fbpx
Wikipedia

Şəbəkə ünvanlama texnologiyaları

Noyabr 04, 2021

Kompüter şəbəkələrində kompüterlərin bir birini birmənalı şəkildə identifikasiya etməsi üçün onlara ünvanlar verilir. Ünvanların əsas növləri aşağıdakılardır:

Fiziki (lokal) ünvan - altşəbəkə hüdudunda qovşaqların identifikasiyası üçün istifadə edilir, məsələn, МАС (Media Access Control  Daşıcıya girişin idarə edilməsi), əgər alşəbəkə Ethernet, Token Ring, FDDI texnalogiyalarını istifadə edirsə və ya IPX-ünvan, əgər altşəbəkə IPX/SPX texnalogiyasını istifadə edirsə;

Şəbəkə ünvanı (IP-ünvan) - mürəkkəb kompüter şəbəkələrində (altşəbəkələrdə) qovşaqların identifikasiyası üçün istiadə edilir;

Domen adı – kompüter şəbəkəsində qovşaqların simvol identifikatorudur;

Resursların universal identifikasiyası (URL - Uniform Resource Locator) - kompüter şəbəkəsində (İnternetdə) kompüterlərin, kataloqların və ya faylların birmənalı identifikasiyası sistemidir.

MAC-ünvan

Qovşağın fiziki (lokal) ünvanı onun daxil olduğu şəbəkənin istifadə etdiyi texnologiya ilə müəyyən olunur. Lokal şəbəkə qovşaqları üçün, bu, şəbəkə adapterinin MAC-ünvanıdır, məsələn, 11-А0-17-3D-BC-01. Bu ünvan avadanlığın istehsalçısı tərəfindən təyin olunur və unikal ünvandır. Lokal şəbəkələrin bütün mövcud texnologiyaları üçün MAC-ünvan 6 bayt formata malikdir: yuxarı 3 bayt istehsalçı şirkətin identifikatorudur, aşağı 3 bayt isə unikal şəkildə istehsalçı tərəfindən təyin olunur. Qlobal şəbəkəyə (məsələn, X.25 və ya Frame relay şəbəkəsinə) girən qovşaqlar üçün lokal ünvan qlobal şəbəkə inzibatçısı tərəfindən təyin olunur. Kanal səviyyəsinin əksər protokolları IEEE tərəfindən idarə olunan üç MAC-ünvanlar fəzasından birini istifadə edir: MAC-48, EUI-48 və EUI-64. Hər bir fəzadakı ünvanlar nəzəri olaraq qlobal şəkildə unikal olmalıdır. Heç də bütün protokollar MAC-ünvanı istitifadə etmir və heç də MAC-ünvanı istifadə edən bütün prtokolların ünvanların belə qlobal ünikallığına ehtiyacı yoxdur. Geniş yayımlı şəbəkələrdə (məsələn, Ethernet şəbəkələrində) MAC-ünvan şəbəkənin hər bir qovşağını unikal şəkildə identifikasiya etməyə və verilənlərin bu qovşağa şatdırılmasına imkan verir. Beləliklə, MAC-ünvanlar kanal səviyyəsində şəbəkənin əsasını yaradır. Bu zaman MAC-ünvanların şəbəkə ünvanına və əksinə çevrilməsi üçün xüsusi protokollar (məsələn, ARP və RARP) istifadə edilir. MAC-48 tipli ünvanlar daha çox yayılıb və Ethernet, Token Ring, FDDI və s. texnologiyalarda istifadə edilir. MAC-48 tipli ünvanlar 48 bitdən təşkil olunur və beləliklə onun ünvanlar fəzası 248 (və ya 281 474 976 710 656) ünvana malik olur. IEEE-nin hesablamalarına görə bu ünvanlar ehtiyyatı heç olmasa 2100-cü ilə qədər bəs edər. EUI-48 tipli ünvanlar MAC-48 tipli ünvanlardan ancaq semantik fərqlənir, yəni MAC-48 şəbəkə avadanlıqlar; üçün istifadə edildiyi halda, EUI-48 digər növ aparat və proqram təminatları üçün istifadə edilir. EUI-64 identifikatoru 64 bitdən ibarət olur və FireWire-də istifadə edilir, həmçinin IPv6-da qovşağın şəbəkə ünvanın aşağı 64 biti keyfiyyətində istifadə edilir. MAC-ünvanın strukturu şəkil 23-də göstərilmişdir. MAC-ünvanın birinci biti I/G (Individual/Group) ünvanın tipini göstərir (0 - fərdi, 1 - qrup). Qrup ünvanına malik olan paketləri bu qrup ünanı olan bütn şəbəkə adapterləri alacaq. İkinci bit U/L (Universal/Local) ünvanın təyin olunma üsulunu müəyyən edir. Adətən 0 təyin olunub. 1 olduqda, ünvan istehsalçı tərəfindən deyil, lokal şəbəkənin inzibatçısı tərəfindən təyin olunduğunu göstərir.

