Özündən sonra vərəsəsi olmayan II Xəlilullah h.942 (1535)-ci ildə öldükdən sonra Şirvanın feodal əyanları Fərrux Yasarın oğlu və Şeyxşahın nəvəsi on beş yaşlı Şahruxu təcili DağıstandanŞamaxıya gətirərək Şirvanşahlar taxtına oturtdular. h.942 (1535/6)-ci ildə Şamaxıda Şahruxun adından gümüş sikkə kəsilmişdir. Bu dövrdə Dərbəndi Şirvanşahlar xanədanı tənəzzülə uğradı. Şirvanda hakimiyyət, əslində dövləti azyaşlı Şahruxun adından idarə edən feodal zadəganlarının – başda vəkil Hüseyn bəy Lələ olmaqla, Şirvan əmirlərinin əlində idi. Mənbələrdə heç bir qayda-qanun qalmamış Şirvanda feodal zülmü və özbaşınalığından, xalq kütlələrinin ağır vəziyyətindən, "ölkədə açıq-aşkar ictimai hərc-mərclik yaranmasından" xəbər verilir.
Şirvanda üsyan
Tezliklə, h.944 (1537)-cü il qışın əvvəllərində Şirvanda özünü Şeyxşahın oğlu Sultan Məhəmməd adlandıran qələndəri başçılığı ilə xalq kütlələrinin üsyanı başlandı. O, başına saysız-hesabsız dəstələr toplayaraq Salyanı tutdu və Şamaxıya doğru hərəkət etdi. Aralarında birlik olmadığı, qoşunlar vuruşmaq istəmədiyi üçün Şahrux əmirləri və əyanları ilə birlikdə üsyançıların qabağına çıxmaq iqtidarında deyildi. Şahrux əmirlərlə birlikdə Şamaxını tərk edərək Buğurt qalasına qaçdı. Qələndər şəhəri döyüşsüz tutdu. Lakin möhkəm rəhbərlik və mütəşəkkillik olmadığından üsyançılar qayda-qanun yarada bilmədilər və Şirvan əhalisinin narazılığına səbəb oldular. Bir neçə gün Şamaxıda qaldıqdan sonra üsyançılar arasında ixtilaf düşdü və onlar şəhəri tərk edərək, Salyana yollandılar. Qələndərin geri çəkilməsi xəbərini alan Şahrux əmirləri ilə Buğurt qalasından çıxaraq üsyançıları təqib etməyə atıldı. Salyan yaxınlığında onlara çataraq, döyüşdə məğlub etdilər, Qələndər əsir tutub öldürdülər. Sosial xarakterinin aydın olmamasına baxmayaraq, kortəbiiliyi və kütləviliyi, yalançı hökmdarın zühuru və dərvişlərin iştirakı bu hərəkatı Ön Asiyanın XIII-XVI əsrlər kəndli üsyanlarına aid etməyə imkan verir.
Üsyan yatırıldıqdan sonra, II Xəlilüllahın qələndəri Şirvanşah kimi tanıyan və Səfəvi sarayının tapşırığı ilə fəaliyyət göstərən dul arvadı Pərixan xanım Təbrizə gedərək, Şirvanın ağır daxili vəziyyəti və onu asanlıqla ələ keçirməyin mümkün olması barədə qardaşı şah Təhmasibə məlumat verdi. Üsyan yatırıldıqdan sonra Şirvan əmirləri və zadəganları əhaliyə zülm və qəddarlığı daha da gücləndirərək son həddə çatdırdılar. Bu zaman Qorçubaşı Padar bir qrup hərbçi ilə Təbrizə gəldi, Təhmasibə şikayətlə müraciət edərək, ondan Şirvanın işlərinə qarışmasını xahiş etdi. Şahruxun məktub göndərərək sədaqətini bildirdiyi türk sultanının ciddi təhlükə doğurması Təhmasibi təcili tədbirlər görməyə vadar etdi.
