Çayın uzunluğu 644 km, hövzəsinin sahəsi isə 23 900 km² təşkil edir. Öz başlanğıclarını Kemerov vilayətinin ərazisində Qara-Çumış və Tom-Çumış çaylarının birləşməsindən götürür. Mənsəbə yaxın iki qola ayrılır. Barnaul şəhərindən 88 km aşağıda Ob çayına tökülür.
Hidrologiya
Çumış çayı əsasən qar suları ilə qidalanır. İllik su sərfiyyatı mənsəbə 74 km qalmış 146 m³/s təşkil edir. Çay noyabrın birinciyarısında donur. Aprelin ikinci yarısında isə buzdan azad olur.
Çumış çayında illik su sərfiyyatı (m³/san). Ölçmələr Talmenka hidrometroloji stansiyasında aparılmışdır 56 illik məlumat
Gəmiçilik
XXI əsrə olan məlumata görə Çumış çayında navuşiqasiya yoxdur. Ancaq XIX və XX əsrlərdə çayda sıx naviqasiya tətbib olunurdu.
XIX əsr və XX əsrin birici yarısı
XIX əsr və XX əsrin birici yarısı Çumış çayında atla hərəkətə gətirilən taxta barjalar mövcud olmuşdur. 1904-cü ilin yazında elədə böyük olmayan və Bodunova mənsub olan paraxod Zasevski kəndinə qədər hərəkət etmişdir. Paraxod özü ilə 30 sazemlik barjanı tartıb gətirməyə xidmət etmişdir. 1913-cü ildə Talmenka kəndinə Sedovun "Çumış" teploxodu qalxmışdır
XX əsrin ortaları
XX əsrin ortaları Ob çayının hövzəsinin rəhbərliyi kiçik çaylarda naviqasiyanın həyata keçirilməsini təmin edirdi. Yataq dərinləşdirmə tədbirləri sayəsində burada çəkici BV tipli gəmilər və sərnişin daşımağa istiqamətli Zarya teploxodları burada meşə məhsullarının və sərnişinlərin daşınmasını gerçəkləşdirirdi. Çaylarda görülən işlər çox çətin və əvəzi ödənilməyən bir iş olması müəyyənləşmişdi.
Yol infrastrukturu
1960-cı illərdə çay boyunca və iri məntəqələr arasında avtomobil yolları çəkilmişdir. Bu illərdə Biysk—Martınovo—Novokuznesk, Barnaul—Toqul—Matınovo və Barnaul—Zarinsk—Zalesovo yolları çəkilmişdir. Bundan sonra isə artıq dib dərinləşdirmə işləri tam dayandırılmışdır.
Hərəkət
Çumış çayında dayaz sularda üzən gəmilər ancaq Yelsovka kəndinə qədər hərəkət edə bilir.
Qolları
Mənsəbə olsn məsafə
44 km: Yelovka
53 km: Kaşqaraixa (sol, uzunluğu 84 km)
73 km: Talmenka (sağ, uzunluğu 99 km)
101 km: Qryaznuxa
121 km: İnyoşka
128 km: Vidonovka
142 km: Kamışenka
157 km: adsız çay
159 km: Talisa
186 km: Tundrixa
191 km: Kamenka (sağ, uzunluğu 78 km)
200 km: Bezqolovnaya
210 km: Federovka
212 km: Melniçnaya
215 km: Berdyujixa
227 km: Matveevka
232 km: Qonoşixa
242 km: Tatarka (sağ, uzunluğu 62 km)
250 km: Kazanka
260 km: Alambay (sağ, uzunluğu 140 km)
261 km: Kamışenka
265 km: Krutaya
271 km: Maksarixa
285 km: Kamışenka
294 km: Bolşeqorskaya
305 km: Sunqay (sağ, uzunluğu 103 km)
309 km: Naloboxa
314 km: Petruşixa
345 km: Taraba (sol, uzunluğu 70 km)
370 km: Uksunay (sağ, uzunluğu 165 km)
388 km: Solonovka
398 km: Yama (sol, uzunluğu 67 km)
399 km: Şalap
408 km: Brajika
434 km: Çesnokovka
446 km: Anqurep (sol, uzunluğu 48 km)
459 km: Anıştaixa
484 km: Yelsovka
517 km: Kaltık
522 km: Kainsa
538 km: Mostavaya
540 km: Sarı-Çumış (sol, uzunluğu 98 km)
579 km: Açiqus
582 km: Kiçik Mostavaya
592 km: Aylap
598 km: Kuşkel
610 km: Kondalep
619 km: Beryozovaya
627 km: Talovaya
644 km: Qara-Çumış çayı (sol, uzunluğu 173 km)
644 km: Tom-Çumış (sağ, uzunluğu 110 km)
Ədəbiyyat
Силантьева М. М., Безматерных Д. М., Ирисова Н. Л., Бурмистров М. В., Жихарева О. Н., Митрофанова Е. Ю., Балашова В. А. Изучение биологического разнообразия в комплексном заказнике «Усть-Чумышский» Тальменского района Алтайского края // Особо охраняемые природные территории Алтайского края и сопредельных территорий, тактика сохранения видового разнообразия и генофонда: матер. конф. — Барнаул: АлтГУ, 2002. — С. 165—173.
