Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İnformasiya axtarışı— İnformasiya sisteminin başlıca vəzifəsi olub, sorğulara cavab verən informasiyanın axtarılıb — tapılması və istifadəçilərə çatdırılmasıdır.
Ümumi məlumat
İnformasiya axtarışı istifadəçinin sorğusuna uyğun cavabları özündə əks etdirən sənədlərin və ya həmin sənədlərin göstəricilərinin tapılması prosedurundan ibarətdir. Faktoqrafik informasiya sistemlərindlə istifadəçinin sorğusuna cavab kimi konkret faktlar (verilənlər) təqdim edilir, sənədli sistemlərdə isə informasiya axtarışı nəticəsində istifadəçiyə onun sorğusuna uyğun sənədlər verilir. Bəzən elə hallar olur ki, istifadəçiyə sənədlərin özü yox, onların göstəriciləri (saxlandıqları yer və ya şəbəkə ünvanı (URL) təqdim edilir. İstənilən sənədli və faktoqrafik sistemlərdə informasiya axtarışı, istifadəçinin informasiyaya olan tələbatlarını ödəmək üçün verdiyi sorğu əsasında aparılır.
Bu münasibətlərin istifadə edilməsi üçün İAS-nin nəzəriyyəsinə iki fundamental axtarış daxil edilmişdir. Onlar pertinentlik və relevantlıqdır. Pertinentlik dedikdə sənədin məzmununun istifadəçinin informasiya tələbatına uyğunluğu başa düşülür. İnformasiya tələbatını ödəyən sənədlərə pertinent sənədlər deyilir. Relevantlıq sənədin məzmununun informasiya sorğusuna uyğunluğunun göstəricisidir. Sorğulara cavab verən sənədlərə relevant sənədlər deyilir. İstənilən sistemlərdə lazım olan informasiyanın axtarışı prosesində sənədin axtarış sürətini sorğunun axtarış sürəti ilə müqayisə etməklə sənədin və sorğunun məzmunlarının uyğunluq dərəcəsi müəyyənləşdirilir. Bu cür müqayisə əsasında sənədin sorğuya relevant olub-olmaması təyin edilir.
Ümumiyyətlə informasiya — axtarış sistemlərinin yaradılması üçün əvvəllər proqramçılar və ya mütəxssislər tərəfindən çoxlu sayda proqramlar tərtib edirdilər. Bu proqramların müəyyənləri sənədlərin saxlanması üçün informasiya bazasının (İB) yaradılmasına, müəyyənləri isə istifadəçilərin sorğularına əsasən informasiya axtarışının aparılmasına və alınmış nəticələrin abunəçilərə çatdırılmasına qulluq edirdilər. Hal-hazırda V nəsil maşınlar olan fərdi kompyuterlərdə, yuxarıda göstərilən proseslər tətbiqi proqram paketlərinin (TPP) köməyi ilə yerinə yetirilir.
İstifadəçilər sistemlə interfeys vasitəsilə əlaqə saxlayırlar. Müasir İAS-də istifadəçilərin sistemlə rahat işləmələri üçün müxtəlif menyulardan, formalardan, düymələrdən və s. ibarət olan qrafik interfeysdən istifadə olunur. Burada sistemin girişinə daxil olan sənədlər kağız formada, həm də müxtəlif formalı elenktron variantda ola bilər. Fərdi kompyuterlərə daxil olan sənədlər və sorğular daimi yaddaş qurğusunda (vinçesterdə) fayllar şəklində saxlanılır. Fayllar vinçesterdə cığırlara ardıcıl şəkildə yazılır və onların ünvanları (cığır və sektorlarda) — da yerləşir. Hər bir ünvan üçün 2 bayt və ya 16 bit ayrılır. Onda ümumi ünvanların və faylların sayı 65536 bərabər olacaq.
Sistemin istifadəçiləri
Ümumiyyətlə informasiya — axtarış sistemləri formallaşdırılarkən sistemə daxil edilən informasiya kompyuterləri daimi yaddaş qurğularında müəyyən üsullar vasitəsilə yazılırlar. Həmin üsullardan (metodlardan) ardıcıl yazılma, birbaşa, assosiativ və s. metodları göstərmək olar.
