Adi reyhan, dirrik reyhanı və ya nəcib reyhan (lat.Ocimum basilicum) — dalamazkimilər fəsiləsinin reyhan cinsinə aid bitki növü. Əsasən subtropik və tropik ölkələrdə yayılan reyhanın dünyada 200-ə qədər növü var. Onların əksəriyyəti xarici görünüşcə oxşar olsalar da, ətirlərinə görə bir-birindən fərqlənirlər. Reyhanın vətəni Seylon adası, Asiyanın tropik rayonları hesab olunur. Həmin ölkələrin təbabət və mətbəxində bu bitkidən 5 min ildən çoxdur ki, istifadə olunur. Qədim zamanlarda Aralıq dənizi sahillərində yaşayan xalqlar onu "kralın ətirli bitkisi" hesab edirdilər. Reyhan sözü ərəb mənşəli olub "gözəl qoxu" deməkdir. Bitkinin latınca adı "krallara layiq ətir" mənasını verir. Qədim Romada belə bir inanc var idi ki, insan reyhan yeyərkən yenidən can qazanır, Hindistanda isə onu müqəddəs bitki hesab edirdilər. NKPI.AZ "azertag.az" saytına istinadla xəbər verir ki, hazırda reyhanın ətirli, adi, yevgenol və nanəyarpaq növlərindən daha çox istifadə olunur. Ölkəmizdə yalnız adi reyhan becərilir. Adi reyhan ətirli və ədviyyəli xüsusiyyətə malikdir, xoş iyinə görə mixəyi və muskat tozunu xatırladır. Reyhan universal otlardan biridir, həm ayrıca istifadə olunur, həm də digər bitki və ədviyyatlarla birlikdə yeməklərin tərkibinə qatılır. Reyhan ətirli olduğuna görə termiki təsirə məruz qalmır və onu həm soyuq, həm də isti xörəklərə qatırlar. Qurudulmuş reyhan bağlı qablarda 3-6 ay, təzə reyhan isə soyuducuda bir həftəyə qədər təravətini saxlayır. Sağlamlıq üçün reyhanın çox böyük əhəmiyyəti var. Bitkinin yarpaqlarından hazırlanan duru ekstrakt qanda protrombinin miqdarını artırır və qanın laxtalanmasını sürətləndirir. Xalq təbabətində reyhanın meyvələrindən dəmlənmiş çay soyuqdəymədən əmələ gələn sinə ağrılarında yumşaldıcı təbii vasitə kimi qəbul edilir. Reyhan yarpaqlarının çayı ürəyi qüvvətləndirmək, dəmləməsi isə mədənin fəaliyyətini və iştahı artırmaq üçün içilir. Orqanizmdə maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, böyrək və sidik yollarının iltihabını aradan qaldırır, köp əleyhinə təsir göstərir. O həmçinin dərini canlandırır, aknelərə qarşı tətbiq olunur və sakitləşdirici təsir göstərir.
Adi reyhan ətirli və ədviyyəli xüsusiyyətə malikdir, xoş iyinə görə mixəyi və muskat tozunu xatırladır. O universal otlardan biridir. Həm ayrıca istifadə olunur, həm də digər bitki və ədviyyatlarla birlikdə yeməklərdə istifadə olunur.
Ətirli reyhan – çiçəklərində 0,3-1,5%, yaşıl yarpaqlarında isə 0,04-0,50% efir yağı vardır. Ən çox efir yağı bitki tam çiçək açdığı zaman toplanır. Efir yağının əsas komponentləri evgenol, metilxavikol, lina-lool, kamfora və osimendən ibarətdir. Toxumlarının tərkibində 12-19% piyəbənzər yağ maddəsi tapılmışdır.
Yevgenol – Yaşıl kütləsindən efir yağı alınır. Efir yağının tərkibində 7%-ə qədər yevgenol, metilxavikol, kamfora və osimen maddələri vardır. Efir yağından alınan yevgenoldan xoş ətirli maddə kimi ətriyyat və yeyinti sənayesində geniş istifadə edilir. Yevgenol dezinfeksiyaedici vasitə olaraq dişin dibindən gələn xoşagəlməz qoxuları yox etmək üçün də işlədilir.
Nanəyarpaq – Meyvəsi dürd çılpaq uclu, qara rəngli fındıqçadan ibarətdir. 100 ədədinin çəkisi 0,5-0,8 qramdır. Bundan alınan efir yağının tərkibində 60-70% kamfora birləşmələri tapılmışdır. Reyhan cinsinin subtropik və tropik ölkələrdə xalq təsərrüfatı əhəmiyyətli daha iki növünə – çılpaq və kilimancar reyhanına rast gəlinir. Çılpaq reyhanın hər hektar sahəsindən tərkibində 30-35% kamfora maddəsi olan 50 kq efir yağı alınır.
Faydaları
Qida ilə qəbul olunduqda mədənin həzm prosesinin fəaliyyətini artırır. Orqanizmdə maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır. Qanın tərkib hissələrini normal vəziyyətdə saxlayır. Böyrək və sidik yollarının iltihabını aradan qaldırır. Bundan əlavə, qarın köpməsinə, qıcolmaya, mədə soyuqdəymələrinin xroniki proseslərinə, mədə və sidik kisəsi ağrılarına, yaraların və eləcə də boğaz ağrılarına da müalicəvi təsir göstərir. Bizdə əkilən reyhan növünün tərkibində olan kamfora maddəsindən tibbdə yorğunluq nəticəsində əmələ gələn əsəb sarsıntılarında, təngnəfəslikdə, qan dövranı pozğunluqlarında, ümumi zəiflikdə və eləcə də ürək-damar, qızdırma, soyuqdəymə, sancmalar və s. kimi xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.