М. М. Силантьева, О. Н. Жихарева, Н. Л. Ирисова, А. А. Дубров, О. Я. Гармс, В. Б. Журавлев, Д. М. Безматерных, М. В. Бурмистров, В. А. Балашова Усть-Чумышский // Красная книга Алтайского края. Особо охраняемые территории. — Барнаул, 2009. 2012-05-10 at the Wayback Machine — С. 147—152.
İstinadlar
John P Rafferty, ed. (2011). Rivers and Streams. The Rosen Publishing Group. pp. 217–218. ISBN 1-61530-411-8.
"Сибирская жизнь" N207, 20 сентября 1913 г.
September 13, 2021
çumış, çayı, rusiyanın, kemerov, vilayəti, altay, diyarı, ərazisindən, axan, çay, çayının, sağ, qolunu, təşkil, edir, çayırus, Чумышölkə, rusiyamənsəbi, obuzunluğu, kmsu, sərfi, shövzəsinin, sahəsi, 23900, mənbəyi, mənsəbi, rusiyanın, fiziki, xəritəsində, 1301. Cumis cayi 1 Rusiyanin Kemerov vilayeti ve Altay diyari erazisinden axan cay Ob cayinin sag qolunu teskil edir Cumis cayirus ChumyshOlke RusiyaMensebi ObUzunlugu 644 kmSu serfi 146 m sHovzesinin sahesi 23900 km menbeyi mensebiCumis Rusiyanin fiziki xeritesinde 53 34 45 sm e 86 37 05 s u 53 31 50 sm e 83 10 10 s u DSR ru 13010200412115200001671 Vikianbarda elaqeli mediafayllarObun hovzesi Mundericat 1 Cografi yerlesmesi 2 Hidrologiya 3 Gemicilik 3 1 XIX esr ve XX esrin birici yarisi 3 2 XX esrin ortalari 3 3 Yol infrastrukturu 3 4 Hereket 4 Qollari 5 Edebiyyat 6 IstinadlarCografi yerlesmesi RedakteCayin uzunlugu 644 km hovzesinin sahesi ise 23 900 km teskil edir Oz baslangiclarini Kemerov vilayetinin erazisinde Qara Cumis ve Tom Cumis caylarinin birlesmesinden goturur Mensebe yaxin iki qola ayrilir Barnaul seherinden 88 km asagida Ob cayina tokulur Hidrologiya RedakteCumis cayi esasen qar sulari ile qidalanir Illik su serfiyyati mensebe 74 km qalmis 146 m s teskil edir Cay noyabrin birinciyarisinda donur Aprelin ikinci yarisinda ise buzdan azad olur Cumis cayinda illik su serfiyyati m san Olcmeler Talmenka hidrometroloji stansiyasinda aparilmisdir56 illik melumatGemicilik RedakteXXI esre olan melumata gore Cumis cayinda navusiqasiya yoxdur Ancaq XIX ve XX esrlerde cayda six naviqasiya tetbib olunurdu XIX esr ve XX esrin birici yarisi Redakte XIX esr ve XX esrin birici yarisi Cumis cayinda atla herekete getirilen taxta barjalar movcud olmusdur 1904 cu ilin yazinda elede boyuk olmayan ve Bodunova mensub olan paraxod Zasevski kendine qeder hereket etmisdir Paraxod ozu ile 30 sazemlik barjani tartib getirmeye xidmet etmisdir 1913 cu ilde Talmenka kendine Sedovun Cumis 2 teploxodu qalxmisdir XX esrin ortalari Redakte XX esrin ortalari Ob cayinin hovzesinin rehberliyi kicik caylarda naviqasiyanin heyata kecirilmesini temin edirdi Yataq derinlesdirme tedbirleri sayesinde burada cekici BV tipli gemiler ve sernisin