İnformasiya-axtarış displeylərin köməyi ilə dialoq rejimində aparılır. Sistemin istifadəçilərini şərti olaraq müxtəlif qruplara bölmək olar. Məsələn :
- sistemlə alqoritmik dillərdə işləyən mütəxəsislər, proqramçılar ;
- sorğu və alqoritmik dillərin köməyi ilə sistemlə işləyən istismarçılar ;
- dialoq rejimində sistemlə formallaşdırılmış sxemlə işləyən mütəxəsislər.
Axtarış şərtləri
İşlənib hazırlanmış İAS-da sistemin istifadəçilərinin və mütəxəssislərinin sorğularına görə müxtəlif rejimlərdə axtarış aparmaq olar. Onlara aşağıdakıları misal göstərmək olar. 1.*Əgər informasiya axtarışı, bütün informasiya bazası və ya onun istənilən bir hissəsi üçün aparılırsa, İAS — nin işi iki rejimə bölünür :
- retrospektiv rejimdə informasiya axtarışı;
- seçki rejimində informasiya axtarışı.
2.*Sistemlə əlaqə metodu rejimində işlənirsə aşağıdakı rejimləri misal göstərmək olar:
- paket rejimində sorğuların emalı;
- dialoq rejimində sorğuların emalı.
Yuxarıda göstərilən rejimlərdə istifadəçilərin sistemə müraciətlər iki növ sorğuların köməyi ilə aparılır:
- Həmişə fəaliyyətdə olan (reqlamentli) sorğular;
- Birdəfəlik (fərdi) sorğular.
Qabaqcadan tərtib olunmuş reqlament (sorgu dilinə çevrildikdən sonra) növlə sorğular fayllar şəklində xarici yaddaş qurğularında yadda saxlanılır. Burada hər bir sorğunun şifri (açarı) və ya ünvanı qeyd olunur. Sonradan sistemlə işləyən şəxs emal üçün həmin sorğuları əməli yaddaş qurğusuna çağırır və sorğulara görə axtarış aparılır. Buna misal olaraq istənilən neft emalı zavodlarında istehsal olunan neft məhsullarının keyfiyət göstəricilərinin gündəlik, həftəlik, aylıq, kvartallıq və illik qrafik hesablamalarını göstərmək olar (bu halda sorğuların sayı onlarla və ya yüzlərlə ola bilər).
Beləliklə reqlament növlü sorğular adətən paket şəklində olurlar və buraya daxil olan sorğuların sayı yüzlərlə olur.
Sorğular əsasında axtarış
İAS-a daxil olan birdəfəlik sorğuların məzmunu və axtarışın tezliyi, reqlament sorğulara nəzərən qabaqcadan məlum olmur. Ona görə hər dəfə birdəfəlik sorğular üzrə İS-da axtarış aparılır. Sistemin informasiya bazasından, birdəfəlik sorğulara görə istənilən informasiyanı almaq olar. İstənilən avtomatlaşdırılmış İAS-lar müxtəlif iş rejimlərində işləyirlər. Onlardan retrospektiv, seçmə və dialoq rejimlərini göstərmək olar. Retrospektiv axtarış rejimində, İAS bütün VB üzrə tələb olunan informasiyalar axtarılır. Belə rejimdə sorğuların əsas hissəsi birdəfəlik sorğulara aid edilir. Lakin elə hallar olur ki, bazada uzun müddət saxlanmış massivlərdə, retrospektiv rejimdə informasiya axtarışında reqlament tipli sorğulardan istifadə olunur. Ona misal olaraq neft emalı sahəsində neftdən alınan aylıq göstəriciləri göstərmək olar.
Seçmə rejimində informasiya axtarışında, reqlament tipli sorğulardan istifadə olunur. Burada istifadəçilərin tələbləri əsasında informasiya axtarışı müəyyən olunmuş vaxtlar arasında aparılır. Belə halda informasiya axtarışı yalnız İB daxil edilmiş yeni sənədlər üzərində aparılır. Dialoq rejimində informasiya axtarışında birdəfəlik sorğulardan istifadə olunur və sorğular müəyyən təhlildən sonra maşına klaviaturanın köməyilə daxil edilir, sonra bütün İB üzrə axtarış aparılır. Sistemdə informasiya axtarışının tapılmış nəticələri abunəçilərin rəyindən asılı olaraq ya çap və ya displey qurğusuna çıxarılır. Sənədli və faktoqrafík informasiya sistemlərində, informasiya axtarışında müxtəlif axtarış metodlarından istifadə edilir. Onlardan açarsız və açarlı axtarış üsullarını göstərmək olar.