Şirvanı çoxdan bəri Səfəvilər dövlətinə birləşdirmək fikrinə düşən şah Təhmasib əlverişli bəhanə tapdı. Həsən bəy Rumlunun təbirincə "...Şah Şahruxun ölkəni pis idarə etməsi, onun əmirlərinin bəd əməlləri, ordusundakı oğurluq, bu ölkədəki imansızlıq və dini təsisatlara etinasızlıq haqqında eşitmişdi". Onda şah ustaclı, qacar və talış tayfalarının əmirlərinə Əlqas Mirzənin başçılığı altında Qarabağ və Muğanın qeyri-nizami dəstələri və iyirmi minlik qızılbaş qoşunu ilə Şirvanı tutmağa getməyi əmr etdi. H.945 (1538)-ci ilin baharında Əlqas Mirzə Qorçubaşı Padarın müşayiətilə Kürü keçdi, Şirvana girərək, 300 nəfər qarnizonla birlikdə Surxab və Qəbələ qalalarını tutdu. Sonra onlar Şirvanın ən möhtəşəm qalası olan Gülüstanı mühasirəyə aldılar. Şəhərin komendantı (kütval) Nemətulla bəy idi. Lakin qızılbaş əmirləri qoşunların bir hissəsini Gülüstan qalasının yanında qoyaraq, qalanın Şirvanşah Şahruxun vəkil Hüseyn bəy Lələ və Şirvan zadəganları ilə sığındığı yüksək zirvədə yerləşən əlçatmaz Buğurt qalasına tərəf döndərdilər. Qalanın müdafıəçilərinin müqavimətinə, Buğurt qalası yanında Hüseyn bəylə qızılbaşlar arasındakı döyüşün nəticəsinə baxmayaraq, sonuncular Şirvanlıları məğlubiyyətə uğradaraq, gürcü qalasını da ələ keçirdilər.
Əlqas Mirzənin dörd ay (Cənnabi və Münəccimbaşıya görə yeddi, Hürşaha görə doqquz ay) mühasirədə saxladığı Şahrux və onun əmirləri məhrumiyyətlərə və vəziyyətlərinin ağırlığına baxmayaraq, Buğurt qalasında mərdliklə müdafiə olunurdular. Bu vaxt öz qoşunları ilə mühasirədəkilərin köməyinə gələn Şəki hakimi Dərviş Məhəmməd xan Buğurt qalasının yanında məğlubiyyətə uğradı və döyüşçülərinin çoxunu itirərək geri çəkildi. Buğurtun bürcləri toplarla dağıdılıb uçurulduqdan sonra Dərviş Məhəmməd xanın köməyindən ümidi kəsilən qala müdafiəçiləri müqaviməti dayandırdılar. Vəkil Hüseyn bəy bildirdi ki, şah gəlsə təslim olmağa hazırdılar. Saraya göndərilən qasid şahı Mərənddə tapdı.
Cənnabinin məlumatına görə Buğurta gələn şah Təhmasib adamlarını Şahruxun yanına göndərərək, ona aman, böyük iqta və müxtəlif hədiyyələr veriləcəyini vəd etdi. Lakin bunların hamısı yalan çıxdı. Sonra şah Şamaxının bütün sərkərdələrinə və rəislərinə hər cür nemətlər vəd edərək onlara xəyanət edərək aldatdı. O, şəhərin yüksək rütbəli sakinlərindən zorla iri məbləğdə pul alaraq, sonra onların çoxunun edam olunmasını əmr etdi. Ertəsi gün Şahrux Hüseyn bəy, Məhəmməd bəy və Şirvan əmirləri hədiyyələrlə Təhmasibin hüzuruna gələrək saraylarının və xəzinələrinin açarlarını itaətlə şahın vəkillərinə təqdim etdilər. Şirvanşahların hələ XIII əsrdən Buğurt qalasında saxlanılan xəzinəsinə Təhmasib sahib oldu.
