İsa Muğanna
İsa Mustafa oğlu Hüseynov (Muğanna) (12 iyun 1928, Muğanlı, Qazax qəzası – 1 aprel 2014, Bakı) — Azərbaycan yazıçısı, ssenarist və kinoredaktor, Azərbaycan SSR xalq yazıçısı (1988), Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1976).
İsa Muğanna | |
---|---|
İsa Mustafa oğlu Hüseynov | |
Təxəllüsü | Muğanna |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Muğanlı, Ağstafa rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Vəfat tarixi | (85 yaşında) |
Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
Vəfat səbəbi | Xroniki ürək çatışmazlığı |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Uşağı | Sevinc Muğanna |
Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universiteti Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu |
Fəaliyyəti | yazıçı, ssenarist, baş redaktor |
Fəaliyyət illəri | 1949-cu ildən |
Mükafatları |
Həyatı
İsa Hüseynov (İsa Muğanna) 1928-ci ildə Ağstafa rayonunun Muğanlı kəndində dünyaya gəlib.
Atası Mustafa məktəb müəllimi olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra N.Nərimanov adına Tibb Universitetinə daxil olsa da (1945) 4 ay sonra kəndə qayıdıb. Sonradan Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinə daxil olub. 1952-ci ildə Moskvadakı M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirib.
Azərnəşrdə Ədəbiyyat şöbəsinin redaktoru (1952–1954), "Literaturnıy Azerbaydjan" qəzetində nəsr şöbəsinin müdiri (1960–1964), C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında baş redaktor (1964–1968), redaktor (1968–1974), Ssenari şurası üzvü (1974–1979), Azərbaycan SSR Dövlət Kinemotoqrafiya Komitəsində baş redaktor (1979) vəzifələrində çalışıb.
Yaradıcılığı
1948-ci ildən ədəbi fəaliyyətə başlamış İsa Muğannanın "Anadil oxuyan yerdə" yazısı ilk dəfə 1949-cu ildə "İnqilab və Mədəniyyət" qəzetində çap edilib. 1950-ci illərdən etibarən kitabları nəşr olunub. Ssenariləri əsasında ("26 Bakı Komissarı", "Nəsimi", "Ulduzlar sönmür" və s.) filmlər çəkilmiş, əsərləri xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. "26 Bakı Komissarı" filmi 1968-ci ildə Ümumittifaq Leninqrad Festivalının ən yaxşı tarixi-inqilabi film mükafatını almışdır.
Mükafatları
- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 23 dekabr 1976
- Azərbaycan SSR xalq yazıçısı" fəxri adı — 23 iyun 1988
- "Şərəf Nişanı" ordeni — 1978
- "İstiqlal" ordeni — 11 iyun 1998
- "Nəsimi" mükafatı — 2012
- "Qırğızıstan Yazıçılar İttifaqı" diplom və prizi — 1976
Kitabları
- Bizim qızlar (pyes), 1953
- Dan ulduzu (pyes), 1955
- Hekayələr, 1957
- Yanar ürək (pyes), 1960.
- Doğma və yad adamlar (roman), 1962.
- Teleqram (povest), 1963.
- Yanar ürək (roman), 1965.
- Tütək səsi (pyes və hekayələr), 1965.
- Pyeslər, 1967.
- Kollu koxa (pyes və hekayələr), 1969.
- Ömrümdə izlər, 1971.
- Saz (pyeslər), 1971.
- Seçilmiş əsərləri (roman və pyeslər), 1972.
- Yanar ürək, Doğma və yad adamlar, 1979.
- Məhşər (roman), 1979.
- İdeal (roman), 1985.
