fbpx
Wikipedia

Əmir Altun

Əmir Altun (?-1393)—XIV əsr Azərbaycan sərkərdəsi, Əlincə qalasının kutvalı.

Əmir Altun
Vəfat tarixi 1393
Fəaliyyəti hərbi lider[d]

Həyatı

Əlincə qalası Əmir Teymura qarşı bu mübarizədə axıra qədər alınmaz qaldı. Sultan Əhməd xəzinəsini, ailəsini və yaxın adamlarını qalada yerləşdirib onun müdafiəsini Əmir Altuna tapşırmışdı. Əmir Altunun ixtiyarında cəmi 300 igid döyüşçü vardı. 1387-ci ildə Əmir Teymur üç gün dağın ətəyində gözlədikdən sonra qoşunun qalaya həmlə etməsi barədə əmr verdi. Ertəsi gün Teymur qoşunu ilə qala müdafiəçiləri arasında döyüş oldu. Teymurun döyüşçüləri qalanın aşağı səngərlərini ələ keçirib dağıtdılar, müdafiəçilər isə qalanın yuxarı hissəsinə çəkildilər. Teymur qalanı mühasirəyə aldı. Qala daxilindəki su ehtiyatı tükəndiyindən müdafiəçilər çətin vəziyyətə düşdülər. Onlar Teymurun yanına elçi göndərib danışıq aparmağa məcbur oldular. Teymur qalanın təslim olacağını yəqin edib qoşununu Əlincə qalasının ətəklərinə endirdi. Lakin bu zaman yağan güclü yağış qaladakı hovuzları su ilə doldurdu. Beləliklə, müdafiəçilər qalanı tərk etmədilər və düşmən Əlincəni ala bilmədi. Teymur qalanın mühasirəsini daha da möhkəmləndirib özü Naxçıvana çəkildi.

Əmir Teymurun Səmərqəndə qayıtması ilə Azərbaycanda xalq azadlıq hərəkatı və hakimiyyət uğrunda mübarizə şiddətləndi. Əmir Teymurun işğal etdiyi ərazilərdən əmirlərinə qarşı əsasən, Sultan Əhməd Cəlayır və onun Əlincə qalasındakı əmirləri, Mahmud Xalxalinin idarə etdiyi feodal qrupu, Təbrizin yerli əmirləri, Marağa hakimi Əmir Yadigarşah və Qara Yusifin başçılığı ilə qaraqoyunlular mübarizə aparırdı. Bu dövrdə Təbriz və ümumiyyətlə, Azərbaycan uğrunda mübarizədə iştirak edən qüvvələri iki hissəyə – xarici və yerli qüvvələrə bölmək olar. Xarici qüvvələrin (Təbriz əmirləri, Sultan Əhməd və Əmir Altun, Mahmud Xalxali, Marağa hakimi Yadigar şah) mübarizəsində Azərbaycanın müstəqilliyini təmin etmək cəhdləri mühüm yer tuturdu.

Göstərilən dövrdə Təbriz feodal ara müharibələrinin və xarici işğalçı yürüşlərin meydanına çevrilmişdi.

Təbriz şəhərinin ələ keçirilməsi bütün Azərbaycanı tutmaq üçün əsas olduğundan şəhər uğrunda mübarizə olduqca ciddi şəkil almışdı. Təbriz 22 dəfə hücuma məruz şalmışdı, bunlardan 14-ü yerli, 8-i isə xarici feodallar tərəfindən edilmiş, 18 hücumun nəticəsində şəhərdə hakimiyyət bir feodaldan digərinin ixtiyarına keçmişdi. Nəhayət, Təbriz 1392-ci ildə ikinci dəfə İrana və Cənubi Qafqaza hücum edən Əmir Teymurun qoşunları tərəfindən tutulmuşdu.


