İrmaq iyesi - irmağın qoruyucu ruhu. Çay iyesi (Türkcə: Irmak İyesi). Bəzi Türk dillərində Yılga iyesi və ya Örüs iyesi də deyilir. Moğollar Müren Ezen və ya Mür Ezen deyərlər.
Xüsusiyyətləri
Hər çay üçün fərqli bir iye vardır. Türklərdə bəzi çaylara xüsusi əhəmiyyət verilir və hörmət edilir. Xüsusilə Ötüken bölgəsindəki çaylar On Irmak, Otuz Irmak kimi təbirlərlə təsnif edilir. Müqəddəs çaylar qaynaqlarını ümumiyyətlə Uçmağ'dan (Cənnətdən) və ya Həyat Ağacı'nın kökündən alarlar. Türklərdə iki çayın kəsişdiyi yerlər xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Buralarda olan adalar isə müqəddəs sayılar. Bu birləşmə soyun iki qolunu Ana və atanı təmsil edir. Məsələn Kıtan'ların ağ ata minmiş ataları ilə boz öküze minmiş anaları iki çayı izləyərək belə bir yerdə rastlaşmış və evlenmişlerdir. Onlardan da səkkiz boy törəmişdir. Bu səbəblə Bahar və Güz mövsümlərində ağ bir aygırla boz bir inək qurban edərlərmiş. O biri dünyada "Doymadım (Toybadım) çayı" adı verilən bir akarsu vardır. Ölümü və o biri dünyanın nemətlərinin davamlılığını işarələr. Çaylara fərqli məna Türk mədəniyyətinin imtina xüsusiyyətlərindən biridir. Məsələn Nəcib Fazil Kısakürek'in Sakarya Türküsü adlı şeirində, siyasi məzmun də daxil olmaq üzrə bir çox məna yüklər və Sakarya çayına bir insan kimi xitab edərək, belə deyə səslənər.
Yol onun, varlıq onun, gerisi həmişə angarya;
Üzüstə çox süründün, ayağa qalx, Sakarya!
Öğüz iyesi
Öğüz iyesi - türk və mərkəzi Asiya xalq inancında axar su ruhudur. Su iyesi ilə bənzər xüsusiyyətlər daşıyan və ona çox yaxın olan bir varlıqdır. Hətta kimi görüşlərə görə eyni canlıdır. Öz iyesi olaraq da bilinər. Axar (Akar) iyesi və ya Axarsu iyesi təbiri də istifadə edilər. Çay iyesi və Dərə iyesi də bənzər bir məna ehtiva edər. Hər axar su üçün fərqli bir iye vardır. Yaşlı qadın qılığındadır. Çaylarda, dərələrdə yaşayır. Körpüdən keçərkən suya nazirlərə hirslənər və başını çevirər. O adam da suya düşər və bəzən boğulur. Suların çirklədilməsi onu çox üzər. Suya çirkli şeylər tökənlərin başına bəlalar gətirir. Su kənarlarında yaşayır. Bəzən quraqlıq və xəstəlik gətirər. İlk dəfə su doldurmağa gedən bir gəlin özünə saçı verir. Dəmir pul atıla bilər. Və ya sudakı canlıları bəsləməsi üçün pendir, çökelek, çörək tökülə bilər. İnsanları ayaqlarından tutub suya çəkər. Bəzən əslində çox dayaz olan bir yerdə insanlar onlarla qulac dərinliyə batarlar. Dağınıq saçları vardır. Öğuz sözü, axar su deməkdir. Öz olaraq da istifadə edilər. Öz sözü eyni zamanda bir varlığın əsas ünsürü deməkdir ki, su bütün canlıların təməl ünsürlərdən bəlkə də ən əhəmiyyətlisidir.