Axtarış açarlardan istifadə olunub-olunmamasından asılı olaraq, yuxarıda göstərdiyimiz kimi, axtarış metodlarına açarlı və açarsız siniflərə bölmək olar. Faylın nizamlanmış olub-olmamasından asılı olaraq açarlı axtarış nizamli və nizamsız aparıla bilər. Nizamlı axtarış bloklarla axtarış, iki bölmə ilə axtarış və indekslərlə axtarış metodları aiddir.
Yazıları açarlara malik olan nizamsız faylda axtarış ardıcıl və birbaşa aparıla bilər. Ardıcıl axtarışda faylın yazıları onların yaddaşda yerləşmə ardıcıllığı ilə emal olunur. Bu cur axtarışa çox vaxt sərf olunduğundan praktikada nisbətən az istifadə olunur.
Birbaşa axtarış üsulu yazılara onların fiziki ünvanları vasitəsilə müraciət etməyə əsaslanır. Həmin ünvan ya bilavasitə sorğuda verilir, ya da ki, açarın ünvana çevrilməsi vasitəsilə təyin edilir. Birbaşa axtarış üsulu yalnız ünvanalaşdırıla bilən daşıyıcılar üçün (əməli yaddaş, maqnit disk yaddaşı və s.) mümkündür. Açarsız axtarış iki üsulla aparıla bilər:
- ardıcıl;
- assosiativ.
Ardıcıl axtarışda sorğuda və yazılarda açarlar olmadığından, axtarışa daha çox vaxt sərf olunur, ona görə ki, sorğunun əlamətləri bir-bir yazıdakı əlamətlərlə müqayisə olunur. Ardıcıl axtarışı sürətləndirmək üçün assosiativ-ünvanlı əlaqələr üsulundan geniş istifadə olunur. Bu üsulda yeni əlamətə malik olan yazılar bir-birilə zəncirvari əlaqələri ilə əlaqələndirilir. Bu cür axtarışa assosiativ axtarış deyilir. Bəzi informasiya daşıyıcıları üçün (məsələn maqnit lenti) ardıcıl axtarış yeganə mümkün olan üsuldur.
Sənədli informasiya sistemlərində informasiya axtarışı sorğuda göstərilmiş bütün əlamətlərə (terminlərə) görə aparıldığından, əsasən ardıcıl və ya assosiativ axtarış metodlarından istifadə edilir.
Yuxarıda baxılan axtarış metodlarının birgə tətbiqi də mümkündür. Məsələn, ikiyə bölmə və ya indekslə axtarış metodları ilə maqnit diskində axtarılan yazının yerləşdiyi cığırı tapılan, cığırın daxilində isə yazının özünün axtarış ardıcıl metodla aparılır. İnformasiya axtarışı prosesində sənədin axtarış sürətini sorğunun axtarış sürəti ilə müqayisə etməklə sənədin və sorğunun axtarış sürəti ilə müqayisə etməklə sənədin və sorğunun məzmunlarının uyğunluq dərəcəsi müəyyənləşdirilir. Bu cür müqayisə əsasında sənədin sorğuya relevant olub-olmaması təyin edilir. Baxılan sənədin sorğuya cavab verib-verməməsi haqqında qərar sənədin axtarış sürəti və sorğunun axtarış sürəti (SOAS) arasında mənа oxşarlılığının dərəcəsini təyin edən müəyyən qaydalar əsasında qəbul edilir. Bu cür qaydalar dəstinə məna oxşarlığının dərəcəsini təyin edən müəyyən qaydalar əsasında qəbul edilir. Bu cür qaydalar dəstinə тəпа oxşarlıq kriterisi (МОК) deyilir. Elə hallar olur ki, sənədin axtarış sürəti ilə sorğunun axtarış sürətinin müəyyən hissəsinin üst-üstə düşməsi kriteriyası ilə kifayətlənirlər.