Ölümü
Qəley-Buğurt qalasının süqutundan sonra, Şahrux, Hüseyn bəy və Məhəmməd bəy həbsxanaya salındı. Buğurt qalasını uçurmaq əmr edildi. H.945-ci il cəmadiyüləvvəl ayının üçündə cümə günü (27 sentyabr1538-ci il) Gülüstan qalasının kütvalı Nemətulla bəy şahın hüzuruna gəlib qalanı ona təslim etdi. Ayın on yeddinci günü Hüseyn bəy Lələ edam olundu. Şərəf xan Bidlisinin yazdığına görə
"Qızılbaşların amansız qılıncları ilə qalada mühasirədə olanlardan altı yüzə yaxın adam öldürüldü. Hətta, şah Təhmasib babası sultan Heydərin qan intiqamı olaraq, bir neçə Şirvan əyanını şəxsən öz əli ilə qətlə yetirdi"
Şah Təhmasib Şirvanı iqta kimi qardaşı Əlqas Mirzəyə verdi, Şirvanşah Şahruxu da əsl qul kimi qandalladaraq özü ilə götürüb Təbrizə qayıtdı və h.946 (1539)-cı ildə onu gizlincə edam etdirdi, "onun həyatı şahın əmri ilə söndü".
Dövlətin süqutu
Təhmasib Şirvanı tutduqdan sonra Şirvanşahlar xanədanın devrildiyini elan etdi və ŞirvanıSəfəvilər dövlətinə birləşdirdi. Ölkə şahın qardaşı bəylərbəyi Əlqas Mirzənin idarə etdiyi vilayətə çevrildi. Şirvanın, demək olar ki, bütün zadəganları məhv edildi, onun torpaqları qızılbaş tayfalarının başçılarına, əmirlərə paylandı. H.941 (1535)-ci ildə Təbrizi tutmuş türk sultanı Süleymanın tərəfinə keçən Əmir Qazi xan Təkəli sonuncuya xəyanət edərək, 6 minlik köçəri təkəli tayfası ilə Sürlük yaylağında şahın yanına gəldi. Şirvan vilayətinin bir hissəsi – Salyan, Mahmudabad və Bakı mahalları tiyul kimi ona bağışlandı. Lakin müstəqillik ənənələrinə sadiq qalan Şirvan əhalisi uzun müddət Şirvanşahlar dövlətinin məhv olması fikri ilə razılaşmayaraq bir sıra yerlərdə qızılbaşlara müqavimət göstərirdi. Qazi xan Təkəli inadlı və şiddətli mübarizədən sonra h.947 (1540/1)-ci ildə Bakı qalasını tutaraq, əhalidən xeyli adam qırdı. Lakin h.950 (1543/4)-ci ildə Təhmasibin suiqəsddə iştirak etməsindən şübhələndiyi Qazi xan Təkəli şahın əmrinə əsasən Əlqas Mirzə tərəfindən qardaşları ilə birlikdə Şirvanda edam olundu.
şahrux, şirvanşah, şahrux, fərrux, yasar, şirvanşahlar, dövlətinin, qırx, üçüncü, hökmdarı, şirvanşah, fərrux, yasarın, oğlu, şirvanşah, şahrux, şirvanşahlar, dövlətinin, hökmdarıdır, onun, 1539, ildə, təbrizdə, azərbaycan, səfəvilər, dövlətinin, şahı, təhmasi. Sahrux ibn II Ferrux Yasar Sirvansahlar dovletinin qirx ucuncu hokmdari Sirvansah II Ferrux Yasarin oglu Sirvansah Sahrux Sirvansahlar dovletinin son hokmdaridir Onun 1539 cu ilde Tebrizde Azerbaycan Sefeviler dovletinin sahi I Tehmasib terefinden oldurulmesi ile Sirvansahlar dovleti ve xanedani suqut etmisdir Sahrux ibn II Ferrux YasarSirvansahlar dovletinin XXXXIII hokmdari1535 1539Tacqoyma 1535Selefi II Ferrux YasarXelefi I Tehmasib Sefeviler sulalesi Burhan Eli Derbendiler Sexsi melumatlarDogum tarixi Dogum yeri BakiVefat tarixi 1539Vefat yeri TebrizSulale DerbendilerAtasi II Ferrux Yasar Mundericat 1 Fealiyyeti 1 1 Sirvanda usyan 1 2 I Tehmasibin Sirvana yurusu 2 Olumu 2 1 Dovletin suqutu 3 Istinadlar 