İnformatikanın əsasları — informasiya emalı, ötürülməsi və saxlanması ilə bağlı fundamental bilikləri əhatə edir. İnformatika həm məlumatların işlənməsi metodlarını, həm də bu metodların tətbiq sahələrini əhatə edən geniş elmdir. İnformatikanın əsasları texnologiya və proqramlaşdırma, verilənlər strukturları və alqoritmlər, informasiya sistemləri və digər əlaqəli sahələri əhatə edir.
İnformatikanın əsas bölmələri
| ]- Məlumat və informasiya — informatikanın əsas anlayışlarından biridir. Məlumatlar (data) müəyyən bir kontekstdə mənasız kəsimlərdir, amma bu məlumatlar təşkil edildikdə və mənalı strukturda istifadə edildikdə, informasiya əmələ gəlir.
- Verilənlər strukturları və alqoritmlər — məlumatların effektiv şəkildə saxlanması və emalı üçün nəzərdə tutulan strukturlar (massivlər, siyahılar, növbələr, ağaclar və qraf strukturları) və alqoritmlər informatikanın təməl hissəsidir. Alqoritmlər verilənlərin aydın və effektiv şəkildə işlənməsi üçün istifadə olunur.
- Proqramlaşdırma dilləri — informatika, kompüterlərlə qarşılıqlı əlaqəni təmin edən proqramlaşdırma dillərini əhatə edir. Əsas proqramlaşdırma dillərinə Python, Java, C++, JavaScript və s. daxildir.
- Kompüter memarlığı və aparat quruluşu — kompüterlərin daxili quruluşunu və işləmə prinsiplərini öyrənir. Prosessor, yaddaş, giriş-çıxış qurğuları və digər aparat komponentləri informatikanın aparıcı sahələrindən biridir.
- Məlumat bazasının idarə edilməsi — məlumat bazalarının yaradılması və idarə edilməsi, verilənlərin saxlanması, axtarışı və idarə olunması proseslərini əhatə edir.SQL (ing. Structured Query Language) kimi dillər vasitəsilə məlumat bazalarına çıxış təmin edilir.
- Şəbəkələr və internet texnologiyaları — kompüter şəbəkələri və onların qarşılıqlı əlaqəsi informasiyanın ötürülməsi üçün vacibdir. İnternetin əsas protokolları, şəbəkə strukturları və təhlükəsizlik məsələləri bu sahəyə aiddir.
- Məlumat təhlükəsizliyi — məlumatların qorunması və onların icazəsiz müdaxilələrdən müdafiəsi informatikanın kritik sahəsidir. Şifrləmə, autentifikasiya, məlumatların qorunması üsulları kimi mövzular informasiya təhlükəsizliyi çərçivəsində öyrənilir.
- Süni intellekt və maşın öyrənməsi — İnformatikanın inkişaf etməkdə olan sahələrindən biridir. Maşın öyrənməsi, təbii dilin emalı, robotika və digər süni intellekt texnologiyaları məlumatların avtomatik işlənməsi üçün nəzərdə tutulur.
İnformatikanın əsas məqsədləri
| ]- Effektiv məlumat emalı — məlumatların mümkün qədər sürətli və düzgün şəkildə emal edilməsi informatikanın əsas məqsədlərindəndir.
- Məlumatın idarə edilməsi — məlumatların strukturlaşdırılması, saxlanması və axtarışı üçün ən yaxşı metodları tapmaq.
- Təhlükəsizlik və məxfilik — informatika vasitəsilə məlumatların icazəsiz girişlərdən və dəyişikliklərdən qorunması təmin edilir.
- İnnovasiya və avtomatlaşdırma — proseslərin avtomatlaşdırılması və süni intellekt kimi texnologiyaların inkişafı ilə həyatın müxtəlif sahələrində yeniliklərin tətbiqi.
İnformatikanın əsasları, kompüter elmlərinə yeni başlayanlar üçün təməl bilikləri təşkil edir və bu biliklər hər bir texnoloji inkişafın arxasında duran mühüm anlayışları öyrənmək üçün zəruridir.
