Çaun ovalığı haqqında ilk məlumatı kapitan Billinqs 1791-ci ilin qışında xizək üzərində keçərkən vermişdir. 1908-ci ildə ovalığın ərazisini rayon pKalinnikov tədqiq etmiş və bu barədə məlumatı kitabında dərc etmişdir. Bu bölgənin ətraflı coğrafi sxemi 1929-1931-ci illərdə S. V. Obruçevin ekspedisiyası tərəfindən tərtib edilmişdir.
Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri
Şərqi Sibir dənizinin sahillərinə doğru tədricən enən sahil düzənliyidir. Şimal hissəsi Çaun körfəzinin sahilinə qədər uzanır. Qərbdən Anyuy silsiləsi, cənubdan Çukot dağları və şərqdən Anadır silsiləsi ilə həmsərhəddir. Cənub hissəsində hündürlüyü 700 m-ə qədər olan dağətəyi silsilələr mövcuddur. Ovalığın sahəsi təxminən 60 min km²-dir. Ovalığın relyef çox vahidliyi ilə seçilir. çayların aşağı axarlarında düzənliyin hündürlüyü 2–3 m, mənsəbdən 15–20 km məsafədə isə 3–5 m hündürlüyə malik düz allüvial düzənlikdir.
Hidrologiya
Hidroqrafik şəbəkə o qədər sıxdır ki, quru sahəsi axan suların və göllərin səthindən bir qədər böyükdür. Anyuy və Çukot dağlarından axan çaylar, Çaun ovalığında bir-biri ilə əlaqə quran çoxlu sayda qollara parçalanmışdır. Ən böyük çayları Palyavaam, Çaun, Puçeveem. Göllər termokarst mənşəlidir. Sahilləri güclü girirntili-çıxıntılıdır. Çaun ovalığının sahil düzənliklərinə xas bir xüsusiyyəti suyun çay kanallarına axması və göllərin qurudulması nəticəsində əmələ gəlmiş bir çox quru göl hövzəsi ilə qeyd olunur. Boşluqlar, dəniz, göl və çay terrasları qabarıq və çoxbucaqlı bataqlıqlar ilə zəbt olunur. Çay yataqları daim öz yerlərini dəyişir (daşqınlarda). Bütün düzənlik müasir qum, dəmir və çınqıl qatları ilə örtülmüşdür.
İqlim
Çaun ovalığının iqlimi dəniz, şiddətli və çox soyuqdur. Yarım ildən çox müddətdə radiasiya balansı mənfi olur. İllik yağıntının 251 mm-dir.
Ən soyuq ayların (yanvar-fevral) orta temperaturu −31.4 °C-dir. Sentyabrın sonunda sabit bir qar örtüyü formalaşır. Soyuq vaxtlarda Taymır və Yakut antiklonları üstünlük təşkil edir. Vaxtaşırı 30 m/s sürətlə dövri olaraq küləklər əsir. Güclü küləklər qarın yenidən paylanmasına səbəb olur. Buludlu səmanın tezliyi 30-40% -dir. Qış ayı ərzində orta hesabla 10–17 mm yağıntı düşür.
Yay qısa və sərin keçir. İyul-avqust aylarında orta temperatur + 8.5 °C olur. Yayda şaxta mümkündür. Tez-tez duman, çiskinli yağış müşahidə edilir. Nisbi rütubət 84% -ə qədər olur. Buludlu səmanın tezliyi 65-70 % -dir. Nəmin zəif buxarlanması yüksək nəmlik əmsalına səbəb olur.
Fauna və flora
çaun çökəkliyinin florasına ən az 320 növ borulu bitkisi daxildir. Ərazi tamamilə meşələrdən yoxsuldur. Bataqlıq ərazilərdə müxtəlif növ yosunlara rastlamaq mümkündür. Əsasən mamır və şibyə kimi bitkilərə rastlamaq mümkün olur. Cırtdan tozağacı və qızılağac cinsinə daxil olan növlər hündürlüyü 1 m olan kollar əmələ gətirə bilir.
Düzənliyin ərazisində 24 növ məməliyə rast gəlinir. Bunlara leminqlər, ağ dovşan, maral, qonur ayı, canavar, qaqun, tülkü və s. daxildir.
Çaun ovalığı boyunca axan çayların sularında 15 növ balığa rast gəlinir.
İstinadlar
ООПТ России // Чаунская губа
Беликович А.В., Галанин А.В., Афонина О.М., Макарова И.И. Региональный заказник «Чаунская губа» // Растительный мир особо охраняемых территорий Чукотки. — БСИ ДВО РАН. — Владивосток, 2006. — 260 с.
Биологические стационары Советского Севера / сост. А. В. Андреев. — Биологические стационары Советского Севера. — Магадан: Магаданское книжное издательство, 1986.
