İdman psixologiyası — idman fəaliyyətində müxtəlif psixoloji mexanizmlərin formalaşması və təzahürünün qanunauyğunluqlarını öyrənən psixoloji elm sahəsi.
Tarixi
| ]İdman psixologiyası, psixologiyanın ayrıca bir sahəsi kimi, 1960-cı illərin əvvəllərindən bəri həqiqətən fəaldır. Eyni zamanda, ilk vaxtlarda diferensial psixologiya adlanan, yəni idmançılar arasında fərdi xüsusiyyətlərə görə fərqlərin öyrənilməsinə diqqət yetirilirdi. Bundan əlavə, idmançının stress altında hərəkət etmək imkan və bacarıqları , məşqin effektivliyinin artırılması yolları öyrənilib. Bir az sonra idman psixologiyasının öyrəndiyi məsələlərin əhatə dairəsi nəzərəçarpacaq dərəcədə genişləndi. İdmançıların təkcə fərdi qabiliyyətlərinin deyil, həm də konkret idman növünün xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq proqramlar hazırlanmağa başlandı. Bu zaman ümumi, pedaqoji, sosial və inkişaf psixologiyasının nailiyyətlərindən (idmançı ilə fərdi iş, kollektiv məşqlər və s.) istifadə edilmişdir. İdmançıların əqli və fiziki hazırlığını, onların etik, emosional-iradi və kollektivist hazırlığını artırmaq üçün müvafiq məşq komplekslərinin proqramları hazırlanırdı. İdmançıların təkcə yarışlarda iştirakı zamanı deyil, həm də məşq zamanı həvəsləndirilməsi məsələlərinə xüsusi diqqət yetirilib. İdmançılarda yüksək ixtisaslaşmış qavrayışların formalaşdırılması yolları və vasitələri — məsafə hissi, zaman hissi, hərəkət edən bir obyektin sürətindəki dalğalanmalar, "top hissi", "su hissi", hadisələrin inkişafının gözlənilməsi. (intuisiya, intizar) — bir qədər təfərrüatı ilə öyrənilmişdir. Həmçinin, təxəyyül metodlarının inkişafına, müşahidənin, taktiki və strateji təfəkkürün təkmilləşdirilməsinə, qruplarda keyfiyyətli qarşılıqlı fəaliyyətə böyük diqqət yetirilmişdir.
İdman psixologiyasının vəzifələri
| ]İdman psixologiyasının həll etdiyi problemlərdən danışarkən psixologiyada bu istiqamətin mərkəzi simasını — idman psixoloqunu qeyd etməyə bilmərik. İdmançı ilə işləyən psixoloq ona aşağıdakı əsas problemləri həll etməyə imkan verir:
- Tələb olunan motivasiya səviyyəsini, konkret məqsədə aydın diqqəti inkişaf etdirməklə, həmçinin zəruri motor bacarıqlarını formalaşdırmaqla təlim prosesinin ümumi effektivliyinin artırılması.
- Daha yaxşı psixoloji dözümlülüyü, yüksək güc səviyyəsini, çevikliyi əldə etmək, həmçinin xüsusi qavrayış növlərinin inkişafı üçün zəruri psixoloji şəraitin yaradılması.
- İdmançının yarışlara bacarıqlı psixoloji hazırlığı
- Zehni tənzimləmə
- Məşqçi, eləcə də komandadakı digər idmançılarla daha yaxşı qarşılıqlı əlaqə üçün idmançı şəxsiyyətinin formalaşması.
- Bu göstəricinin ya uğurlu idman çıxışları üçün qeyri-kafi səviyyədə olduğu, ya da bu göstəricinin çox yüksək olduğu və hətta yarış başlamazdan əvvəl idmançının "yanmaq" riskinin olduğu hallarda idmançının iradə gücünün artırılması.
- İdmançıya təcili yardım. Bu, idmançı ilə onun üçün ən stresli anlarda — yarışqabağı narahatlığı aradan qaldırmaqdan və streslə işləməkdən tutmuş, uğursuz çıxışlar və əlaqəli təcrübələr zamanı kömək etməyə qədər onu əhatə edir.
Bundan əlavə, müasir idman psixologiyası, komandanın səriştəli formalaşdırılması problemlərini, komandada şəxsiyyətlərarası münasibətləri, azarkeşlərlə dəyər yönümlü birliyin artırılmasının yolları və üsullarını, habelə qruplararası münasibətlər və birlik problemlərini nəzərdən keçirən ayrı bir sahə kimi tədqiqatları müəyyənləşdirir.
İstinadlar
| ]- Raglin, John S. "The Psychology of the Marathoner". Sports Medicine. 37 (4). 2007: 404–407. doi:10.2165/00007256-200737040-00034. ISSN 0112-1642. PMID 17465620.
- Jarvis, Matt. Sport psychology : a student's handbook. Routledge. 2006. ISBN . OCLC 60971762.
- "Home". FEPSAC (ingilis). 26 dekabr 2016. 22 may 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 may 2022.