İstinadlar
| ]- Denning, P.J.; Comer, D.E.; Gries, D.; Mulder, M.C.; Tucker, A.; Turner, A.J.; Young, P.R. "Computing as a discipline". Computer. 22 (2). fevral 1989: 63–70. doi:10.1109/2.19833. ISSN 1558-0814. 3 mart 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 mart 2022.
The discipline of computing is the systematic study of algorithmic processes that describe and transform information, their theory, analysis, design, efficiency, implementation, and application. The fundamental question underlying all of computing is, 'What can be (efficiently) automated?'
- "What is Computer Science?". Department of Computer Science, University of York (ingilis). 11 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 iyun 2020.
- What Can Be Automated? Computer Science and Engineering Research Study. Computer Science Series (ingilis). MIT Press. 1980. ISBN . 9 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib.
- "Definition of computer science | Dictionary.com". www.dictionary.com (ingilis). 11 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 iyun 2020.
- "WordNet Search—3.1". WordNet Search. Wordnetweb.princeton.edu. 18 oktyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 may 2012.
- "What is Computer Science? | Undergraduate Computer Science at UMD". undergrad.cs.umd.edu. 27 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 iyul 2022.
- Compare: Abbott, Russell J. Knowledge abstraction // ; Williams, James G. (redaktorlar ). Encyclopedia of Computer Science and Technology: Volume 21 - Supplement 6: ADA and Distributed Systems to Visual Languages. Computer Science and Technology Encyclopedia. New York: CRC Press. 1989. səh. 191. ISBN . İstifadə tarixi: 4 fevral 2022.
[...] automata theory, which is the heart of computer science theory [...].
- Knuth, Donald E. "George Forsythe and the development of computer science". Communications of the ACM. 15 (8). 1 avqust 1972: 721–726. doi:10.1145/361532.361538. ISSN 0001-0782.
- Harel, David. Algorithmics The Spirit of Computing. Springer Berlin. 2014. ISBN . OCLC 876384882. 17 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyun 2020.
- Forsythe, George. "Computer Science and Education". Proceedings of IFIP Congress 1968. 5–10 avqust 1969.
The question 'What can be automated?' is one of the most inspiring philosophical and practical questions of contemporary civilization.
Xarici keçidlər
| ]- DBLP Computer Science Bibliography
- Association for Computing Machinery
- Institute of Electrical and Electronics Engineers
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Informatikanin esaslari informasiya emali oturulmesi ve saxlanmasi ile bagli fundamental bilikleri ehate edir Informatika hem melumatlarin islenmesi metodlarini hem de bu metodlarin tetbiq sahelerini ehate eden genis elmdir Informatikanin esaslari texnologiya ve proqramlasdirma verilenler strukturlari ve alqoritmler informasiya sistemleri ve diger elaqeli saheleri ehate edir Informatikanin esas bolmeleri span Melumat ve informasiya informatikanin esas anlayislarindan biridir Melumatlar data mueyyen bir kontekstde menasiz kesimlerdir amma bu melumatlar teskil edildikde ve menali strukturda istifade edildikde informasiya emele gelir Verilenler strukturlari ve alqoritmler melumatlarin effektiv sekilde saxlanmasi ve emali ucun nezerde tutulan strukturlar massivler siyahilar novbeler agaclar ve qraf strukturlari ve alqoritmler informatikanin temel hissesidir Alqoritmler verilenlerin aydin ve effektiv sekilde islenmesi ucun istifade olunur Proqramlasdirma dilleri informatika komputerlerle qarsiliqli elaqeni temin eden proqramlasdirma dillerini ehate edir Esas proqramlasdirma dillerine Python Java C JavaScript ve s daxildir Komputer memarligi ve aparat qurulusu komputerlerin daxili qurulusunu ve isleme prinsiplerini oyrenir Prosessor yaddas giris cixis qurgulari ve diger aparat komponentleri informatikanin aparici sahelerinden biridir Melumat bazasinin idare edilmesi melumat bazalarinin yaradilmasi ve idare edilmesi verilenlerin saxlanmasi axtarisi ve idare olunmasi proseslerini ehate edir SQL ing Structured Query Language kimi diller vasitesile melumat bazalarina cixis temin edilir Sebekeler