İstehsalçının unikal identifikatoru - OUI (Organizationally Unique Identifier). IEEE tərəfindən təyin olunur.

İstehsalçının unikal ünvanı - OUA (Organizationally Unique Address). İstehsalçı tərəfindən təyin olunur. OUA və OUİ birlikdə UAA (Universally Administered Address) adlanır - universal idarə olunan və ya IEEE-ünvandır.

IP-ünvanlama

Kompüter şəbəkələrində verilənlərin ötürülməsinin təmin edilməsi üçün şəbəkəyə qoşulmuş hər bir qovşağın birmənalı şəkildə identifikasiya edilməsi imkanı olmalıdır. Bu IP-ünvanlamanın köməyi ilə mümkündür. Kompüter şəbəkəsinə qoşulmuş bütün kompüterlər, printerlər, marşrutlayıcılar və s. qovşaq sayılır və şəbəkədə qarşılıqlı əlaqədə olmaq üçün heç olmasa bir IP-ünvana malik olmalıdırlar. IP-ünvan şəbəkədə əsas ünvan olaraq paketlərin şəbəkə səviyyəsində şəbəkələr arasında ötürülməsini təmin edir. IP-ünvan 4 baytdan ibarətdir, məsələn, 109.26.17.100 və şəbəkə səviyəsində istifadə edilir. Yəni, IP-ünvan dörd ədədlər yığımından ibarətdir və hər biri 0-dan 255-ə qədər diapazonda yerləşir. IP-ünvan iki hissədən ibarət olur: şəbəkənin nömrəsindən və qovşağın nömrəsindən. IP protokolu qovşağın nömrəsini onun lokal ünvanından asılı olmayaraq təyin edir. IP-ünvanın şəbəkə nömrəsi və qovşaq nömrəsi sahələrinə bölünməsi dəyişkəndir və onlar arasında sərhəd çox sərbəst qoyula bilər. Qovşaq bir neçə IP-şəbəkəyə daxil ola bilər. Bu halda qovşaq şəbəkə birləşmələrinin sayına bərabər olan bir neçə IP-ünvana malik olmalıdır. Beləliklə, IP-ünvan ayrı kompüteri və ya marşrutlayıcını deyil, bir şəbəkə birləşməsini xarakterizə edir. Mənbə kompüterə görə təyinat qovşağının müəyyən edilməsi üçün IP-ünvanlar siniflərdə təşkil olunub. Bu sistem siniflər üzrə IP-ünvanlama üsulu adlanır

IP-ünvanın komponentləri

IP-ünvan iki komponentdən ibarətdir – şəbəkənin identifkatorudan və qovşağın identifikatorundan. IP-ünvanın birinci hissəsi şəbəkə identifikatorudur və kompüterin yerləşdiyi seqmenti müəyyən edir. Eyni bir seqmentin komponentləri eyni bir şəbəkə identifikatoruna malik olmalıdır. IP-ünvanın ikinci hissəsi qovşağın identifikatorudur və seqmentdə olan kompüteri, marşrutlayıcını və ya digər qurğuları müəyyən edir. Bir şəbəkə identifikatoru çərçivəsində hər bir qovşağın identifikatoru unikal olmalıdır. IP-ünvan kimi şəbəkə identifikatoru da dörd ədəddən təşkil olunur. Buna görə də, əgər IP-ünvanın birinci ədədi w şəbəkə identifikatorudurunu təmsil edirsə (əgər IP-ünvanı w.x.y.z şəkilində təsvir etmiş olsaq  cədvəl 1-ə bax), onda bu identifikatorun strukturu w.0.0.0 şəkilində olacaq və bu identifikatorda sonrakı üç ədəd sıfırdır. Bununla yanaşı, qovşaq identifikatorunun strukturu x.y.z şəkilində olacaq və bu ədədlərdən əvvəl 0 gəlmir. Qeyd etmək lazımdır ki, müxtəlif şəbəkələrdə yerləşən iki kompüter eyni qovşaq identifikatoruna malik ola bilər. Lakin hər bir biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan hər bir kompüter üçün şəbəkə identifikatoru və qovşaq identifikatoru kombinasiyası unikal olmalıdır.

