Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi yasəmən (lat. Syringa vulgaris) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin zeytunkimilər fəsiləsinin yasəmən cinsinə aid bitki növü.
| Adi yasəmən | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Adi yasəmən | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Təbii halda Balkan yarımadasında, Sankt-Peterburqdan Yekaterinburq bölgəsinədək, Qərbi Sibirdə Tayqanın cənub zonasında, meşə-çöl və çöl zonalarında, Orta Asiyada, Şərqi Sibirin cənubunda, Uzaq Şərqin orta və cənub hissəsində becərilir. Karpatda təbii relikt arealı vardır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 2-8 m olan, çoxgövdəli, yarpağı tökülən koldur. Qabığı boz və ya boz-qonur, cavan bitkilərin qabığı hamardır. Zoğları iki, bəzən bir tumurcuqla qurtarır. Tumurcuqlarda pulcuqları xaçvari yerləşir. Yarpaqları üzbəüz, sadə, uzunluğu 4-12 sm və eni 3-8 sm, bünövrəsi ürəkvari və ya düz kəsikli, ucu biz, yaşıl, çılpaq, möhkəm, kənarları bütöv, saplaqların uzunluğu 3 sm-dir. Çiçəkləri bənövşəyidən ağ rəngədək olmaqla, ətirli, 6-10 x 5-8 mm, uzun müddət tökülməyən, piramidal, cüt, düz dayanan və ya sallaq, uzunluğu 10-20 sm olan süpürgələrə yığılmışdır. Hər il mayın axırlarında - iyunun əvvəllərində çıçəkləyir. Meyvəsi payızda yetişir, ikiyuvalı qutucuq olmaqla uzunluğu 1,5 sm, quru, bir neçə uzunsov və dərili-qanadlı, yuvalarla açılan toxumları vardır.
Ekologiyası
Dağ meşələrində, boş yamaclarda bitir. Şaxtaya davamlıdır. Rütubətli, gilli torpaqlarda normal böyüyüb inkişaf edir.
Azərbaycanda yayılması
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yaşıllıqlarda yayılmışdır.
İstifadəsi
Yuyulmaya məruz qalan yamaclarda dekorativ, torpaqqoruyucu bitki kimi istifadə edilir. Bitki zəhərlidir. Çiçəklərində efir yağı və sirinqin qlükozidi vardır. Çiçəklərindən hazırlanan məlhəmdən tər, malyariya, böyrək xəstəlikləri və vərəmin müalicəsində istifadə edilir. Dekorativ bağçılıqda geniş istifadə edilə bilər.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 9.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi yasemen lat Syringa vulgaris bitkiler aleminin dalamazcicekliler destesinin zeytunkimiler fesilesinin yasemen cinsine aid bitki novu Adi yasemenElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste DalamazciceklilerFesile ZeytunkimilerTriba Yarimtriba Cins YasemenNov Adi yasemenBeynelxalq elmi adiSyringa vulgaris L 1753Sekil axtarisiITIS 32996NCBI 34270EOL 595648Tebii yayilmasiTebii halda Balkan yarimadasinda Sankt Peterburqdan Yekaterinburq bolgesinedek Qerbi Sibirde Tayqanin cenub zonasinda mese col ve col zonalarinda Orta Asiyada Serqi Sibirin cenubunda Uzaq Serqin orta ve cenub hissesinde becerilir Karpatda tebii relikt areali vardir Botaniki tesviriHundurluyu 2 8 m olan coxgovdeli yarpagi tokulen koldur Qabigi boz ve ya boz qonur cavan bitkilerin qabigi hamardir Zoglari iki bezen bir tumurcuqla qurtarir Tumurcuqlarda pulcuqlari xacvari yerlesir Yarpaqlari uzbeuz sade uzunlugu 4 12 sm ve eni 3 8 sm bunovresi urekvari ve ya duz kesikli ucu biz yasil cilpaq mohkem kenarlari butov saplaqlarin uzunlugu 3 sm dir Cicekleri benovseyiden ag rengedek olmaqla etirli 6 10 x 5 8 mm uzun muddet tokulmeyen piramidal cut duz dayanan ve ya sallaq uzunlugu 10 20 sm olan supurgelere yigilmisdir Her il mayin axirlarinda iyunun evvellerinde cicekleyir Meyvesi payizda yetisir ikiyuvali qutucuq olmaqla uzunlugu 1 5 sm quru bir nece uzunsov ve derili qanadli yuvalarla acilan toxumlari vardir EkologiyasiDag meselerinde bos yamaclarda bitir Saxtaya davamlidir Rutubetli gilli torpaqlarda normal boyuyub inkisaf edir Azerbaycanda yayilmasiAzerbaycanin muxtelif bolgelerinde yasilliqlarda yayilmisdir IstifadesiYuyulmaya meruz qalan yamaclarda dekorativ torpaqqoruyucu bitki kimi istifade edilir Bitki zeherlidir Ciceklerinde efir yagi ve sirinqin qlukozidi vardir Ciceklerinden hazirlanan melhemden ter malyariya boyrek xestelikleri ve veremin mualicesinde istifade edilir Dekorativ bagciliqda genis istifade edile biler IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 9 Hemcinin bax