Əgər biz SAS-ın və SOAS-ın üst-üstə düşmələrini faiz hesabı ilə P işarə etsək
R = (100 * С) / P
olar. Burada P ► SAS-ın daxilində olan ümumi deskriptorların sayı, С ► isə SOAS-da olan deskriptorların sayını göstərir. Ən sadə halda SAS-ın və SOAS-ın deskriptorları tamamilə üst-üstə düşürlərsə (с=p), onda R=100% olacaq. Lakin praktiki hallarda kifayətdir ki, R>25 % olsun.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Informasiya axtarisi Informasiya sisteminin baslica vezifesi olub sorgulara cavab veren informasiyanin axtarilib tapilmasi ve istifadecilere catdirilmasidir Mundericat 1 Umumi melumat 2 Sistemin istifadecileri 3 Axtaris sertleri 4 Sorgular esasinda axtarisUmumi melumatredakteInformasiya axtarisi istifadecinin sorgusuna uygun cavablari ozunde eks etdiren senedlerin ve ya hemin senedlerin gostericilerinin tapilmasi prosedurundan ibaretdir Faktoqrafik informasiya sistemlerindle istifadecinin sorgusuna cavab kimi konkret faktlar verilenler teqdim edilir senedli sistemlerde ise informasiya axtarisi neticesinde istifadeciye onun sorgusuna uygun senedler verilir Bezen ele hallar olur ki istifadeciye senedlerin ozu yox onlarin gostericileri saxlandiqlari yer ve ya sebeke unvani URL teqdim edilir Istenilen senedli ve faktoqrafik sistemlerde informasiya axtarisi istifadecinin informasiyaya olan telebatlarini odemek ucun verdiyi sorgu esasinda aparilir Bu munasibetlerin istifade edilmesi ucun IAS nin nezeriyyesine iki fundamental axtaris daxil edilmisdir Onlar pertinentlik ve relevantliqdir Pertinentlik dedikde senedin mezmununun istifadecinin informasiya telebatina uygunlugu basa dusulur Informasiya telebatini odeyen senedlere pertinent senedler deyilir Relevantliq senedin mezmununun informasiya sorgusuna uygunlugunun gostericisidir Sorgulara cavab veren senedlere relevant senedler deyilir Istenilen sistemlerde lazim olan informasiyanin axtarisi prosesinde senedin axtaris suretini sorgunun axtaris sureti ile muqayise etmekle senedin ve sorgunun mezmunlarinin uygunluq derecesi mueyyenlesdirilir Bu cur muqayise esasinda senedin sorguya relevant olub olmamasi teyin edilir Umumiyyetle informasiya axtaris sistemlerinin yaradilmasi ucun evveller proqramcilar ve ya mutexssisler terefinden coxlu sayda proqramlar tertib edirdiler Bu proqramlarin mueyyenleri senedlerin saxlanmasi ucun informasiya bazasinin IB yaradilmasina mueyyenleri ise istifadecilerin sorgularina esasen informasiya axtarisinin aparilmasina ve alinmis neticelerin abunecilere catdirilmasina qulluq edirdiler Hal hazirda V nesil masinlar olan ferdi kompyuterlerde yuxarida gosterilen prosesler tetbiqi proqram paketlerinin TPP komeyi ile yerine yetirilir Istifadeciler sistemle interfeys vasitesile elaqe saxlayirlar Muasir IAS de istifadecilerin sistemle rahat islemeleri ucun muxtelif menyulardan formalardan duymelerden ve s ibaret olan qrafik interfeysden istifade olunur Burada sistemin girisine daxil olan senedler kagiz formada hem de muxtelif formali elenktron variantda ola biler Ferdi kompyuterlere daxil olan senedler ve sorgular daimi yaddas qurgusunda vincesterde fayllar seklinde saxlanilir Fayllar vincesterde cigirlara ardicil sekilde yazilir ve onlarin unvanlari cigir ve sektorlarda FAT 16 da yerlesir Her bir unvan ucun 2 bayt ve ya 16 bit ayrilir Onda umumi unvanlarin ve fayllarin sayi 65536 beraber olacaq Sistemin istifadecileriredakteUmumiyyetle informasiya axtaris sistemleri