ve internet texnologiyalari komputer sebekeleri ve onlarin qarsiliqli elaqesi informasiyanin oturulmesi ucun vacibdir Internetin esas protokollari sebeke strukturlari ve tehlukesizlik meseleleri bu saheye aiddir Melumat tehlukesizliyi melumatlarin qorunmasi ve onlarin icazesiz mudaxilelerden mudafiesi informatikanin kritik sahesidir Sifrleme autentifikasiya melumatlarin qorunmasi usullari kimi movzular informasiya tehlukesizliyi cercivesinde oyrenilir Suni intellekt ve masin oyrenmesi Informatikanin inkisaf etmekde olan sahelerinden biridir Masin oyrenmesi tebii dilin emali robotika ve diger suni intellekt texnologiyalari melumatlarin avtomatik islenmesi ucun nezerde tutulur Informatikanin esas meqsedleri span Effektiv melumat emali melumatlarin mumkun qeder suretli ve duzgun sekilde emal edilmesi informatikanin esas meqsedlerindendir Melumatin idare edilmesi melumatlarin strukturlasdirilmasi saxlanmasi ve axtarisi ucun en yaxsi metodlari tapmaq Tehlukesizlik ve mexfilik informatika vasitesile melumatlarin icazesiz girislerden ve deyisikliklerden qorunmasi temin edilir Innovasiya ve avtomatlasdirma proseslerin avtomatlasdirilmasi ve suni intellekt kimi texnologiyalarin inkisafi ile heyatin muxtelif sahelerinde yeniliklerin tetbiqi Informatikanin esaslari komputer elmlerine yeni baslayanlar ucun temel bilikleri teskil edir ve bu bilikler her bir texnoloji inkisafin arxasinda duran muhum anlayislari oyrenmek ucun zeruridir Istinadlar span Denning P J Comer D E Gries D Mulder M C Tucker A Turner A J Young P R Computing as a discipline Computer 22 2 fevral 1989 63 70 doi 10 1109 2 19833 ISSN 1558 0814 3 mart 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 mart 2022 The discipline of computing is the systematic study of algorithmic processes that describe and transform information their theory analysis design efficiency implementation and application The fundamental question underlying all of computing is What can be efficiently automated What is Computer Science Department of Computer Science University of York ingilis 11 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 iyun 2020 What Can Be Automated Computer Science and Engineering Research Study Computer Science Series ingilis MIT Press 1980 ISBN 978 0262010603 9 yanvar 2021 tarixinde arxivlesdirilib Definition of computer science Dictionary com www dictionary com ingilis 11 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 iyun 2020 WordNet Search 3 1 WordNet Search Wordnetweb princeton edu 18 oktyabr 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 may 2012 What is Computer Science Undergraduate Computer Science at UMD undergrad cs umd edu 27 noyabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 iyul 2022 Compare Abbott Russell J Knowledge abstraction Williams James G redaktorlar Encyclopedia of Computer Science and Technology Volume 21 Supplement 6 ADA and Distributed Systems to Visual Languages Computer Science and Technology Encyclopedia New York CRC Press 1989 seh 191 ISBN 978 0824722715 Istifade tarixi 4 fevral 2022 automata theory which is the heart of computer science theory Knuth Donald E George Forsythe and the development of computer science Communications of the ACM 15 8 1 avqust 1972 721 726 doi 10 1145 361532 361538 ISSN 0001 0782 Harel David Algorithmics The Spirit of Computing Springer Berlin 2014 ISBN 978 3 642 44135 6 OCLC 876384882 17 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 iyun 2020 Forsythe George Computer Science and Education Proceedings of IFIP Congress 1968 5 10 avqust 1969 The question What can be automated is one of the most inspiring philosophical and practical questions of contemporary civilization Xarici kecidler span Vikikitabda Informatics Practices for Class XI CBSE movzusuna dair metn var Diger layihelerdeVikilugetde elaqeli soz izahlariVikisitatda elaqeli sitatlarVikianbarda elaqeli media fayllar DBLP Computer Science Bibliography Association for Computing Machinery Institute of Electrical and Electronics Engineers Kateqoriya InformatikaGizli kateqoriyalar Vikilugete kecidi olan meqalelerVikisitata kecidi olan meqalelerVikianbara kecidi olan meqalelerVikipediya Xarici kecidler sablonu bosdur
