Akif Bayramov
Bayramov Akif Bayram oğlu - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun Zooloji tədqiqatlar şöbəsinin müdiri,biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent.
Akif Bayramov | |
---|---|
Bayramov Akif Bayram oğlu | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Azərbaycan Respublikası, Naxçıvan Muxtar Respublikası, Ordubad rayonu, Nüsnüs |
Elm sahəsi | Biologiya |
Elmi dərəcəsi | Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru |
Elmi adı | Böyük elmi işçi |
İş yeri | AMEA Naxçıvan Bölməsi, Bioresurslar İnstitutu |
Təhsili | ali, Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutu |
Həyatı
1950-ci ildə Ordubad rayonunun Nüsnüs kəndində anadan olmuşdur. 1979-cu ildə akad. Y.H. Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun biologiya əlavə kimya müəllimi ixtisasını bitirmişdir.
Elmi yaradıcılığı
1980-ci ilin fevral ayından Azərbaycan EA Naxçıvan Regional Elm Mərkəzinin “İnsan və heyvan fiziologiyası” laboratoriyasında baş laborant kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1985-ci ildən Elm Mərkəzinin “Daxili suların biologiyası” bölməsində elmi işçi vəzifəsində çalışmış, muxtar respublikanın çay, göl və su anbarlarında formalaşmış dib faunanın tədqiqi işi ona həvalə edilmişdir. İşdə balıqçılıq təsərrüfatı əhəmiyyəti nəzərə alınaraq Cənubi Qafqazda Araz çayının yatağı üzərində yaradılmış ən böyük sututarın – Naxçıvan su anbarının zoobentosunun öyrənilməsinə üstünlük verilmişdir. Azərbaycan EA Zoologiya İnstitutunun Elmi Şurasının 21 oktyabr 1987-ci il tarixli iclasında “Naxçıvan su anbarının zoobentosu” mövzusunda dissertasiya işinin mövzusu təsdiq edilmişdir. Dissertasiya işi müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilmiş, lakin keşən əsrin doxsanıncı illərində ölkədə baş verən ictimai-siyasi hadisələr onun vaxtında müdafiəsinə imkan verməmişdir. Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin 26 avqust 2002-ci il tarixli 18/1 saylı qərarına əsasən Regional Elm mərkəzi ləğv edildiyindən tutduğu vəzifədən azad edilmiş, 2003-cü ildən AMEA Naxçıvan bölməsi Bioresurslar İnstitutunun “Zooloji tədqiqatlar şöbəsinə” elmi işçi təyin edilmişdir. İnstitutda yaradılmış işguzar mühit və əmək şəraiti ona dissertasiya işini müasir tələblər səviyyəsində son dövrlərin məlumatları ilə yenidən işləməyə və tamamlağa imkan vermişdir. 2008-ci ilin yanvar ayında dissertasiya işi AMEA Zoologiya İnstitutunun D.01.071 Dissertasiya Şurasında müdafiə edilmiş, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının 16 oktyabr 2008-ci il tarixli qərarı ilə ona biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi verilmişdir. 2009-cu ilin iyun ayından “Zooloji tədqiqatlar şöbəsinin” müdiri vəzifəsinə təyin edilmişdir, böyük elmi işçidir. Ali Attestasiya Komissiyasının 28 iyun 2013-cü il tarixli qərarı ilə A.B.Bayramova zoologiya ixtisası üzrə dosent elmi adı verilmişdir. Bayramov Akif Bayram oğlu 73 məqalə və tezisin müəllifidir, tibb kollecinin və biologiya ixtisası üzrə təhsil alan universitet tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş “Latın dili” dərsliyinin və ”Naxçıvan Muxtar Respublikasının onurğasızlar faunasının taksonomik spektri” və “Çay sularında üzvi çirklənmənin bioloji analizinin sadə üsulları” monoqrafiyalarının həmmüəllifidir. 10 Beynəlxalq konfrans və simpoziumun əyani iştirakçısı olmuşdur. Əsərləri Rusiya Federasiyasında, Türkiyə, Çexiya respublikasında, Polşada, Bolqarıstanda və ABŞ-da dərc edilmişdir. Azərbaycan faunasında yayılmış iynəcələrin sürfə mərhələsi üzrə eksperti və deskriptor tərtibçisidir.