- Türfə (roman), 2009
- Qəbiristan (roman), 2013
- Cəhənnəm (roman), 2013
- GurÜn (roman), 2013
- İsahəq-Musahəq (roman), 2013
- İlan dərəsi (povestlər)
Filmoqrafiya
- Arvadım mənim, uşaqlarım mənim (film, 1978)
- Dəli Kür (film, 1969)
- İyirmialtılar (film, 1966)
- Qərib cinlər diyarında (film, 1977)
- Liderlik missiyası. 1-ci hissə (film, 2008)
- Nəsimi (film, 1973)
- Nizami (film, 1982)
- Od içində (film, 1978)
- Tütək səsi (film, 1975)
- Ulduzlar sönmür (film, 1971)
- Zəlimxan dastanı (film, 2007)
Müsahibə
- "Xalq yazıçısı İsa Hüseynov: "80 yaşdan yekun iyi gəlir" - FOTOSESSİYA" (azərb.). apa.az. 2008-06-11. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Ağa Cəfərli (2012-08-27). "İsa Hüseynov "Kulis"ə danışır" (azərb.). kulis.az. 2014-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- Ağa Cəfərli (2012-08-28). ""Yoldaş Qorki, məndən yazıçı olacaqmı?"" (azərb.). kulis.az. 2014-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- Ağa Cəfərli (2012-08-30). "İsa Hüseynov: "Düşmənlərim üçün də darıxıram"" (azərb.). kulis.az. 2014-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- Ağa Cəfərli (2014-04-01). "İsa Hüseynovun Kulis.az-a müsahibəsi: "Düşmənlərim üçün də darıxıram"" (azərb.). kulis.az. 2014-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
Ölümü
Yazıçı İsa Hüseynov uzun müddət xroniki ürək çatışmazlığından əziyyət çəksə də heç vaxt yataq xəstəsi olmayıb. 2014-cü il 1 aprel tarixində gecəyarısı qəfildən vəfat etmişdir. Dəfn mərasimi xaricdə yaşayan nəvəsinin gəlişi və iştirakı ilə Fəxri Xiyabanda gerçəkləşmişdir.
Xatirəsi
31 may 2018-ci ildə Azərbaycan prezidenti İsa Muğannanın 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalamışdır.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- "İsa Muğanna dünyasını dəyişdi" (azərb.). lent.az. 2014-04-01. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Leyla Əsədullayeva (2019-06-12). ""Çox təəssüf ki, mən hələ indi İsa Muğannanın qızı olduğumu dərk edirəm" - MÜSAHİBƏ" (azərb.). modern.az. 2019-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Ayxan Ayvaz (2019-08-21). "İsa Muğannanın qızı od püskürdü: "Bu, atama və bizim ailəyə qarşı təhqirdir!" – Müsahibə" (azərb.). kulis.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- "İsa Muğannanın qızı: «Mənə Kamal Abdullanın kitablarını oxutdururdu»" (azərb.). azadliq.org. 2014-04-01. 2016-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- ↑ IMDb — 1990.
- Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13.
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814.
- Muğanna İsa Hüseynov sənədli televiziya filmi 2005 AzTV. Montaj rejissoru YAFƏT XEYİROV
- Respublika kino sənəti işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 23 dekabr 1976-cı il tarixli Fərmanı — anl.az saytı
- Şəmil Sadiq (2017-06-12). "İsa Muğannanın "Türfə" romanı niyə çap olunmurdu..." (azərb.). 525.az. 2019-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- "İsa Muğannanın həyat yoldaşı yazıçının ölümündən danışıb" (azərb.). deyerler.org. 2014-04-01. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- İ.İzzət (2014-04-01). "Azərbaycanın tanınmış yazıçısı İsa Muğanna vəfat edib" (azərb.). trend.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- "İsa Hüseynov I Fəxri Xiyabanda dəfn olunacaq - YENİLƏNİB - VİDEO" (azərb.). milli.az. 2014-04-01. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- "Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq Yazıçısı İsa Hüseynov son mənzilə yola salınmışdır" (azərb.). azertag.az. 2014-04-02. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- "Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq Yazıçısı İsa Hüseynov son mənzilə yola salınmışdır" (azərb.). respublica-news.az. 2014-04-03. 2020-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- President.Az (31.05.2018). "İsa Muğannanın 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (azərb.). President.az. İstifadə tarixi: 2018-06-04.
Mənbə
- Azərbaycan Sovet Ədəbiyyatı Tarixi. 2 cilddə. I cild. Bakı: 1967,
- Azərbaycan Sovet Ədəbiyyatı Tarixi. Bakı: 1988,
- Ədəbi Proses-76. Bakı: 1978,
- Sosialist Realizmi müasir mərhələdə. Bakı: 1987,
- Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 4.
- Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 272–274.
