Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çaxmaqlı düşərgəsi - Azərbaycanda mustye mədəniyyəti dövrünə aid abidə. Çaxmaqlı düşərgəsi Kiçik Qafqazın aşağı dağlıq ətəyində, İncəsu-Təvədöy çayı hövzələri arasında II Şıxlı kəndindən 7 km cənubda yerləşir. Məmulat yayılan sahə 60x40 m ölçüdədir. Daş məmulatı arasında 365 əşya vardır. Bundan 58-i nüvə, 153-ü alət, 30-u qəlpə və tullantılardır. Düşərgədə boz çaxmaqdaşından istifadə olunmuşdur.
Aşkar edilmiş alətlərin tipləri
Alətlər aşağıdakı tiplərdən: belli qaşovlar 10, iri, hündür qaşovlar 6, batıq qaşovlar 10, narın dişəkli qaşov 4, tutacaqlı bıçaqlar 5, gəzli alətlər 10, dişlilər 25, uc qaşovları 39 ədəddən ibarət olmuşdur. Uc qaşovları tip dəyişkənliyi, kamil işlənmələri və aydın seriyaları ilə seçilir.
Uclu qaşovların tipləri: yuxarı ucda olanlar – 15, qaşov ağızlı yanlarla birləşənlər – 4, hündür tiplər – 6, buruncuqlu – 2,iki başlı, dimdik çıxıntılı – 6, vurma səthi üstdə olan – 1. Başqa alət növləri: iskənşəkilli – 6, yarpaqşəkilli itiuclu, iti ucu küncdə olan – 7,deşici – 5, qısa iti çıxıntılar (şiplər) -11, dimdikşəkilli alət – 19, çoxvəzifəli alətlər – 3 və kəsərdən ibarətdir.
Alətlərin hazırlanmasında fərqləndirici xüsusiyyətlər
Nüvələrin abidədə çox işlənməsi ümumən xarakterik xüsusiyyətdir. Digər fərqləndirici cəhət axıradək işlənmiş nüvələrin qaşov, iskənə, uc qaşovu kimi yenidən istifadəyə gətirilməsidir. Nukleusların əksəri qəlpələmə üçün xüsusi hazırlanmış, arxa üzləri yastılanmışdır. Onlar levallua (9) və qeyri-levallua (39) növlərinə ayrılır. Sonuncu qrup nüvələrdə - disşəkilli (20), yarımdisk (3), bir, iki və üç vurma səthli üçbucaq, dördbucaq formalı bir üzü işlənənlər (13), şarşəkilli (2), prizma formalı (4) tiplərə ayrılırlar.
Çaxmaqlı düşərgəsinin xarakter əlamətləri
- Böyük miqdarda ikinci işlənməyə məruz qalmış məmulatının mövcudluğu;
- Alətlərin ara-sıra dişəklənməsi, bəzən müxtəlif ölçülü dişəklənmə, ikinci dişəklənmənin gah alt, gah da üst üzə keçməsi mütləq çoxluq, düzgün, aramsız pullu dişəklənmə və çox azlığı təşkil edir;
- Tam tipik mustye alətlərin (qaşov, itiuclu) təmsil olunmaması;
- Bütün alət tiplərində xüsusi və ya təbii tutacaqlı varlığı;
- Hazırlıqların küncündə işlənmələrlə xüsusi iş (iti uc, dimdik, biz, sıyırma, kəsmə və s.) elementlərinin ayrılması;
- İkili və dəyişkən formaların, xüsusilə uclu qaşovun iti uclu çıxıntısı ilə birləşməsi, iti çıxıntının kəsərlə, dişli dimdik və s. birgə çıxış etmələri;
- İskənəşəkilli alətlərin açıq-aydın mənimsənilməsidir.
Alət tərkibinin yüksək faizi, çoxnövlüyü, cürbəcür əlavə iş elementləri ilə yüklənməsi sakinlərin burada uzun müddət çoxsahəli fəaliyyət göstərdiklərini bildirir.
Mənbə
- Azərbaycan arxeologiyası. Daş dövrü. I cild, Bakı,2008.
- Baxşəliyev V.B. Azərbaycan arxeologiyası( Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). –Bakı: Elm, 2007,
- Bünyadov T.Ə. Azərbaycan arxeologiyası oçerkləri. Bakı, 1960.
