Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbu Məhəmməd Musa ibn Əl-Mehdi Əl- Hadi (ərəb. أبو محمد موسى بن المهدي الهادي) (d. 26 aprel 764 - ö. 14 sentyabr 786) — 4-cü Abbasi xəlifəsi.
| Əl-Hadi | |
|---|---|
| ərəb. أبو محمد موسى الهادي | |
 Əl-Hadi dönəminə aid dirhəmlər | |
| Əvvəlki | Əl-Mehdi |
| Sonrakı | Ər-Rəşid |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (22 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, qubernator, Xəlifə |
| Atası | Əl-Mehdi |
| Anası | |
| Ailəsi | Abbasilər |
| Dini | islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Əbu Məhəmməd Musa ibn Mehdi Əl-Hadi 764-cü ildə Bağdad şəhərində anadan olmuşdu. Xəlifə əl-Mehdidən sonra xəlifəliyə əl-Hadi (785-786) yiyələndi. Babası əl-Mənsurun xilafətə Məvali ordusu xəlifənin elə dərin etimadını qazanmışdı ki, o son vəsiyətində oğlu əl-Mehdiyə bu məvaliyə (türklər) çox yaxşı münasibət bəsləməyi və onları yaxın çevrəsinə almağa davam etməsini və saylarının da çoxaltmasını tövsiyə etmişdir. Bəlkə də əl-Mehdinin şərqi Türk hökmdarlarına məktublar göndərməsi və onları İslam dininə çağırması atasının bu tövsiyəsinə görə olsa gərəkdir.
O, bizim bütün və buna bənzər rəvayətlərdən anladığımız qədəri ilə türklərdən ibarət olan və qaynaqlarda məvali olaraq zikr edilən ordu birlikləri və saray mühafizləri bu dövlətin ilk qurucularından əl-Mənsur zamanında olmuşdur. Bundan sonra cərəyan edən olaylar və gəlişmələr, bu qənaətimizi doğrulayar qədər aydınlıqla görünməkdədir. Güclü, qüvvətli və heybətli türklərdən təşkil edilən bu birliklər eyni zamanda İslamın paytaxt şəhərinə gələn yabançı elçiləri də heyrətdə qoyurdu. Onlar bu günün təbiri ilə bir şərəf bölüyü vəzifəsini görür beləcə imperiyanın həşmət və əzamətini əks etdirmiş olurdular. Hammad, isə əl-Mənsurun çevrəsində qısa zamanda özünü qəbul etdirən yetənəkli türklər arasında və ən güvəndiyi kimsələrdən biridir.
Əl-Hadinin xəlifəliyi dövründə baş sərkərdə Həzrət Əlinin nəvələrindən Hüseyn ibn Əli Mədinədə baş qaldırdığı zaman (169/786), əmrindəki Türk birlikləri ilə bu üsyanı yatırmağa göndərilmişdir. Onun Abbasi dövlətinə xidməti sadəcə bundan ibarət deyildir. Daha sonra xəlifə onu üstün vəzifələrlə məiyyətiylə birlikdə Qəzvinə göndərmişdir. Mübarək burada dövlət nüfuzunu dirçəltməklə qalmamış, ayrıca bir qarnizon qurarak məiyətindəki türkləri bu qarnizona yerləşdirmişdir. Daha sonraları bura inkişaf etmiş, nəzarət altında məmur bir şəhər halına gəlmiş və bu yeni şəhər qurucusndan dolayı “Mədinə-i Mübarək” və ya “əl-Mübarəkiyyə” adıyla şöhrət tapmışdır.
Əl-Hadi 786-cı ildə vəfat edib.
Ailəsi
Xanımları
- Lübabə bint Cəfər – əmisi Cəfər ibn Əl-Mənsurla xalası Salsal bint Atanın qızıdır.
- Übeydə bint Qitrif – dayısı Qitrif ibn Atanın qızıdır.
Kənizləri
- Əmətələziz – vəzir Rabi ibn Yunisin kölələrindəndir. Əl-Hadinin vəfatından sonra qardaşı Ər-Rəşidlə evlənmişdir.
- Rəhimə – Cəfərin anasıdır.
Oğulları
- Cəfər – əmisi xəlifə Ər-Rəşidin qızı Fatimə ilə evlənmişdir.
- Abbas
- Abdullah
- İshaq
- İsmayıl – əmisi xəlifə Ər-Rəşidin qızı Həmdunə ilə evlənmişdir.
- Süleyman
- Musa
Qızları
Mənbə
- Abbott, Nabia (1946). Two Queens of Baghdad: Mother and Wife of Hārūn Al Rashīd. University of Chicago Press.
- Bosworth, C.E., ed. (1989). The History of al-Ṭabarī, Volume XXX: The ʿAbbāsid Caliphate in Equilibrium: The Caliphates of Mūsā al-Hādī and Hārūn al-Rashīd, A.D. 785–809/A.H. 169–192. SUNY Series in Near Eastern Studies. Albany, New York: State University of New York Press.
- Lewis, Bernard (1986). "Ḥadīt̲a". In Hertzfeld, E (ed.). Encyclopaedia of Islam. Vol. 3 (Second ed.). BRILL. p. 29.
İstinadlar
- əl-Tabəri, VIII, s. 103.
- əl-Yəqubi, Tarix, II, s.392.