Əlincə qalasının müdafiəsinin uzanması Teymuru əlavə tədbirlər görməyə məcbur etdi, onun göstərişi ilə Sultaniyyədən Xacə Ağbuğa da Dərviş Bərlasın köməyinə göndərildi. Dörd görkəmli teymurlu əmirlərini başçılığı ilə 40 min nəfərlik ordu 1393-cü ildə qalaya hücum etdi. Orta əsr müəllifləri yazırlar ki, bu zaman təsadüfən qala müdafiəçilərindən bir dəstə Əmir Altunun başçılığı altında qaladan çıxmışdı, lakin geri dönərkən qala qapılarının düşmən qoşunların tərəfindən mühasirəyə alındığını gördülər. Düşmən qoşununun soxluğuna baxmayaraq Əmir Altun düzgün döyüş mövqeyi seçərək teymurlu qoşunlarına böyük tələfat verdikdən sonra əmirdən ikisini öldürərək qalaya daxil olur.

Ərəb tarixçisi İbn Ərəbşahın məlumatından isə aydın olur ki, Sultan Tahirlə birlikdə Əlincə qalasının müdafiəsinə başçılıq edən Əmr Altun arasında ciddi çəkişmə baş verir. Əmir Altunun qaladan çıxıb ərzaq dalınca getməsindən istifadə edən Sultan Tahir Cəlayır onun qardaşını öldürtdürür, özünü isə qalaya buraxmır.

Altun Mərəndə getməyə məcbur olur, burada isə yerli hakim onu öldürərək başını Teymura göndərir.

Lakin Teymur qəhrəmanlıqda ad-san qazanmış Altun kimi sərkərdəni məhv etdiyi üçün Mərənd hakimini öldürdürərək əmlaknın müsadirə etdirir. Müəllif yazır ki, Altunun ölümünə görə qala müdafiəçilərindən bir qismi Sultan Tahirdən üz çerirərək qalanı tərk edirlər. Yaranmış vəziyyətdə Tahir öz acizliyini dərk edərək xəzinəni də götürüb yaxın adamları ilə birlikdə Bağdada çəkilir. Nəticədə isə Teymurun qoşunları Gürcüstan səfərindən qayıtdıqdan sonra heç bir maneəyə rast gəlmədən başsız buraxılmış qalaya daxil olurlar.

İstinadlar

  1. İbn Ərəbşah, Zendegani-ye şekoft avare-Teymur,-Tehran, 1339 (hicri), səh. 62–66.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