Avqust 01, 2021
reyhan, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, iyul, 2021, dirrik, reyhanı, nəci. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz iyul 2021 Adi reyhan dirrik reyhani ve ya necib reyhan lat Ocimum basilicum dalamazkimiler fesilesinin reyhan cinsine aid bitki novu Esasen subtropik ve tropik olkelerde yayilan reyhanin dunyada 200 e qeder novu var Onlarin ekseriyyeti xarici gorunusce oxsar olsalar da etirlerine gore bir birinden ferqlenirler Reyhanin veteni Seylon adasi Asiyanin tropik rayonlari hesab olunur Hemin olkelerin tebabet ve metbexinde bu bitkiden 5 min ilden coxdur ki istifade olunur Qedim zamanlarda Araliq denizi sahillerinde yasayan xalqlar onu kralin etirli bitkisi hesab edirdiler Reyhan sozu ereb menseli olub gozel qoxu demekdir Bitkinin latinca adi krallara layiq etir menasini verir Qedim Romada bele bir inanc var idi ki insan reyhan yeyerken yeniden can qazanir Hindistanda ise onu muqeddes bitki hesab edirdiler NKPI AZ azertag az saytina istinadla xeber verir ki hazirda reyhanin etirli adi yevgenol ve naneyarpaq novlerinden daha cox istifade olunur Olkemizde yalniz adi reyhan becerilir Adi reyhan etirli ve edviyyeli xususiyyete malikdir xos iyine gore mixeyi ve muskat tozunu xatirladir Reyhan universal otlardan biridir hem ayrica istifade olunur hem de diger bitki ve edviyyatlarla birlikde yemeklerin terkibine qatilir Reyhan etirli olduguna gore termiki tesire meruz qalmir ve onu hem soyuq hem de isti xoreklere qatirlar Qurudulmus reyhan bagli qablarda 3 6 ay teze reyhan ise soyuducuda bir hefteye qeder teravetini saxlayir Saglamliq ucun reyhanin cox boyuk ehemiyyeti var Bitkinin yarpaqlarindan hazirlanan duru ekstrakt qanda protrombinin miqdarini artirir ve qanin laxtalanmasini suretlendirir Xalq tebabetinde reyhanin meyvelerinden demlenmis cay soyuqdeymeden emele gelen sine agrilarinda yumsaldici tebii vasite kimi qebul edilir Reyhan yarpaqlarinin cayi ureyi quvvetlendirmek demlemesi ise medenin fealiyyetini ve istahi artirmaq ucun icilir Orqanizmde maddeler mubadilesini yaxsilasdirir boyrek ve sidik yollarinin iltihabini aradan qaldirir kop eleyhine tesir gosterir O hemcinin derini canlandirir aknelere qarsi tetbiq olunur ve sakitlesdirici tesir gosterir Adi reyhanOcimum basilicumElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif LamiidSira DalamazciceklilerFesile DalamazkimilerCins ReyhanNov Adi reyhanElmi adiOcimum basilicum L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 32627NCBI 39350EOL 579364GRIN 25478IPNI 452874 1TPL kew 136820Novleri RedakteAdi reyhan etirli ve edviyyeli xususiyyete malikdir xos iyine gore mixeyi ve muskat tozunu xatirladir O universal otlardan biridir Hem ayrica istifade olunur hem de diger bitki ve edviyyatlarla birlikde yemeklerde istifade olunur Etirli reyhan ciceklerinde 0 3 1 5 yasil yarpaqlarinda ise 0 04 0 50 efir yagi vardir En cox efir yagi bitki tam cicek acdigi zaman toplanir Efir yaginin esas komponentleri evgenol metilxavikol lina lool kamfora ve osimenden ibaretdir Toxumlarinin terkibinde 12 19 piyebenzer yag maddesi tapilmisdir Yevgenol Yasil kutlesinden efir yagi alinir Efir yaginin terkibinde 7 e qeder yevgenol metilxavikol kamfora ve osimen maddeleri vardir Efir yagindan alinan yevgenoldan xos etirli madde kimi etriyyat ve yeyinti senayesinde genis istifade edilir Yevgenol dezinfeksiyaedici vasite olaraq disin dibinden gelen xosagelmez qoxulari yox etmek ucun de isledilir Naneyarpaq Meyvesi durd cilpaq uclu qara rengli findiqcadan ibaretdir 100 ededinin cekisi 0 5 0 8 qramdir Bundan alinan efir yaginin terkibinde 60 70 kamfora birlesmeleri tapilmisdir Reyhan cinsinin subtropik ve tropik olkelerde xalq teserrufati ehemiyyetli daha iki novune cilpaq ve kilimancar reyhanina rast gelinir Cilpaq reyhanin her hektar sahesinden terkibinde 30 35 kamfora maddesi olan 50 kq efir yagi alinir Faydalari RedakteQida ile qebul olunduqda medenin hezm prosesinin fealiyyetini artirir Orqanizmde maddeler mubadilesini yaxsilasdirir Qanin terkib hisselerini normal veziyyetde saxlayir Boyrek ve sidik yollarinin iltihabini aradan qaldirir Bundan elave qarin kopmesine qicolmaya mede soyuqdeymelerinin xroniki proseslerine mede ve sidik kisesi agrilarina yaralarin ve elece de bogaz agrilarina da mualicevi tesir gosterir Bizde ekilen reyhan novunun terkibinde olan kamfora maddesinden tibbde yorgunluq neticesinde emele gelen eseb sarsintilarinda tengnefeslikde qan dovrani pozgunluqlarinda umumi zeiflikde ve elece de urek damar qizdirma soyuqdeyme sancmalar ve s kimi xesteliklerin mualicesinde istifade olunur Menbe https az wikipedia org w index php title Adi reyhan amp oldid 5336764, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
