Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Çində qadın sağlamlığı Çin Xalq Respublikasındakı (ÇXR) qadınların sağlamlığından bəhs edir ki, bu da Çində kişilərin sağlamlığından bir çox cəhətdən fərqlənir. Ümumiyyətlə, sağlamlıq Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) konstitusiyasında "xəstəlik və ya zəifliyin olmaması deyil, tam fiziki, zehni və sosial rifah vəziyyəti" olaraq təyin edilir. Çinli qadınların sağlamlığının vəziyyəti Çinin tarixi kontekstləri və son yeddi onillikdə iqtisadi inkişafı ilə əlaqədardır. Çində qadınların sağlamlığına dair tarixi bir perspektiv islahatlardan əvvəl (1949–1978) və islahatdan sonrakı dövrdə (1978-ci ildən bəri) qadınlar üçün səhiyyə siyasətlərini və nəticələrini araşdırmağı tələb edir.
Ümumiyyətlə, Çində qadın sağlamlığı, 1949-cu ildə Çin Xalq Respublikasının qurulmasından bəri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşd. Bununla birlikdə, gender bərabərsizliyi və Çin siyasi sisteminin mürəkkəbliyi ilə əlaqəli ənənəvi Çin ideologiyasına görə, qadın sağlamlığının reproduktiv sağlamlıq və HİV/ AİDS kimi bir çox aspektləri baxımından problemlər hələ də artmaqdadır.
ÜTT üzvü (2001-indiyə qədər)
Çinin ÜTT-yə daxil olması iqtisadi inkişafını daha da həvəsləndirmək və bazar quruluşunu yaxşılaşdırmaq üçün qəbul edilsə də, ÜTT-yə qoşulmağın Çinin işçi qüvvəsini pisləşdirəcəyindən də narahat idi, çünki dövlət müəssisələrində həddindən artıq muzdlu işçi qüvvəsi "səmərəsiz" hesab edilə bilər. Çin qlobal bazara çıxdı. Üstəlik, aparılan araşdırmalar Çində işçi qüvvəsinin yalnız% 40-ı qadınlardan ibarət olduğunu göstərdi, lakin işdən çıxarılanların% 60-ı qadınlar idi ki, bu da qadınların kişilərə nisbətən bu təsirlərə qarşı daha həssas olduğunu göstərdi. 2008-ci ildə əldə edilmiş statistik göstəricilər kişilərin qadınlara nisbətən daha yüksək fiziki rifahdan istifadə etdiyini göstərmişdir.
Səhiyyə siyasəti
Bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə Çində səhiyyə sistemləri xeyli dəyişdi. Dəyişiklik inkişaf etdikcə Çinin yeni mərkəzləşdirilmiş hökuməti şəhər səhiyyə xidmətləri üçün məsuliyyəti Səhiyyə və Əmək və Sosial Müdafiə nazirlikləri arasında bölüşdürdü. Sənaye bazarları da liberallaşdıqca, bir çox Çinli vətəndaşın sığortasız olaraq səhiyyə xidmətlərinə görə pullarını öz cibindən ödəmək məcburiyyətində qaldılar. Bazar xarici rəqabətə məruz qaldı. Bu, daha yaxşı dərmanların və daha bahalı tibbi avadanlıqların idxalına gətirib çıxardı və bu da öz növbəsində baxımın daha yüksək xərclərinə yol açdı.
1970-ci illərin sonu ilə 1990-cı illərin sonları arasında Çin hökumətinin səhiyyə xərcləri üçün köçürmələri% 50 azaldı və azalmağa davam edirdi. Çinlilər səhiyyəyə daha çox pul xərcləyirdilər, lakin dövlətin xərclədiyi pay 1980-ci ildə ümumi səhiyyə xərclərinin 36,4% -dən 2003-cü ildə yüzdə 15.3-ə düşdü. Əksinə, eyni zamanda fərdi şəxslərin töhfələri% 23,2-dən 60,2% -ə yüksəlmişdir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, qadınlar Çində kişilərdən orta hesabla daha az qazanc əldə edirlər, bu səbəbdən qadınlar artan səhiyyə xərclərinə həssas qalırdılar. Liu ilə müsahibədə olan bir yaşlı qadın, bahalı bir tibbi prosedurla qarşılaşdıqda ailələrinə xərcləri yükləmək əvəzinə intihar etməyi seçən bir çox yaşlı qadını tanıdığını söylədi.
