Alim Paşa Salavatov (rus.Алимпаша Салаватов;29 oktyabr1901(1901-10-29), Yaxsay – 1942, Sevastopol, SSRİ) — kumuk şairi və dramaturqu, Kumuk dramaturgiyasının banisi, SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü (1936)
Alim Paşa Salavatov bədii yaradıcılığa 1914-1915-ci illərdə başlamışdır. Əsərlərini kumuk və rus dillərində yazmışdır. 1925-ci ildə Mahaçqalada müəllifin “Birinci hissə” adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuşdur. 1930-cu ildə isə “Seçilmiş əsərləri” yayınlanmışdır. Alim Paşa Salavatov kumuk məktəbləri üçün ilk ana dili dərsliyinin müəllifidir. Uzun müddət kumuk xalq ədəbiyyatının toplanması ilə məşğul olmuşdur. O, həmçinin kumuk poeziyasının klassiki İrçi kazakın əsərlərini toplayıb nəşr etdirmişdir. O, kumuk dramaturgiyasının banisidir. Müəllifin “Qırmızı partizanlar” əsəri 1932-ci ildə Dağıstanda keçirilən müsabiqədə birinci mükafata layiq görülmüşdür. Özü də vətəndaş müharibəsinin iştirakçısı olan dramaturq bu əsərdə sinfi mübarizənin mənzərəsini canlandırmağa çalışmışdır. Folklorun dərin bilicisi və xalqının psixologiyasına yaxından bələd olan Alim-Paşa Salavatov yüksək idealların mənbəyini dəqiq bir şəkildə müəyyənləşdirmişdir - bu "Aygazi" qəhrəmanlıq mahnısıdır. Burada azadlıq ruhu və yüksək, məftunedici sevginin ilahi gücü bənzərsiz təcəssüm tapmışdır. Bir gecədə üç sınaq keçirən (sevgilisinin şərəfini qurtarmaq, atasının qatillərindən intiqam almaq və uzaqdan gələn qonaqları layiqincə qəbul etmək üçün) yoxsul bir kəndli ailəsindən olan gənc Aygazi obrazı müəllifi erkən yaşlarından cəlb etmişdir. Toylarda, səmimi ziyafətlərdə müğənnilərdən tez-tez Aygazi-batır haqqında bir mahnı ifa etmələri istənilirdi. Cəsarətli cavanların kürəyinə vuraraq: "Maşallah, Aygaziyə oxşayır."- deylirdi. Beləliklə Alim-Paşa Salavatov ilk pyesinin uğurundan ilham alaraq cəsarətli bir addım ataraq Ayqazı obrazına səhnə həyatı vermişdir. Bu əsərlə kumuk teatrının həm konsepsiya, həm də məzmun-forma baxımından yeniləşməsinə təkan verilmişdir. Yeni yaranmış milli teatrın repertuarında hələ etnik mənşəyini, etik əsaslarını və estetik statusunu təyin edəcək bir tamaşa yox idi. Alim-Paşa Salavatovun pyesi əsasında uzun illərdir səhnədən düşməyən "Aygazi" xalq dramı teatrın mənəvi təzahürü kimi dəyərləndilir. Müəllifin “Karaçaç” pyesi də uğurla tamaşaya qoyulmuşdur. Alim Paşa Salavatovun əsərləri doğma kumuk dilində dəfələrlə təkrar nəşr olunmuşdur. Onun rus dilinə tərcümə olunmuş şeirləri cəbhəçi şairlərin "Sınıq Simlər" toplusuna daxil edilmışdır.
Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi
Mahaçqalanın küçələrindən biri Alimpaşa Salavatovun şərəfinə adlandırılmışdır.
İzberbaş Pedaqoji Məktəbi (əvvəlki adı Buynaksk) və Dağıstan Dövlət Kumuk Musiqili Dram Teatrı onun adını daşıyır.
“Айгъази"["Aygazi"] – (1940-cı ildə səhnəyə qoyulmuşdur)
“Къарачач" ["Qaraçaç"] – (1940)
Şeirləri
“Биринчи гесек” ["Birinci hissə"]
“Экинчи гесек” ["İkinci hissə”]
“Шиърулар мажмуасы” [“Şeirlər məcmuəsi”]
Ədəbiyyat
Абакаров, А. Драматург, педагог, воин: к 90-летию со дня рождения А-П. Салаватова/ А. Абакаров// Дружба.- 1991.- 5 декабря.
Абакаров, А. Драматург, педагог, воин: о творчестве А-П. Салаватова/ А. Абакаров// Дружба.- 1985.- 22 февраля.