- Zəkəriyyə Kitapçı, Orta Doğuda Türk əsgəri varlığının ilk zühuru, İstanbul,1987, səh.46.
- ət-Təbəri, VIII, s. 195.
- əl-Həməvi, V, s. 79.
- əl-Həməvi, V, s. 51.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax El Hadi ad Ebu Mehemmed Musa ibn El Mehdi El Hadi ereb أبو محمد موسى بن المهدي الهادي d 26 aprel 764 o 14 sentyabr 786 4 cu Abbasi xelifesi El Hadiereb أبو محمد موسى الهادي El Hadi donemine aid dirhemler4 Abbasi xelifesiEvvelkiEl MehdiSonrakiEr ResidSexsi melumatlarDogum tarixi 26 aprel 764Dogum yeri Rey Abbasiler xilafetiVefat tarixi 14 sentyabr 786 22 yasinda Vefat yeri BagdadFealiyyeti siyasetci qubernator XelifeAtasi El MehdiAnasiAilesi AbbasilerDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEbu Mehemmed Musa ibn Mehdi El Hadi 764 cu ilde Bagdad seherinde anadan olmusdu Xelife el Mehdiden sonra xelifeliye el Hadi 785 786 yiyelendi Babasi el Mensurun xilafete Mevali ordusu xelifenin ele derin etimadini qazanmisdi ki o son vesiyetinde oglu el Mehdiye bu mevaliye turkler cox yaxsi munasibet beslemeyi ve onlari yaxin cevresine almaga davam etmesini ve saylarinin da coxaltmasini tovsiye etmisdir Belke de el Mehdinin serqi Turk hokmdarlarina mektublar gondermesi ve onlari Islam dinine cagirmasi atasinin bu tovsiyesine gore olsa gerekdir O bizim butun ve buna benzer revayetlerden anladigimiz qederi ile turklerden ibaret olan ve qaynaqlarda mevali olaraq zikr edilen ordu birlikleri ve saray muhafizleri bu dovletin ilk qurucularindan el Mensur zamaninda olmusdur Bundan sonra cereyan eden olaylar ve gelismeler bu qenaetimizi dogrulayar qeder aydinliqla gorunmekdedir Guclu quvvetli ve heybetli turklerden teskil edilen bu birlikler eyni zamanda Islamin paytaxt seherine gelen yabanci elcileri de heyretde qoyurdu Onlar bu gunun tebiri ile bir seref boluyu vezifesini gorur belece imperiyanin hesmet ve ezametini eks etdirmis olurdular Hammad ise el Mensurun cevresinde qisa zamanda ozunu qebul etdiren yetenekli turkler arasinda ve en guvendiyi kimselerden biridir El Hadinin xelifeliyi dovrunde bas serkerde Hezret Elinin nevelerinden Huseyn ibn Eli Medinede bas qaldirdigi zaman 169 786 emrindeki Turk birlikleri ile bu usyani yatirmaga gonderilmisdir Onun Abbasi dovletine xidmeti sadece bundan ibaret deyildir Daha sonra xelife onu ustun vezifelerle meiyyetiyle birlikde Qezvine gondermisdir Mubarek burada dovlet nufuzunu dirceltmekle qalmamis ayrica bir qarnizon qurarak meiyetindeki turkleri bu qarnizona yerlesdirmisdir Daha sonralari bura inkisaf etmis nezaret altinda memur bir seher halina gelmis ve bu yeni seher qurucusndan dolayi Medine i Mubarek ve ya el Mubarekiyye adiyla sohret tapmisdir El Hadi 786 ci ilde vefat edib AilesiXanimlari Lubabe bint Cefer emisi Cefer ibn El Mensurla xalasi Salsal bint Atanin qizidir Ubeyde bint Qitrif dayisi Qitrif ibn Atanin qizidir Kenizleri Emeteleziz vezir Rabi ibn Yunisin kolelerindendir El Hadinin vefatindan sonra qardasi Er Residle evlenmisdir Rehime Ceferin anasidir Ogullari Cefer emisi xelife Er Residin qizi Fatime ile evlenmisdir Abbas Abdullah Ishaq Ismayil emisi xelife Er Residin qizi Hemdune ile evlenmisdir Suleyman MusaQizlari Ummul Isa emisi oglu xelife El Memunla evlenmisdir Ummul AbbasMenbeAbbott Nabia 1946 Two Queens of Baghdad Mother and Wife of Harun Al Rashid University of Chicago Press ISBN 978 0 86356 031 6 Bosworth C E ed 1989 The History of al Ṭabari Volume XXX The ʿAbbasid Caliphate in Equilibrium The Caliphates of Musa al Hadi and Harun al Rashid A D 785 809 A H 169 192 SUNY Series in Near Eastern Studies Albany New York State University of New York Press ISBN 978 0 88706 564 4 Lewis Bernard 1986 Ḥadit a In Hertzfeld E ed Encyclopaedia of Islam Vol 3 Second ed BRILL p 29 ISBN 9789004081185Istinadlarel Taberi VIII s 103 el Yequbi Tarix II s 392 Zekeriyye Kitapci Orta Doguda Turk esgeri varliginin ilk zuhuru Istanbul 1987 seh 46 et Teberi VIII s 195 el Hemevi V s 79 el Hemevi V s 51 Xarici kecidler