Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Boyunbağı və ya İfk hadisəsi (ərəb. حادثة الإفك) — Məhəmməd peyğəmbərin həyat yoldaşı Aişəyə atılmış əsassız böhtan hadisəsi.
Etimologiyası
Hadisənin adı Qurandakı müvafiq ayələrdə keçən "ifk" kəliməsindən gəlir. İfk ərəb dilində "iftira", "ən pis yalan", "ən böyük yalan" mənalarını verir.
Tarixi konteks
Məhəmməd peyğəmbər 627-ci ildə baş vermiş Bəni Müstəliq qəzvəsinə Aişəni də aparmışdı. Qayıdışda Aişə təbii ehtiyacını ödəmək üçün düşərgə qurmuş karvandan ayrıldı. Düşərgəyə qayıdarkən Yəmən əqiqi boyunbağısı itirdi və karvanın onu gözləyəcəni zənn edib boyunbağısını axtarmağa başladı. Bu vaxt karvan düşərgə yerində yola düşdü. Düşərgəyə qayıdan Aişə, karvanın çıxıb getdiyini gördü və qayıdıb onu axtaracaqları ümidi ilə karvanı gözləməyə başladı. Ordunun arxa mühafizəçilərindən olan Səfvan ibn Müəttəl əs-Süləmi, öz vəzifə borcunu yerinə yetirərkən, düşərgədə Aişəni tapır. Onu dəvə ilə göndərib, özü piyada gedir və buna görə karvana ancaq isti quşluq vaxtı çata bilir.
Bu hadisəni fürsət bilən Abdullah ibn Übey ibn Səlul və tərəfdarları, Aişənin Səfvanla gecələdiyini deyərək, söz-söhbətlər yaymağa başlayırlar. İlk vaxtlar heç kimin diqqətini çəkməyən bu hadisə, sonradan cəmiyyətdə böyük narahatlıq və gərginlik yaradır. İslamı istəmədən qəbul etdiyi söylənən Abdullah ibn Übey və tərəfdarları, Əbu Bəkri alçatmağa və Məhəmməd peyğəmbərlə olan münasibətini pozmağa çalışmaqları nəticəsində hadisə daha da geniş vüsət alır. Onlara bəzi səhabələr də (Həssan ibn Sabit, Mistəh ibn Üsasə və Həmnə bint Cəhş) qoşulurlar.
Hadisədən xəbərsiz xəstə yatan Aişə, Məhəmməd peyğəmbərin onun yanına çox az baş çəkdiyini görüb, şübhələnmişdi. Öz qohumu Ümmü Mistəh vasitəsilə hadisədən xəbərdar olan Aişənin xəstəliyi ağırlaşmış və o, Məhəmməd peyğəmbərdən icazə alaraq Əbu Bəkrin evinə getmişdi.
Məsələni araşdıran və şahidləri dindirən Məhəmməd peyğəmbər, şahidlərdən Aişənin günahsız olduğunu öyrənmiş, sonra Əbu Bəkrin evinə gedərək Aişəyə belə demişdir:
 | Əgər məsumsansa Allah səni təmizə çıxaracaq, günah etmisənsə tövbə et və əfv dilə. Allah tövbə edənləri bağışlayar |  |
Məhəmməd peyğəmbərin söz-söhbətlərə inandığını görən Aişə susmuş, yalnız Allahdan kömək istəməkdən başqa çarəsinin qalmadığını söyləmişdir. Bu vaxt Nur surəsinin müvafiq ayələri nazil olmağa başlamış, Aişənin məsum olduğu, bu böhtanı atanların büyük bir əzaba düçar ediləcəkləri bəyan olunmuşdur. Ayələrdə həmçinin, bu işə alət olub, dedi-qodu yayan müsəlmanlar da qınanmışdır.
Aişənin məsumluğunu beyən edən müfaviq ayələr Məscidi-Nəbidə müsəlmanlara oxunmuş, dedi-qodunu yayan şəxslər isə (Həssan ibn Sabit, Mistəh ibn Üsasə və Həmnə bint Cəhş) cəzalandırılmışdır. Hadisələrin əsas mərkəzi olan şəxsin (Abdullah ibn Übey) isə cəzalandırılıb, cəzalandırılmaması haqqında mənbələrdə məlumata rast gəlinmir.
Hadisədə iştirak edən əsas şəxslər
Aişə — böhtan atılan şəxs.
Səfvan ibn Müəttəl — Aişəni karvana çatdıran səhabə.