Əsas elmi nailiyyətləri
Müasir metodlarla Naxçıvan (Araz) su anba¬rında makrozoobentosun növ tərkibi, kəmiy¬yət göstəriciləri, onun formalaşdırdığı təbii yem bazası, zoobentosun kaloriliyi, qidalılıq dəyəri öyrənilmiş, dib faunanın bentofaq balıq növlərinin qidalanmasında rolu və suyun bioloji özünütəmizləmə proseslərin¬dəki funksional fəaliyyəti dəyərləndirilmiş¬dir.Hazırda ərazinin yüksəklik qurşaqları üzrə muxtar respublikada işməli suyun mənbəyini təşkil edən çayların dib faunasını təşkil edən əsas sistematik qrupların və biosenozların öyrə¬nilməsi işi davam etdirilir. Tibbi və baytarlıq əhəmiyyəti ilə seçilən çoxsaylı qansorucu ikiqanadlı (Diptera) növlərinin su mühitində çoxalması və inkişaf dinamikasının müəyyən edilməsinə üstünlük verilir. Hələlik bölgə hidrofaunasında 600-dən çox makrobentik dib onurğasızı növü aşkar edilmişdir .
Kitab və monoqrafiyaları
- Latın dili (qrammatikanın və terminologiyanın əsasları). Bakı: İndigo mətbəəsi, 2011, 128 s.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının onurğasızlar faunasının taksonomik spektri. Naxçıvan: Əcəmi, NPB, 2014, 320 s.
- Çay sularında üzvi çirklənmənin bioloji analizinin sadə üsulları. Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2015, 87 s.
- Araz su anbarının hidrofaunası. Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2017, 352 s.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının faunası: Balıqlar və suda-quruda yaşayanlar. Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2018, 180 s.
Əsas elmi məqalələri
- Донная фауна Арпачайского водохранилища // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 1987, №5, s. 135-137.
- Донная фауна рек Арпачай и Гиланчай // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 1988, №5, s. 123-127.
- Особенности формирования ихтиофауны Нахичеванского водохранилища // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 1989, №4, s. 99-101.
- К изучению макрозообентоса Нахичеванского водохранилища // Azərbaycan EA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 1993, №4-6, s. 162-166.
- Naxçıvan su anbarının bentik faunasının fəsillər üzrə dəyişilməsi //Azərbaycan EA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 1994, №1-6, s. 103-111.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasında balıqçılığın imkanları haqqında //Naxçıvan Muxtar Respublikasının təbii ehtiyatları və onlardan daha səmərəli istifadə yolları Beynəlxalq simpoziumun materialları. Naxçıvan, 2001, s. 123-126.
- Naxçıvan su anbarında çirklənmənin hidrobioloji analizi / Ekologiya və həyat fəaliyyətinin mühafizəsi adlı IV Beynəlxaq konfransın materialları. Sumqayıt, 2002, s. 5-6.
- Naxçıvan su anbarında zoobentosun balıqların qidalanmasında rolu // Azərbaycan MEA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 2004, №5-6, s. 153-158.
- Naxçıvan su anbarının bioloji həyatında Chironomidae fəsiləsinin yeri // AMEA Naxçıvan Bölməsinin XəbərləriTəbiət və texniki elmlər seriyası, 2006, №3, s. 51-55.
- Naxçıvan su anbarında çay xərçənginin (Astacus leptodactylus) bioekoloji xüsusiyyətləri // AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri. Bakı: Elm, 2006, XXVIII bur. s. 144-148.
- Naxçıvan su anbarında üzvi çirklənmənin bioloji qiymətləndirilməsi // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Təbiət və texniki elmlər seriyası, 2007, №2, s. 164-168.