Etimologiya
(Ir / Yır) kökündən törəmişdir. Çay deməkdir. Şırıldamak, çağıldamak, ezgi, mahnı oxumaq mənalarını daşıyır.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
September 18, 2021
irmaq, iyesi, irmağın, qoruyucu, ruhu, çay, iyesi, türkcə, irmak, iyesi, bəzi, türk, dillərində, yılga, iyesi, örüs, iyesi, deyilir, moğollar, müren, ezen, mür, ezen, deyərlər, mündəricat, xüsusiyyətləri, öğüz, iyesi, etimologiya, mənbəxüsusiyyətləri, redaktəh. Irmaq iyesi irmagin qoruyucu ruhu Cay iyesi Turkce Irmak Iyesi Bezi Turk dillerinde Yilga iyesi ve ya Orus iyesi de deyilir Mogollar Muren Ezen ve ya Mur Ezen deyerler Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Oguz iyesi 3 Etimologiya 4 MenbeXususiyyetleri RedakteHer cay ucun ferqli bir iye vardir Turklerde bezi caylara xususi ehemiyyet verilir ve hormet edilir Xususile Otuken bolgesindeki caylar On Irmak Otuz Irmak kimi tebirlerle tesnif edilir Muqeddes caylar qaynaqlarini umumiyyetle Ucmag dan Cennetden ve ya Heyat Agaci nin kokunden alarlar Turklerde iki cayin kesisdiyi yerler xususi ehemiyyete malikdir Buralarda olan adalar ise muqeddes sayilar Bu birlesme soyun iki qolunu Ana ve atani temsil edir Meselen Kitan larin ag ata minmis atalari ile boz okuze minmis analari iki cayi izleyerek bele bir yerde rastlasmis ve evlenmislerdir Onlardan da sekkiz boy toremisdir Bu sebeble Bahar ve Guz movsumlerinde ag bir aygirla boz bir inek qurban ederlermis O biri dunyada Doymadim Toybadim cayi adi verilen bir akarsu vardir Olumu ve o biri dunyanin nemetlerinin davamliligini isareler Caylara ferqli mena Turk medeniyyetinin imtina xususiyyetlerinden biridir Meselen Necib Fazil Kisakurek in Sakarya Turkusu adli seirinde siyasi mezmun de daxil olmaq uzre bir cox mena yukler ve Sakarya cayina bir insan kimi xitab ederek bele deye seslener Yol onun varliq onun gerisi hemise angarya Uzuste cox surundun ayaga qalx Sakarya Oguz iyesi RedakteOguz iyesi turk ve merkezi Asiya xalq inancinda axar su ruhudur Su iyesi ile benzer xususiyyetler dasiyan ve ona cox yaxin olan bir varliqdir Hetta kimi goruslere gore eyni canlidir Oz iyesi olaraq da biliner Axar Akar iyesi ve ya Axarsu iyesi tebiri de istifade ediler Cay iyesi ve Dere iyesi de benzer bir mena ehtiva eder Her axar su ucun ferqli bir iye vardir Yasli qadin qiligindadir Caylarda derelerde yasayir Korpuden kecerken suya nazirlere hirslener ve basini cevirer O adam da suya duser ve bezen bogulur Sularin cirkledilmesi onu cox uzer Suya cirkli seyler tokenlerin basina belalar getirir Su kenarlarinda yasayir Bezen quraqliq ve xestelik getirer Ilk defe su doldurmaga geden bir gelin ozune saci verir Demir pul atila biler Ve ya sudaki canlilari beslemesi ucun pendir cokelek corek tokule biler Insanlari ayaqlarindan tutub suya ceker Bezen eslinde cox dayaz olan bir yerde insanlar onlarla qulac derinliye batarlar Daginiq saclari vardir Oguz sozu axar su demekdir Oz olaraq da istifade ediler Oz sozu eyni zamanda bir varligin esas unsuru demekdir ki su butun canlilarin temel unsurlerden belke de en ehemiyyetlisidir Etimologiya Redakte Ir Yir kokunden toremisdir Cay demekdir Sirildamak cagildamak ezgi mahni oxumaq menalarini dasiyir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Mifologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Irmaq iyesi amp oldid 2913764, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