Kənd qadınları Çində artan məkan fərqliliyinə görə qeyri-kafi səhiyyə problemindən daha çox əziyyət çəkirlər. Xiaobo Zhang və digərlərinin apardıqları tədqiqatlara əsasən səhiyyə müəssisələri kənd yerlərində xeyli az qalıb. 1980-ci ildə şəhərlərdə 1000 nəfərə xəstəxana çarpayıları və səhiyyə işçiləri kənd yerlərində 1.48 və 1.81 ilə müqayisədə 4.57 və 7.82 idi. Bu bərabərsizlik illər keçdikcə böyüdü. Üstəlik, kənd yerlərində uşaq ölümü nisbəti şəhərlərə nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olmuşdur və bu fərq 2000-ci ildə 2,1-ə çatmışdır.
İntihar
Dünyada baş verən intihar hallarının 30% -i Çinin payına düşür və qadınların intihar nisbətinin kişilərdən daha yüksək olduğu yeganə ölkədir. Pin Qing-in araşdırmasına görə, dünya miqyasında intihar edən qadınların təxminən% 56-sı Çinli idi. Bəzi izahatlar Çində üstünlük təşkil edən cinsi ayrıseçkiliyin qadın intiharının əsas səbəbi olduğunu göstərir. Çin cəmiyyətinin bir çox ənənəvi konsepsiyası, məsələn, qadınların daxili və reproduktiv rolunu vurğulamaq, qadınları həssas vəziyyətdə qoyur. 2017-ci ilin avqust ayında Ma soyadlı 26 yaşlı hamilə qadın, ərinin ailəsi tərəfindən C-hissəsini almasına icazə verilmədikdən sonra xəstəxananın pəncərəsindən atladı. Ailə Ma-nın C-bölmə almaq istəyini rədd etdi, çünki prosedurun onun ikinci bir uşağını dünyaya gətirməsini çətinləşdirəcəyinə inandılar. Hadisə, qadınların ailələrdəki vəziyyəti və iki uşaq siyasətinə dair davamlı təbliğatla bağlı isti mübahisələrə səbəb oldu. Bununla birlikdə, son illərdə Çində qadın intihar nisbəti əhəmiyyətli dərəcədə azalıb, 2000-ci ildə Qadınların kişilərə qarşı intihar nisbəti şəhər yerlərində 1.2-dən 0.96-ya düşdü. Paul S. F. Yip bu tərəqqini, yaşayış səviyyəsində, təhsildə və s.-də böyük irəliləməni ehtiva edən 1990–2000 onilliklər ərzində sürətli modernləşmə ilə əlaqələndirir.
Qarşı tərəfin şiddəti
William Parish və digərlərinin araşdırmalarına görə, 2004-cü ildə Çində qadın respondentlərin 19%-i yaxın tərəfdaş zorakılığına məruz qaldıqlarını bildirdilər. Tədqiqat göstərdi ki, münasibətlərin müddəti və aşağı sosial-iqtisadi vəziyyət həm qadın-kişi zorakılığının baş verməsi ilə əlaqəlidir və daxili və ya Şimali Çindən olan respondentlərin də bu cür zorakılığa daha tez-tez rast gəldikləri bildirildi. İntim partnyor zorakılığının təcrübəsinin qadınların fiziki və zehni sağlamlığına ciddi mənfi təsir göstərdiyi təsbit edildi. Henrica A F M-nin apardığı çox ölkəli tədqiqatlar göstərir ki, intim tərəfdaş şiddətinə məruz qalan qadınların 19–55%-i əslində partnyoru tərəfindən xəsarət almış və emosional sıxıntı kimi zehni xəstəliklər riskinə məruz qalmışlar.