formallasdirilarken sisteme daxil edilen informasiya kompyuterleri daimi yaddas qurgularinda mueyyen usullar vasitesile yazilirlar Hemin usullardan metodlardan ardicil yazilma birbasa assosiativ ve s metodlari gostermek olar Informasiya axtaris displeylerin komeyi ile dialoq rejiminde aparilir Sistemin istifadecilerini serti olaraq muxtelif qruplara bolmek olar Meselen nbsp sistemle alqoritmik dillerde isleyen mutexesisler proqramcilar nbsp sorgu ve alqoritmik dillerin komeyi ile sistemle isleyen istismarcilar nbsp dialoq rejiminde sistemle formallasdirilmis sxemle isleyen mutexesisler Axtaris sertleriredakteIslenib hazirlanmis IAS da sistemin istifadecilerinin ve mutexessislerinin sorgularina gore muxtelif rejimlerde axtaris aparmaq olar Onlara asagidakilari misal gostermek olar 1 Eger informasiya axtarisi butun informasiya bazasi ve ya onun istenilen bir hissesi ucun aparilirsa IAS nin isi iki rejime bolunur nbsp retrospektiv rejimde informasiya axtarisi secki rejiminde informasiya axtarisi 2 Sistemle elaqe metodu rejiminde islenirse asagidaki rejimleri misal gostermek olar paket rejiminde sorgularin emali dialoq rejiminde sorgularin emali Yuxarida gosterilen rejimlerde istifadecilerin sisteme muracietler iki nov sorgularin komeyi ile aparilir Hemise fealiyyetde olan reqlamentli sorgular Birdefelik ferdi sorgular Qabaqcadan tertib olunmus reqlament sorgu diline cevrildikden sonra novle sorgular fayllar seklinde xarici yaddas qurgularinda yadda saxlanilir Burada her bir sorgunun sifri acari ve ya unvani qeyd olunur Sonradan sistemle isleyen sexs emal ucun hemin sorgulari emeli yaddas qurgusuna cagirir ve sorgulara gore axtaris aparilir Buna misal olaraq istenilen neft emali zavodlarinda istehsal olunan neft mehsullarinin keyfiyet gostericilerinin gundelik heftelik ayliq kvartalliq ve illik qrafik hesablamalarini gostermek olar bu halda sorgularin sayi onlarla ve ya yuzlerle ola biler Belelikle reqlament novlu sorgular adeten paket seklinde olurlar ve buraya daxil olan sorgularin sayi yuzlerle olur Sorgular esasinda axtarisredakteIAS a daxil olan birdefelik sorgularin mezmunu ve axtarisin tezliyi reqlament sorgulara nezeren qabaqcadan melum olmur Ona gore her defe birdefelik sorgular uzre IS da axtaris aparilir Sistemin informasiya bazasindan birdefelik sorgulara gore istenilen informasiyani almaq olar Istenilen avtomatlasdirilmis IAS lar muxtelif is rejimlerinde isleyirler Onlardan retrospektiv secme ve dialoq rejimlerini gostermek olar Retrospektiv axtaris rejiminde IAS butun VB uzre teleb olunan informasiyalar axtarilir Bele rejimde sorgularin esas hissesi birdefelik sorgulara aid edilir Lakin ele hallar olur ki bazada uzun muddet saxlanmis massivlerde retrospektiv rejimde informasiya axtarisinda reqlament tipli sorgulardan istifade olunur Ona misal olaraq neft emali sahesinde neftden alinan ayliq gostericileri gostermek olar Secme rejiminde informasiya axtarisinda reqlament tipli sorgulardan istifade olunur Burada istifadecilerin telebleri esasinda informasiya axtarisi mueyyen olunmus vaxtlar arasinda aparilir Bele halda informasiya axtarisi yalniz IB daxil edilmis yeni senedler uzerinde aparilir Dialoq rejiminde informasiya axtarisinda birdefelik sorgulardan istifade olunur ve sorgular mueyyen tehlilden sonra masina klaviaturanin komeyile daxil edilir sonra butun IB uzre axtaris aparilir Sistemde informasiya axtarisinin tapilmis neticeleri abunecilerin reyinden