IP-ünvan sinifləri

Bu gün siniflər üzrə IP-ünvanlama geniş istifadə edilir. IP-ünvan birinci ədədin qiymətinə görə beş sinifə bölünür (cədvəl 1). Təşkilatlara bu və ya digər siniflərin IP-ünvanlar bloku təyin olunur. Bu blokun ölçüsü təşkilatın ölçüsündən asılıdır. IP-ünvanlar aşağıdakı siniflərə bölünür:

A sinifi. A sinifinin ünvanları çoxlu sayda qovşaqları olan şəbəkələrə təyin edilir. Bu sinif 126 şəbəkənin olmasına yol verir, çünki şəbəkənin identifikasiyası üçün IP-ünvandakı birinci ədəd istifadə edilir. Digər üç ədədlər isə qovşaq identifikatorunu əmələ gətirir, bu da şəbəkədə 16777214 qovşağı dəstəkləməyə imkan verir;

B sinifi. B sinifinin ünvanları orta və böyük ölçülü şəbəkələrə təyin edilir. Bu sinif 16384 şəbəkənin olmasına yol verir, çünki şəbəkənin identifikasiyası üçün IP-ünvandakı ilk iki ədəd istifadə edilir. Digər iki ədədlər isə qovşaq identifikatorunu əmələ gətirir, bu da şəbəkədə 65534 qovşağı dəstəkləməyə imkan verir. Məsələn, 172.16.53.46 IP-ünvanı B sinifinin ünvanıdır, çünki w=172, yəni 128 və 191 diapazonunda yerləşir. Beləliklə, şəbəkənin identifikatoru 172.16.0.0, qovşağın identifikatoru isə 53.46 olacaq;

C sinifi. C sinifinin ünvanları kiçik lokal şəbəkələr üçün istifadə edilir. Bu sinif təxminən 2097152 şəbəkənin olmasına yol verir, çünki şəbəkənin identifikasiyası üçün IP-ünvandakı birinci ədəd istifadə edilir. Digər ədədlər isə qovşağın identifikatoru istifadə edilir, bu da şəbəkədə 254 qovşağı dəstəkləməyə imkan verir;

D və E sinifləri. D və E sinifləri qovşaqlara təyin olunmur. D sinifi ünvanları çoxünvanlı göndərmələr üçün istifadə edilr, E sinif ünvanları isə gələcək üçün ehtiyat saxlanılıb.

Altşəbəkələrə ayırma

Şəbəkənin işinin effektivliyinin artırılması üçün onun məntiqi hissələrə (seqmentlərə)  altşəbəkələrə bölünməsi lazım gəlir. Seqmentlər arasında verilənlərin ötürülməsinin təmin edilməsi üçün onlar marşrutlayıcılarla birləşdirilməli və hər bir altşəbəkə üçün identifikator müəyyən edilməlidir. Tutaq ki, müəyyən bir təşkilatın şəbəkəyə birləşmiş 2000 kompüteri var və İnternetə qoşulmaq üçün bu təşkilata, məsələn, 180.115.0.0 şəbəkə identifikatoru verilir. Təşkilatın şəbəkə inzibatçısı şəbəkənin effektivliyini artırmaq və idarəetməni yüngülləşdirmək üçün şəbəkəni daha kiçik altşəbəkələrə ayıra bilər (tutaq ki, onların sayı 10 olacaq). Hər bir altşəbəkəyə öz unikal şəbəkə identifikatoru təyin olunmalıdır. Bu zaman təşkilata verilmiş şəbəkə identifikatoru (180.115.0.0) İnternetə qoşulmaq üçün istifadə edilir. İnternetə qoşulmaq üçün istifadə edilən şəbəkə identifikatorunun kiçik altşəbəkələrin yaradılması üçün ortaq istifadəsi altşəbəkəyə ayırma adlanır. Altşəbəkələrə böldükdən və onlara şəbəkə identifikatorları təyin etdikdən sonra hər bir altşəbəkə öz şəbəkə identifikatoruna malik olacaq: 180.115.1.0, 180.115.2.0, …, 180.115.10.0. Qovşağın şəbəkə identifikatorunu müəyyən etməklə, digər kompüterin ona nisbətən lokal olub, olmamasını bilmək asandır. Bunun üçün sadəcə hər iki qovşağın şəbəkə identifikatorunu müqayisə etmək lazımdır. Əgər şəbəkə identifikatorları üst-üstə düşürsə, deməli hər iki qovşaq eyni bir altşəbəkədə yerləşir, əks halada isə müxtəlif altşəbəkələrdə yerləşir. Onlar arasında verilənlər mübadiləsini həyata keçirmək üçün marşrutlayı lazımdır.