İstinadlar
- Ariana, Proochista; Naveed, Arif (2009), "Health", in Deneulin, Séverine; Shahani, Lila (eds.), An introduction to the human development and capability approach freedom and agency, Sterling, Virginia Ottawa, Ontario: Earthscan International Development Research Centre, pp. 228–245,
- Yu, Mei-yu; Sarri, Rosemary (1997). "Women's health status and gender inequality in China". Social Science & Medicine. 45 (12): 1885–1898.
- Dong, Xiao-Yuan (March 2003). "Soft budget constraints, social burdens, and labor redundancy in China's state industry". Journal of Comparative Economics. 31 (1): 110–133.
- Liu, Jieyu (2007). "Gender dynamics and redundancy in urban China". Feminist Economics. 13 (3–4): 125–158.
- Shi, Jing; Liu, Meina; Zhang, Qiuju (2008)."Male and Female Adult Population Health Status in China: A cross-sectional national survey" 2021-11-01 at the Wayback MachineBMC Public Health. 8 (277): 277.
- Chen, L.; Standing, H. (2007). "Gender equity in transitional China's healthcare policy reforms". Feminist Economics. 13 (3–4): 189.
- Ngai, P. (2007). "Gendering the dormitory labor system: Production, reproduction, and migrant labor in south China". Feminist Economics. 13 (3–4): 239–258.
- Zhang, Xiaobo; Kanbur, Ravi (2005). "Spatial inequality in education and healthcare in China". China Economic Review. 16 (2): 189–204.
- Qin, P. (2001). "Specific characteristics of suicide in China". Acta Psychiatrica Scandinavica. 103 (2): 117–121.
- Allen, Kerry."Chinese debate medical rights after pregnant woman's suicide" 2020-05-06 at the Wayback Machine
- Yip, Paul (2005). "Suicide rates in China during a period of rapid social changes". Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology. 40 (10): 792–798.
- Parish, William; Wang, Tianfu; Laumann, Edward (December 2004)."Intimate partner violence in China: National Prevalence, Risk Factors and Associated Health Problems" 2022-03-05 at the Wayback MachineInternational Family Planning Perspectives. 30 (4): 174–181.
- Henrica A F M, Jansen; Lori, Heise; Charlotte H, Watts (2008). "Intimate partner violence and women's physical and mental health in the WHO multi-country study on women's health and domestic violence: an observational study". The Lancet. 371 (9619): 1165–1172.
- Xu, Xiao; Zhu, Fengchuan; O'Campo, Patricia (3 February 2004)."Prevalence of and Risk Factors for Intimate Partner Violence in China"American Journal of Public Health. 95 (1): 78–85.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cinde qadin saglamligi Cin Xalq Respublikasindaki CXR qadinlarin saglamligindan behs edir ki bu da Cinde kisilerin saglamligindan bir cox cehetden ferqlenir Umumiyyetle saglamliq Umumdunya Sehiyye Teskilatinin UST konstitusiyasinda xestelik ve ya zeifliyin olmamasi deyil tam fiziki zehni ve sosial rifah veziyyeti olaraq teyin edilir Cinli qadinlarin saglamliginin veziyyeti Cinin tarixi kontekstleri ve son yeddi onillikde iqtisadi inkisafi ile elaqedardir Cinde qadinlarin saglamligina dair tarixi bir perspektiv islahatlardan evvel 1949 1978 ve islahatdan sonraki dovrde 1978 ci ilden beri qadinlar ucun sehiyye siyasetlerini ve neticelerini arasdirmagi teleb edir Umumiyyetle Cinde qadin saglamligi 1949 cu ilde Cin Xalq Respublikasinin qurulmasindan beri ehemiyyetli derecede yaxsilasd Bununla birlikde gender berabersizliyi ve Cin siyasi sisteminin murekkebliyi ile elaqeli enenevi Cin ideologiyasina gore qadin saglamliginin reproduktiv