Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| Qədim Şərq Tanrıları Şanıraq | |
|---|---|
 Nəsil yadigarları, nəslin davamının əlaməti | |
Şanıraq, şanırak, sağırak, tündük, tüynük (qaz. шаңырақ, qırğ. түндүк, bur. və monq. тооно, başq. сағыраҡ, çuvaş шăнăркă, tıva хараача ) alaçığın günbəzini taclandıran, haşiyənin içərisinə həkk olunmuş qəfəs xaça bənzəyən, günbəzin yan ətəklərini (uyklar) tarıma çəkərək, yerində tutmaq, günəş işığının alaçığa daxil olmasını və tüstünün çıxmasını təmine dən konstruksiya elementi.
Quruluşu
| ]Şanıraq ortasında ip toxuma qabarıq qəfəs olan taxta çarxdan ibarətdir. Taxra çarxın çevrəsi boyunca dam örtüyünün dirəklərinin geydirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş “uuk” adlanan deşiklər qoyulur.
Şanırak bir neçə hissədən ibarətdir:
- Toğın - şanırağın əsasını təşkil edərək, sərt ağacdan çarx şəklində (dairəvi) hazırlanıb və bəzədilir;
- Küldreuiş - Samba ağacını əyməklə hazırlanır və şanırağın hər qolunda 3-dən 8-ə qədər küldreuiş bərkidilir;
- Bərkitməci - bunlar küldreuişlərin dağılmaması üçün quraşdırılaraq, bəzədilir;
- Şanırakın gözü - uykun qələmi ora taxılır; toğın və bərkidici şanırağın içərisindən bəzədilir.
-
Qazax şandırağı -
Monqol toonosu
Adət-ənənə
| ]Qazaxların adətincə şanıraq nəsil yadigarları, nəslin davamının əlaməti kimi qiymətləndirillir. Onu heç vaxt çevirmək və ya yerə salmaq olmaz. Qazaxlarda şanırağ miras kimi almış vərəsə-oğul “şanıraq yiyəsi” deyilir.
Türk xalqlarında şanıraqla bağlı bir çox ayinlər, inanclar, deyimlər və s. var. Misal üçün, özgə alaçığında özünü düzgün apara bilməyənə “sandırağa baxıb, söylə” (şanırağa bax - danış) deyərmişlər. Üzərinə qan ləkəsi düşmüş şanırağı parçalayıb, yandırarmışlar. Əks halda dünşünərmişlər ki, pis ruhlar alaçığı tərk etməyəcək.
Dövlət rəmzlərində
| ]Şanıraq Qırğızıstanın və Qazaxıstanın dövlət bayraqlarında, habelə Monqolustanda əhalisinin böyük əksəriyyəti qazaxların təşkil etdiyi Bayan-Ulqiy vilayətinin gerblərində, Qırğıstanın Oş vilayətinin gerbində, Cəlalabad vilayətinin bayrağında, həmçinin 2005-ci ildən Rusiyanın Tıva Respublikasının Kızıl şəhərinin gerbində təsvir edilmişdir.
-
-
-
Bayan-Ulgiyanın gerbi -
Kızıl şəhərinin gerbi (2005-2016) -
Oş vilayətinin bayrağı -
Cəlal-Abad vilayətinin bayrağı
İstinadlar
| ]- Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл.
- https://www.cumhuriyet.edu.tr/haber/6005-turkce-otagi (#bare_url_missing_title).
- "Altay Toplulukları" (PDF).
- Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990
- Kazakistan, Türk Dünyasının Baba Ocağıdır. http://www.caglarerbek.com/2017/02/kazakistan-turk-dunyasnn-baba-ocagdr.html (#bare_url_missing_title).
- Қазақтың киіз үйі / Сайын Назарбекұлы. - Астана : Елорда, 2005. - 93 б. :
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Qedim Serq Tanrilari SaniraqNesil yadigarlari neslin davaminin elameti Nesil yadigarlari neslin davaminin elametibaxredakteSanirak ciraqban Saniraq sanirak sagirak tunduk tuynuk qaz shanyrak qirg tүndүk bur ve monq toono basq sagyraҡ cuvas shănărkă tiva haraacha alacigin gunbezini taclandiran hasiyenin icerisine hekk olunmus qefes xaca benzeyen gunbezin yan eteklerini uyklar tarima cekerek yerinde tutmaq gunes isiginin alaciga daxil olmasini ve tustunun cixmasini temine den konstruksiya elementi Qurulusu span Saniraq ortasinda ip toxuma qabariq qefes olan taxta carxdan ibaretdir Taxra carxin cevresi boyunca dam ortuyunun direklerinin geydirilmesi ucun nezerde tutulmus uuk adlanan desikler qoyulur Sanirak bir nece hisseden ibaretdir Togin saniragin esasini teskil ederek sert agacdan carx seklinde dairevi hazirlanib ve bezedilir Kuldreuis Samba agacini eymekle hazirlanir ve saniragin her qolunda 3 den 8 e qeder kuldreuis berkidilir Berkitmeci bunlar kuldreuislerin dagilmamasi ucun qurasdirilaraq bezedilir Sanirakin gozu uykun qelemi ora taxilir togin ve berkidici saniragin icerisinden bezedilir Qazax sandiragi Monqol toonosuAdet enene span Qazaxlarin adetince saniraq nesil yadigarlari neslin davaminin elameti kimi qiymetlendirillir Onu hec vaxt cevirmek ve ya yere salmaq olmaz Qazaxlarda sanirag miras kimi almis verese ogul saniraq yiyesi deyilir Turk xalqlarinda saniraqla bagli bir cox ayinler inanclar deyimler ve s var Misal ucun ozge alaciginda ozunu duzgun apara bilmeyene sandiraga baxib soyle saniraga bax danis deyermisler Uzerine qan lekesi dusmus saniragi parcalayib yandirarmislar Eks halda dunsunermisler ki pis ruhlar alacigi terk etmeyecek Dovlet remzlerinde span Saniraq Qirgizistanin ve Qazaxistanin dovlet bayraqlarinda habele Monqolustanda ehalisinin boyuk ekseriyyeti qazaxlarin teskil etdiyi Bayan Ulqiy vilayetinin gerblerinde Qirgistanin Os vilayetinin gerbinde Celalabad vilayetinin bayraginda hemcinin 2005 ci ilden Rusiyanin Tiva Respublikasinin Kizil seherinin gerbinde tesvir edilmisdir Qirgizistan bayragi Qazaxistanin gerbi Bayan Ulgiyanin gerbi Kizil seherinin gerbi 2005 2016 Os vilayetinin bayragi Celal Abad vilayetinin bayragiIstinadlar span Bes zhүz bes soz Almaty Rauan 1994 zhyl https www cumhuriyet edu tr haber 6005 turkce otagi bare url missing title Altay Topluluklari PDF Shanyrak Үj turmystyk enciklopediyasy Almaty Қaz Sov encikl Bas red 1990 Kazakistan Turk Dunyasinin Baba Ocagidir http www caglarerbek com 2017 02 kazakistan turk dunyasnn baba ocagdr html bare url missing title Қazaktyn kiiz үji Sajyn Nazarbekuly Astana Elorda 2005 93 b Kateqoriya Isiqlandirma