Ədat — Sözlərin və cümlələrin təsir gücünü artıran köməkçi nitq hissəsinə ədat deyilir. Ədatlar cümləyə müxtəlif cəhətdən məna incəlikləri verir, ifadənin səlistləşməsinə və fikrin məntiqi qurulmasına xidmət edir.
Ədatın 7 məna növü var:
Qüvvətləndirici ədatlar
Dəqiqləşdirci ədatlar
Məhdudlaşdırıcı ədatlar
Sual ədatları
Əmr ədatları
Arzu ədatları
Təsdiq və inkar ədatları
Ədatların mənaca növləri
Ədatların mənaca aşağıdakı növləri var:
Qüvvətləndirici ədatlar: ən ,lap , daha ,axı ,hətta ,artıq ,-ca² ,da ,də ,ha ,düz ,bir ,ki ,necə ,nə ,belə , olduqca
. Məs.:Lap başımı itirmişəm. Artıq mən belə fikirlə razı deyiləm. Sən bunu desən belə, heç kəs razı olmayacaq. Deməlisən ha. Hətta mən də bunu bilmirdim. Düz yanında dayandı. Sən bir evə qayıt...
Dəqiqləşdirici ədatlar: elə ,məhz ,əsl. Məs.: Elə mən də bunu istəyirdim. Əsl mən deyəndir. Məhz Oqtay bu rolu oynaya bilər.
Məhdudlaşdırıcı ədatlar: ancaq ,təkcə ,tək ,bircə ,yalnız ,bir. Məs.: Məsələdən yalnız mən xəbərdar idim. Ancaq sən ona kömək edə bilərsən.
Sual ədatları:bəs , məgər ,bəyəm ,yəni ,-mı⁴ ,ki. Məs.: Yəni sən heç atanı düşünmürsən? Məgər belə də iş olar? Bəs mən bunu niyə bilmirəm? Bu, çətin işdir ki? Bəs və məgər ədatları bir-birinin sinonimidir: Məgər (bəs) gəlməmişdin?
Əmr ədatları:di ,qoy ,bax ,gəl ,gör ,görün ,gəlin ,gəlsənə ,ha ,-sana ,-sənə ,-sanız ,-səniz. Məs.: Almayın ha! Bax, gözləsin ha! Gəl belə edək... və s.
Arzu ədatları:kaş ,gərək ,kaş ki ,təki ,barı ,bircə və s. Məs.: Təki sən səslə məni. Kaş ki səni görəydim. Bircə yaz tez gəlsəydi.
Təsdiq və inkar ədatları:hə ,yox ,bəli ,xeyr ,heç ,əsla. Məs.: Hə, mən razıyam. Heç elə şey yoxdur və s.
Ədatların fərqləndirilməsi
Bəzən eyni bir ədat müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Məsələn: bu ki bizim Əlidir! cümləsində ki ədatı qüvvətləndirmə mənasını, Ay uşaq, xəstələnməmisən ki? cümləsində isə sual mənasını bildirir.
Ha ədatı həm qüvətləndirici, həm də əmr ədatı kimi işlənə bilər Feilin əmr şəkli ilə işləndikdə bu ədat əmr ədatı, digər sözlərlə işləndikdə isə qüvvətləndirici ədat olur. Məsələn: Evi təmizləyin ha (əmr). Sənə güvənirəm ha (qüvvətləndirici).
Qeyd: Qoysana və gəlsənə sözləri bəzən yalnız ədat kimi, yerinə görə isə feil+ədat kimi işlənir. Məsələn: Qoysana bir dincələk (ədat). Gəlsənə bu gün ora getməyək (ədat). Çantanı yerə qoysana (qoy(feil) + sana(ədat)). Sən də evə gəlsənə (gəl(feil) + sənə(ədat)).
Azərbaycan dilində daha çox işlənən ədatlar bunlardır: ki, ha, axı, kaş, bəs, lap, qoy, məgər və s.
İstinadlar
Dilçilik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Avqust 08, 2021
ədat, sözlərin, cümlələrin, təsir, gücünü, artıran, köməkçi, nitq, hissəsinə, ədat, deyilir, cümləyə, müxtəlif, cəhətdən, məna, incəlikləri, verir, ifadənin, səlistləşməsinə, fikrin, məntiqi, qurulmasına, xidmət, edir, məna, növü, qüvvətləndirici, ədatlar, dəq. Edat Sozlerin ve cumlelerin tesir gucunu artiran komekci nitq hissesine edat deyilir Edatlar cumleye muxtelif cehetden mena incelikleri verir ifadenin selistlesmesine ve fikrin mentiqi qurulmasina xidmet edir Edatin 7 mena novu var Quvvetlendirici edatlar Deqiqlesdirci edatlar Mehdudlasdirici edatlar Sual edatlari Emr edatlari Arzu edatlari Tesdiq ve inkar edatlariEdatlarin menaca novleriEdatlarin menaca asagidaki novleri var Quvvetlendirici edatlar en lap daha axi hetta artiq ca da de ha duz bir ki nece ne bele olduqca Mes Lap basimi itirmisem Artiq men bele fikirle razi deyilem Sen bunu desen bele hec kes razi olmayacaq Demelisen ha Hetta men de bunu bilmirdim Duz yaninda dayandi Sen bir eve qayit Deqiqlesdirici edatlar ele mehz esl Mes Ele men de bunu isteyirdim Esl men deyendir Mehz Oqtay bu rolu oynaya biler Mehdudlasdirici edatlar ancaq tekce tek birce yalniz bir Mes Meseleden yalniz men xeberdar idim Ancaq sen ona komek ede bilersen Sual edatlari bes meger beyem yeni mi ki Mes Yeni sen hec atani dusunmursen Meger bele de is olar Bes men bunu niye bilmirem Bu cetin isdir ki Bes ve meger edatlari bir birinin sinonimidir Meger bes gelmemisdin Emr edatlari di qoy bax gel gor gorun gelin gelsene ha sana sene saniz seniz Mes Almayin ha Bax gozlesin ha Gel bele edek ve s Arzu edatlari kas gerek kas ki teki bari birce ve s Mes Teki sen sesle meni Kas ki seni goreydim Birce yaz tez gelseydi Tesdiq ve inkar edatlari he yox beli xeyr hec esla Mes He men raziyam Hec ele sey yoxdur ve s Edatlarin ferqlendirilmesi Bezen eyni bir edat muxtelif menalarda islene biler Meselen bu ki bizim Elidir cumlesinde ki edati quvvetlendirme menasini Ay usaq xestelenmemisen ki cumlesinde ise sual menasini bildirir Ha edati hem quvetlendirici hem de emr edati kimi islene biler Feilin emr sekli ile islendikde bu edat emr edati diger sozlerle islendikde ise quvvetlendirici edat olur Meselen Evi temizleyin ha emr Sene guvenirem ha quvvetlendirici Qeyd Qoysana ve gelsene sozleri bezen yalniz edat kimi yerine gore ise feil edat kimi islenir Meselen Qoysana bir dincelek edat Gelsene bu gun ora getmeyek edat Cantani yere qoysana qoy feil sana edat Sen de eve gelsene gel feil sene edat Azerbaycan dilinde daha cox islenen edatlar bunlardir ki ha axi kas bes lap qoy meger ve s Istinadlar Dilcilik ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Edat amp oldid 5778008, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