Altşəbəkə maskaları

IP-ünvanda şəbəkə identifikatorunu ayırmaq üçün altşəbəkə maskası istifadə edilir. Altşəbəkə maskası IP-ünvanda şəbəkə identifikatorunu qovşaq identifikatorundan fərqləndirməyə imkan verən şablondur. IP-ünvan kimi altşəbəkə maskası da dörd ədəd toplusundan ibarətdir və bu ədədlərdən hər biri ancaq maksikal 255 qiymətini və ancaq minimal 0 qiymətini ala bilər. Əvvəldə ardıcıl olaraq maksimal, axırda isə ardıcıl minimal qiymətlər yazılır. Maksimal qiymət şəbəkə identifikatorunu, minimal qiymət isə qovşaq identifikatorunu təmsil edir. Məsələn, 255.255.0.0 altşəbəkənin yolverilən maskasıdır, 255.0.255.0 isə yox. Altşəbəkə maskası 255.255.0.0 şəbəkə identifikatorunu IP-ünvanın ilk iki ədədi kimi müəyyən edir.

Susmaqla altşəbəkə maskaları

Sinif metodunda hər bir ünvan sinifi susmaqla altşəbəkə maskasına malik olur.

Domen adları sistemi DNS

Domen adları - kompüterin simvol adıdır.
Simvol identifikator - addır, məsələn, SERV1.IBM.COM. Bu ünvan inzibatçı tərəfindən təyin olunur və bir neçə hissədən ibarətdir, məsələn, maşının adından, təşkilatın adından və domen adından. Bu ünvan həmçinin DNS-ad da adlanır və tətbiq səviyyəsində istifadə edilir, məsələn, FTP və telnet protokollarında.

TCP/IP stekində iyerarxik ağacvari struktura malik domen adları sistemi istifadə edilir. Bu struktur adda ixtiyari sayda tərkib hissəsinin istifadəsinə yol verir. Bir neçə yuxarı tərkib hissələri üst-üstə düşən adlar məcmusu domen (domain) adları yaradır. Təşkilatların domen adlarına misallar aşağıdakılardır:

• com – komersiya təşkilatları;

• edu – təhsil təşkilatları;

• gov – dövlət təşkilatları;

• org – qeyri-komersiya təşkilatı;

• net – şəbəkə təşkilatları.

Domen adlar və IP-ünvanlar arasında uyğuluq həm lokal qovşağın vasitələri, həm də domen adları sistemi tərəfindən mərkəzləşdirilmiş xidmətin vasitəsi ilə həyata keçirilir. Domen adlar sistemi (Domain Name System – DNS) ”dommen ad - IP-ünvan” inikası paylanmış bazasına əsaslanan mərkəzləşdirilmiş xidmətdir.
DNS xidməti öz işində “kliyen-server” tipli protokol istifadə edir. Bu protkol DNS-server və DNS-kliyent anlayışlarını təyin edir. DNS server paylanmış inikas bazasını dəstəkləyir, DNS-kliyent isə DNS-serverə sorğularla müraciət edir. DNS-server “IP-ünvan  domen adı” formatlı mətn faylı istifadə edir.
DNS xidməti paylanmış sistemdir. Hər bir DNS serveri iyerarxiyanın növbəti səviyyəsinin adlarını yadda saxlayır və adların inikası cədvəlindən başqa DNS-serverlərə istinadları saxlayır, bu da axtarış prosedurunu sadələşdirir.
DNS serverlərdə IP-ünvanların axtarışını sürətləndirmək üçün onlardan keçən cavabların müəyyən müddətdə bir neçə saatdan bir neçə günə qədər keşləşdirilməsi proseduru tətbiq edilir.

Resursların universal identifikasiyası (URL)

URL (Uniform Resource Locator – resursların universal göstəricisi) – İnternetdə kompüterin, kataloqun və ya faylın birmənalı identifikasiyası üçün işarələmə sistemidir. URL sisteminə aşağıdakı prinsiplər daxil edilmişdir:
Genişləndirilmə - yeni ünvanlar sxemləri URL-in möcud sintaksisinə asan uyğunlaşdırılmalıdır; genişləndirilmə ünvanların “ünvan sxemi” anlayışına əsaslanan təfsirinin müəyyən qaydasının seçilməsi hesabına nail olunur. Sxemin identifikatoru ünvan qalığının qarşısında yerləşir, ondan iki nöqtə ilə ayrılır və qalığın təfsiri qaydasını müəyyən edir.
Dolğunluq – imkan dairəsində istənilən mövcud sxem URL vasitəsi ilə təsvir olunmalıdır.
Oxunaqlıq – ünvan insan tərəfindən asan başa düşülməlidir, xüsusi ilə də WWW texnologiyaları üçün xarakterikdir  sənədlər istinadlarla birlikdə adi mətn redaktorunda yaradıla bilər URL formatına daxildir:

  • ünvan sxemi (giriş protokolu tipi - http, gopher, wais, telnet, ftp və s.);
  • IP- və ya domen ünvanı maşını;
  • TCP-port nömrəsi;
  • serverdəki resursun ünvanı (kataloq və ya fayl yolu);
  • имя HTML-fayl adı və ya nişan;
  • verilənlərin axtarış kriteriləri.