- Green, C. D. & Benjamin, L. T. (2009). Psychology gets in the game. Lincoln, NE: University of Nebraska Press.
- Horn, Thelma S. Advances in Sport Psychology (ingilis). Human Kinetics. 2008. ISBN . 16 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2024.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Idman psixologiyasi idman fealiyyetinde muxtelif psixoloji mexanizmlerin formalasmasi ve tezahurunun qanunauygunluqlarini oyrenen psixoloji elm sahesi Tarixi span Idman psixologiyasi psixologiyanin ayrica bir sahesi kimi 1960 ci illerin evvellerinden beri heqiqeten fealdir Eyni zamanda ilk vaxtlarda diferensial psixologiya adlanan yeni idmancilar arasinda ferdi xususiyyetlere gore ferqlerin oyrenilmesine diqqet yetirilirdi Bundan elave idmancinin stress altinda hereket etmek imkan ve bacariqlari mesqin effektivliyinin artirilmasi yollari oyrenilib Bir az sonra idman psixologiyasinin oyrendiyi meselelerin ehate dairesi nezerecarpacaq derecede genislendi Idmancilarin tekce ferdi qabiliyyetlerinin deyil hem de konkret idman novunun xususiyyetlerini nezere alaraq proqramlar hazirlanmaga baslandi Bu zaman umumi pedaqoji sosial ve inkisaf psixologiyasinin nailiyyetlerinden idmanci ile ferdi is kollektiv mesqler ve s istifade edilmisdir Idmancilarin eqli ve fiziki hazirligini onlarin etik emosional iradi ve kollektivist hazirligini artirmaq ucun muvafiq mesq komplekslerinin proqramlari hazirlanirdi Idmancilarin tekce yarislarda istiraki zamani deyil hem de mesq zamani heveslendirilmesi meselelerine xususi diqqet yetirilib Idmancilarda yuksek ixtisaslasmis qavrayislarin formalasdirilmasi yollari ve vasiteleri mesafe hissi zaman hissi hereket eden bir obyektin suretindeki dalgalanmalar top hissi su hissi hadiselerin inkisafinin gozlenilmesi intuisiya intizar bir qeder teferruati ile oyrenilmisdir Hemcinin texeyyul metodlarinin inkisafina musahidenin taktiki ve strateji tefekkurun tekmillesdirilmesine qruplarda keyfiyyetli qarsiliqli fealiyyete boyuk diqqet yetirilmisdir Idman psixologiyasinin vezifeleri span Idman psixologiyasinin hell etdiyi problemlerden danisarken psixologiyada bu istiqametin merkezi simasini idman psixoloqunu qeyd etmeye bilmerik Idmanci ile isleyen psixoloq ona asagidaki esas problemleri hell etmeye imkan verir Teleb olunan motivasiya seviyyesini konkret meqsede aydin diqqeti inkisaf etdirmekle hemcinin zeruri motor bacariqlarini formalasdirmaqla telim prosesinin umumi effektivliyinin artirilmasi Daha yaxsi psixoloji dozumluluyu yuksek guc seviyyesini cevikliyi elde etmek hemcinin xususi qavrayis novlerinin inkisafi ucun zeruri psixoloji seraitin yaradilmasi Idmancinin yarislara bacariqli psixoloji hazirligi Zehni tenzimleme Mesqci elece de komandadaki diger idmancilarla daha yaxsi qarsiliqli elaqe ucun idmanci sexsiyyetinin formalasmasi Bu gostericinin ya ugurlu idman cixislari ucun qeyri kafi seviyyede oldugu ya da bu gostericinin cox yuksek oldugu ve hetta yaris baslamazdan evvel idmancinin yanmaq riskinin oldugu hallarda idmancinin irade gucunun artirilmasi Idmanciya tecili yardim Bu idmanci ile onun ucun en stresli anlarda yarisqabagi narahatligi aradan qaldirmaqdan ve stresle islemekden tutmus ugursuz cixislar ve elaqeli tecrubeler zamani komek etmeye qeder onu ehate edir Bundan elave muasir idman psixologiyasi komandanin seristeli formalasdirilmasi problemlerini komandada sexsiyyetlerarasi munasibetleri azarkeslerle deyer yonumlu birliyin artirilmasinin yollari ve usullarini habele qruplararasi munasibetler ve birlik problemlerini nezerden keciren ayri bir sahe kimi tedqiqatlari mueyyenlesdirir Istinadlar span Raglin John S The Psychology of the Marathoner Sports Medicine 37 4 2007 404 407 doi 10 2165 00007256 200737040 00034 ISSN 0112 1642 PMID 17465620 Jarvis Matt Sport psychology a student s handbook Routledge 2006 ISBN 1 84169 581 5 OCLC 60971762 Home FEPSAC ingilis 26 dekabr 2016 22 may 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 may 2022 Green C D amp Benjamin L T 2009 Psychology gets in the game Lincoln NE University of Nebraska Press Horn Thelma S Advances in Sport Psychology ingilis Human Kinetics 2008 ISBN 978 0 7360 5735 6 16 yanvar 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 yanvar 2024 Kateqoriya Psixologiya