asili olaraq ya cap ve ya displey qurgusuna cixarilir Senedli ve faktoqrafik informasiya sistemlerinde informasiya axtarisinda muxtelif axtaris metodlarindan istifade edilir Onlardan acarsiz ve acarli axtaris usullarini gostermek olar Axtaris acarlardan istifade olunub olunmamasindan asili olaraq yuxarida gosterdiyimiz kimi axtaris metodlarina acarli ve acarsiz siniflere bolmek olar Faylin nizamlanmis olub olmamasindan asili olaraq acarli axtaris nizamli ve nizamsiz aparila biler Nizamli axtaris bloklarla axtaris iki bolme ile axtaris ve indekslerle axtaris metodlari aiddir Yazilari acarlara malik olan nizamsiz faylda axtaris ardicil ve birbasa aparila biler Ardicil axtarisda faylin yazilari onlarin yaddasda yerlesme ardicilligi ile emal olunur Bu cur axtarisa cox vaxt serf olundugundan praktikada nisbeten az istifade olunur Birbasa axtaris usulu yazilara onlarin fiziki unvanlari vasitesile muraciet etmeye esaslanir Hemin unvan ya bilavasite sorguda verilir ya da ki acarin unvana cevrilmesi vasitesile teyin edilir Birbasa axtaris usulu yalniz unvanalasdirila bilen dasiyicilar ucun emeli yaddas maqnit disk yaddasi ve s mumkundur Acarsiz axtaris iki usulla aparila biler ardicil assosiativ Ardicil axtarisda sorguda ve yazilarda acarlar olmadigindan axtarisa daha cox vaxt serf olunur ona gore ki sorgunun elametleri bir bir yazidaki elametlerle muqayise olunur Ardicil axtarisi suretlendirmek ucun assosiativ unvanli elaqeler usulundan genis istifade olunur Bu usulda yeni elamete malik olan yazilar bir birile zencirvari elaqeleri ile elaqelendirilir Bu cur axtarisa assosiativ axtaris deyilir Bezi informasiya dasiyicilari ucun meselen maqnit lenti ardicil axtaris yegane mumkun olan usuldur Senedli informasiya sistemlerinde informasiya axtarisi sorguda gosterilmis butun elametlere terminlere gore aparildigindan esasen ardicil ve ya assosiativ axtaris metodlarindan istifade edilir Yuxarida baxilan axtaris metodlarinin birge tetbiqi de mumkundur Meselen ikiye bolme ve ya indeksle axtaris metodlari ile maqnit diskinde axtarilan yazinin yerlesdiyi cigiri tapilan cigirin daxilinde ise yazinin ozunun axtaris ardicil metodla aparilir Informasiya axtarisi prosesinde senedin axtaris suretini sorgunun axtaris sureti ile muqayise etmekle senedin ve sorgunun axtaris sureti ile muqayise etmekle senedin ve sorgunun mezmunlarinin uygunluq derecesi mueyyenlesdirilir Bu cur muqayise esasinda senedin sorguya relevant olub olmamasi teyin edilir Baxilan senedin sorguya cavab verib vermemesi haqqinda qerar senedin axtaris sureti ve sorgunun axtaris sureti SOAS arasinda mena oxsarliliginin derecesini teyin eden mueyyen qaydalar esasinda qebul edilir Bu cur qaydalar destine mena oxsarliginin derecesini teyin eden mueyyen qaydalar esasinda qebul edilir Bu cur qaydalar destine tepa oxsarliq kriterisi MOK deyilir Ele hallar olur ki senedin axtaris sureti ile sorgunun axtaris suretinin mueyyen hissesinin ust uste dusmesi kriteriyasi ile kifayetlenirler Eger biz SAS in ve SOAS in ust uste dusmelerini faiz hesabi ile P isare etsek R 100 S P olar Burada P SAS in daxilinde olan umumi deskriptorlarin sayi S ise SOAS da olan deskriptorlarin sayini gosterir En sade halda SAS in ve SOAS in deskriptorlari tamamile ust uste dusurlerse s p onda R 100 olacaq Lakin praktiki hallarda kifayetdir ki R gt 25 nbsp olsun Menbe https az wikipedia org w index php title Informasiya axtarisi amp oldid 7220850