saglamliq ve HIV AIDS kimi bir cox aspektleri baximindan problemler hele de artmaqdadir UTT uzvu 2001 indiye qeder Cinin UTT ye daxil olmasi iqtisadi inkisafini daha da heveslendirmek ve bazar qurulusunu yaxsilasdirmaq ucun qebul edilse de UTT ye qosulmagin Cinin isci quvvesini pislesdireceyinden de narahat idi cunki dovlet muessiselerinde heddinden artiq muzdlu isci quvvesi semeresiz hesab edile biler Cin qlobal bazara cixdi Ustelik aparilan arasdirmalar Cinde isci quvvesinin yalniz 40 i qadinlardan ibaret oldugunu gosterdi lakin isden cixarilanlarin 60 i qadinlar idi ki bu da qadinlarin kisilere nisbeten bu tesirlere qarsi daha hessas oldugunu gosterdi 2008 ci ilde elde edilmis statistik gostericiler kisilerin qadinlara nisbeten daha yuksek fiziki rifahdan istifade etdiyini gostermisdir Sehiyye siyasetiBazar iqtisadiyyatina kecid dovrunde Cinde sehiyye sistemleri xeyli deyisdi Deyisiklik inkisaf etdikce Cinin yeni merkezlesdirilmis hokumeti seher sehiyye xidmetleri ucun mesuliyyeti Sehiyye ve Emek ve Sosial Mudafie nazirlikleri arasinda bolusdurdu Senaye bazarlari da liberallasdiqca bir cox Cinli vetendasin sigortasiz olaraq sehiyye xidmetlerine gore pullarini oz cibinden odemek mecburiyyetinde qaldilar Bazar xarici reqabete meruz qaldi Bu daha yaxsi dermanlarin ve daha bahali tibbi avadanliqlarin idxalina getirib cixardi ve bu da oz novbesinde baximin daha yuksek xerclerine yol acdi 1970 ci illerin sonu ile 1990 ci illerin sonlari arasinda Cin hokumetinin sehiyye xercleri ucun kocurmeleri 50 azaldi ve azalmaga davam edirdi Cinliler sehiyyeye daha cox pul xercleyirdiler lakin dovletin xerclediyi pay 1980 ci ilde umumi sehiyye xerclerinin 36 4 den 2003 cu ilde yuzde 15 3 e dusdu Eksine eyni zamanda ferdi sexslerin tohfeleri 23 2 den 60 2 e yukselmisdir Yuxarida qeyd edildiyi kimi qadinlar Cinde kisilerden orta hesabla daha az qazanc elde edirler bu sebebden qadinlar artan sehiyye xerclerine hessas qalirdilar Liu ile musahibede olan bir yasli qadin bahali bir tibbi prosedurla qarsilasdiqda ailelerine xercleri yuklemek evezine intihar etmeyi secen bir cox yasli qadini tanidigini soyledi Kend qadinlari Cinde artan mekan ferqliliyine gore qeyri kafi sehiyye probleminden daha cox eziyyet cekirler Xiaobo Zhang ve digerlerinin apardiqlari tedqiqatlara esasen sehiyye muessiseleri kend yerlerinde xeyli az qalib 1980 ci ilde seherlerde 1000 nefere xestexana carpayilari ve sehiyye iscileri kend yerlerinde 1 48 ve 1 81 ile muqayisede 4 57 ve 7 82 idi Bu berabersizlik iller kecdikce boyudu Ustelik kend yerlerinde usaq olumu nisbeti seherlere nisbeten ehemiyyetli derecede yuksek olmusdur ve bu ferq 2000 ci ilde 2 1 e catmisdir IntiharDunyada bas veren intihar hallarinin 30 i Cinin payina dusur ve qadinlarin intihar nisbetinin kisilerden daha yuksek oldugu yegane olkedir Pin Qing in arasdirmasina gore dunya miqyasinda intihar eden qadinlarin texminen 56 si Cinli idi Bezi izahatlar Cinde ustunluk teskil eden cinsi ayriseckiliyin qadin intiharinin esas sebebi oldugunu gosterir Cin cemiyyetinin bir cox enenevi konsepsiyasi meselen qadinlarin daxili ve reproduktiv rolunu vurgulamaq qadinlari hessas veziyyetde qoyur 2017 ci ilin avqust ayinda Ma soyadli 26 yasli hamile qadin erinin ailesi terefinden C hissesini almasina icaze verilmedikden sonra xestexananin penceresinden atladi Aile Ma nin C bolme almaq isteyini redd etdi cunki prosedurun onun ikinci bir usagini dunyaya getirmesini cetinlesdireceyine inandilar