- Naxçıvan su anbarında çay xərçəngi-Astacus leptodactylus Esch. fərdlərinin boy və çəki artımı // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Təbiət və texniki elmlər seriyası, 2007, №4, s. 159-164.
- Naxçıvan su anbarında su altında qalan torpaqların zoobentosu // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, I cild, Bakı: Elm, 2008, s. 423-428.
- Питание молоди сазана в Нахчыванском водохранилище // Известия Дагестанского государственного педагогического университета. Естественные и точные науки. Maxaчкала: 2009, №9. c. 29-32.
- Naxcıvan Muxtar Respublikası çaylarının xironomid (Diptera, Chironomidae) sürfələrinin ekoloji-sistematik tərkibi // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, II cild. Bakı: Elm, 2010, s. 557-562.
- Nahçivan Özerk Cumhuriyetinde kan emen iki kanatlıların (Diptera, Culicidae, Simuliidae) larva dönemi üzerine faunistik bir araştırma // Araz hövzəsi I Beynəlxalq parazitar xəstəliklər simpoziumu, 19-21 mart 2011, Naxçıvan. s. 34-42.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının axar və durğun sututarlarının bioloji həyatında ikiqanadlılar (Diptera) dəstəsi sürfələrinin rolu // Azərbaycan MEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri, təbiət və texniki elmlər seriyası, 2011, cild 7, №2, s. 190-197.
- Биоэкологические особенности Tubifex tubifex (Muller, 1774) в условиях Нахчыванского водохранилища // Materialy VII Mezinarodni vedesko-prakticka conference /Praha: Publischinq House “Education and Science” 2011, c. 21- 25.
- Naxçıvan su anbarında makrozoobentosun sahələr üzrə yayılması // Azərbaycan MEA-nın Xəbərləri. Biol. elmləri seriyası, 2011, cild. 66, №2, s. 61-65.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının xironomidlər (Diptera, Nematocera, Chironomidae) faunası // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri, təbiət və texniki elmlər seriyası, 2012, cild 8, №2, s. 157-164.
- The assessment of organic contamination of the Aras reservoir based on hydrobiological indicators // International Journal of Aquatic Science, 2013, v. 7, No 1, p. 62-73.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının onurğasızlar faunasının taksonomik spektri. Naxçıvan: Əcəmi, 2014, 316 s.
- Naxçıvan Muxtar respublikasında aparılmış hidrobioloji və ixtioloji tədqiqat işlərinin nəticələri // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Təbiət və texniki elmlər seriyası, 2014, cild 10, № 4 s.189-197.
- Population dynamics of freshwater crayfish (Astacus leptodactilus) of Arasi reservoir of Irani sector// Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin V qurultayının materialları. Bakı: Elm, 2014.
- Личинки табанид (Insecta, Diptera, Tabanidae) Нахчыванской Автономной Республики Азербайджана /Materialy XI miedzynarodovey naukovi practyczney konferencji, 07-15 fevral 2015, Przemysl, Polşa: Nauka i studia, 2015, s. 26-30.
- Makrozoobentosun Naxçıvan Muxtar Respublikasının yüksəklik qurşaqları üzrə paylanması qanunauyğunluqları /Beynəlxalq elmi-praktik konfransın materialları, Naxçıvan, 15-16 may 2015, Qeyrət, 2015, s. 96-100.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasında aparılmış zooloji tədqiqatlar / Naxçıvan müstəqillik illərində: Hədəflər, inkişaf, nəticələr. Elmi konfransın materialları.02-04 dekabr 2016. s. 364-370.
- Naxçıvan Muxtar Respublikası sututarlarının ixtiofaunası və Batabat su anbarının zooplanktonunun öyrənilməsinə dair //AMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri, təbiət və texniki elmlər seriyası, 2016, cild 12, №2, s.213-225.
Ədəbiyyat
- Bayramov A.B. Naxçıvan su anbarının zoobentosu: Biol. elm. nam. ... dis. avtoref., Bakı, 2007, 22 s.
Mənbə
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
- AMEA Naxçıvan Bölməsi