Abdullah ibn Übey — böhtanı ilk atan şəxs. O, böhtanı toplayır, hazırlayır və tərəfdarlarına xəbər verirdi.
Məhəmməd peyğəmbər — ailə başçısı.
İfk hadisəsi şiəlikdə
Bəzi radikal şiələr bu hadisəni Aişə əleyhində istifadə etməyə çalışsalar da, çoxluq təşkil edən mötədil şiələr bu işə qarşı çıxmışlar. Digər tərəfdən bəzi şiə təfsirçilər İfk hadisəsinin Aişənin deyil, Mariyanın başına gəldiyini söyləmişlər. Onlara görə Məhəmməd peyğəmbər, oğlu İbrahimin vəfatı münasibətilə təəssüfləndiyi vaxt Aişə, "Nə üçün təəssüflənirsən, o Cüreycin oğludu" deyərək Mariyaya böhtan atmış, buna görə də Nur surəsinin müvafiq ayələri nazil olmuşdur.
İrsi və mirası
İfk hadisəsinə Nur surəsinin bütün təfsirlərində, Aişənin danışdıqlarına görə hədis məcmuələrində və Bəni Müstəliq qəzvəsinin bir təfərrüatı olduğu üçün tarix və siyər kitablarında geniş yer verilmişdir. Həmçinin bu mövzuda müstəqil risalələr də qələmə alınmışdır. Onlardan ən mühümləri bunlardır:
- Məhəmməd əl-Mədaini, Xəbərül-İfk;
- Davud əz-Zahiri, ər-Rəd alə əhlil-İfk;
- Əbdülkərim ibn Heysəm əd-Dəyraquli, Hədisül-İfk (Darül-kütübiz-Zahiriyye, Təsəvvüf, № 121);
- Əbu Bəkir İbnül-Ərəbi, Hədisül-İfk;
- Əbdülqəni əl-Cəmmaili, Hədisül-İfk (nəşr: Əbu İsmayıl Hişam ibn İsmayıl əs-Səqqa, ər-Riyad 1985);
- Müəllifi məlum olmayan Hədisül-İfk (Hacı Səlim Ağa ktabxanası, Kəəmankeş Əmir Həsən, ərəbcə, № 3743, vərəq: 74a-77b);
- Məhəmməd Arif ibn Əhməd əl-Müneyyir əl-Hüseyni əd-Dəməşqi, Kitabül-Hüsunil-məniə fi bəraətis-seyyidə Aişə əs-Siddiqə bittifaqi Əhlis-sünnə vəş-Şiə (Darül-kütüb, Tarix, № 4040).
Seyyid Qütbün "Fi Zilalil-Quran" adlı təfsirinin İfk hadisəsilə bağlı bölməsi Hədisül-İfk adı altında müstəqil olaraq nəşr edilmişdir (Qahirə 1984).
Ədəbiyyatlar
- Mustafa Fayda. "İfk hadisesi", TDV İslam Ansiklopedisi.
- Ali Aksu. İfk Olayı Üzerine Bir Değerlendirme (Sebep ve Sonuçları Açısından).
- Seyfullah Kara. İfk Olayının Etkileri ve Olayla İlgili Ortaya Konan Tavırlar.
İstinadlar
- Quran. ən-Nur. 11, 12.
- İbn Mənzur. Lisan əl-Ərəb (ərəb). "İfk" maddəsi.
- Firuzabadi. əl-Qəmus əl-Muhit (ərəb). "İfk" maddəsi.
- əs-Süheyli. ər-Rəvzül-Ünuf fi Şərhis-Sirətin-Nəbiyyi li İbn Hişam (ərəb). VI. tarixsiz. 437.
- İbn əl-Əsir. Üsdül-Qabə fi Mərifətis-Səhabə (ərəb). II. Beyrut. 1989. 412–413.
- Təbəri. Tarix (ərəb). II. 612.
- Həmidullah, Məhəmməd; tərcümə: Salih Tuğ. İslam Peygamberi (türk). II. İstanbul. 1993. 681–685.
- Təbəri. Camiul-Bəyan (ərəb). XVIII. 89.
- ibn əl-Hişam. əs-Sirətün-Nəbəviyyə (ərəb). III. Beyrut. 1971. 311.
- Həmidullah, Məhəmməd; tərcümə: Salih Tuğ. İslam Peygamberi (türk). lI. İstanbul. 1993. 244.
