Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İltizam (ərəbcə التزام) — Osmanlı imperiyasında XV əsrdə tətbiq edilən vergilərin toplanması forması.
Haqqında
Ərəbcə lüzum sözünün kökündən törəyən iltizam sözü lüğətdə "öhdəsinə götürmə, lazımlı sayma, bir tərəfi tutma" kimi mənaları verir. Termin kimi "xüsusi bir şəxsin dövlətə aid hər hansı bir vergi gəlirini toplamağı müəyyən illik ödəniş qarşılığında öhdəsinə götürməsi" deməkdir. Bu vergini toplamaq öhdəliyi olan şəxsə "mültəzim" deyilirdi. İltizamla eyni mənanı verən təəhhüd, ihalə, füruxt terminləri də istifadə edilmişdir. Bugünkü sözlərlə ifadə edilərsə, vergi toplanmasının özəlləşdirilməsi formasında olan iltizam sistemi XX əsrin əvvəllərinə qədər dünyanın bir çox ölkəsində istifadə edilmiş vergi toplanması formasıdır. Bu sistem Osmanlı imperiyasında illik olarraq əyalətlərdə tətbiq olunurdu. XVI əsrin sonlarından başlayaraq uzun müddət davam edən müharibələr və ticarət yollarının dəyişməsi Osmanlı imperatorluğunun iqtisadiyyatını pozaraq xəzinədə nağd pul çatışmamazlığına səbəb oldu. Bu səbəbdən də timar sisteminin tətbiq olunduğu əyalətlərdə də iltizam sistemində vergi daha çox məhsul olaraq toplanılırdı. Fateh Sultan Mehmed dövründən başlayaraq tətbiq olunan iltizam sistemi 1840-cı ildə vergi toplanması tamamilə qaydaya salan tənzimat islahatları ilə toplanan pullar birbaşa xəzinəyə təhvil verilməsi ilə ləğv edildi. Lakin tam ləğvi 17 fevral 1925-ci ildə reallaşdı.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
İltizam. TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul, 2000, c. 22, s. 154-158
İstinadlar
- İltizam. TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul, 2000, c. 22, s. 154-158
- Abdullatif Şener, Tanzimat Döneminde Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul 1990, s. 36-43, 121-139.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iltizam erebce التزام Osmanli imperiyasinda XV esrde tetbiq edilen vergilerin toplanmasi formasi HaqqindaErebce luzum sozunun kokunden toreyen iltizam sozu lugetde ohdesine goturme lazimli sayma bir terefi tutma kimi menalari verir Termin kimi xususi bir sexsin dovlete aid her hansi bir vergi gelirini toplamagi mueyyen illik odenis qarsiliginda ohdesine goturmesi demekdir Bu vergini toplamaq ohdeliyi olan sexse multezim deyilirdi Iltizamla eyni menani veren teehhud ihale furuxt terminleri de istifade edilmisdir Bugunku sozlerle ifade edilerse vergi toplanmasinin ozellesdirilmesi formasinda olan iltizam sistemi XX esrin evvellerine qeder dunyanin bir cox olkesinde istifade edilmis vergi toplanmasi formasidir Bu sistem Osmanli imperiyasinda illik olarraq eyaletlerde tetbiq olunurdu XVI esrin sonlarindan baslayaraq uzun muddet davam eden muharibeler ve ticaret yollarinin deyismesi Osmanli imperatorlugunun iqtisadiyyatini pozaraq xezinede nagd pul catismamazligina sebeb oldu Bu sebebden de timar sisteminin tetbiq olundugu eyaletlerde de iltizam sisteminde vergi daha cox mehsul olaraq toplanilirdi Fateh Sultan Mehmed dovrunden baslayaraq tetbiq olunan iltizam sistemi 1840 ci ilde vergi toplanmasi tamamile qaydaya salan tenzimat islahatlari ile toplanan pullar birbasa xezineye tehvil verilmesi ile legv edildi Lakin tam legvi 17 fevral 1925 ci ilde reallasdi Hemcinin baxTanzimat islahatlariXarici kecidlerIltizam TDV Islam Ansiklopedisi Istanbul 2000 c 22 s 154 158IstinadlarIltizam TDV Islam Ansiklopedisi Istanbul 2000 c 22 s 154 158 Abdullatif Sener Tanzimat Doneminde Osmanli Vergi Sistemi Istanbul 1990 s 36 43 121 139