Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Adi reyhan, dirrik reyhanı və ya nəcib reyhan (lat. Ocimum basilicum) — dalamazkimilər fəsiləsinin reyhan cinsinə aid bitki növü. Əsasən subtropik və tropik ölkələrdə yayılan reyhanın dünyada 200-ə qədər növü var. Onların əksəriyyəti xarici görünüşcə oxşar olsalar da, ətirlərinə görə bir-birindən fərqlənirlər. Reyhanın vətəni Seylon adası, Asiyanın tropik rayonları hesab olunur. Həmin ölkələrin təbabət və mətbəxində bu bitkidən 5 min ildən çoxdur ki, istifadə olunur. Qədim zamanlarda Aralıq dənizi sahillərində yaşayan xalqlar onu "kralın ətirli bitkisi" hesab edirdilər. Reyhan sözü ərəb mənşəli olub "gözəl qoxu" deməkdir. Bitkinin latınca adı "krallara layiq ətir" mənasını verir. Qədim Romada belə bir inanc var idi ki, insan reyhan yeyərkən yenidən can qazanır, Hindistanda isə onu müqəddəs bitki hesab edirdilər.
| Adi reyhan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Adi reyhan | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Növləri
- Adi reyhan ətirli və ədviyyəli xüsusiyyətə malikdir, xoş iyinə görə mixəyi və muskat tozunu xatırladır. O universal otlardan biridir. Həm ayrıca istifadə olunur, həm də digər bitki və ədviyyatlarla birlikdə yeməklərdə istifadə olunur.
- Ətirli reyhan – çiçəklərində 0,3–1,5%, yaşıl yarpaqlarında isə 0,04–0,50% efir yağı vardır. Ən çox efir yağı bitki tam çiçək açdığı zaman toplanır. Efir yağının əsas komponentləri evgenol, metilxavikol, lina-lool, kamfora və osimendən ibarətdir. Toxumlarının tərkibində 12–19% piyəbənzər yağ maddəsi tapılmışdır.
- Yevgenol – Yaşıl kütləsindən efir yağı alınır. Efir yağının tərkibində 7%-ə qədər yevgenol, metilxavikol, kamfora və osimen maddələri vardır. Efir yağından alınan yevgenoldan xoş ətirli maddə kimi ətriyyat və yeyinti sənayesində geniş istifadə edilir. Yevgenol dezinfeksiyaedici vasitə olaraq dişin dibindən gələn xoşagəlməz qoxuları yox etmək üçün də işlədilir.
- Nanəyarpaq – Meyvəsi dürd çılpaq uclu, qara rəngli fındıqçadan ibarətdir. 100 ədədinin çəkisi 0,5–0,8 qramdır. Bundan alınan efir yağının tərkibində 60–70% kamfora birləşmələri tapılmışdır. Reyhan cinsinin subtropik və tropik ölkələrdə xalq təsərrüfatı əhəmiyyətli daha iki növünə – çılpaq və kilimancar reyhanına rast gəlinir. Çılpaq reyhanın hər hektar sahəsindən tərkibində 30–35% kamfora maddəsi olan 50 kq efir yağı alınır.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 597.
- https://www.techno-science.net/glossaire-definition/Basilic-plante.html#:~:text=Classification%20phylog%C3%A9n%C3%A9tique&text=Le%20basilic%20(appel%C3%A9%20%C3%A9galement%20par,comme%20plante%20aromatique%20et%20condimentaire..
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Adi reyhan dirrik reyhani ve ya necib reyhan lat Ocimum basilicum dalamazkimiler fesilesinin reyhan cinsine aid bitki novu Esasen subtropik ve tropik olkelerde yayilan reyhanin dunyada 200 e qeder novu var Onlarin ekseriyyeti xarici gorunusce oxsar olsalar da etirlerine gore bir birinden ferqlenirler Reyhanin veteni Seylon adasi Asiyanin tropik rayonlari hesab olunur Hemin olkelerin tebabet ve metbexinde bu bitkiden 5 min ilden coxdur ki istifade olunur Qedim zamanlarda Araliq denizi sahillerinde yasayan xalqlar onu kralin etirli bitkisi hesab edirdiler Reyhan sozu ereb menseli olub gozel qoxu demekdir Bitkinin latinca adi krallara layiq etir menasini verir Qedim Romada bele bir inanc var idi ki insan reyhan yeyerken yeniden can qazanir Hindistanda ise onu muqeddes bitki hesab edirdiler Adi reyhanElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste DalamazciceklilerFesile DalamazkimilerCins ReyhanNov Adi reyhanBeynelxalq elmi adiOcimum basilicum L 1753 Sekil axtarisiITIS 32627NCBI 39350EOL 579364NovleriAdi reyhan etirli ve edviyyeli xususiyyete malikdir xos iyine gore mixeyi ve muskat tozunu xatirladir O universal otlardan biridir Hem ayrica istifade olunur hem de diger bitki ve edviyyatlarla birlikde yemeklerde istifade olunur Etirli reyhan ciceklerinde 0 3 1 5 yasil yarpaqlarinda ise 0 04 0 50 efir yagi vardir En cox efir yagi bitki tam cicek acdigi zaman toplanir Efir yaginin esas komponentleri evgenol metilxavikol lina lool kamfora ve osimenden ibaretdir Toxumlarinin terkibinde 12 19 piyebenzer yag maddesi tapilmisdir Yevgenol Yasil kutlesinden efir yagi alinir Efir yaginin terkibinde 7 e qeder yevgenol metilxavikol kamfora ve osimen maddeleri vardir Efir yagindan alinan yevgenoldan xos etirli madde kimi etriyyat ve yeyinti senayesinde genis istifade edilir Yevgenol dezinfeksiyaedici vasite olaraq disin dibinden gelen xosagelmez qoxulari yox etmek ucun de isledilir Naneyarpaq Meyvesi durd cilpaq uclu qara rengli findiqcadan ibaretdir 100 ededinin cekisi 0 5 0 8 qramdir Bundan alinan efir yaginin terkibinde 60 70 kamfora birlesmeleri tapilmisdir Reyhan cinsinin subtropik ve tropik olkelerde xalq teserrufati ehemiyyetli daha iki novune cilpaq ve kilimancar reyhanina rast gelinir Cilpaq reyhanin her hektar sahesinden terkibinde 30 35 kamfora maddesi olan 50 kq efir yagi alinir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 597 https www techno science net glossaire definition Basilic plante html text Classification 20phylog C3 A9n C3 A9tique amp text Le 20basilic 20 appel C3 A9 20 C3 A9galement 20par comme 20plante 20aromatique 20et 20condimentaire