fbpx
Wikipedia

Adi badam

Adi badam (lat. Prunus dulcis) — gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü.

?Adi badam
Prunus dulcis
Elmi təsnifat
Aləmi:Bitkilər
Şöbə:Örtülütoxumlular
Sinif:İkiləpəlilər
Yarımsinif:Rozidlər
Sıra:Gülçiçəklilər
Fəsilə:Gülçiçəyikimilər
Yarımfəsilə:Gavalıkimilər
Cins:Gavalı
Yarımcins:Badam
Növ: Adi badam
Elmi adı
Prunus dulcis (Mill.) D.A.Webb

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  
GRIN  
IPNI 
TPL 

Müxtəlifliyinə görə iki yerə ayrılır:

Şirin badam təzə halda yeyilir və geniş miqyasda qənnadı sənayesində istifadə edilir. Acı badamdan badam yağı və 0,5-0,8% miqdarında efir yağı alırlar. Bu məhsullar ətriyyat, əczaçılıq sənayesində kamfora, məlhəm, emulsiya istehsalı üçün istifadə olunur. Badam efir yağından bəzi ətriyyat məmulatlarının ətirləndirilməsi üçün istifadə edilir. Ondan, həmçinin aktivləşdirilmiş kömür də alırlar.

Gülçiçəklilər fəsiləsindən alçaqboylu ağac və ya kol cinsi. Qozmeyvəli bitkidir. Hünd. 8 m-ədək olur. Təqr. 40 növü var. Asiyada, Şimali və Mərkəzi Amerika da, eləcə də Cənubi Avropada və s. müx təlif növləri (Azərbaycanda 3 növü) bitir. Ən əhəmiyyətlisi adi Badamdır (A. com munis). Kökləri dərinə işləyir. Lan set şə killi yarpaqları növbə ilə düzülmüş, çi çək ləri ağ, yaxud çəhrayı, beşlə çəklidir. Meyvəsi tüklü-oduncaqlı çəyirdəkdir; iyun–avqust aylarında yetişir. Meyvəsinin ləpəsində amiqda lin qlükozidi (acı badamda 4%-ə qədər), 6%-ədək su, 21% azotlu və 13% azotsuz maddə, 54% yağ (şirin Badamdan badam yağı, acı Badamdan acı efir yağı alınır), 4% sellüloz, 2% kül var. Əsasən, göz calağı vurmaqla çoxaldılır. Calaqaltı kimi şaftalı, gavalı və alçadan istifadə edilir; 4-cü ilində məhsul verməyə başlayır, 7–8-ci ilində isə tam bara düşür (hər ha-dan 400 kq-dan çox). Meyvəsi yeyilir, qənnadı sənayesində, tibdə, qabığı isə şərab və konyak istehsalında istifadə olu nur; Badam kəpəyi kosmetikada işlədilir. Abşeronda quraqlığadavamlı məhsuldar sortları alınmışdır.

Təbabətdə

Sinəyə xeyirlidir. İnsanı kökəldir və beyin üçün faydalıdır. Bağırsaq yarası, mədə pozğunluğu və təngnəfəsliyi müalicə edir. Yetişməmiş badam diş kökünü möhkəmləndirir. Badam yağı həm də quduz it dişləməsinə qarşı, mədə ağrısı və quru öskürək üçün xeyirlidir. Badam yağı ilə onurğa sütununu yağlamaq qocalıqda tez əyilmənin qarşısını alır. Acı badam isə ağciyərə xeyirlidir. Onu bal ilə yemək qaraciyərə və dalağa dərmandır. Yağı üzdəki ləkələri aparır, qırış və çatlaq üçün məlhəmdir. Yağını qulağa damcılatmaq qulaq ağrısını kəsər.

 
Badam yarpağı
 
Badam meyvəsi

Amerikalı tədqiqatçıların araşdırmasına əsasən məlum olub ki, badam qanda xolesterinin miqdarını aşağı salma xüsusiyyətinə malikdir. Tədqiqatda iştirak edən 25 iştirakçı 4 həftə ərzində 3 müxtəlif pəhriz tutublar. Kalorinin miqdarından asılı olmayaraq gündəlik rasionda badam yağının miqdarı artmağa başlayıb. Birinci pəhrizdə badam özünü büruzə verməyib. İkincidə artıq 10 % , axırıncıda isə 20% artım hiss olunub. Nəticələr belə idi: menyuda nə qədər çox badam olarsa, qanda xolestrinin miqdarı bir o qədər aşağı düşür. Sonuncu mərhələdə iştirakçılar gün ərzində təxminən 70 qr badam yeyirdilər.

Badam omeqa 3 qaynağıdır, tərkibindəki E vitamini şəkər xəstəliyi riskini azaldır, sümükləri möhkəmləndirir. Tərkibindəki kalsium sümük əriməsinin qarşısını alır, maqnezium isə baş ağrısı, yuxusuzluq, yorğunluq, baş gicəllənməsinin qarşısını alır. Həftədə ən azı 5 ədəd badam yeyənlərdə ürəklə bağlı narahatlıqlara daha az rast gəlinir. Badamdakı yağlar xolestrolu azaldır, immuniteti gücləndirir. Böyümə, inkişaf, həmçinin hamiləlik vaxtı lazım olan vitaminlərlə zəngin olan badam dad və iybilmə qabiliyyətini artırır.

Soldan sağa.
Ümumi görünüş. Yarpaq və meyvələri. Çiçəkləri. Toxumu.