4 Hemcinin baxFealiyyeti RedakteOzunden sonra veresesi olmayan II Xelilullah h 942 1535 ci ilde oldukden sonra Sirvanin feodal eyanlari Ferrux Yasarin oglu ve Seyxsahin nevesi on bes yasli Sahruxu tecili Dagistandan Samaxiya getirerek Sirvansahlar taxtina oturtdular 1 2 3 4 h 942 1535 6 ci ilde Samaxida Sahruxun adindan gumus sikke kesilmisdir 5 Bu dovrde Derbendi Sirvansahlar xanedani tenezzule ugradi Sirvanda hakimiyyet eslinde dovleti azyasli Sahruxun adindan idare eden feodal zadeganlarinin basda vekil Huseyn bey Lele olmaqla Sirvan emirlerinin elinde idi Menbelerde hec bir qayda qanun qalmamis Sirvanda feodal zulmu ve ozbasinaligindan xalq kutlelerinin agir veziyyetinden olkede aciq askar ictimai herc merclik yaranmasindan xeber verilir Sirvanda usyan Redakte Tezlikle h 944 1537 cu il qisin evvellerinde Sirvanda ozunu Seyxsahin oglu Sultan Mehemmed adlandiran qelenderi basciligi ile xalq kutlelerinin usyani baslandi O basina saysiz hesabsiz desteler toplayaraq Salyani tutdu ve Samaxiya dogru hereket etdi Aralarinda birlik olmadigi qosunlar vurusmaq istemediyi ucun Sahrux emirleri ve eyanlari ile birlikde usyancilarin qabagina cixmaq iqtidarinda deyildi Sahrux emirlerle birlikde Samaxini terk ederek Bugurt qalasina qacdi Qelender seheri doyussuz tutdu Lakin mohkem rehberlik ve mutesekkillik olmadigindan usyancilar qayda qanun yarada bilmediler ve Sirvan ehalisinin naraziligina sebeb oldular Bir nece gun Samaxida qaldiqdan sonra usyancilar arasinda ixtilaf dusdu ve onlar seheri terk ederek Salyana yollandilar Qelenderin geri cekilmesi xeberini alan Sahrux emirleri ile Bugurt qalasindan cixaraq usyancilari teqib etmeye atildi Salyan yaxinliginda onlara cataraq doyusde meglub etdiler Qelender esir tutub oldurduler 6 7 8 Sosial xarakterinin aydin olmamasina baxmayaraq kortebiiliyi ve kutleviliyi yalanci hokmdarin zuhuru ve dervislerin istiraki bu herekati On Asiyanin XIII XVI esrler kendli usyanlarina aid etmeye imkan verir 9 I Tehmasibin Sirvana yurusu Redakte Sah I Tehmasibin yurusu neticesinde Sirvansahlar dovleti suqut etmis sonuncu Sirvansah tutularaq Tebrizde edam edilmisdir Usyan yatirildiqdan sonra II Xelilullahin qelenderi Sirvansah kimi taniyan ve Sefevi sarayinin tapsirigi ile fealiyyet gosteren dul arvadi Perixan xanim Tebrize gederek Sirvanin agir daxili veziyyeti ve onu asanliqla ele kecirmeyin mumkun olmasi barede qardasi sah Tehmasibe melumat verdi 10 11 Usyan yatirildiqdan sonra Sirvan emirleri ve zadeganlari ehaliye zulm ve qeddarligi daha da guclendirerek son hedde catdirdilar Bu zaman Qorcubasi Padar bir qrup herbci ile Tebrize geldi Tehmasibe sikayetle muraciet ederek ondan Sirvanin islerine qarismasini xahis etdi 12 13 Sahruxun mektub gondererek sedaqetini bildirdiyi turk sultaninin ciddi tehluke dogurmasi Tehmasibi tecili tedbirler gormeye vadar etdi 14 15 16 Sirvani coxdan beri Sefeviler dovletine birlesdirmek fikrine dusen sah Tehmasib elverisli behane tapdi Hesen