının sahillərində olduğu kimi, təqribən 10.000 il öncəsinə tarixlənir və bunlar Sibirdəkilərlə yaxından ilgilidir. Atabask dillərinin Sibirdəki Ketcə başda olmaq üzrə Yenisey dilləri ilə qohum olduğu 2008-ci ildə Eduard Vajda başda olmaq üzrə mütəxəssis dilçilər tərəfindən təyid edilmişdir. Şimali Amerikada atabaskların anayurdunun şərqi Alyaska ya da qərbi Yukon olduğu düşünülür.

Alyaska Atabask hindlilərinin Avropalılarla ilk qarşılaşması Rusiya Alyaskası (1733 – 1867) dönəmiədə ruslarla Denağinalar arasında olmuşdur. Bugün Denağinacada 75, Ahtnacada 50 Rusca alıntı var və bunlar hər iki xalqın ruslarla apardığı mütamadi kürk ticarəti sırasında dillərinə keçmişdir. Ruslardan Alyaskanın satın alımı və sonrası erkən ABŞ dönəmində (1867 – 1915) atabasklar özlərinə yad-yabançı olan avropalılara özgü xəstəliklərdən qırılmışdılar.

Əhali

Dil Etnik say Danışan əhali
Guçincə (Alaska) 1,000 150
Guçincə (Kanada) 1,900 400
Koyukonca 2,300 150
Denağinaca 1,000 50
Ahtnaca 650 25
Aşağı Tananaca 400 25
Hanca (Alaska) 60 12
Hanca (Kanada) 250 7
Yuxarı Tananaca 300 55
Değinakça 250 14
Tanakrosça 200 50
Holikaçukça 180 5
Kuskokvimcə 100 25

Ədəbiyyat

  • Susan W. Fair (2006). Alaska Native Art: Tradition, Innovation, Continuity
  • William Simeone, A History of Alaskan Athapaskans, 1982, Alaska Historical Commission
  • Дзенискевич Г. И. Атапаски Аляски. — Л.: «Наука», Ленинградское отд., 1987
  • U.S. Government Printing Office (1900), Annual Report of the United States Geological Survey to the Secretary of the Interior
  • Celebrating Alaska Natives and Alaskan Indian Communities : Athabascan Indians
  • ANKN: Athabascans of Interior Alaska / Alaskan Athabascans 2012-10-29 at the Wayback Machine

İstinadlar

  1. . 2012-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-31.
  2. Appendix E: Race Code List
  3. (PDF). 2013-06-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-31.
  4. Athabascan Conference + Exhibition : Seven branches of Athabascan
  5. . 2014-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-31.
  6. William Simeone, A History of Alaskan Athapaskans, 1982, Alaska Historical Commission
  7. Дзенискевич Г. И. Атапаски Аляски. — Л.: «Наука», Ленинградское отд., 1987
  8. . 2012-10-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-31.
  9. Dene–Yeniseic Symposium 2018-11-15 at the Wayback Machine, University of Alaska Fairbanks, February 2008, accessed 30 Mar 2010
  10. Encyclopædia Britannica : Athabaskan language family
  11. Working Effectively with Alaska Native Tribes and Organizations Desk Guide 2013-04-07 at the Wayback Machine, A desk guide for United States Fish & Wildlife Service Employees on Alaska Native cultures, history, federal laws, organizations, consultation and federally recognized tribes
  12. Stephen Adolphe Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tyron (1996), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • YouTube: Alaska Native Drum Making Video (Alaska Atabask davul yapımı)