Hər bir tətbiq protokolu üçün yuxarıda göstərilmiş siyahıdan öz sahələr alçoxluğu seçilir. Sadə URL ünvanına nümunə: http://astra.net.ru/master/index.html[ölü keçid]

Ədəbiyyat

Şıxəliyev R.H. "Şəbəkə texnologiyaları. Mühazirələr kursu" Dərslik. Bakı: “İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 2017, 143 səh.

Noyabr 04, 2021
şəbəkə, ünvanlama, texnologiyaları, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, kompüter, şəbəkələrində, kompüterlərin, birini, birmənalı, şəkildə, identifikasiya, etməsi, üçün, onlar. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Komputer sebekelerinde komputerlerin bir birini birmenali sekilde identifikasiya etmesi ucun onlara unvanlar verilir Unvanlarin esas novleri asagidakilardir Fiziki lokal unvan altsebeke hududunda qovsaqlarin identifikasiyasi ucun istifade edilir meselen MAS Media Access Control Dasiciya girisin idare edilmesi eger alsebeke Ethernet Token Ring FDDI texnalogiyalarini istifade edirse ve ya IPX unvan eger altsebeke IPX SPX texnalogiyasini istifade edirse Sebeke unvani IP unvan murekkeb komputer sebekelerinde altsebekelerde qovsaqlarin identifikasiyasi ucun istiade edilir Domen adi komputer sebekesinde qovsaqlarin simvol identifikatorudur Resurslarin universal identifikasiyasi URL Uniform Resource Locator komputer sebekesinde Internetde komputerlerin kataloqlarin ve ya fayllarin birmenali identifikasiyasi sistemidir Mundericat 1 MAC unvan 2 IP unvanlama 3 IP unvanin komponentleri 4 IP unvan sinifleri 5 Altsebekelere ayirma 6 Altsebeke maskalari 7 Susmaqla altsebeke maskalari 8 Domen adlari sistemi DNS 9 Resurslarin universal identifikasiyasi URL 10 EdebiyyatMAC unvan RedakteQovsagin fiziki lokal unvani onun daxil oldugu sebekenin istifade etdiyi texnologiya ile mueyyen olunur Lokal sebeke qovsaqlari ucun bu sebeke adapterinin MAC unvanidir meselen 11 A0 17 3D BC 01 Bu unvan avadanligin istehsalcisi terefinden teyin olunur ve unikal unvandir Lokal sebekelerin butun movcud texnologiyalari ucun MAC unvan 6 bayt formata malikdir yuxari 3 bayt istehsalci sirketin identifikatorudur asagi 3 bayt ise unikal sekilde istehsalci terefinden teyin olunur Qlobal sebekeye meselen X 25 ve ya Frame relay sebekesine giren qovsaqlar ucun lokal unvan qlobal sebeke inzibatcisi terefinden teyin olunur Kanal seviyyesinin ekser protokollari IEEE terefinden idare olunan uc MAC unvanlar fezasindan birini istifade edir MAC 48 EUI 48 ve EUI 64 Her bir fezadaki unvanlar nezeri olaraq qlobal sekilde unikal olmalidir Hec de butun protokollar MAC unvani istitifade etmir ve hec de MAC unvani istifade eden butun prtokollarin unvanlarin bele qlobal unikalligina ehtiyaci yoxdur Genis yayimli sebekelerde meselen Ethernet sebekelerinde MAC unvan sebekenin her bir qovsagini unikal sekilde identifikasiya etmeye ve verilenlerin bu qovsaga satdirilmasina imkan verir Belelikle MAC unvanlar kanal seviyyesinde sebekenin esasini yaradir Bu zaman MAC unvanlarin sebeke unvanina ve eksine cevrilmesi ucun xususi protokollar meselen ARP ve RARP istifade edilir MAC 48 tipli unvanlar daha cox yayilib ve Ethernet Token Ring FDDI ve s texnologiyalarda istifade edilir MAC 48 tipli unvanlar 48 bitden teskil olunur ve belelikle onun unvanlar fezasi 248 ve ya 281 474 976 710 656 unvana malik olur IEEE nin hesablamalarina gore bu unvanlar ehtiyyati hec olmasa 2100 cu ile qeder bes eder EUI 48 tipli unvanlar MAC 48 tipli unvanlardan ancaq semantik ferqlenir yeni MAC 48 sebeke avadanliqlar ucun istifade edildiyi halda EUI 48 diger nov aparat ve proqram teminatlari ucun istifade edilir EUI 64 identifikatoru 64 bitden ibaret olur ve FireWire