Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Jozef Lui Laqranj (25 yanvar 1736[…], Turin, Sardiniya krallığı[…] – 10 aprel 1813[…], Paris, Birinci Fransa İmperiyası) — fransız riyaziyyatçısı, mexanik və astronomu.
| Jozef Lui Laqranj | |
|---|---|
| fr. Joseph-Louis Lagrange | |
 | |
| Doğum adı | Giuseppe Ludovico Lagrangia |
| Doğum tarixi | 25 yanvar 1736[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 10 aprel 1813[…](77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahələri | riyazi analiz, ədədlər nəzəriyyəsi, Səma mexanikası, riyaziyyat, astronomiya |
| İş yeri | |
| Təhsili |
|
| Tanınmış yetirmələri | Jozef Furye, Simeon Deni Puasson |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Statika və mexanika elmlərnin əsaslarını genişləndirən və "mümkün yerdəyişmələr" kimi də tanınan "ümumi formulanın" əks olunduğu klassik "Analitik mexanika" traktatının müəllifi. Sonlu artımların formulası ve bir neçə digər teoremlər onun adı ilə bağlıdır.
Deyilənə görə Laqranj əsərlərini yazılışda bir səhv belə buraxmadan tamamlayırdı. 20 yaşı tamam olmamış Turində kral artilleriya məktəbinin həndəsə professoru dərəcəsini alır. İyirmi yaşlarında isə dalğaların yayılması və əyrilərin maksimum və minimumuna dair əsərlərinə görə isə artıq bütün dövrlərin ən böyük canlı riyaziyyatçısı kimi qəbul olunur. Eyler və Dalambertin məsləhəti isə Laqranj Berlində Prussiya Elmlər Akademiyasının riyaziyyat bölməsinin direktoru təyin olunur. Birinci Fransa İmperiyası zamanında o senator və qraf seçilir.
Dahi riyaziyyatçı Panteonda dəfn olunur.
Fəaliyyəti
Variasiya hesablamasının əsasına çevriləcək izoperimetrik problemi də məhz Laqranj həll etmişdir. Laqranj differensial tənliklər nəzəriyyəsini işləmiş, ədədlər nəzəriyyəsinə Vilson teoremi də daxil olmaqla bir çox yeni həllər və teoremlər daxil edir. Laqranj Theorie des fonctions analytiques əsərində grup nəzəriyyəsinin əsasını qoyur. O eyni zamanda riyazi analizin fundamental teoremi və Teylor teoremini sübut edəcək orta qiymət teoremini də irəli sürür. Laqranj parametrlərin variyasiyası adlı differensial tənliklərin həlli metodunu da tapır, differensiallamanı ehtimallar nəzəriyyəsinə tətbiq edir. O Yerin, Günəşin və Ayın üçlük problemi və Yupiterin peyklərinin hərəkəti məsələləri ilə məşğul olur və 1772-ci ildə problemin Laqranj nöqtələri kimi tanınan həllni tapır. Lakin bütün bunlardan da əvvəl Laqranj mexanika sahəsində böyük işləri ilə tanınır. O Nyuton mexanikasını analiz sahəsinə çevirir və bu mexanika hal-hazırda Laqranj mexanikası kimi tanınır. Və mexaniki "prinsiplər"i variyası hesablamasının sadə nəticəsi kimi nümayiş etdirir.
Berlin və Paris elmlər akademiyasının üzvü, Peterburq akademiyasının isə fəxri üzvü olmuşdur. Napoleon onu "Laqranj riyaziyyat elminin möhtəşəm ehramıdır" sözləri ilə ifadə etmişdir.laqranjın riyaziyyata aid əsas əsərləri variasiya hesabına, analitik və nəzəri mexanikaya həsr olunmuşdur. "Analitik mexanika" əsəri onun ən klassik əsəridir. Laqranj bir sıra araşdırmalar apararaq Teylor sırasının qalıq həddinin düsturu, sonlu artımlar düsturu, şərti ekstremumlar nəzəriyyəsi, simmetrik funksiyalar, kəsilməz kəsrlər nəzəriyyəsi və s. kimi kəşflər etmişdir.
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Berry A. A Short History of Astronomy (brit. ing.). London: John Murray, 1898.
- Лагранж Жозеф Луи // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- www.accademiadellescienze.it (it.).