bey Rumlunun tebirince Sah Sahruxun olkeni pis idare etmesi onun emirlerinin bed emelleri ordusundaki ogurluq bu olkedeki imansizliq ve dini tesisatlara etinasizliq haqqinda esitmisdi Onda sah ustacli qacar ve talis tayfalarinin emirlerine Elqas Mirzenin basciligi altinda Qarabag ve Muganin qeyri nizami desteleri ve iyirmi minlik qizilbas qosunu ile Sirvani tutmaga getmeyi emr etdi H 945 1538 ci ilin baharinda Elqas Mirze Qorcubasi Padarin musayietile Kuru kecdi Sirvana girerek 300 nefer qarnizonla birlikde Surxab ve Qebele qalalarini tutdu Sonra onlar Sirvanin en mohtesem qalasi olan Gulustani muhasireye aldilar Seherin komendanti kutval Nemetulla bey idi Lakin qizilbas emirleri qosunlarin bir hissesini Gulustan qalasinin yaninda qoyaraq qalanin Sirvansah Sahruxun vekil Huseyn bey Lele ve Sirvan zadeganlari ile sigindigi yuksek zirvede yerlesen elcatmaz Bugurt qalasina teref donderdiler Qalanin mudafiecilerinin muqavimetine Bugurt qalasi yaninda Huseyn beyle qizilbaslar arasindaki doyusun neticesine baxmayaraq sonuncular Sirvanlilari meglubiyyete ugradaraq gurcu qalasini da ele kecirdiler Elqas Mirzenin dord ay Cennabi ve Muneccimbasiya gore yeddi Hursaha gore doqquz ay muhasirede saxladigi Sahrux ve onun emirleri mehrumiyyetlere ve veziyyetlerinin agirligina baxmayaraq Bugurt qalasinda merdlikle mudafie olunurdular Bu vaxt oz qosunlari ile muhasiredekilerin komeyine gelen Seki hakimi Dervis Mehemmed xan Bugurt qalasinin yaninda meglubiyyete ugradi ve doyusculerinin coxunu itirerek geri cekildi Bugurtun burcleri toplarla dagidilib ucurulduqdan sonra Dervis Mehemmed xanin komeyinden umidi kesilen qala mudafiecileri muqavimeti dayandirdilar Vekil Huseyn bey bildirdi ki sah gelse teslim olmaga hazirdilar Saraya gonderilen qasid sahi Merendde tapdi Cennabinin melumatina gore Bugurta gelen sah Tehmasib adamlarini Sahruxun yanina gondererek ona aman boyuk iqta ve muxtelif hediyyeler verileceyini ved etdi Lakin bunlarin hamisi yalan cixdi Sonra sah Samaxinin butun serkerdelerine ve reislerine her cur nemetler ved ederek onlara xeyanet ederek aldatdi O seherin yuksek rutbeli sakinlerinden zorla iri meblegde pul alaraq sonra onlarin coxunun edam olunmasini emr etdi Ertesi gun Sahrux Huseyn bey Mehemmed bey ve Sirvan emirleri hediyyelerle Tehmasibin huzuruna gelerek saraylarinin ve xezinelerinin acarlarini itaetle sahin vekillerine teqdim etdiler 17 18 19 20 21 22 Sirvansahlarin hele XIII esrden Bugurt qalasinda saxlanilan xezinesine Tehmasib sahib oldu 23 Olumu RedakteQeley Bugurt qalasinin suqutundan sonra Sahrux Huseyn bey ve Mehemmed bey hebsxanaya salindi Bugurt qalasini ucurmaq emr edildi H 945 ci il cemadiyulevvel ayinin ucunde cume gunu 27 sentyabr 1538 ci il Gulustan qalasinin kutvali Nemetulla bey sahin huzuruna gelib qalani ona teslim etdi Ayin on yeddinci gunu Huseyn bey Lele edam olundu Seref xan Bidlisinin yazdigina gore Qizilbaslarin amansiz qilinclari ile qalada muhasirede olanlardan