Həmçinin bax

İstinadlar

  1. . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-09.

badam, prunus, dulcis, gülçiçəyikimilər, fəsiləsinin, gavalı, cinsinə, bitki, növü, prunus, dulciselmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, rozidlərsıra, gülçiçəklilərfəsilə, gülçiçəyikimiləryarımfəsilə, gavalıkimilərcin. Adi badam lat Prunus dulcis gulciceyikimiler fesilesinin gavali cinsine aid bitki novu Adi badamPrunus dulcisElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile GavalikimilerCins GavaliYarimcins BadamNov Adi badamElmi adiPrunus dulcis Mill D A WebbVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 24775NCBI 3755EOL 231567GRIN 29890IPNI 729673 1TPL rjp 375Muxtelifliyine gore iki yere ayrilir Sirin badam Prunus dulcis var dulcis Aci badam Prunus dulcis var amara Sirin badam teze halda yeyilir ve genis miqyasda qennadi senayesinde istifade edilir Aci badamdan badam yagi ve 0 5 0 8 miqdarinda efir yagi alirlar Bu mehsullar etriyyat eczaciliq senayesinde kamfora melhem emulsiya istehsali ucun istifade olunur Badam efir yagindan bezi etriyyat memulatlarinin etirlendirilmesi ucun istifade edilir Ondan hemcinin aktivlesdirilmis komur de alirlar Gulcicekliler fesilesinden alcaqboylu agac ve ya kol cinsi Qozmeyveli bitkidir Hund 8 m edek olur Teqr 40 novu var Asiyada Simali ve Merkezi Amerika da elece de Cenubi Avropada ve s mux telif novleri Azerbaycanda 3 novu bitir En ehemiyyetlisi adi Badamdir A com munis Kokleri derine isleyir Lan set se killi yarpaqlari novbe ile duzulmus ci cek leri ag yaxud cehrayi besle ceklidir Meyvesi tuklu oduncaqli ceyirdekdir iyun avqust aylarinda yetisir Meyvesinin lepesinde amiqda lin qlukozidi aci badamda 4 e qeder 6 edek su 21 azotlu ve 13 azotsuz madde 54 yag sirin Badamdan badam yagi aci Badamdan aci efir yagi alinir 4 selluloz 2 kul var Esasen goz calagi vurmaqla coxaldilir Calaqalti kimi saftali gavali ve alcadan istifade edilir 4 cu ilinde mehsul vermeye baslayir 7 8 ci ilinde ise tam bara dusur her ha dan 400 kq dan cox Meyvesi yeyilir qennadi senayesinde tibde qabigi ise serab ve konyak istehsalinda istifade olu nur Badam kepeyi kosmetikada isledilir Abseronda quraqligadavamli mehsuldar sortlari alinmisdir Tebabetde RedakteSineye xeyirlidir Insani kokeldir ve beyin ucun faydalidir Bagirsaq yarasi mede pozgunlugu ve tengnefesliyi mualice edir Yetismemis badam dis kokunu mohkemlendirir Badam yagi hem de quduz it dislemesine qarsi mede agrisi ve quru oskurek ucun xeyirlidir Badam yagi ile onurga sutununu yaglamaq qocaliqda tez eyilmenin qarsisini alir Aci badam ise agciyere xeyirlidir Onu bal ile yemek qaraciyere ve dalaga dermandir Yagi uzdeki lekeleri aparir qiris ve catlaq ucun melhemdir Yagini qulaga damcilatmaq qulaq agrisini keser Badam yarpagi Badam meyvesi Amerikali tedqiqatcilarin arasdirmasina esasen melum olub ki badam qanda xolesterinin miqdarini asagi salma xususiyyetine malikdir Tedqiqatda istirak eden 25 istirakci 4 hefte erzinde 3 muxtelif pehriz tutublar Kalorinin miqdarindan asili olmayaraq gundelik rasionda badam yaginin miqdari artmaga baslayib Birinci pehrizde badam ozunu buruze vermeyib Ikincide artiq 10 axirincida ise 20 artim hiss olunub Neticeler bele idi menyuda ne qeder cox badam olarsa qanda xolestrinin miqdari bir o qeder asagi dusur Sonuncu merhelede istirakcilar gun erzinde texminen 70 qr badam yeyirdiler Badam omeqa 3 qaynagidir terkibindeki E vitamini seker xesteliyi riskini azaldir sumukleri mohkemlendirir Terkibindeki kalsium sumuk erimesinin qarsisini alir maqnezium ise bas agrisi yuxusuzluq yorgunluq bas gicellenmesinin qarsisini alir Heftede en azi 5 eded badam yeyenlerde urekle bagli narahatliqlara daha az rast gelinir Badamdaki yaglar xolestrolu azaldir immuniteti guclendirir Boyume inkisaf hemcinin hamilelik vaxti lazim olan vitaminlerle zengin olan badam dad ve iybilme qabiliyyetini artirir 1 Soldan saga Umumi gorunus Yarpaq ve meyveleri Cicekleri Toxumu Hemcinin bax Redakte Adi badam Amygdalus communis L Aci badam Amygdalus communis forma amara DC Sirin badam Amygdalus communis forma dulcis DC Badam taxtabitisiIstinadlar Redakte Cerezin cana xeyri 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 09 Menbe https az wikipedia org w index php title Adi badam amp oldid 6076340, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.