əmir, altun, 1393, əsr, azərbaycan, sərkərdəsi, əlincə, qalasının, kutvalı, vəfat, tarixi, 1393fəaliyyəti, hərbi, lider, mündəricat, həyatı, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərhəyatı, redaktəəlincə, qalası, əmir, teymura, qarşı, mübarizədə, axıra, qədər, al. Emir Altun 1393 XIV esr Azerbaycan serkerdesi Elince qalasinin kutvali Emir AltunVefat tarixi 1393Fealiyyeti herbi lider d Mundericat 1 Heyati 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteElince qalasi Emir Teymura qarsi bu mubarizede axira qeder alinmaz qaldi Sultan Ehmed xezinesini ailesini ve yaxin adamlarini qalada yerlesdirib onun mudafiesini Emir Altuna tapsirmisdi Emir Altunun ixtiyarinda cemi 300 igid doyuscu vardi 1387 ci ilde Emir Teymur uc gun dagin eteyinde gozledikden sonra qosunun qalaya hemle etmesi barede emr verdi Ertesi gun Teymur qosunu ile qala mudafiecileri arasinda doyus oldu Teymurun doyusculeri qalanin asagi sengerlerini ele kecirib dagitdilar mudafieciler ise qalanin yuxari hissesine cekildiler Teymur qalani muhasireye aldi Qala daxilindeki su ehtiyati tukendiyinden mudafieciler cetin veziyyete dusduler Onlar Teymurun yanina elci gonderib danisiq aparmaga mecbur oldular Teymur qalanin teslim olacagini yeqin edib qosununu Elince qalasinin eteklerine endirdi Lakin bu zaman yagan guclu yagis qaladaki hovuzlari su ile doldurdu Belelikle mudafieciler qalani terk etmediler ve dusmen Elinceni ala bilmedi Teymur qalanin muhasiresini daha da mohkemlendirib ozu Naxcivana cekildi Emir Teymurun Semerqende qayitmasi ile Azerbaycanda xalq azadliq herekati ve hakimiyyet ugrunda mubarize siddetlendi Emir Teymurun isgal etdiyi erazilerden emirlerine qarsi esasen Sultan Ehmed Celayir ve onun Elince qalasindaki emirleri Mahmud Xalxalinin idare etdiyi feodal qrupu Tebrizin yerli emirleri Maraga hakimi Emir Yadigarsah ve Qara Yusifin basciligi ile qaraqoyunlular mubarize aparirdi Bu dovrde Tebriz ve umumiyyetle Azerbaycan ugrunda mubarizede istirak eden quvveleri iki hisseye xarici ve yerli quvvelere bolmek olar Xarici quvvelerin Tebriz emirleri Sultan Ehmed ve Emir Altun Mahmud Xalxali Maraga hakimi Yadigar sah mubarizesinde Azerbaycanin musteqilliyini temin etmek cehdleri muhum yer tuturdu Gosterilen dovrde Tebriz feodal ara muharibelerinin ve xarici isgalci yuruslerin meydanina cevrilmisdi Tebriz seherinin ele kecirilmesi butun Azerbaycani tutmaq ucun esas oldugundan seher ugrunda mubarize olduqca ciddi sekil almisdi Tebriz 22 defe hucuma meruz salmisdi bunlardan 14 u yerli 8 i ise xarici feodallar terefinden edilmis 18 hucumun neticesinde seherde hakimiyyet bir feodaldan digerinin ixtiyarina kecmisdi Nehayet Tebriz 1392 ci ilde ikinci defe Irana ve Cenubi Qafqaza hucum eden Emir Teymurun qosunlari terefinden tutulmusdu Elince qalasinin mudafiesinin uzanmasi Teymuru elave tedbirler gormeye mecbur etdi onun gosterisi ile Sultaniyyeden Xace Agbuga da Dervis Berlasin komeyine gonderildi Dord gorkemli teymurlu emirlerini basciligi ile 40 min neferlik ordu 1393 cu ilde qalaya hucum etdi Orta esr muellifleri yazirlar ki bu zaman tesadufen qala mudafiecilerinden bir deste Emir Altunun basciligi altinda qaladan cixmisdi lakin geri donerken qala qapilarinin dusmen qosunlarin terefinden muhasireye alindigini gorduler Dusmen qosununun soxluguna baxmayaraq Emir Altun duzgun doyus movqeyi secerek teymurlu qosunlarina boyuk telefat verdikden sonra emirden ikisini oldurerek qalaya daxil olur Ereb tarixcisi Ibn Erebsahin melumatindan ise aydin olur ki Sultan Tahirle birlikde Elince qalasinin mudafiesine basciliq eden Emr Altun arasinda ciddi cekisme bas verir Emir Altunun qaladan cixib erzaq dalinca getmesinden istifade eden Sultan Tahir Celayir onun qardasini oldurtdurur ozunu ise qalaya buraxmir Altun Merende getmeye mecbur olur burada ise yerli hakim onu oldurerek basini Teymura gonderir 1 Lakin Teymur qehremanliqda ad san qazanmis Altun kimi serkerdeni mehv etdiyi ucun Merend hakimini oldurdurerek emlaknin musadire etdirir Muellif yazir ki Altunun olumune gore qala mudafiecilerinden bir qismi Sultan Tahirden uz cerirerek qalani terk edirler Yaranmis veziyyetde Tahir oz acizliyini derk ederek xezineni de goturub yaxin adamlari ile birlikde Bagdada cekilir Neticede ise Teymurun qosunlari Gurcustan seferinden qayitdiqdan sonra hec bir maneeye rast gelmeden bassiz buraxilmis qalaya daxil olurlar Istinadlar Redakte Ibn Erebsah Zendegani ye sekoft avare Teymur Tehran 1339 hicri seh 62 66 Hemcinin bax RedakteXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Emir Altun amp oldid 5857762, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.