de istifade edilir hemcinin IPv6 da qovsagin sebeke unvanin asagi 64 biti keyfiyyetinde istifade edilir MAC unvanin strukturu sekil 23 de gosterilmisdir MAC unvanin birinci biti I G Individual Group unvanin tipini gosterir 0 ferdi 1 qrup Qrup unvanina malik olan paketleri bu qrup unani olan butn sebeke adapterleri alacaq Ikinci bit U L Universal Local unvanin teyin olunma usulunu mueyyen edir Adeten 0 teyin olunub 1 olduqda unvan istehsalci terefinden deyil lokal sebekenin inzibatcisi terefinden teyin olundugunu gosterir Istehsalcinin unikal identifikatoru OUI Organizationally Unique Identifier IEEE terefinden teyin olunur Istehsalcinin unikal unvani OUA Organizationally Unique Address Istehsalci terefinden teyin olunur OUA ve OUI birlikde UAA Universally Administered Address adlanir universal idare olunan ve ya IEEE unvandir IP unvanlama RedakteKomputer sebekelerinde verilenlerin oturulmesinin temin edilmesi ucun sebekeye qosulmus her bir qovsagin birmenali sekilde identifikasiya edilmesi imkani olmalidir Bu IP unvanlamanin komeyi ile mumkundur Komputer sebekesine qosulmus butun komputerler printerler marsrutlayicilar ve s qovsaq sayilir ve sebekede qarsiliqli elaqede olmaq ucun hec olmasa bir IP unvana malik olmalidirlar IP unvan sebekede esas unvan olaraq paketlerin sebeke seviyyesinde sebekeler arasinda oturulmesini temin edir IP unvan 4 baytdan ibaretdir meselen 109 26 17 100 ve sebeke seviyesinde istifade edilir Yeni IP unvan dord ededler yigimindan ibaretdir ve her biri 0 dan 255 e qeder diapazonda yerlesir IP unvan iki hisseden ibaret olur sebekenin nomresinden ve qovsagin nomresinden IP protokolu qovsagin nomresini onun lokal unvanindan asili olmayaraq teyin edir IP unvanin sebeke nomresi ve qovsaq nomresi sahelerine bolunmesi deyiskendir ve onlar arasinda serhed cox serbest qoyula biler Qovsaq bir nece IP sebekeye daxil ola biler Bu halda qovsaq sebeke birlesmelerinin sayina beraber olan bir nece IP unvana malik olmalidir Belelikle IP unvan ayri komputeri ve ya marsrutlayicini deyil bir sebeke birlesmesini xarakterize edir Menbe komputere gore teyinat qovsaginin mueyyen edilmesi ucun IP unvanlar siniflerde teskil olunub Bu sistem sinifler uzre IP unvanlama usulu adlanirIP unvanin komponentleri RedakteIP unvan iki komponentden ibaretdir sebekenin identifkatorudan ve qovsagin identifikatorundan IP unvanin birinci hissesi sebeke identifikatorudur ve komputerin yerlesdiyi seqmenti mueyyen edir Eyni bir seqmentin komponentleri eyni bir sebeke identifikatoruna malik olmalidir IP unvanin ikinci hissesi qovsagin identifikatorudur ve seqmentde olan komputeri marsrutlayicini ve ya diger qurgulari mueyyen edir Bir sebeke identifikatoru cercivesinde her bir qovsagin identifikatoru unikal olmalidir IP unvan kimi sebeke identifikatoru da dord ededden teskil olunur Buna gore de eger IP unvanin birinci ededi w sebeke identifikatorudurunu temsil edirse eger IP unvani w x y z sekilinde tesvir etmis olsaq cedvel 1 e bax onda bu identifikatorun strukturu w 0 0 0 sekilinde olacaq ve bu identifikatorda sonraki uc eded sifirdir Bununla yanasi qovsaq identifikatorunun strukturu x y z sekilinde olacaq ve bu ededlerden evvel 0 gelmir Qeyd etmek lazimdir ki muxtelif sebekelerde yerlesen iki komputer eyni qovsaq identifikatoruna malik ola biler Lakin her bir biri ile qarsiliqli elaqede olan her bir komputer ucun sebeke identifikatoru ve qovsaq identifikatoru kombinasiyasi unikal olmalidir IP unvan sinifleri RedakteBu gun sinifler uzre IP unvanlama genis istifade edilir IP unvan birinci ededin qiymetine gore bes sinife bolunur cedvel 1 Teskilatlara bu ve ya diger