- İbn əl-Hişam. əs-Sirətün-Nəbəviyyə (ərəb). III. Beyrut. 1971. 313–314.
- Buxari. Səhih (ərəb). III. 230.
- İbn əl-Hişam. əs-Sirətün-Nəbəviyyə (ərəb). III. Beyrut. 1971. 315.
- Təbəri. Cəmül-Bəyan ən Təvilil-Quran (az.). XVIII. 1954. 89.
- Tirmizi. Sünənüt-Tirmizi (ərəb). V. 1965. 335.
- Təbətəbai. əl-Mizan fi təfsiril-Quran (ərəb). XV. Qum. 1973. 103–104.
- İbn ən-Nədim. əl-Fihrist (ərəb). 154.
- İbn ən-Nədim. əl-Fihrist (ərəb). 318–319.
- Paşazadə, İsmayıl. İzahul-məknun (ərəb). I. 396.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyunbagi ve ya Ifk hadisesi ereb حادثة الإفك Mehemmed peygemberin heyat yoldasi Aiseye atilmis esassiz bohtan hadisesi EtimologiyasiHadisenin adi Qurandaki muvafiq ayelerde kecen ifk kelimesinden gelir Ifk ereb dilinde iftira en pis yalan en boyuk yalan menalarini verir Tarixi konteksMehemmed peygember 627 ci ilde bas vermis Beni Musteliq qezvesine Aiseni de aparmisdi Qayidisda Aise tebii ehtiyacini odemek ucun duserge qurmus karvandan ayrildi Dusergeye qayidarken Yemen eqiqi boyunbagisi itirdi ve karvanin onu gozleyeceni zenn edib boyunbagisini axtarmaga basladi Bu vaxt karvan duserge yerinde yola dusdu Dusergeye qayidan Aise karvanin cixib getdiyini gordu ve qayidib onu axtaracaqlari umidi ile karvani gozlemeye basladi Ordunun arxa muhafizecilerinden olan Sefvan ibn Muettel es Sulemi oz vezife borcunu yerine yetirerken dusergede Aiseni tapir Onu deve ile gonderib ozu piyada gedir ve buna gore karvana ancaq isti qusluq vaxti cata bilir Bu hadiseni furset bilen Abdullah ibn Ubey ibn Selul ve terefdarlari Aisenin Sefvanla gecelediyini deyerek soz sohbetler yaymaga baslayirlar Ilk vaxtlar hec kimin diqqetini cekmeyen bu hadise sonradan cemiyyetde boyuk narahatliq ve gerginlik yaradir Islami istemeden qebul etdiyi soylenen Abdullah ibn Ubey ve terefdarlari Ebu Bekri alcatmaga ve Mehemmed peygemberle olan munasibetini pozmaga calismaqlari neticesinde hadise daha da genis vuset alir Onlara bezi sehabeler de Hessan ibn Sabit Misteh ibn Usase ve Hemne bint Cehs qosulurlar Hadiseden xebersiz xeste yatan Aise Mehemmed peygemberin onun yanina cox az bas cekdiyini gorub subhelenmisdi Oz qohumu Ummu Misteh vasitesile hadiseden xeberdar olan Aisenin xesteliyi agirlasmis ve o Mehemmed peygemberden icaze alaraq Ebu Bekrin evine getmisdi Meseleni arasdiran ve sahidleri dindiren Mehemmed peygember sahidlerden Aisenin gunahsiz oldugunu oyrenmis sonra Ebu Bekrin evine gederek Aiseye bele demisdir Eger mesumsansa Allah seni temize cixaracaq gunah etmisense tovbe et ve efv dile Allah tovbe edenleri bagislayar Mehemmed peygemberin soz sohbetlere inandigini goren Aise susmus yalniz Allahdan komek istemekden basqa caresinin qalmadigini soylemisdir Bu vaxt Nur suresinin muvafiq ayeleri nazil olmaga baslamis Aisenin mesum oldugu bu bohtani atanlarin buyuk bir ezaba ducar edilecekleri beyan olunmusdur Ayelerde hemcinin bu ise alet olub dedi qodu yayan muselmanlar da qinanmisdir Aisenin mesumlugunu beyen eden mufaviq ayeler Mescidi Nebide muselmanlara oxunmus dedi qodunu yayan sexsler ise Hessan ibn Sabit Misteh ibn Usase ve Hemne bint Cehs