Абакаров, А. Поэт, просветитель, педагог: к 85-летию со дня рождения А-П. Салаватова/ А. Абакаров// Дружба.- 1986.- 27 ноября.
Абуков, К. Молнии бьют по вершинам: к 90-летию со дня рождения А-П. Салаватова/ К. Абуков// Дагестанская правда.- 1992.- 9 октября.
Авшалумов, Х. Человек с большой буквы: А-П. Салаватов, каким я его знал и помню / Х. Авшалумов// Дагестанская правда.- 1995.- 5 апреля.
Адилов, Г. Язывчу, драматург, шаир, алим…= Писатель, драматург, поэт, педагог… : к 110-летию А-П. Салаватова/ Г. Адилов// Елдаш.- 2011.- 23 сентября.- Кум.
Акбиев, С. На русский язык переведены пьесы А-П. Салаватова / С. Акбиев// Дагестанская правда.- 1988.- 8 июля.
Акбиев, С. Светить и освещать путь другим : о творчестве А-П. Салаватова/ С. Акбиев// Дагестанская правда.- 2001.- 3 марта.
Акбиев, С. Талант на службе возрождения : к 90-летию со дня рождения А-П. Салаватова/ С. Акбиев// Дагестанская правда.- 1991.- 6 ноября.
Алим-Паша Салаватов // Писатели Дагестана: из века в век.- Махачкала, 2009.- С. 42-43.
Алим-Паша Салаватов // Писатели советского Дагестана (1934-1984 гг.).- Махачкала, 1984.- С. 124-125.
Восемь мгновений жизни : фото из семейного архива А-П. Салаватова// Елдаш.- 2011.- 22 апреля.
Зульфукарова, М.И. А-П. Салаватов / М.И. Зульфукарова// История дагестанской советской литературы: в 2-х т. Т. 2.- Махачкала, 1967.- С. 194-202.
Кривоносова, С. Классика современна всегда : с юбилейного вечера, посвященного 110-летию со дня рождения А-П. Салаватова// Дагестанская правда.- 2011.- 15 июля.
Литературный энциклопедический словарь. – М.: Сов. энциклопедия, 1987. – c. 174, 692.
Митаров, М. Алим-Паша Салаватов / М. Митаров// Оборванные струны.- Махачкала, 1971.- С. 85-87.
Открытие сезона – на родине драматурга : о Кумыкском музыкально-драматическом театре имени А-П. Салаватова// Дружба.- 1976.- 29 октября.
Порсуков, А. Немеркнущий талант : к 80-летию А-П. Салаватова/ А. Порсуков// Дружба.- 1982.- 29 января.
Салаватов Алим Паша // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. –3-е изд. – М. : Советская энциклопедия, 1969-1978.
Салаватов, А-П. Карачач: драматическая сказка/ А-П. Салаватов; пер. с кум. К. Абукова// Драматургия Дагестана: пьесы. Ч. II.- Махачкала, 1994.- С. 225-275.
Салаватов, А-П. Подавайте нам коней; Песня пчел; Заяц и охотник; Мяч; Аромат цветов; Радость жизни; Радость весны: стихи/ А-П. Салаватов; пер. с кум. Н. Поляковой// Оборванные струны.- Махачкала, 1971.- С. 88-93.
Султанов, К. Алим-Паша Салаватов / К. Султанов// Султанов, К. Поэты Дагестана/ К. Султанов.- Махачкала, 1959.- С. 111-123.
Халилулаев, Б. Педагог, писатель, воин : к 90-летию А-П. Салаватова/ Б. Халилулаев// Дружба.- 1991.- 24 августа.