- "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", Bakı, "Şərq-Qərb", 2008. səh.608
- . 2010-12-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Jozef Lui Laqranj 25 yanvar 1736 Turin Sardiniya kralligi 10 aprel 1813 Paris Birinci Fransa Imperiyasi fransiz riyaziyyatcisi mexanik ve astronomu Jozef Lui Laqranjfr Joseph Louis LagrangeDogum adi Giuseppe Ludovico LagrangiaDogum tarixi 25 yanvar 1736 1736 01 25 Dogum yeri Turin Sardiniya kralligi Vefat tarixi 10 aprel 1813 1813 04 10 77 yasinda Vefat yeri Paris Birinci Fransa ImperiyasiDefn yeri Panteon d Elm saheleri riyazi analiz ededler nezeriyyesi Sema mexanikasi riyaziyyat astronomiyaIs yeri Paris Ali Normal MektebiTehsili Turin Universiteti d Taninmis yetirmeleri Jozef Furye Simeon Deni PuassonUzvluyu London Kral Cemiyyeti 1791 Prussiya Elmler Akademiyasi d 1759 Isvec Kral Elmler Akademiyasi Fransa Elmler Akademiyasi 1787 Peterburq Elmler Akademiyasi Rusiya Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Fransa Elmler Akademiyasi 1790 Prussiya Elmler Akademiyasi d 1756 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiStatika ve mexanika elmlernin esaslarini genislendiren ve mumkun yerdeyismeler kimi de taninan umumi formulanin eks olundugu klassik Analitik mexanika traktatinin muellifi Sonlu artimlarin formulasi ve bir nece diger teoremler onun adi ile baglidir Deyilene gore Laqranj eserlerini yazilisda bir sehv bele buraxmadan tamamlayirdi 20 yasi tamam olmamis Turinde kral artilleriya mektebinin hendese professoru derecesini alir Iyirmi yaslarinda ise dalgalarin yayilmasi ve eyrilerin maksimum ve minimumuna dair eserlerine gore ise artiq butun dovrlerin en boyuk canli riyaziyyatcisi kimi qebul olunur Eyler ve Dalambertin mesleheti ise Laqranj Berlinde Prussiya Elmler Akademiyasinin riyaziyyat bolmesinin direktoru teyin olunur Birinci Fransa Imperiyasi zamaninda o senator ve qraf secilir Dahi riyaziyyatci Panteonda defn olunur FealiyyetiVariasiya hesablamasinin esasina cevrilecek izoperimetrik problemi de mehz Laqranj hell etmisdir Laqranj differensial tenlikler nezeriyyesini islemis ededler nezeriyyesine Vilson teoremi de daxil olmaqla bir cox yeni heller ve teoremler daxil edir Laqranj Theorie des fonctions analytiques eserinde grup nezeriyyesinin esasini qoyur O eyni zamanda riyazi analizin fundamental teoremi ve Teylor teoremini subut edecek orta qiymet teoremini de ireli surur Laqranj parametrlerin variyasiyasi adli differensial tenliklerin helli metodunu da tapir differensiallamani ehtimallar nezeriyyesine tetbiq edir O Yerin Gunesin ve Ayin ucluk problemi ve Yupiterin peyklerinin hereketi meseleleri ile mesgul olur ve 1772 ci ilde problemin Laqranj noqteleri kimi taninan hellni tapir Lakin butun bunlardan da evvel Laqranj mexanika sahesinde boyuk isleri ile taninir O Nyuton mexanikasini analiz sahesine cevirir ve bu mexanika hal hazirda Laqranj mexanikasi kimi taninir Ve mexaniki prinsipler i variyasi hesablamasinin sade neticesi kimi numayis etdirir Berlin ve Paris elmler akademiyasinin uzvu Peterburq akademiyasinin ise fexri uzvu olmusdur Napoleon onu Laqranj riyaziyyat elminin mohtesem ehramidir sozleri ile ifade etmisdir laqranjin riyaziyyata aid esas eserleri variasiya hesabina analitik ve nezeri mexanikaya hesr olunmusdur Analitik mexanika eseri onun en klassik eseridir Laqranj bir sira arasdirmalar apararaq Teylor sirasinin qaliq heddinin dusturu sonlu artimlar dusturu serti ekstremumlar nezeriyyesi simmetrik funksiyalar kesilmez kesrler nezeriyyesi ve s kimi kesfler etmisdir IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Berry A A Short History of Astronomy brit ing London John Murray 1898 Lagranzh Zhozef Lui Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 www accademiadellescienze it it Usaqlar ucun ensiklopediya Riyaziyyat Baki Serq Qerb 2008 seh 608 2010 12 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 19