cezalandirilmisdir Hadiselerin esas merkezi olan sexsin Abdullah ibn Ubey ise cezalandirilib cezalandirilmamasi haqqinda menbelerde melumata rast gelinmir Hadisede istirak eden esas sexsler Aise bohtan atilan sexs Sefvan ibn Muettel Aiseni karvana catdiran sehabe Abdullah ibn Ubey bohtani ilk atan sexs O bohtani toplayir hazirlayir ve terefdarlarina xeber verirdi Mehemmed peygember aile bascisi Ifk hadisesi sielikdeBezi radikal sieler bu hadiseni Aise eleyhinde istifade etmeye calissalar da coxluq teskil eden motedil sieler bu ise qarsi cixmislar Diger terefden bezi sie tefsirciler Ifk hadisesinin Aisenin deyil Mariyanin basina geldiyini soylemisler Onlara gore Mehemmed peygember oglu Ibrahimin vefati munasibetile teessuflendiyi vaxt Aise Ne ucun teessuflenirsen o Cureycin ogludu deyerek Mariyaya bohtan atmis buna gore de Nur suresinin muvafiq ayeleri nazil olmusdur Irsi ve mirasiIfk hadisesine Nur suresinin butun tefsirlerinde Aisenin danisdiqlarina gore hedis mecmuelerinde ve Beni Musteliq qezvesinin bir teferruati oldugu ucun tarix ve siyer kitablarinda genis yer verilmisdir Hemcinin bu movzuda musteqil risaleler de qeleme alinmisdir Onlardan en muhumleri bunlardir Mehemmed el Medaini Xeberul Ifk Davud ez Zahiri er Red ale ehlil Ifk Ebdulkerim ibn Heysem ed Deyraquli Hedisul Ifk Darul kutubiz Zahiriyye Tesevvuf 121 Ebu Bekir Ibnul Erebi Hedisul Ifk Ebdulqeni el Cemmaili Hedisul Ifk nesr Ebu Ismayil Hisam ibn Ismayil es Seqqa er Riyad 1985 Muellifi melum olmayan Hedisul Ifk Haci Selim Aga ktabxanasi Keemankes Emir Hesen erebce 3743 vereq 74a 77b Mehemmed Arif ibn Ehmed el Muneyyir el Huseyni ed Demesqi Kitabul Husunil menie fi beraetis seyyide Aise es Siddiqe bittifaqi Ehlis sunne ves Sie Darul kutub Tarix 4040 Seyyid Qutbun Fi Zilalil Quran adli tefsirinin Ifk hadisesile bagli bolmesi Hedisul Ifk adi altinda musteqil olaraq nesr edilmisdir Qahire 1984 EdebiyyatlarMustafa Fayda Ifk hadisesi TDV Islam Ansiklopedisi Ali Aksu Ifk Olayi Uzerine Bir Degerlendirme Sebep ve Sonuclari Acisindan Seyfullah Kara Ifk Olayinin Etkileri ve Olayla Ilgili Ortaya Konan Tavirlar IstinadlarQuran en Nur 11 12 Ibn Menzur Lisan el Ereb ereb Ifk maddesi Firuzabadi el Qemus el Muhit ereb Ifk maddesi es Suheyli er Revzul Unuf fi Serhis Siretin Nebiyyi li Ibn Hisam ereb VI tarixsiz 437 Ibn el Esir Usdul Qabe fi Merifetis Sehabe ereb II Beyrut 1989 412 413 Teberi Tarix ereb II 612 Hemidullah Mehemmed tercume Salih Tug Islam Peygamberi turk II Istanbul 1993 681 685 Teberi Camiul Beyan ereb XVIII 89 ibn el Hisam es Siretun Nebeviyye ereb III Beyrut 1971 311 Hemidullah Mehemmed tercume Salih Tug Islam Peygamberi turk lI Istanbul 1993 244 Ibn el Hisam es Siretun Nebeviyye ereb III Beyrut 1971 313 314 Buxari Sehih ereb III 230 Ibn el Hisam es Siretun Nebeviyye ereb III Beyrut 1971 315 Teberi Cemul Beyan en Tevilil Quran az XVIII 1954 89 Tirmizi Sunenut Tirmizi ereb V 1965 335 Tebetebai el Mizan fi tefsiril Quran ereb XV Qum 1973 103 104 Ibn en Nedim el Fihrist ereb 154 Ibn en Nedim el Fihrist ereb 318 319 Pasazade Ismayil Izahul meknun ereb I 396 Hemcinin baxSefvan ibn Muettel Mureysi muharibesi