alti yuze yaxin adam olduruldu Hetta sah Tehmasib babasi sultan Heyderin qan intiqami olaraq bir nece Sirvan eyanini sexsen oz eli ile qetle yetirdi Sah Tehmasib Sirvani iqta kimi qardasi Elqas Mirzeye verdi Sirvansah Sahruxu da esl qul kimi qandalladaraq ozu ile goturub Tebrize qayitdi ve h 946 1539 ci ilde onu gizlince edam etdirdi onun heyati sahin emri ile sondu 24 25 26 27 Dovletin suqutu Redakte Tehmasib Sirvani tutduqdan sonra Sirvansahlar xanedanin devrildiyini elan etdi ve Sirvani Sefeviler dovletine birlesdirdi Olke sahin qardasi beylerbeyi Elqas Mirzenin idare etdiyi vilayete cevrildi Sirvanin demek olar ki butun zadeganlari mehv edildi onun torpaqlari qizilbas tayfalarinin bascilarina emirlere paylandi H 941 1535 ci ilde Tebrizi tutmus turk sultani Suleymanin terefine kecen Emir Qazi xan Tekeli sonuncuya xeyanet ederek 6 minlik koceri tekeli tayfasi ile Surluk yaylaginda sahin yanina geldi Sirvan vilayetinin bir hissesi Salyan Mahmudabad ve Baki mahallari tiyul kimi ona bagislandi Lakin musteqillik enenelerine sadiq qalan Sirvan ehalisi uzun muddet Sirvansahlar dovletinin mehv olmasi fikri ile razilasmayaraq bir sira yerlerde qizilbaslara muqavimet gosterirdi Qazi xan Tekeli inadli ve siddetli mubarizeden sonra h 947 1540 1 ci ilde Baki qalasini tutaraq ehaliden xeyli adam qirdi Lakin h 950 1543 4 ci ilde Tehmasibin suiqesdde istirak etmesinden subhelendiyi Qazi xan Tekeli sahin emrine esasen Elqas Mirze terefinden qardaslari ile birlikde Sirvanda edam olundu 28 29 30 31 SELEFII Ferrux Yasar Sahrux ibn Ferrux YasarDerbendiler XELEFI Tehmasib Sefeviler Burhan EliIstinadlar Redakte Hesen Rumlu s 272 273 Tarixi Cennabi v 961a Myunedzhim bashi c l74 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah c 60 Paxomov Klady Azepbajdzhana vyp II c 49 495 Hesen Rumlu s 282 Ickendep Mynshi Tapix alem apa c 59 89 90 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 60 61 Petpyshevckij Azepbajdzhan v XVI XVII vekax c 266 Xursah Tarixi IlciyeNizamsah s 60 62 Hesen Rumlu s 285 286 Ickendep Mynshi Tapix alem apa c 60 Hesen Rumlu s 285 286 Shapaf xan Bidlici t II c 181 185 Dopn c 597 Joseph von Hammer Geschichte des Osmanischen Reiches Bd IV Pest 1827 t IV s 61 Hesen Rumlu c 285 289 Myunedzhzhim bashi c 174 Shapaf xan Bidlici t II c 188 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 62 64 Tarixi Cennabi v 61 Dopn c 600 3akapija al Kazvini Acap al bilad izd Byuctenfelda ch II 4 392 Hesen Rumlu s 289 290 295 Shapaf xan Bidlici ch C c 188 Myunedzhzhim bashi c 174 Tarixi Cennabi l 961b Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 64 Shapaf xan Bidlici c c 188 189 191 Hesen Rumlu s 295 300 A Dzhenkincon Pyteshectvie v Pepciyu L 1938 c 204 205 Hemcinin bax Redakte Sirvansahlar dovleti portaliSirvansahlar dovleti Derbendiler Azerbaycan tarixiMenbe https az wikipedia org w index php title Sahrux sirvansah amp oldid 6012784, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