Avqust 03, 2021
çaun, ovalığı, Чаунская, низменность, rusiyanın, çukotka, muxtar, dairəsinin, şimalında, yerləşən, ovalıq, Чаунская, низменностьümumi, məlumatlarmütləq, hündürlüyü, msahəsi, yerləşməsi68, ölkə, rusiya, rusiya, mündəricat, tarixi, məlumat, fiziki, coğrafi, xüsu. Caun ovaligi rus Chaunskaya nizmennost Rusiyanin Cukotka muxtar dairesinin simalinda yerlesen ovaliq Caun ovaligirus Chaunskaya nizmennostUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 2 5 mSahesi 60 000 km Yerlesmesi68 19 17 sm e 170 28 08 s u Olke Rusiya RusiyaCaun ovaligiCaun ovaligi Mundericat 1 Tarixi melumat 2 Fiziki cografi xususiyyetleri 2 1 Hidrologiya 2 2 Iqlim 3 Fauna ve flora 4 IstinadlarTarixi melumat RedakteCaun ovaligi haqqinda ilk melumati kapitan Billinqs 1791 ci ilin qisinda xizek uzerinde kecerken vermisdir 1908 ci ilde ovaligin erazisini rayon pKalinnikov tedqiq etmis ve bu barede melumati kitabinda derc etmisdir Bu bolgenin etrafli cografi sxemi 1929 1931 ci illerde S V Obrucevin ekspedisiyasi terefinden tertib edilmisdir Fiziki cografi xususiyyetleri RedakteSerqi Sibir denizinin sahillerine dogru tedricen enen sahil duzenliyidir Simal hissesi Caun korfezinin sahiline qeder uzanir Qerbden Anyuy silsilesi cenubdan Cukot daglari ve serqden Anadir silsilesi ile hemserheddir Cenub hissesinde hundurluyu 700 m e qeder olan dageteyi silsileler movcuddur Ovaligin sahesi texminen 60 min km dir 1 Ovaligin relyef cox vahidliyi ile secilir caylarin asagi axarlarinda duzenliyin hundurluyu 2 3 m mensebden 15 20 km mesafede ise 3 5 m hundurluye malik duz alluvial duzenlikdir Hidrologiya Redakte Hidroqrafik sebeke o qeder sixdir ki quru sahesi axan sularin ve gollerin sethinden bir qeder boyukdur Anyuy ve Cukot daglarindan axan caylar Caun ovaliginda bir biri ile elaqe quran coxlu sayda qollara parcalanmisdir En boyuk caylari Palyavaam Caun Puceveem Goller termokarst menselidir Sahilleri guclu girirntili cixintilidir Caun ovaliginin sahil duzenliklerine xas bir xususiyyeti suyun cay kanallarina axmasi ve gollerin qurudulmasi neticesinde emele gelmis bir cox quru gol hovzesi ile qeyd olunur Bosluqlar deniz gol ve cay terraslari qabariq ve coxbucaqli bataqliqlar ile zebt olunur Cay yataqlari daim oz yerlerini deyisir dasqinlarda Butun duzenlik muasir qum demir ve cinqil qatlari ile ortulmusdur 2 Iqlim Redakte Caun ovaliginin iqlimi deniz siddetli ve cox soyuqdur Yarim ilden cox muddetde radiasiya balansi menfi olur Illik yagintinin 251 mm dir En soyuq aylarin yanvar fevral orta temperaturu 31 4 C dir Sentyabrin sonunda sabit bir qar ortuyu formalasir Soyuq vaxtlarda Taymir ve Yakut antiklonlari ustunluk teskil edir Vaxtasiri 30 m s suretle dovri olaraq kulekler esir Guclu kulekler qarin yeniden paylanmasina sebeb olur Buludlu semanin tezliyi 30 40 dir Qis ayi erzinde orta hesabla 10 17 mm yaginti dusur Yay qisa ve serin kecir Iyul avqust aylarinda orta temperatur 8 5 C olur Yayda saxta mumkundur Tez tez duman ciskinli yagis musahide edilir Nisbi rutubet 84 e qeder olur Buludlu semanin tezliyi 65 70 dir Nemin zeif buxarlanmasi yuksek nemlik emsalina sebeb olur 3 Fauna ve flora Redaktecaun cokekliyinin florasina en az 320 nov borulu bitkisi daxildir Erazi tamamile meselerden yoxsuldur Bataqliq erazilerde muxtelif nov yosunlara rastlamaq mumkundur Esasen mamir ve sibye kimi bitkilere rastlamaq mumkun olur Cirtdan tozagaci ve qizilagac cinsine daxil olan novler hundurluyu 1 m olan kollar emele getire bilir Duzenliyin erazisinde 24 nov memeliye rast gelinir Bunlara leminqler ag dovsan maral qonur ayi canavar qaqun tulku ve s daxildir Caun ovaligi boyunca axan caylarin sularinda 15 nov baliga rast gelinir Istinadlar Redakte OOPT Rossii Chaunskaya guba Belikovich A V Galanin A V Afonina O M Makarova I I Regionalnyj zakaznik Chaunskaya guba Rastitelnyj mir osobo ohranyaemyh territorij Chukotki BSI DVO RAN Vladivostok 2006 260 s Biologicheskie stacionary Sovetskogo Severa sost A V Andreev Biologicheskie stacionary Sovetskogo Severa Magadan Magadanskoe knizhnoe izdatelstvo 1986 Menbe https az wikipedia org w index php title Caun ovaligi amp oldid 5091841, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