dasimaga istiqametli Zarya teploxodlari burada mese mehsullarinin ve sernisinlerin dasinmasini gerceklesdirirdi Caylarda gorulen isler cox cetin ve evezi odenilmeyen bir is olmasi mueyyenlesmisdi Yol infrastrukturu Redakte 1960 ci illerde cay boyunca ve iri menteqeler arasinda avtomobil yollari cekilmisdir Bu illerde Biysk Martinovo Novokuznesk Barnaul Toqul Matinovo ve Barnaul Zarinsk Zalesovo yollari cekilmisdir Bundan sonra ise artiq dib derinlesdirme isleri tam dayandirilmisdir Hereket Redakte Cumis cayinda dayaz sularda uzen gemiler ancaq Yelsovka kendine qeder hereket ede bilir Qollari RedakteMensebe olsn mesafe 44 km Yelovka 53 km Kasqaraixa sol uzunlugu 84 km 73 km Talmenka sag uzunlugu 99 km 101 km Qryaznuxa 121 km Inyoska 128 km Vidonovka 142 km Kamisenka 157 km adsiz cay 159 km Talisa 186 km Tundrixa 191 km Kamenka sag uzunlugu 78 km 200 km Bezqolovnaya 210 km Federovka 212 km Melnicnaya 215 km Berdyujixa 227 km Matveevka 232 km Qonosixa 242 km Tatarka sag uzunlugu 62 km 250 km Kazanka 260 km Alambay sag uzunlugu 140 km 261 km Kamisenka 265 km Krutaya 271 km Maksarixa 285 km Kamisenka 294 km Bolseqorskaya 305 km Sunqay sag uzunlugu 103 km 309 km Naloboxa 314 km Petrusixa 345 km Taraba sol uzunlugu 70 km 370 km Uksunay sag uzunlugu 165 km 388 km Solonovka 398 km Yama sol uzunlugu 67 km 399 km Salap 408 km Brajika 434 km Cesnokovka 446 km Anqurep sol uzunlugu 48 km 459 km Anistaixa 484 km Yelsovka 517 km Kaltik 522 km Kainsa 538 km Mostavaya 540 km Sari Cumis sol uzunlugu 98 km 579 km Aciqus 582 km Kicik Mostavaya 592 km Aylap 598 km Kuskel 610 km Kondalep 619 km Beryozovaya 627 km Talovaya 644 km Qara Cumis cayi sol uzunlugu 173 km 644 km Tom Cumis sag uzunlugu 110 km Edebiyyat RedakteSilanteva M M Bezmaternyh D M Irisova N L Burmistrov M V Zhihareva O N Mitrofanova E Yu Balashova V A Izuchenie biologicheskogo raznoobraziya v kompleksnom zakaznike Ust Chumyshskij Talmenskogo rajona Altajskogo kraya Osobo ohranyaemye prirodnye territorii Altajskogo kraya i sopredelnyh territorij taktika sohraneniya vidovogo raznoobraziya i genofonda mater konf Barnaul AltGU 2002 S 165 173 M M Silanteva O N Zhihareva N L Irisova A A Dubrov O Ya Garms V B Zhuravlev D M Bezmaternyh M V Burmistrov V A Balashova Ust Chumyshskij Krasnaya kniga Altajskogo kraya Osobo ohranyaemye territorii Barnaul 2009 Arxivlesdirilib 2012 05 10 at the Wayback Machine S 147 152 Istinadlar Redakte John P Rafferty ed 2011 Rivers and Streams The Rosen Publishing Group pp 217 218 ISBN 1 61530 411 8 Sibirskaya zhizn N207 20 sentyabrya 1913 g Menbe https az wikipedia org w index php title Cumis amp oldid 6011556, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