Hadise qadinlarin ailelerdeki veziyyeti ve iki usaq siyasetine dair davamli tebligatla bagli isti mubahiselere sebeb oldu Bununla birlikde son illerde Cinde qadin intihar nisbeti ehemiyyetli derecede azalib 2000 ci ilde Qadinlarin kisilere qarsi intihar nisbeti seher yerlerinde 1 2 den 0 96 ya dusdu Paul S F Yip bu tereqqini yasayis seviyyesinde tehsilde ve s de boyuk irelilemeni ehtiva eden 1990 2000 onillikler erzinde suretli modernlesme ile elaqelendirir Qarsi terefin siddetiWilliam Parish ve digerlerinin arasdirmalarina gore 2004 cu ilde Cinde qadin respondentlerin 19 i yaxin terefdas zorakiligina meruz qaldiqlarini bildirdiler Tedqiqat gosterdi ki munasibetlerin muddeti ve asagi sosial iqtisadi veziyyet hem qadin kisi zorakiliginin bas vermesi ile elaqelidir ve daxili ve ya Simali Cinden olan respondentlerin de bu cur zorakiliga daha tez tez rast geldikleri bildirildi Intim partnyor zorakiliginin tecrubesinin qadinlarin fiziki ve zehni saglamligina ciddi menfi tesir gosterdiyi tesbit edildi Henrica A F M nin apardigi cox olkeli tedqiqatlar gosterir ki intim terefdas siddetine meruz qalan qadinlarin 19 55 i eslinde partnyoru terefinden xesaret almis ve emosional sixinti kimi zehni xestelikler riskine meruz qalmislar IstinadlarAriana Proochista Naveed Arif 2009 Health in Deneulin Severine Shahani Lila eds An introduction to the human development and capability approach freedom and agency Sterling Virginia Ottawa Ontario Earthscan International Development Research Centre pp 228 245 Yu Mei yu Sarri Rosemary 1997 Women s health status and gender inequality in China Social Science amp Medicine 45 12 1885 1898 Dong Xiao Yuan March 2003 Soft budget constraints social burdens and labor redundancy in China s state industry Journal of Comparative Economics 31 1 110 133 Liu Jieyu 2007 Gender dynamics and redundancy in urban China Feminist Economics 13 3 4 125 158 Shi Jing Liu Meina Zhang Qiuju 2008 Male and Female Adult Population Health Status in China A cross sectional national survey 2021 11 01 at the Wayback MachineBMC Public Health 8 277 277 Chen L Standing H 2007 Gender equity in transitional China s healthcare policy reforms Feminist Economics 13 3 4 189 Ngai P 2007 Gendering the dormitory labor system Production reproduction and migrant labor in south China Feminist Economics 13 3 4 239 258 Zhang Xiaobo Kanbur Ravi 2005 Spatial inequality in education and healthcare in China China Economic Review 16 2 189 204 Qin P 2001 Specific characteristics of suicide in China Acta Psychiatrica Scandinavica 103 2 117 121 Allen Kerry Chinese debate medical rights after pregnant woman s suicide 2020 05 06 at the Wayback Machine Yip Paul 2005 Suicide rates in China during a period of rapid social changes Social Psychiatry amp Psychiatric Epidemiology 40 10 792 798 Parish William Wang Tianfu Laumann Edward December 2004 Intimate partner violence in China National Prevalence Risk Factors and Associated Health Problems 2022 03 05 at the Wayback MachineInternational Family Planning Perspectives 30 4 174 181 Henrica A F M Jansen Lori Heise Charlotte H Watts 2008 Intimate partner violence and women s physical and mental health in the WHO multi country study on women s health and domestic violence an observational study The Lancet 371 9619 1165 1172 Xu Xiao Zhu Fengchuan O Campo Patricia 3 February 2004 Prevalence of and Risk Factors for Intimate Partner Violence in China American Journal of Public Health 95 1 78 85