- "Bədii nəsrimizdə İsa Muğanna zirvəsi" (azərb.). azertag.az. 2019-06-12. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Ülvi Babasoy (2017-02-13). "İsa Muğannanın əsərlərinin estetik miqyası" (azərb.). kaspi.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- "Əkrəm Əylisli İsa Muğannanın fəlsəfəsini sərt tənqid etdi (Debat)" (azərb.). azadliq.org. 2014-04-05. 2020-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21. İsa Hüseynov, yoxsa İsa Muğanna?
- Cəlil Cavanşir (2018-04-12). ""İsa Hüseynov dünya ədəbiyyatı üçün möcüzədir" DEBAT" (azərb.). kulis.az. 2018-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Tahir Abbaslı (2018-06-13). "BÜTÖV bir "iki" İSA:biri – ədəbiyyatımızda "60-cılar"ın bayraqdarı olmuş HÜSEYNOV, biri – SafAğ YOLlu MUĞANNA..." (azərb.). medeniyyet.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Şəmil Sadiq (2017-10-10). ""İsanın iki yazıçısı – Hüseynov və Muğanna" – Şəmil Sadiq" (azərb.). senet.az. 2018-01-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Elnarə Akimova (2019-09-02). "Yeniləşən nəsrin İsa Hüseynov mərhələsi - Elnarə AKİMOVA yazır" (azərb.). edebiyyatqazeti.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Ülvi Aydın (2019-07-05). "Dördüncü ömrünü yaşayan xalq yazıçısı" (azərb.). azedu.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Könül Nəsibova (2019-01-09). "İsa Muğanna-90" (azərb.). milliarxiv.gov.az. 2020-03- tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- Nizami Cəfərov (2014-01-09). "İsa Muğannanın həqiqəti, yaxud Həqiqətin İsa Muğannası" (azərb.). 525.az. 2020-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- Tamilla Əliyeva. "İsa Hüseynov yaradıcılığında insan problemi" (PDF) (azərb.). jhss-khazar.org, səh. 421-425. 2020-03- tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- Ülvi Babasoy (2016-03-01). ""İdeal" romanını "Terra Nostra" ilə müqayisə etmək keçir ürəyimdən" (azərb.). azadliq.org. 2020-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-24.
Xarici keçidlər
- "İsa Muğanna (Hüseynov). Roman və povestlər" (azərb.). azadliq.org. 2011-03-11. 2020-03- tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- M. Mükərrəmoğlu (2018-11-23). "Vaqif Əliyev: İsa Muğanna bütün şüurlu həyatını bədii söz sənətinə həsr edən nadir şəxsiyyətlərdəndir" (azərb.). xalqqazeti.com. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- Fərqanə Vəkilova (2015-03-28). ""İsa Hüseynov məni KQB ilə əlaqədə suçladı"" (azərb.). axar.az. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- "Azərbaycanın Dostoyevskisi – İsa Muğanna" (azərb.). artkaspi.az. 2017-02-28. 2020-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-21.
- ""Azərbaycan ədəbiyyatında 3 ən yaxşı roman hansıdır?" SORĞU" (azərb.). kulis.az. 2014-02-12. 2014-12-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-20.
- "Üç ən yaxşı Azərbaycan romanı məlum oldu 78 NƏFƏRLIK SORĞU" (azərb.). kulis.az. 2014-02-12. 2018-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-20.
- İsa Həbibbəyli (2015-04-01). "İsa Hüseynovdan İsa Muğannaya: Axırıncı əlyazma və bütöv dünya" (azərb.). senet.az. 2019-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-22.
- Nərmin Həsənli (2019-06-12). "Günəşin mərkəzindəki "Ey OdƏr" planeti: İsa Muğanna ilə virtual müsahibə" (azərb.). 7news.az. 2019-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- Elmin Nuri (2014-04-02). "Jurnalistlər İsa Muğannadan nə oxuyub? – SORĞU" (azərb.). modern.az. 2020-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- "İsa Muğannanın anadan olmasının 90 illiyi qeyd ediləcək" (azərb.). sherg.az. 2018-11-19. 2020-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- Aydın Xan (Əbilov) (2014-05-09). "İsa Muğanna: ustad ömrünün ədəbi-əbədi yazısı" (azərb.). anl.az/Ədəbiyyat qəzeti, səh. 4-5. 2019-09-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- "Yazıçı İsa Hüseynov (Muğanna) fotolarda" (azərb.). azadliq.org. 2014-04-01. 2020-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-23.
- Sabiq rəsmi veb-saytı 2011-02-02 at the Wayback Machine