Albaniya memarlığı

Albaniya memarlığı — Albaniya Respublikası ərazisində müxtəlif mədəniyyətlərə – illiryalılara, qədim yunanlara, Roma İmperiyasına, Osmanlı İmperiyasına və italyan memarlığına aid olan abidələr kompleksi.

Paytaxt Tirana 1914-cü ildən əvvəl

Tarixi

Ölkədəki İlliriya qalalarının qalıqları qədim memarlıq tikililərindəndir. Belə ki, onlar e.ə. VII əsrə aid edilir.

Sonrakı dövrlərdə antik ənənələrin geniş yayılmasına baxmayaraq, Albaniyanın milli mədəniyyəti – ənənəvi tikililər, keramika, metal emalı inkişaf etməkdə davam edirdi.

Albaniya memarlığının formalaşmasında illiryalıların, qədim yunanların, Roma İmperiyasının, Osmanlı İmperiyasının və italyan memarlığının böyük rolu olmuşdur.

Xristian memarlığı

XIII-XIV əsrlərdə Bizans üslubunda kilsə incəsənəti inkişaf etmişdir. Həmin dövrə aid əsas memarlıq abidələri bunlardır:

• Mesopotam kəndində Müqəddəs Nikolay kilsəsi;
• Lavdaridə Müqəddəs Troitsa kilsəsinin divar rəsmləri.

XVII-XVIII əsrlərdə də Voskopoya və Vitkuki şəhərlərində çoxsaylı kilsələr tikilmişdir.

Türk-islam memarlığı

XV-XIX əsrlərdə Albaniyada türk-islam memarlıq ənənələri üstünlük təşkil etmişdir. Həmin dövrə aid əsas memarlıq abidələri bunlardır:

• Tiranada XVIII əsrə aid Ədhəmbəy məscidi;
• Tiranada hamam;
• Tiranada şəhər qalası;
• Tiranada bazar yeri və bir sıra evlər;
• Tiranada Əhmədpaşa təkyəsi;
• Beratda 1775-ci ildə tikilmiş Əhmədpaşa körpüsü;
• Beratda Xəlvəti təkkəsi;
• Ergiri qəsəbəsində XVIII əsrə aid evlər;
• Ergiri qəsəbəsində Qırmızı məscid;
• XVIII əsrə aid Qurşunlı məscidi;
• Luşna qəsəbəsində İsgəndərbəy məscidi;
• Luşna qəsəbəsində qala;
• Təpədələndə Dəmir baba təkyəsi və türbəsi.

Kommunizm və post-kommunist dövrü

 

Skanderbeu meydanı 1988-ci ildə

1944-cü ildən 1991-ci ilə qədər şəhərsalmada memarlıq keyfiyyətləri azalmışdır. Belə ki, kütləvi şəkildə sosialist yaşayış massivləri, geniş yollar, fabriklər, şəhər meydanları inşa edilsə də, əslində onlar sökülən tarixi binaların yerində inşa edilmişdir.

Qalereya

•  

  Durrës amfiteatrı

•  

  Apolloniyada olan Agonotetes monumenti

•  

  Butrint

•  

  Roman Theater Butrint

•  

  Bullisdə antik kafedralın qalıqları

•  

  Şkoderdəki Rozafa qalası

İstinadlar

1. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 299. ISBN 978-9952-441-02-4.
2. Sirli türk ruhunun gizləndiyi əfsanəvi məmləkət^{[ölü keçid]}. lent.az, 30.03.2011  (az.)

Xarici keçidlər

• Ledita Mezini a & Dorina Pojani. "Defence, identity, and urban form: the extreme case of Gjirokastra" (PDF). Planning Perspectives. 2014.
• Shumka, L. "Considering Importance of Light in the Post-Byzantine Church in Central Albania". International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology. 2 (11). November 2013.^{[ölü keçid]}
• Eleni Gavra, Stella Kasidou & Yannis Konstantinou. (PDF). Institutional Framework and Policies, Institute for Balkan Studies. 2015-06-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-01.
• Vokshi, Armand, & Nepravishta, Florian. "FLORESTANO DI FAUSTO - THE GENESIS OF NEW ARCHITECTURAL FORMS IN ALBANIA".
• Ndreçka, Olisa, & Nepravishta, Florian. "The Impact of Socialist Realism in the Albanian Architecture in 1945-1990". Architecture and Urban Planning. September 2014.