siniflerin IP unvanlar bloku teyin olunur Bu blokun olcusu teskilatin olcusunden asilidir IP unvanlar asagidaki siniflere bolunur A sinifi A sinifinin unvanlari coxlu sayda qovsaqlari olan sebekelere teyin edilir Bu sinif 126 sebekenin olmasina yol verir cunki sebekenin identifikasiyasi ucun IP unvandaki birinci eded istifade edilir Diger uc ededler ise qovsaq identifikatorunu emele getirir bu da sebekede 16777214 qovsagi desteklemeye imkan verir B sinifi B sinifinin unvanlari orta ve boyuk olculu sebekelere teyin edilir Bu sinif 16384 sebekenin olmasina yol verir cunki sebekenin identifikasiyasi ucun IP unvandaki ilk iki eded istifade edilir Diger iki ededler ise qovsaq identifikatorunu emele getirir bu da sebekede 65534 qovsagi desteklemeye imkan verir Meselen 172 16 53 46 IP unvani B sinifinin unvanidir cunki w 172 yeni 128 ve 191 diapazonunda yerlesir Belelikle sebekenin identifikatoru 172 16 0 0 qovsagin identifikatoru ise 53 46 olacaq C sinifi C sinifinin unvanlari kicik lokal sebekeler ucun istifade edilir Bu sinif texminen 2097152 sebekenin olmasina yol verir cunki sebekenin identifikasiyasi ucun IP unvandaki birinci eded istifade edilir Diger ededler ise qovsagin identifikatoru istifade edilir bu da sebekede 254 qovsagi desteklemeye imkan verir D ve E sinifleri D ve E sinifleri qovsaqlara teyin olunmur D sinifi unvanlari coxunvanli gondermeler ucun istifade edilr E sinif unvanlari ise gelecek ucun ehtiyat saxlanilib Altsebekelere ayirma RedakteSebekenin isinin effektivliyinin artirilmasi ucun onun mentiqi hisselere seqmentlere altsebekelere bolunmesi lazim gelir Seqmentler arasinda verilenlerin oturulmesinin temin edilmesi ucun onlar marsrutlayicilarla birlesdirilmeli ve her bir altsebeke ucun identifikator mueyyen edilmelidir Tutaq ki mueyyen bir teskilatin sebekeye birlesmis 2000 komputeri var ve Internete qosulmaq ucun bu teskilata meselen 180 115 0 0 sebeke identifikatoru verilir Teskilatin sebeke inzibatcisi sebekenin effektivliyini artirmaq ve idareetmeni yungullesdirmek ucun sebekeni daha kicik altsebekelere ayira biler tutaq ki onlarin sayi 10 olacaq Her bir altsebekeye oz unikal sebeke identifikatoru teyin olunmalidir Bu zaman teskilata verilmis sebeke identifikatoru 180 115 0 0 Internete qosulmaq ucun istifade edilir Internete qosulmaq ucun istifade edilen sebeke identifikatorunun kicik altsebekelerin yaradilmasi ucun ortaq istifadesi altsebekeye ayirma adlanir Altsebekelere boldukden ve onlara sebeke identifikatorlari teyin etdikden sonra her bir altsebeke oz sebeke identifikatoruna malik olacaq 180 115 1 0 180 115 2 0 180 115 10 0 Qovsagin sebeke identifikatorunu mueyyen etmekle diger komputerin ona nisbeten lokal olub olmamasini bilmek asandir Bunun ucun sadece her iki qovsagin sebeke identifikatorunu muqayise etmek lazimdir Eger sebeke identifikatorlari ust uste dusurse demeli her iki qovsaq eyni bir altsebekede yerlesir eks halada ise muxtelif altsebekelerde yerlesir Onlar arasinda verilenler mubadilesini heyata kecirmek ucun marsrutlayi lazimdir Altsebeke maskalari RedakteIP unvanda sebeke identifikatorunu ayirmaq ucun altsebeke maskasi istifade edilir Altsebeke maskasi IP unvanda sebeke identifikatorunu qovsaq identifikatorundan ferqlendirmeye imkan veren sablondur IP unvan kimi altsebeke maskasi da dord eded toplusundan ibaretdir ve bu ededlerden her biri ancaq maksikal 255 qiymetini ve ancaq minimal 0 qiymetini ala biler Evvelde ardicil olaraq maksimal axirda ise ardicil minimal qiymetler yazilir Maksimal qiymet sebeke identifikatorunu minimal qiymet ise qovsaq identifikatorunu temsil edir Meselen 255 255 0 0 altsebekenin