İstinadlar
Салаватов Алимпаша (Алим Салават)
September 18, 2021
alim, paşa, salavatov, Алимпаша, Салаватов, oktyabr, 1901, 1901, yaxsay, 1942, sevastopol, ssri, kumuk, şairi, dramaturqu, kumuk, dramaturgiyasının, banisi, ssri, yazıçılar, ittifaqının, üzvü, 1936, təxəllüsü, alim, salavatdoğum, tarixi, oktyabr, 1901doğum, ye. Alim Pasa Salavatov rus Alimpasha Salavatov 29 oktyabr 1901 1901 10 29 Yaxsay 1942 Sevastopol SSRI kumuk sairi ve dramaturqu Kumuk dramaturgiyasinin banisi SSRI Yazicilar Ittifaqinin uzvu 1936 Alim Pasa SalavatovTexellusu Alim SalavatDogum tarixi 29 oktyabr 1901Dogum yeri Aksay aulu Dagistan vilayeti RusiyaVefat tarixi 1942Vefat yeri Sevastopol SSSRVetendasligi Rusiya Imperiyasi SSSRMilliyyeti kumuk turkuTehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji InstitutuFealiyyeti sair dramaturq folklorcuFealiyyet illeri 1914 1937Eserlerinin dili kumukca ruscaIstiqamet romantizm realizmJanr seir poema pyes Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Xatiresinin ebedilesdirilmesi 4 Muhum eserleri 4 1 Pyesleri 4 2 Seirleri 5 Edebiyyat 6 IstinadlarHeyati RedakteAlim Pasa Qanpolad oglu Salavatov 29 oktyabr 1901 ci ilde Rusiyanin Dagistan vilayetinin Aksay kendinde anadan olmusdur Milliyyetce kumuk turkudur Alti yasinda valideynlerini itirmis ozge insanlarin himayesinde yasamaga mecbur olmusdur Orta mektebi Teymuxansurada bitirmis sonra Kazanda pedaqoji mektebde oxumusdur 1 1924 cu ilde Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutuna daxil olmusdur Institutu bitirdikden sonra Buynaksk Pedaqoji Mektebinde ders demisdir Daha sonra Mahacqalada Rusiya Elmler Akademiyasinin H Sadasa adina Dil Edebiyyat ve Incesenet Institutunda elmi tedqiqiatci kimi calismisdir Eyni zamanda Serq Xalqlari Institutunun aspiranturasina daxil olmusdur 1936 ci ilde SSRI Yazicilar Ittifaqina uzv qebul edilmisdir Ikinci Dunya muharibesi baslayan kimi o konullu sekilde orduya siralarina qo sulmus ve 1942 ci ilde Krim cebhesinde Sevastopol yaxinliginda helak olmusdur Yaradiciligi RedakteAlim Pasa Salavatov bedii yaradiciliga 1914 1915 ci illerde baslamisdir Eserlerini kumuk ve rus dillerinde yazmisdir 1925 ci ilde Mahacqalada muellifin Birinci hisse adli seirler kitabi nesr olunmusdur 1930 cu ilde ise Secilmis eserleri yayinlanmisdir Alim Pasa Salavatov kumuk mektebleri ucun ilk ana dili dersliyinin muellifidir Uzun muddet kumuk xalq edebiyyatinin toplanmasi ile mesgul olmusdur O hemcinin kumuk poeziyasinin klassiki Irci kazakin eserlerini toplayib nesr etdirmisdir O kumuk dramaturgiyasinin banisidir Muellifin Qirmizi partizanlar eseri 1932 ci ilde Dagistanda kecirilen musabiqede birinci mukafata layiq gorulmusdur Ozu de vetendas muharibesinin istirakcisi olan dramaturq bu eserde sinfi mubarizenin menzeresini canlandirmaga calismisdir Folklorun derin bilicisi ve xalqinin psixologiyasina yaxindan beled olan Alim Pasa Salavatov yuksek ideallarin menbeyini deqiq bir sekilde mueyyenlesdirmisdir bu Aygazi qehremanliq mahnisidir Burada azadliq ruhu ve yuksek meftunedici sevginin ilahi gucu benzersiz tecessum tapmisdir Bir gecede uc sinaq keciren sevgilisinin serefini qurtarmaq atasinin qatillerinden intiqam almaq ve uzaqdan gelen qonaqlari layiqince qebul etmek ucun yoxsul bir kendli ailesinden olan genc Aygazi obrazi muellifi erken yaslarindan celb etmisdir Toylarda semimi ziyafetlerde mugennilerden tez tez Aygazi batir haqqinda bir mahni ifa etmeleri istenilirdi Cesaretli cavanlarin kureyine vuraraq Masallah Aygaziye oxsayir deylirdi Belelikle Alim Pasa Salavatov ilk pyesinin ugurundan ilham alaraq cesaretli bir addim ataraq Ayqazi obrazina sehne heyati vermisdir Bu eserle kumuk teatrinin hem konsepsiya hem de mezmun forma baximindan yenilesmesine tekan verilmisdir Yeni yaranmis milli teatrin repertuarinda hele etnik menseyini etik esaslarini ve estetik