- Hüseynov M.M. "Azərbaycan arxeologiyası" Bakı,1975.
- Hüseynov M.M. Uzaq daş dövrü. Bakı,1973.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Caxmaqli dusergesi Azerbaycanda mustye medeniyyeti dovrune aid abide Caxmaqli dusergesi Kicik Qafqazin asagi dagliq eteyinde Incesu Tevedoy cayi hovzeleri arasinda II Sixli kendinden 7 km cenubda yerlesir Memulat yayilan sahe 60x40 m olcudedir Das memulati arasinda 365 esya vardir Bundan 58 i nuve 153 u alet 30 u qelpe ve tullantilardir Dusergede boz caxmaqdasindan istifade olunmusdur Mundericat 1 Askar edilmis aletlerin tipleri 2 Aletlerin hazirlanmasinda ferqlendirici xususiyyetler 3 Caxmaqli dusergesinin xarakter elametleri 4 MenbeAskar edilmis aletlerin tipleriredakteAletler asagidaki tiplerden belli qasovlar 10 iri hundur qasovlar 6 batiq qasovlar 10 narin disekli qasov 4 tutacaqli bicaqlar 5 gezli aletler 10 disliler 25 uc qasovlari 39 ededden ibaret olmusdur Uc qasovlari tip deyiskenliyi kamil islenmeleri ve aydin seriyalari ile secilir Uclu qasovlarin tipleri yuxari ucda olanlar 15 qasov agizli yanlarla birlesenler 4 hundur tipler 6 buruncuqlu 2 iki basli dimdik cixintili 6 vurma sethi ustde olan 1 Basqa alet novleri iskensekilli 6 yarpaqsekilli itiuclu iti ucu kuncde olan 7 desici 5 qisa iti cixintilar sipler 11 dimdiksekilli alet 19 coxvezifeli aletler 3 ve keserden ibaretdir Aletlerin hazirlanmasinda ferqlendirici xususiyyetlerredakteNuvelerin abidede cox islenmesi umumen xarakterik xususiyyetdir Diger ferqlendirici cehet axiradek islenmis nuvelerin qasov iskene uc qasovu kimi yeniden istifadeye getirilmesidir Nukleuslarin ekseri qelpeleme ucun xususi hazirlanmis arxa uzleri yastilanmisdir Onlar levallua 9 ve qeyri levallua 39 novlerine ayrilir Sonuncu qrup nuvelerde dissekilli 20 yarimdisk 3 bir iki ve uc vurma sethli ucbucaq dordbucaq formali bir uzu islenenler 13 sarsekilli 2 prizma formali 4 tiplere ayrilirlar Caxmaqli dusergesinin xarakter elametleriredakteBoyuk miqdarda ikinci islenmeye meruz qalmis das memulatinin movcudlugu Aletlerin ara sira diseklenmesi bezen muxtelif olculu diseklenme ikinci diseklenmenin gah alt gah da ust uze kecmesi mutleq coxluq duzgun aramsiz pullu diseklenme ve cox azligi teskil edir Tam tipik mustye aletlerin qasov itiuclu temsil olunmamasi Butun alet tiplerinde xususi ve ya tebii tutacaqli varligi Hazirliqlarin kuncunde islenmelerle xususi is iti uc dimdik biz siyirma kesme ve s elementlerinin ayrilmasi Ikili ve deyisken formalarin xususile uclu qasovun iti uclu cixintisi ile birlesmesi iti cixintinin keserle disli dimdik ve s birge cixis etmeleri Iskenesekilli aletlerin aciq aydin menimsenilmesidir Alet terkibinin yuksek faizi coxnovluyu curbecur elave is elementleri ile yuklenmesi sakinlerin burada uzun muddet coxsaheli fealiyyet gosterdiklerini bildirir MenberedakteAzerbaycan arxeologiyasi Das dovru I cild Baki 2008 Baxseliyev V B Azerbaycan arxeologiyasi Ali mekteb telebeleri ucun vesait Baki Elm 2007 Bunyadov T E Azerbaycan arxeologiyasi ocerkleri Baki 1960 Huseynov M M Azerbaycan arxeologiyasi Baki 1975 Huseynov M M Uzaq das dovru Baki 1973 Menbe https az wikipedia org w index php title Caxmaqli dusergesi amp oldid 6112632