yolverilen maskasidir 255 0 255 0 ise yox Altsebeke maskasi 255 255 0 0 sebeke identifikatorunu IP unvanin ilk iki ededi kimi mueyyen edir Susmaqla altsebeke maskalari RedakteSinif metodunda her bir unvan sinifi susmaqla altsebeke maskasina malik olur Domen adlari sistemi DNS RedakteDomen adlari komputerin simvol adidir Simvol identifikator addir meselen SERV1 IBM COM Bu unvan inzibatci terefinden teyin olunur ve bir nece hisseden ibaretdir meselen masinin adindan teskilatin adindan ve domen adindan Bu unvan hemcinin DNS ad da adlanir ve tetbiq seviyyesinde istifade edilir meselen FTP ve telnet protokollarinda TCP IP stekinde iyerarxik agacvari struktura malik domen adlari sistemi istifade edilir Bu struktur adda ixtiyari sayda terkib hissesinin istifadesine yol verir Bir nece yuxari terkib hisseleri ust uste dusen adlar mecmusu domen domain adlari yaradir Teskilatlarin domen adlarina misallar asagidakilardir com komersiya teskilatlari edu tehsil teskilatlari gov dovlet teskilatlari org qeyri komersiya teskilati net sebeke teskilatlari Domen adlar ve IP unvanlar arasinda uyguluq hem lokal qovsagin vasiteleri hem de domen adlari sistemi terefinden merkezlesdirilmis xidmetin vasitesi ile heyata kecirilir Domen adlar sistemi Domain Name System DNS dommen ad IP unvan inikasi paylanmis bazasina esaslanan merkezlesdirilmis xidmetdir DNS xidmeti oz isinde kliyen server tipli protokol istifade edir Bu protkol DNS server ve DNS kliyent anlayislarini teyin edir DNS server paylanmis inikas bazasini destekleyir DNS kliyent ise DNS servere sorgularla muraciet edir DNS server IP unvan domen adi formatli metn fayli istifade edir DNS xidmeti paylanmis sistemdir Her bir DNS serveri iyerarxiyanin novbeti seviyyesinin adlarini yadda saxlayir ve adlarin inikasi cedvelinden basqa DNS serverlere istinadlari saxlayir bu da axtaris prosedurunu sadelesdirir DNS serverlerde IP unvanlarin axtarisini suretlendirmek ucun onlardan kecen cavablarin mueyyen muddetde bir nece saatdan bir nece gune qeder keslesdirilmesi proseduru tetbiq edilir Resurslarin universal identifikasiyasi URL RedakteURL Uniform Resource Locator resurslarin universal gostericisi Internetde komputerin kataloqun ve ya faylin birmenali identifikasiyasi ucun isareleme sistemidir URL sistemine asagidaki prinsipler daxil edilmisdir Genislendirilme yeni unvanlar sxemleri URL in mocud sintaksisine asan uygunlasdirilmalidir genislendirilme unvanlarin unvan sxemi anlayisina esaslanan tefsirinin mueyyen qaydasinin secilmesi hesabina nail olunur Sxemin identifikatoru unvan qaliginin qarsisinda yerlesir ondan iki noqte ile ayrilir ve qaligin tefsiri qaydasini mueyyen edir Dolgunluq imkan dairesinde istenilen movcud sxem URL vasitesi ile tesvir olunmalidir Oxunaqliq unvan insan terefinden asan basa dusulmelidir xususi ile de WWW texnologiyalari ucun xarakterikdir senedler istinadlarla birlikde adi metn redaktorunda yaradila biler URL formatina daxildir unvan sxemi giris protokolu tipi http gopher wais telnet ftp ve s IP ve ya domen unvani masini TCP port nomresi serverdeki resursun unvani kataloq ve ya fayl yolu imya HTML fayl adi ve ya nisan verilenlerin axtaris kriterileri Her bir tetbiq protokolu ucun yuxarida gosterilmis siyahidan oz saheler alcoxlugu secilir Sade URL unvanina numune http astra net ru master index html olu kecid Edebiyyat RedakteSixeliyev R H Sebeke texnologiyalari Muhazireler kursu Derslik Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2017 143 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Sebeke unvanlama texnologiyalari amp oldid 5714127, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.