alyaska, atabaskları, alyaska, deneleri, alaskan, athabascan, athabaskan, athapascan, athapaskan, dene, peoples, alaskan, athabascans, alaskan, athabaskans, alaskan, athapaskans, athabascan, indians, alaska, athabascan, native, americans, alaska, athabascan, s. Alyaska atabasklari ya da Alyaska deneleri ing Alaskan Athabascan Athabaskan Athapascan Athapaskan Dene peoples Alaskan Athabascans 1 2 3 4 Alaskan Athabaskans 5 Alaskan Athapaskans 6 Athabascan Indians of Alaska Athabascan Native Americans of Alaska Athabascan speaking peoples of Alaska rus atabaski Alyaski ya da atapaski Alyaski 7 ABSa bagli Alyaska statinin daha cox daxili bolgesinde Alaska Interior adi verilen Daxili Alyaskada bir azi da cenubda Sakit Okean sahillerinde yasayan ve Na Dene dillerinin Atabask dilleri qrupunun Simali Atabask dilleri alt qrupundan dilleri danisan Simal atabasklarindan ovcu ve toplayici yari koceri matriarxat animist ya da samanist Subarktik yerlisi Alyaska xalqi Alyaska atabasklari Fort Yukonda qvicin xalqinin ovu sekil 1847 ci ilde nesr olunan dergiden goturulub Umumi sayi6 400Yasadigi erazilerABS Alyaska DiliAlyaska atabaskcasiingilis diliDiniXristianliq ekseriyyetle Pravoslavliq Samanizm Mundericat 1 Tarix 2 Ehali 3 Edebiyyat 4 Istinadlar 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidlerTarix RedakteNa Dene dillerini danisan diger xalqlar kimi Atabasklarin da Asiyadan Amerikaya Eskimo Aleut xalqlarindan once koc etdikleri sanilir Atabasklarin atalari ehtimalen 12 000 il once son buz dovrunun sonunda Berinq bogazindan istifade ederek Sibirden koc etmisdiler 8 Daxili Alyaskadaki Interior Alaska qedim arxeoloji qazintilar Alyaska Eskimo cografiyasinin sahillerinde oldugu kimi teqriben 10 000 il oncesine tarixlenir ve bunlar Sibirdekilerle yaxindan ilgilidir 8 Atabask dillerinin Sibirdeki Ketce basda olmaq uzre Yenisey dilleri ile qohum oldugu 2008 ci ilde Eduard Vajda basda olmaq uzre mutexessis dilciler terefinden teyid edilmisdir 9 Simali Amerikada atabasklarin anayurdunun serqi Alyaska ya da qerbi Yukon oldugu dusunulur 10 Alyaska Atabask hindlilerinin Avropalilarla ilk qarsilasmasi Rusiya Alyaskasi 1733 1867 donemiede ruslarla Denaginalar arasinda olmusdur 11 Bugun Denaginacada 75 12 Ahtnacada 50 Rusca alinti var ve bunlar her iki xalqin ruslarla apardigi mutamadi kurk ticareti sirasinda dillerine kecmisdir Ruslardan Alyaskanin satin alimi ve sonrasi erken ABS doneminde 1867 1915 atabasklar ozlerine yad yabanci olan avropalilara ozgu xesteliklerden qirilmisdilar 11 Ehali RedakteDil Etnik say Danisan ehaliGucince Alaska amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 01 amp amp amp amp amp 0 1 000 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0150 amp amp amp amp amp 0 150Gucince Kanada amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 01 900000 1 900 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0400 amp amp amp amp amp 0 400Koyukonca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 02 300000 2 300 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0150 amp amp amp amp amp 0 150Denaginaca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 01 amp amp amp amp amp 0 1 000 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 050 amp amp amp amp amp 0 50Ahtnaca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0650 amp amp amp amp amp 0 650 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 025 amp amp amp amp amp 0 25Asagi Tananaca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0400 amp amp amp amp amp 0 400 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 025 amp amp amp amp amp 0 25Hanca Alaska amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 060 amp amp amp amp amp 0 60 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 012 amp amp amp amp amp 0 12Hanca Kanada amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0250 amp amp amp amp amp 0 250 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 07 amp amp amp amp amp 0 7Yuxari Tananaca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0300 amp amp amp amp amp 0 300 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 055 amp amp amp amp amp 0 55Deginakca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0250 amp amp amp amp amp 0 250 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 014 amp amp amp amp amp 0 14Tanakrosca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0200 amp amp amp amp amp 0 200 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 050 amp amp amp amp amp 0 50Holikacukca amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0180 amp amp amp amp amp 0 180 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 05 amp amp amp amp amp 0 5Kuskokvimce amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 0100 amp amp amp amp amp 0 100 amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp amp 025 amp amp amp amp amp 0 25Edebiyyat RedakteSusan W Fair 2006 Alaska Native Art Tradition Innovation Continuity William Simeone A History of Alaskan Athapaskans 1982 Alaska Historical Commission Dzeniskevich G I Atapaski Alyaski L Nauka Leningradskoe otd 1987 U S Government Printing Office 1900 Annual Report of the United States Geological Survey to the Secretary of the Interior Celebrating Alaska Natives and Alaskan Indian Communities Athabascan Indians ANKN Athabascans of Interior Alaska Alaskan Athabascans Arxivlesdirilib 2012 10 29 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Athabascans of Interior Alaska Appendix A Brief Description of Alaskan Athabascan Culture 2012 09 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 03 31 Appendix E Race Code List South Dakota Department of Education Race Ethnicity Guidance Race Identification PDF 2013 06 23 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 03 31 Athabascan Conference Exhibition Seven branches of Athabascan Alaska s Heritage Alaskan Athabaskans 2014 02 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 03 31 William Simeone A History of Alaskan Athapaskans 1982 Alaska Historical Commission Dzeniskevich G I Atapaski Alyaski L Nauka Leningradskoe otd 1987 1 2 Anchorage Museum Athabascan Indian history and culture 2012 10 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 03 31 Dene Yeniseic Symposium Arxivlesdirilib 2018 11 15 at the Wayback Machine University of Alaska Fairbanks February 2008 accessed 30 Mar 2010 Encyclopaedia Britannica Athabaskan language family 1 2 Working Effectively with Alaska Native Tribes and Organizations Desk Guide Arxivlesdirilib 2013 04 07 at the Wayback Machine A desk guide for United States Fish amp Wildlife Service Employees on Alaska Native cultures history federal laws organizations consultation and federally recognized tribes Stephen Adolphe Wurm Peter Muhlhausler Darrell T Tyron 1996 Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific Asia and the AmericasHemcinin bax RedakteAlyaska Alyaska yupikleri Inuit xalqi Iqlo Eskimoslar AborigenXarici kecidler RedakteYouTube Alaska Native Drum Making Video Alaska Atabask davul yapimi Menbe https az wikipedia org w index php title Alyaska atabasklari amp oldid 6019251, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.