statusunu teyin edecek bir tamasa yox idi Alim Pasa Salavatovun pyesi esasinda uzun illerdir sehneden dusmeyen Aygazi xalq drami teatrin menevi tezahuru kimi deyerlendilir Muellifin Karacac pyesi de ugurla tamasaya qoyulmusdur Alim Pasa Salavatovun eserleri dogma kumuk dilinde defelerle tekrar nesr olunmusdur Onun rus diline tercume olunmus seirleri cebheci sairlerin Siniq Simler toplusuna daxil edilmisdir Xatiresinin ebedilesdirilmesi RedakteMahacqalanin kucelerinden biri Alimpasa Salavatovun serefine adlandirilmisdir Izberbas Pedaqoji Mektebi evvelki adi Buynaksk ve Dagistan Dovlet Kumuk Musiqili Dram Teatri onun adini dasiyir Muhum eserleri RedaktePyesleri Redakte Kyzyl partizanlar Qirmizi partizanlar 1933 Ajgazi Aygazi 1940 ci ilde sehneye qoyulmusdur Karachach Qaracac 1940 Seirleri Redakte Birinchi gesek Birinci hisse Ekinchi gesek Ikinci hisse Shirular mazhmuasy Seirler mecmuesi Edebiyyat RedakteAbakarov A Dramaturg pedagog voin k 90 letiyu so dnya rozhdeniya A P Salavatova A Abakarov Druzhba 1991 5 dekabrya Abakarov A Dramaturg pedagog voin o tvorchestve A P Salavatova A Abakarov Druzhba 1985 22 fevralya Abakarov A Poet prosvetitel pedagog k 85 letiyu so dnya rozhdeniya A P Salavatova A Abakarov Druzhba 1986 27 noyabrya Abukov K Molnii byut po vershinam k 90 letiyu so dnya rozhdeniya A P Salavatova K Abukov Dagestanskaya pravda 1992 9 oktyabrya Avshalumov H Chelovek s bolshoj bukvy A P Salavatov kakim ya ego znal i pomnyu H Avshalumov Dagestanskaya pravda 1995 5 aprelya Adilov G Yazyvchu dramaturg shair alim Pisatel dramaturg poet pedagog k 110 letiyu A P Salavatova G Adilov Eldash 2011 23 sentyabrya Kum Akbiev S Na russkij yazyk perevedeny pesy A P Salavatova S Akbiev Dagestanskaya pravda 1988 8 iyulya Akbiev S Svetit i osveshat put drugim o tvorchestve A P Salavatova S Akbiev Dagestanskaya pravda 2001 3 marta Akbiev S Talant na sluzhbe vozrozhdeniya k 90 letiyu so dnya rozhdeniya A P Salavatova S Akbiev Dagestanskaya pravda 1991 6 noyabrya Alim Pasha Salavatov Pisateli Dagestana iz veka v vek Mahachkala 2009 S 42 43 Alim Pasha Salavatov Pisateli sovetskogo Dagestana 1934 1984 gg Mahachkala 1984 S 124 125 Vosem mgnovenij zhizni foto iz semejnogo arhiva A P Salavatova Eldash 2011 22 aprelya Zulfukarova M I A P Salavatov M I Zulfukarova Istoriya dagestanskoj sovetskoj literatury v 2 h t T 2 Mahachkala 1967 S 194 202 Krivonosova S Klassika sovremenna vsegda s yubilejnogo vechera posvyashennogo 110 letiyu so dnya rozhdeniya A P Salavatova Dagestanskaya pravda 2011 15 iyulya Literaturnyj enciklopedicheskij slovar M Sov enciklopediya 1987 c 174 692 Mitarov M Alim Pasha Salavatov M Mitarov Oborvannye struny Mahachkala 1971 S 85 87 Otkrytie sezona na rodine dramaturga o Kumykskom muzykalno dramaticheskom teatre imeni A P Salavatova Druzhba 1976 29 oktyabrya Porsukov A Nemerknushij talant k 80 letiyu A P Salavatova A Porsukov Druzhba 1982 29 yanvarya Salavatov Alim Pasha Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Salavatov A P Sajlamly proizvedeniyalary Izbrannye proizvedeniya A P Salavatov Mahachkala Daggiz 1951 319 s Kum Salavatov A P Karachach dramaticheskaya skazka A P Salavatov per s kum K Abukova Dramaturgiya Dagestana pesy Ch II Mahachkala 1994 S 225 275 Salavatov A P Podavajte nam konej Pesnya pchel Zayac i ohotnik Myach Aromat cvetov Radost zhizni Radost vesny stihi A P Salavatov per s kum N Polyakovoj Oborvannye struny Mahachkala 1971 S 88 93 Sultanov K Alim Pasha Salavatov K Sultanov Sultanov K Poety Dagestana K Sultanov Mahachkala 1959 S 111 123 Halilulaev B Pedagog pisatel voin k 90 letiyu A P Salavatova B Halilulaev Druzhba 1991 24 avgusta Istinadlar Redakte Salavatov Alimpasha Alim Salavat Menbe https az wikipedia org w index php title Alim Pasa Salavatov amp oldid 5675082, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
